Jak Facebook wypacza nasze wspomnienia Wie Facebook unsere Erinnerungen verzerrt How Facebook distorts our memories Як Facebook спотворює наші спогади

Czy masz pewność, że wydarzenia, które doskonale pamiętasz, naprawdę miały miejsce? Are you sure that the events you remember well really took place? A może znasz je wyłącznie z opowieści – ale opowiadanych tak sugestywnie, że stały się częścią twojej biografii? Or maybe you only know them from stories - but told so evocatively that they became part of your biography? Jubileuszowy 50 odcinek Świata w trzy minuty o tym, jak Facebook, przyjaciele i fałszywe wiadomości kształtują naszą pamięć. The 50th episode of the World in Three Minutes about how Facebook, friends and fake news shape our memory. W czasach, gdy znaczenia nabiera to, co niektórzy nazywają post-prawdą, a inni – bezczelnym łgarstwem, istotne staje się zrozumienie czy to, co pamiętamy, ma pokrycie w faktach. In an age when what some call post-truth and others call it brazen lies, it becomes important to understand whether what we remember is true. Dopóki chodzi o to, kto pięciolatkiem będąc rozbił szklankę u cioci na imieninach, nie ma wielkiego problemu. As long as it is about who, being a five-year-old, broke a glass at his aunt's name day party, there is no big problem. Gorzej, gdy iluzji ulegają całe grupy, pamiętając doskonale słowa, których nie powiedziano, zamachy, których nie było czy wydarzenia, w których nie brali udziału. Worse, when whole groups are illusions, remembering perfectly well words that were not told, attacks that were not there or events in which they did not participate. Biorąc pod uwagę fakt, że nasze wspomnienia wpływają na nasze późniejsze decyzje, fałszywe informacje którymi karmimy nasze umysły, mogą w większej skali wpłynąć na przyszłość całych społeczności – lub, jak w przypadku epidemii odry w Rumunii – kosztować kogoś życie. Given that our memories influence our decisions later, the false information we feed our minds with could impact the future of entire communities on a larger scale - or, in the case of the measles epidemic in Romania, cost someone their life. Kwestię fałszywych wspomnień analizowano wielokrotnie. The issue of false memories has been analyzed many times. Eksperymenty udowadniały, że każdy z nas jest na to podatny. Experiments have proven that each of us is susceptible to it. Może to być historia, którą nam opowiadano, i którą uznaliśmy za prawdziwą. This may be the story we were told and believed to be true. Może to być autodopowiedzenie – na przykład po wyjściu od lekarza możemy być pewni, że miał na szyi stetoskop, choć niekoniecznie tak było – tylko na to nie zwróciliśmy uwagi. It can be a self-answer - for example, after leaving the doctor's office, we can be sure that he has a stethoscope around his neck, although it was not necessarily the case - we just didn't pay attention to that. Może to też być nieprawdziwa informacja, którą gdzieś przeczytaliśmy, ale która pasuje do naszych przekonań czy uprzedzeń – lub tego, co usłyszeliśmy od znajomego. It may also be false information that we have read somewhere, but that fits our beliefs or prejudices - or what we heard from a friend. To ostatnie jest jednym z istotnych elementów, dla których możemy być podatni na manipulacje dla celów politycznych. The latter is one of the essential elements for which we can be manipulated for political purposes. Wystarczy dobrać komunikat tak, by odwoływał się do naszej dotychczasowej wiedzy, i z dużym prawdopodobieństwem uznamy go za słuszny. It is enough to choose the message so that it refers to our previous knowledge, and we will most likely find it correct. Niedawno David Rapp opublikował raport, w którym stawia tezę, że jesteśmy podatni na fałszywe informacje, bo prościej jest przeczytać i zapamiętać, niż przeczytać, krytycznie przeanalizować i dopiero zapamiętać. Recently, David Rapp published a report in which he argues that we are susceptible to false information because it is easier to read and