Nouns
Rodzaj rzeczownika (kyn nafnorða)
Rzeczowniki islandzkie mają jeden z trzech rodzajów gramatycznych. Niestety to słowo gender w języku angielskim jest nieco mylące, pomyśl o nim bardziej jak o genre lub category.
Te trzy rodzaje są znane jako męskie, żeńskie i nijakie.
Przypadki rzeczownika (föll nafnorða)
Islandzki ma cztery przypadki: mianownik (nefnifall), biernik (þolfall), dopełniacz (þágufall), celownik (eignarfall). Przypadek islandzkich rzeczowników można określić przyimkami lub czasownikami.
Rodzajniki rzeczownika (greinir nafnorða)
Islandzki nie używa rodzajnika nieokreślonego (a/an w języku angielskim). Rodzajnik określony jest zwykle dołączany na końcu wyrazu. Mamy również oderwany rodzajnik określony, ale można go używać tylko przed przymiotnikiem opisującym rzeczownik. Odłączonyrodzajnik określony jest rzadko używany. Znacznie częściej po przymiotniku następuje rzeczownik, który ma dołączony rodzajnik określony.
Maður = człowiek
Maðurinn = człowiek (określony)
Hinn vitri maður = mądry człowiek
Ale częściej mówi się po prostu: Vitri maðurinn = mądry człowiek
Oddzielonym rodzajnikiem określonym jest zawsze hinn dla słów rodzaju męskiego, hin dla słów rodzaju żeńskiego i hið dla słów rodzaju nijakiego w mianowniku. W liczbie mnogiej to hinir (m), hinar (f) i hin (n) w mianowniku. Załączony rodzajnik określony nie jest całkowicie regularny, chociaż niektóre końcówki są wspólne dla każdej płci.
Oto przykłady rzeczowników w mianowniku: bez rodzajnika, z dołączonym rodzajnikiem określonym i odłączonym rodzajnikiem określonym. Pierwsze 3 to rodzaj męski, następnie 3 rzeczowniki rodzaju żeńskiego i na końcu 3 rzeczowniki rodzaju nijakiego.
| Garður, garðurinn, hinn góði garður (m) | Vetur, Veturinn, hinn góði vetur (m) | Hamar, hamarinn, hinn góði hamar (m) |
| Ogród, ogród (określony), dobry ogród | Zima, zima (określona), dobra zima | Młotek, młotek (określony), dobry młotek |
| Peysa, peysan, hin góða peysa (f) | Kanína, kanínan, hin góða kanína (f) | Tunna, tunnan, hin góða tunna (f) |
| Sweter, sweter (określony), dobry sweter | Królik, królik (określony), dobry królik | Beczka, beczka (określona), dobra beczka |
| Hús, húsið, hið góða hús (n) | Te, Teið, hið góða te (n) | Ár, árið, hið góða ár (n) |
| Dom, dom (określony), dobry dom | Herbata, herbata (określona), dobra herbata | Rok, rok (określony), dobry rok |
Ponownie, nie jest powszechne używanie oderwanego rodzajnika określonego. Bardziej naturalne byłoby po prostu powiedzieć: Góði garðurinn, góði veturinn, góði hamarinn, góða peysan, góða kanínan, góða tunnan, góða húsið, góða teið, góða árið.
Później przejdziemy do rodzajników bardziej szczegółowo, w tym do tego, w jaki sposób są one odmieniane przez przypadki.
Rodzaj słowa wpływa również na deklinację przymiotników, które go opisują. Później zajmiemy się tym bardziej szczegółowo.
Liczba mnoga (fleirtala nafnorða)
Islandzkie rzeczowniki mają liczbę pojedynczą i mnogą. Sposób tworzenia liczby mnogiej nie jest regularny, chociaż zauważysz wzorce zależne od formy słowa.
| Einn maður (m) | Margir menn |
| Einn stóll (m) | Margir stólar |
| Einn hóll (m) | Margir hólar |
| Einn stóll (m | Margir stólar |
| Eitt tungumál (n) | Mörg tungumál |
| Eitt bál (n) | Mörg bál |
| Eitt blað (n) | Mörg blöð |
| Eitt hlað (n) | Mörg hlöð |
| Ein skál (f) | Margar skálar |
| Ein nál (f) | Margar nálar |
| Ein kona (f) | Margar konur |
| Ein rós (f) | Margar rósir |
| Ein dós (f) | Margar dósir |
Z reguły rodzaj rzeczownika islandzkiego jest nieprzewidywalny.
Istnieje jednak kilka sposobów, których można czasami użyć, aby zgadnąć rodzaj rzeczownika. Zwykle rzeczownik zakończony na -i, -ur, -ir jest rodzaju męskiego, -a, -eit jest rodzaju żeńskiego, a -n, -ad, -at, -it jest rodzaju nijakiego. Niestety, jest jeszcze sporo wyjątków od tego.
Jeśli znasz rodzaj rzeczownika i widzisz inny rzeczownik z tą samą końcówką i musisz odgadnąć rodzaj tego słowa, rozsądnie jest zgadnąć, że mają tę samą płeć. Nie jest to jednak w żaden sposób gwarantowane. Na przykład, widzieliśmy już powyżej, jak tungumál (n) ma takie samo zakończenie jak na przykład skál (f).