"Η Χαμένη Ατλαντίδα | Ελληνική Μυθολογία"
Σήμερα θα βουτήξουμε σε βαθιά, αχαρτογράφητα νερά για να γνωρίσουμε
καλύτερα μία χαμένη πολιτεία που έχει απασχολήσει στο παρελθόν φιλοσόφους,
αρχαιολόγους, ιστορικούς, ανθρώπους των ταινιών
και των video games αλλά και συνωμοσιολόγους.
Πάμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Επιμέλεια ελληνικών υποτίτλων: Νίκος Ντενισλής
Καλωσήρθατε.
Είμαι ο Κωνσταντίνος (ή αλλιώς: the Mythologist),
είμαι αρχαιολόγος και κάθε Παρασκευή και Δευτέρα στο κανάλι αυτό ανεβάζω
αγαπημένους μου μύθους αλλά και ιστορίες που πιστεύω ότι αξίζει
να μοιραστώ μαζί σας.
Αν σας αρέσει και εσάς η μυθολογία, μπορείτε τώρα και εσείς να κάνετε
subscribe πατώντας το κόκκινο κουτάκι κάτω από το video και μην ξεχάσετε
να πατήσετε και το καμπανάκι για τις ειδοποιήσεις ώστε να μη χάσετε
κανένα από τα επόμενα video.
Πριν ξεκινήσουμε όμως και μπούμε στο ψητό,
ίσως θα είδατε ότι το σημερινό thumbnail είναι λίγο διαφορετικό από τα προηγούμενα
και αυτό οφείλεται σε έναν fan του καναλιού:
τον Κρις Ασπρογιάννη, ο οποίος επικοινώνησε μαζί μου στο Instagram
και δημιούργησε αυτήν την πολύ ωραία ζωγραφική απεικόνιση της Ατλαντίδας
με τον Ποσειδώνα και τον Πλάτωνα (θα καταλάβετε μετά τι σχέση έχουν)
και προσφέρθηκε να μου το δωρίσει για να μπει thumbnail στο video.
Eυχαριστώ πολύ τον Χρίστο. Αν θέλετε και εσείς να μου στείλετε
οτιδήποτε ή να με ρωτήσετε κάτι, μπορείτε να με ακολουθήσετε
στα social media (το link των οποίων θα βρείτε στην περιγραφή),
όπου φυσικά θα βρείτε και το link για το Instagram του Κρις, ο οποίος έφτιαξε
αυτό το πολύ ωραίο thumbnail.
Ποιος είναι ο σκοπός του σημερινού video (σας ακούω να ρωτάτε).
Είναι να δούμε πού βρισκόταν η χαμένη Ατλαντίδα;
Είναι να ανακαλύψουμε την κρυμμένη αλήθεια που βρίσκεται πίσω από αυτήν;
Είναι να δούμε τι μας κρύβουν;
Όχι! Σε καμία περίπτωση, διότι δεν μας κρύβουν τίποτα.
Ο σκοπός του σημερινού video είναι απλά να δούμε τη μυθολογία πίσω από αυτό που
σήμερα αποκαλούμε «Χαμένη Ατλαντίδα».
Είμαι σίγουρος ότι όλοι σας τουλάχιστον μία φορά έχετε ακούσει
την έκφραση «Χαμένη Ατλαντίδα». Kαι πώς είμαι σίγουρος;
Κυρίως διότι υπάρχει στον τίτλο αυτού του video, οπότε σίγουρα όλοι σας
έστω μία φορά την έχετε ακούσει.
Πέρα από την πλάκα όμως, υπάρχει λόγος που είναι τόσο δημοφιλής
και διάσημη και σήμερα θα προσπαθήσω να διαλευκάνω λίγο την υπόθεση δίνοντας
αυτά που πιστεύω εγώ ότι είναι τα σημαντικά στοιχεία πίσω από
αυτήν την χαμένη πολιτεία.
Λοιπόν, φυσικά ένα τέτοιο video για την Ατλαντίδα θα πρέπει να ξεκινήσει
με την πηγή:
που βρίσκουμε πρώτη φορά αναφορά στη χαμένη Ατλαντίδα;
Από πού ξεκινάει εν πάση περιπτώσει αυτός ο μύθος;
Πρέπει να πάμε πίσω αρκετά χρόνια και συγκεκριμένα περίπου στο 360 π.Χ.
και να μιλήσουμε για έναν από τους διασημότερους φιλοσόφους
όλων των εποχών: τον Πλάτωνα.
Ο Πλάτωνας εκείνα τα χρόνια κάθεται και γράφει την Πολιτεία, αυτό το πολύ
γνωστό του έργο για την ιδανική πολιτεία (πώς θα έπρεπε να είναι η ιδανική
πολιτεία με το πολίτευμα και τις αξίες και τους νόμους που υπάρχουν σ' αυτή
την πολιτεία) και μετά γράφει άλλους δύο διαλόγους πάνω στο ίδιο θέμα:
Γράφει το διάλογο «Τίμαιος» και το διάλογο «Κριτίας».