remember than to read, critically analyze and only remember. Następnie, kiedy musimy skorzystać z danej wiedzy, to umysł podpowiada jako pierwsze informacje, które poznał niedawno – i, w związku z tym że podpowiada nam je nasz mózg, uznajemy je za prawdziwe. Then, when we need to use a given knowledge, the mind is the first to suggest information that it has learned recently - and because our brain tells us it is true. Mimo, iż jest to po prostu zapamiętane przez nas cudze stwierdzenie. Even though it is simply someone else's statement remembered by us. Co istotne, jeśli dana informacja jest powtarzana przez osoby, z którymi rozmawiamy, prawdopodobieństwo jej przyswojenia jako prawdziwej rośnie. Importantly, if the information is repeated by the people we talk to, the likelihood of its being learned as true increases. Kiedyś byliśmy ograniczeni do grupy osób, z którymi widzieliśmy się na codzień – niezależnie, czy dzieliliśmy ich przekonania, czy też nie. We used to be limited to the group of people we saw on a daily basis - whether we shared their beliefs or not. Dziś duża część naszej komunikacji odbywa się za pośrednictwem serwisów społecznościowych, które nie dość, że przyspieszają obieg informacji i zalewają nas ilością danych nie do przetrawienia, to jeszcze podsyłają nam komunikaty głównie od osób, z którymi się zgadzamy. Today, a large part of our communication takes place via social networking sites, which not only accelerate the flow of information and flood us with indigestible data, but also send us messages mainly from people with whom we agree. W momencie gdy dostaniemy podobną (fałszywą) informację od paru osób którym ufamy, przyjmiemy ją z mniejszą dozą krytycyzmu. The moment we get similar (false) information from a few people we trust, we will accept it with less criticism. A właściwie – jak pokazują facebookowe dyskusje – bezkrytycznie. Or actually - as Facebook discussions show - uncritically. Bo będziemy doskonale pamiętać, jak papież Franciszek poparł Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich, Unia uregulowała tempo spływu wody w spłuczce, a PRL wyglądał zawsze jak w filmach Barei. Informację, gdy już ją zaakceptujemy, trudno nam zanegować. Eksperymenty przeprowadzone kilka lat temu w Izraelu pokazały, że nawet gdy eksperymentator poinformował uczestników, że zostali wprowadzeni w błąd, tylko 60% z nich poprawiło swoje odpowiedzi. Idealnym momentem na wprowadzenie nas w błąd jest sytuacja, gdy daną interpretację lub fakt medialny słyszymy po raz pierwszy. Jeśli już wcześniej przyjęliśmy do wiadomości inne stanowisko, nasza pamięć staje się odporna na zmiany. If we have already accepted a different position, our memory becomes immune to change. Myślisz, że Ty nie dajesz się nabrać, choć fałszywe informacje przelatują obok Ciebie stadami? Do you think that you are not fooled, even though false information flies past you in flocks? Odcinek nabrałby kolorytów, gdybym umieścił w nim wszystkie mity polityczno-społeczne, na które natknąłem się w ostatnich tygodniach – ale nie chcę przenosić tu podziałów z codzienności. The episode would take on some color if I included all the political and social myths that I came across in recent weeks - but I don't want to transfer the divisions from everyday life here. Nie będę też nabijał się z Towarzystwa Płaskiej Ziemi – a z niektórymi innymi kłamstwami zmierzyłem się dwa odcinki temu. Ale zróbmy prosty eksperyment – gdzie padły słowa „Play it again, Sam”? Kto powiedział “Beam me up, Scotty?” Oraz kto jest autorem stwierdzenia “Luke, I’m your father”. Znane cytaty, prawda? Famous quotes, right? Co je łączy? What connects them? To, że żyją w popkulturze, że widzimy je w memach, we wspomnieniach ze wspólnego oglądania filmów, no i to, że nigdy nie zostały wypowiedziane. The fact that they live in pop culture, that we see them in memes, in memories of watching movies together, and that they have never been spoken. Ani w Casablance, ani w Star Treku, ani nawet w Gwiezdnych Wojnach. Źródła: