Jan Czochralski – Polish with John #099 [A2] Jan Czochralski - Polnisch mit John #099 [A2]. Jan Czochralski - Polish with John #099 [A2]. Jan Czochralski - Polaco con John #099 [A2]. Ян Чохральский - Польский с Джоном #099 [A2]. Ян Чохральський - Польська з Іваном #099 [A2].

Cześć! Co u was słychać? What's up? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Welcome to the next podcast "Polish with John". Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego. My name is Jan Oko and I want to help you learn Polish.

Co łączy tranzystor, procesor, komputer, laptop, tablet, telefon, kamerę cyfrową? Was haben Transistor, Prozessor, Computer, Laptop, Tablet, Telefon und Digitalkamera gemeinsam? What do a transistor, processor, computer, laptop, tablet, telephone, digital camera have in common? Wszystkie mogły powstać dzięki metodzie Czochralskiego, czyli technice otrzymywania monokryształów. Sie alle konnten mit Hilfe der Czochralski-Methode, einer Technik zur Gewinnung von Einkristallen, hergestellt werden. All of them could have been created thanks to the Czochralski method, i.e. the technique of obtaining single crystals. Anegdota głosi, że Jan Czochralski zanurzył pióro zamiast w kałamarzu, czyli pojemniku z atramentem, w pojemniku z gorącą cyną. Eine Anekdote besagt, dass Jan Czochralski seine Feder statt in ein Tintenfass oder einen Tintenbehälter in ein Gefäß mit heißem Blech tauchte. Anecdote has it that Jan Czochralski dipped his pen instead of in an inkwell, or ink container, into a container of hot tin. Gdy wyjął pióro, zobaczył cieniutką nić metalu. Als er seinen Stift herausnahm, sah er einen dünnen Metallfaden. Nie powiem wam dokładnie dlaczego jest to tak przełomowe, bo nie jestem chemikiem. Ich werde Ihnen nicht genau sagen, warum dies so bahnbrechend ist, denn ich bin kein Chemiker. I won't tell you exactly why this is so groundbreaking, because I'm not a chemist. Nie wiem też dokładnie co to jest monokryształ, choć mógłbym doczytać. Ich weiß auch nicht genau, was ein Einkristall ist, obwohl ich es nachlesen könnte. I also don't know exactly what a monocrystal is, although I could read up. Nie jest to jednak najważniejsze. Dies ist jedoch nicht das Wichtigste. However, this is not the most important thing. Dzisiaj naszym bohaterem jest ktoś, kto to wszystko rozumiał, opisywał i potrafił wykorzystać w praktyce, czyli Jan Czochralski. Heute ist unser Held jemand, der all dies verstanden hat, es beschrieben hat und es in die Praxis umsetzen konnte, nämlich Jan Czochralski. Today our hero is someone who understood, described and was able to put it into practice, i.e. Jan Czochralski.

Czochralski urodził się w Kcyni, niedaleko Bydgoszczy. Jego ojciec chciał, żeby Jan został nauczycielem. Sein Vater wollte, dass John Lehrer wird. His father wanted John to become a teacher. Wysłał go w tym celu do szkoły, ale Jan na jej zakończenie podarł świadectwo. Zu diesem Zweck schickte er ihn in die Schule, aber John zerriss sein Zeugnis am Ende der Schule. He sent him to school for this, but at the end of the school, John tore up his certificate. Bez niego nie mógł dostać się na studia i jego kariera naukowa wydawała się zakończona. Ohne sie konnte er nicht an der Universität studieren, und seine akademische Laufbahn schien vorbei zu sein. Without him, he couldn't get into college, and his scientific career seemed to be over. Wrócił do domu. Er kehrte nach Hause zurück. Chemii, którą bardzo się interesował, nie porzucił. Die Chemie, an der er ein großes Interesse hatte, wurde nicht aufgegeben. Chemistry, which he was very interested in, he did not give up. W domu robił eksperymenty chemiczne, aż pewnego dnia doprowadził do małego wybuchu. Er machte zu Hause chemische Experimente, bis es eines Tages zu einer kleinen Explosion kam. At home, he did chemical experiments until one day he caused a small explosion. Wtedy ojciec powiedział mu, że ma wybierać “chemia albo dom”. Dann sagte ihm sein Vater, er müsse sich entscheiden: "Chemie oder Heimat". Then his father told him to choose "chemistry or home." Jan wybrał chemię. Jan hat sich für Chemie entschieden. Powiedział sobie, że do domu wróci jak będzie sławny. Er sagte sich, dass er nach Hause zurückkehren würde, wenn er berühmt sei. Tak zaczęła się jego kariera. So begann seine Karriere. This is how his career began.

Na początku był aptekarzem, najpierw w Krotoszynie, potem w Berlinie. Zunächst war er Apotheker, zunächst in Krotoszyn, dann in Berlin. At first he was a pharmacist, first in Krotoszyn, then in Berlin. Gdy rozpoczynał pracę miał zaledwie 16 lat! Als er seine Arbeit aufnahm, war er erst 16 Jahre alt! When he started his work he was only 16 years old! W stolicy Niemiec nie tylko pracował, ale też uczył się i zapewne eksperymentował. In der deutschen Hauptstadt hat er nicht nur gearbeitet, sondern auch studiert und wahrscheinlich auch experimentiert. In the German capital, he not only worked, but also studied and probably experimented. Był bardzo zdolny i szybko znalazł kolejną pracę, tym razem w laboratorium, a potem kolejną w laboratorium jeszcze większej firmy – Elektrizitäts-Gesellschaft. Er war sehr fähig und fand schnell eine weitere Stelle, diesmal in einem Labor und dann eine weitere im Labor einer noch größeren Firma, der Elektrizitäts-Gesellschaft. Został tam w bardzo młodym wieku kierownikiem i inspektorem w rafinerii miedzi. Schon in jungen Jahren wurde er dort Manager und Inspektor in einer Kupferraffinerie. He became a manager and inspector at a copper refinery there at a very young age.

W tym czasie też poznał wyjątkową kobietę, pianistkę Marguerit Haase. In dieser Zeit lernte er auch eine außergewöhnliche Frau kennen, die Pianistin Marguerit Haase. Pokochali się i szybko wzięli ślub. Sie verliebten sich und heirateten bald. Ona była bogata, pochodziła z holenderskiej rodziny, która miała spore majątki i znajomości w Niemczech. Sie war reich und stammte aus einer holländischen Familie, die über beträchtlichen Reichtum und Beziehungen in Deutschland verfügte. She was rich, coming from a Dutch family that had considerable wealth and connections in Germany. Miało się to później okazać bardzo ważne dla Jana Czochralskiego i wielu innych osób. Dies sollte sich später als sehr wichtig für Jan Czochralski und viele andere erweisen. This later turned out to be very important for Jan Czochralski and many other people.

Kolejne lata, to kolejne sukcesy. In den folgenden Jahren gab es weitere Erfolge. The next few years, more successes followed. Choć wspomniana na początku technika przyniosła mu największą sławę, to kolejne jego wynalazki też zasługują na uznanie. Obwohl die eingangs erwähnte Technik ihm den größten Ruhm einbrachte, verdienen auch seine späteren Erfindungen Anerkennung. Although the technique mentioned at the beginning brought him the most fame, his other inventions also deserve recognition. Wynalazł stop metali zwany duraluminium, który do dzisiaj wykorzystuje się przy budowie samolotów. Er erfand eine Metalllegierung namens Duralumin, die noch heute im Flugzeugbau verwendet wird. He invented a metal alloy called duralumin, which is still used in the construction of aircraft today. W 1924 opatentował metal B, który okazał się rewolucyjny w przemyśle kolejowym. Im Jahr 1924 patentierte er das B-Metall, das sich in der Eisenbahnindustrie als revolutionär erwies. In 1924, he patented Metal B, which proved revolutionary in the railroad industry. O takiego naukowca zaczęły zabiegać największe światowe firmy, w tym Henry Ford. Einige der größten Unternehmen der Welt, darunter Henry Ford, begannen, einen solchen Wissenschaftler zu umwerben. The world's largest companies, including Henry Ford, began to strive for such a scientist. Jan Czochralski podjął jednak inną decyzję. Jan Czochralski hat jedoch eine andere Entscheidung getroffen. However, Jan Czochralski made a different decision.

W 1929 roku przeniósł się do Warszawy. Im Jahr 1929 zog er nach Warschau. Spełniły się jego słowa – wracał sławny i bogaty. Seine Worte bewahrheiteten sich - er kam berühmt und reich zurück. His words came true - he was returning famous and rich. Jego patenty kupiły USA, Wielka Brytania, Francja i inne kraje. Seine Patente wurden von den USA, dem Vereinigten Königreich, Frankreich und anderen Ländern erworben. His patents were bought by the USA, Great Britain, France and other countries. W Polsce jednak oficjalnie nie miał żadnego wykształcenia i był pewien problem z zatrudnieniem go na uczelni. In Polen hatte er jedoch offiziell keine Ausbildung, und es gab einige Probleme, ihn an der Universität einzustellen. In Poland, however, he officially did not have any education and there was a problem with employing him at the university. Udało się to dzięki sztuczce prawnej. Dies gelang durch einen juristischen Trick. It was possible thanks to a legal trick. Это удалось благодаря юридической хитрости. Najpierw Politechnika Warszawska nadała mu tytuł doktora honoris causa, a kilka miesięcy potem został profesorem. Zunächst verlieh ihm die Technische Universität Warschau die Ehrendoktorwürde, und einige Monate später wurde er zum Professor ernannt. First, the Warsaw University of Technology awarded him an honorary doctorate, and a few months later he became a professor. Możemy sobie oczywiście wyobrazić, że nie każdemu się to spodobało. Wir können uns natürlich vorstellen, dass es nicht jedem gefallen hat. We can, of course, imagine that not everyone liked it. Co więcej, jego badania cieszyły się zainteresowaniem władz, a nowy profesor wykonywał wiele zleceń dla wojska. Außerdem waren seine Forschungen für die Behörden von Interesse, und der neue Professor führte zahlreiche Aufträge für das Militär aus. Moreover, his research attracted the attention of the authorities, and the new professor carried out many orders for the military. Jego sława, bogactwo i powodzenie nie podobało się wszystkim, miał nawet zostać wyzwany na pojedynek na szable. Sein Ruhm, sein Reichtum und sein Erfolg gefielen nicht jedem, er sollte sogar zu einem Säbelduell herausgefordert werden. His fame, wealth and success did not please everyone, he was even about to be challenged to a sword duel. Czy stanął do walki i jak się ona zakończyła nie wiemy, jednak w sądzie udało mu się wygrać z innym profesorem, Witoldem Broniewskim. Ob er dem Kampf standhielt und wie er endete, wissen wir nicht, aber es gelang ihm, vor Gericht gegen einen anderen Professor, Witold Broniewski, zu gewinnen. We do not know whether he fought and how it ended, but in court he managed to defeat another professor, Witold Broniewski.

Mimo tych trudności, życie Jana Czochralskiego w Polsce było bardzo udane. Trotz dieser Schwierigkeiten war das Leben von Jan Czochralski in Polen sehr erfolgreich. Despite these difficulties, the life of Jan Czochralski in Poland was very successful. Miał dużo pieniędzy, kupił sobie piękny dom w Warszawie oraz willę w rodzinnej miejscowości – Kcyni. Er hatte eine Menge Geld, kaufte sich ein schönes Haus in Warschau und eine Villa in seiner Heimatstadt Kcynia. He had a lot of money, bought himself a beautiful house in Warsaw and a villa in his hometown of Kcynia. Zajmował się też poezją, pisał wiersze. Er beschäftigte sich auch mit Poesie und schrieb Gedichte. W jego domu spotykali się artyści, poeci. In seinem Haus trafen sich Künstler und Dichter. Profesor fundował studentom stypendia, przeznaczał pieniądze na badania w Biskupinie, o którym niedawno wam opowiadałem, na rekonstrukcję dworku Fryderyka Szopena w Żelazowej Woli i inne ważne przedsięwzięcia. Der Professor finanzierte Stipendien für Studenten, spendete Geld für die Forschung in Biskupin, über die ich Ihnen kürzlich berichtete, für den Wiederaufbau des Herrenhauses von Fryderyk Szopen in Żelazowa Wola und andere wichtige Projekte. The professor funded scholarships for students, allocated money for research in Biskupin, which I recently told you about, for the reconstruction of Frederick Chopin's manor house in Zelazowa Wola, and other important projects.

Trudne czasy zaczęły się wraz z początkiem wojny. Mit dem Beginn des Krieges begannen schwierige Zeiten. Difficult times began with the start of the war. Gdy nad Polskę nadciągnęły czarne chmury znad Niemiec wiele osób znalazło się w bardzo trudnej sytuacji. Als von Deutschland aus schwarze Wolken über Polen aufzogen, befanden sich viele Menschen in einer sehr schwierigen Situation. Когда над Польшей нависли черные тучи из Германии, многие люди оказались в очень сложной ситуации. Jan Czochralski znalazł sposób jak pomóc i sobie, i innym, a jednocześnie zaszkodzić okupantowi, Niemcom. Jan Czochralski fand einen Weg, sich und anderen zu helfen und gleichzeitig der Besatzungsmacht, den Deutschen, zu schaden. Jan Czochralski found a way to help both himself and others, and at the same time harm the occupying power, the Germans. Dzięki znajomościom dostał pozwolenie na założenie firmy. Dank seiner Beziehungen konnte er ein Unternehmen gründen. Thanks to his connections, he was allowed to set up a company. Na terenie jednego z instytutów Politechniki Warszawskiej uruchomił Zakład Badań Materiałów. Er gründete die Materialforschungseinrichtung an einem der Institute der Technischen Universität Warschau. He launched the Materials Research Facility at one of the institutes of the Warsaw University of Technology. Firma się rozwijała całkiem szybko. Das Unternehmen wuchs recht schnell. The company grew quite fast. Dzięki temu wielu pracowników Politechniki uniknęło zesłania do niemieckich obozów koncentracyjnych. Dank dieser Maßnahme konnten viele Mitarbeiter des Polytechnikums der Verbannung in deutsche Konzentrationslager entgehen. Inne osoby Jan Czochralski także chronił i wykorzystywał znajomości, aby wyciągać z obozów koncentracyjnych kogo tylko mógł. Jan Czochralski schützte auch andere Menschen und nutzte seine Verbindungen, um jeden aus den Konzentrationslagern herauszuholen, den er konnte. Other people Jan Czochralski also protected and used connections to get whoever he could out of the concentration camps. W jego firmie zatrudnionych było także wielu żołnierzy Armii Krajowej. Seine Firma beschäftigte auch viele Soldaten der Heimatarmee. Produkowano tam, oczywiście nielegalnie, części do maszyn drukarskich, pistoletów czy granatów dla walczących z okupantem. Dort wurden Teile für Druckmaschinen, Gewehre oder Granaten für die Kämpfer der Besatzungsmacht hergestellt, natürlich illegal. There, of course, illegally, parts for printing machines, pistols and grenades were produced there for those fighting the occupiers. Prowadzono też sabotaż, czyli utrudnianie życia Niemcom. Auch Sabotage, also das Erschweren des Lebens für die Deutschen, wurde betrieben. Niszczono na przykład elektryczne części do rakiet V-1 i V-2. So wurden zum Beispiel elektrische Teile für V-1- und V-2-Raketen zerstört.

Jednak to po wojnie miał Czochralski największe kłopoty. Nach dem Krieg hatte Czochralski jedoch die größten Schwierigkeiten. However, it was after the war that Czochralski had the greatest problems. Komunistyczne władze oskarżały go o współpracę z hitlerowskimi Niemcami. Die kommunistischen Behörden beschuldigten ihn der Kollaboration mit Nazideutschland. The communist authorities accused him of collaborating with Nazi Germany. Był aresztowany. Er wurde verhaftet. Potem sąd go uniewinnił, ale nie mógł już wrócić do pracy na uczelni. Das Gericht sprach ihn später frei, aber er konnte nicht mehr an der Universität arbeiten. The court later acquitted him, but he could no longer return to work at the university. Założył małą firmę chemiczną w Kcyni, aby przeżyć. Um zu überleben, gründete er ein kleines Chemieunternehmen in Kcynia. He started a small chemical company in Kcynia to survive. W 1953 roku sprzedał ambasadzie Szwajcarii swój dom w Warszawie. Im Jahr 1953 verkaufte er sein Haus in Warschau an die Schweizer Botschaft. In 1953, he sold his house in Warsaw to the Swiss Embassy. Zapłatę otrzymał w dewizach, czyli w zachodniej walucie, co w PRL'u było nielegalne. Er wurde in ausländischer Währung bezahlt, d. h. in westlicher Währung, was im kommunistischen Polen illegal war. He was paid in foreign currencies, i.e. in Western currency, which was illegal under the Polish People's Republic. Z tego powodu jego dom został brutalnie przeszukany i zdemolowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Aus diesem Grund wurde sein Haus vom Sicherheitsbüro gewaltsam durchsucht und abgerissen. For this reason, his house was brutally searched and demolished by the Security Office. Wszystko co miało większą wartość zostało zabrane albo zniszczone. Alles, was von größerem Wert war, wurde mitgenommen oder zerstört. Anything of greater value was either taken or destroyed. Po rewizji Jan Czochralski trafił do szpitala z zawałem serca. Nach der Revision wurde Jan Czochralski mit einem Herzinfarkt ins Krankenhaus gebracht. After the search, Jan Czochralski was hospitalized with a heart attack. 22 kwietnia 1953 roku zmarł. Am 22. April 1953 starb er. On April 22, 1953, he died. Komunistyczne władze nigdy nie doceniły jego pracy, a pamięć o nim miała być na zawsze wymazana z kart historii. Die kommunistischen Behörden haben seine Arbeit nie gewürdigt, und sein Andenken sollte für immer aus den Seiten der Geschichte getilgt werden. The communist authorities never appreciated his work, and the memory of him was to be erased from the pages of history forever. Stało się jednak inaczej. Das Gegenteil ist jedoch der Fall. However, it happened otherwise.

Już w 1954 roku zespół Gordona Teala(ang.) Bereits 1954 hat das Team von Gordon Teal(English) As early as 1954, the band Gordon Teal (eng.) z Texas Instruments skonstruował pierwszy tranzystor z kryształu krzemu wyhodowanego metodą Czochralskiego. von Texas Instruments konstruierte den ersten Transistor aus einem Siliziumkristall, der nach dem Czochralski-Verfahren gezüchtet wurde. Od tego czasu jego metoda jest używana na całym świecie w produkcji sprzętu elektronicznego. Seitdem wird seine Methode weltweit bei der Herstellung von elektronischen Geräten eingesetzt. W Polsce dopiero po upadku władzy komunistycznej przywrócono o nim pamięć. In Polen wurde die Erinnerung an ihn erst nach dem Fall der kommunistischen Herrschaft wiederhergestellt. In Poland, it was only after the fall of the communist government that his memory was restored.

Jan Czochralski jest dla mnie niezwykłą postacią. Jan Czochralski ist für mich eine außergewöhnliche Persönlichkeit. Jan Czochralski is an extraordinary figure for me. Naukowiec, który stworzył rzeczy tak przydatne, tak ważne w naszym codziennym życiu. Ein Wissenschaftler, der Dinge geschaffen hat, die so nützlich und wichtig für unser tägliches Leben sind. A scientist who created things so useful, so important in our daily lives. Jednocześnie całkiem sprawny przedsiębiorca, który potrafił wykorzystać swoje talenty do zarabiania pieniędzy. Zugleich war er ein geschickter Unternehmer, der seine Talente zu Geld machen konnte. At the same time, quite a skilled entrepreneur who was able to use his talents to make money. Potem dzielił się tymi pieniędzmi i pomagał rozwijać naukę. Er teilte dann dieses Geld und half bei der Entwicklung der Wissenschaft. Then he shared the money and helped to develop science. Szkoda, że tak długo był zapomniany, a i dzisiaj niewiele się o nim mówi. Es ist schade, dass er so lange in Vergessenheit geriet, und auch heute noch wird wenig über ihn gesprochen. Ale wy już o nim wiecie! Aber Sie kennen ihn ja schon! But you already know about him!

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Thank you very much for this episode. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Visit my blog ioannesoculus.com or polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Do usłyszenia!