Είναι όντως διάλογοι στους οποίους εμφανίζεται ο Τίμαιος, ο Κριτίας,
ο Ερμοκράτης και –φυσικά- ο Σωκράτης (ο άλλος μεγάλος γνωστός φιλόσοφος)
και συζητάνε φιλοσοφικά γι' αυτά τα ζητήματα
της ιδανικής πολιτείας, φέρνοντας αντίθετα παραδείγματα
για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους και κάνουν έτσι πολύ βαθιές φιλοσοφικές
συζητήσεις για το πολίτευμα και την ιδανική πολιτεία.
Μέσα λοιπόν σ αυτούς τους διαλόγους (του Τίμαιου και του Κριτία) έχουμε
την αναφορά για πρώτη φορά σε μία πόλη, σε μία περιοχή η οποία λέγεται
«Νήσος Ατλαντίς» ή αλλιώς «το νησί της Ατλαντίδας».
Πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια από το σήμερα και πιο συγκεκριμένα
περίπου 11 χιλιάδες χρόνια πριν από τη μέρα που γυρίζεται αυτό το video
υπήρξε η Ατλαντίδα.
Συγκεκριμένα, ο Πλάτωνας μας αναφέρει ότι η Ατλαντίδα ήταν στο peak
της δύναμής της 9 χιλιάδες χρόνια πριν από την εποχή που έζησε
ο Αθηναίος νομοθέτης Σόλων, ο οποίος έζησε στις αρχές
του 6ου αιώνα π.Χ, οπότε μπορείτε εσείς να κάνετε τα μαθηματικά διότι εγώ διάλεξα
θεωρητική κατεύθυνση.
Σε αυτά λοιπόν τα πανάρχαια χρόνια (ακόμα και πριν τα 9000 πριν το Σόλωνα)
οι θεοί έπρεπε να επιλέξουν ποια μέρη της γης θα πάρει ο καθένας
υπό την προστασία του.
Αφού διάλεξαν λοιπόν οι θεοί, ο Ποσειδώνας φαίνεται ότι διάλεξε
και την Ατλαντίδα να την πάρει υπό την προστασία του διότι μάλλον
του άρεσε που ήταν νησί και είχε άμεση σχέση με το νερό, που φυσικά
ήταν και το στοιχείο του.
Διαλέγει λοιπόν ο Ποσειδώνας την Ατλαντίδα και εκεί, στην Ατλαντίδα,
ζούσε και μια ιθαγενής, μια γυναίκα με το όνομα Κλειτώ,
την οποία ο Ποσειδώνας ερωτεύτηκε πάρα πολύ.
Γίναν ζευγάρι και έκαναν πολλά παιδιά, ένα εκ των οποίων ήταν και ο Άτλας.
Αν κάνετε στο μυαλό σας τη σύνδεση Άτλας και Ατλαντίδα, πολύ καλά την κάνετε.
Ο Άτλας (το παιδί του Ποσειδώνα και της Κλειτούς) έγινε βασιλιάς του νησιού
της Ατλαντίδας και προς τιμή του ονομάστηκε ολόκληρος ωκεανός:
ο Ειρηνικός Ωκεανός!
Όχι, πλάκα κάνω. Ο Ατλαντικός Ωκεανός φυσικά
και έτσι τα χρόνια περνούσαν.
Οι κάτοικοι της Ατλαντίδας (που δεν ξέρω σε αυτό το σημείο αν πρέπει
να τους πω Ατλαντιδείς, Ατλαντιανούς ή Ατλαντίδες...) ήταν πάρα πολύ κοντά
με τον Ποσειδώνα και το θεϊκό στοιχείο, κάτι το οποίο (σύμφωνα με το μύθο)
τους είχε δώσει πάρα πολλά θετικά πράγματα.
Ήταν πάρα πολύ έξυπνοι. Είχαν πολλά χαρίσματα.
Σύμφωνα με το μύθο, είχαν προηγμένη τεχνολογία και δεν τους ένοιαζαν
τα απλά καθημερινά πράγματα. Ζούσαν μια πολύ σοβαρή ζωή και
δεν τους ένοιαζε να περάσουν μία πολύ καλή και έξαλλη ζωή, μία τρυφηλή ζωή.
Ήταν αρεστοί στους θεούς και έτσι υπήρχε αυτή η ισορροπία που τους έκανε
να προχωράνε με τεράστια πρόοδο όσον αφορά τις τέχνες, το πνεύμα,
την τεχνολογία και γενικά τα πάντα.
Κάποια στιγμή αυτή η ακμή της Ατλαντίδας έφτασε στο peak.
Άρχισε να κάνει εκστρατείες προς τα ανατολικά
(στρατιωτικές εκστρατείες διότι, όπως είπαμε είχε και προηγμένη τεχνολογία
στον πόλεμο) και άρχισε να καταλαμβάνει πόλεις και περιοχές
τόσο στη βόρεια Αφρική όσο και στη δυτική Ευρώπη.
Κάποια στιγμή, όταν άρχισε να φτάνει υπερβολικά ανατολικά, εμφανίστηκε
μία άλλη μεγάλη πόλη (η Αθήνα), η οποία δημιούργησε μία συμμαχία
προκειμένου να σταματήσει αυτή την επέλαση της Ατλαντίδας.
Η συμμαχία δεν πήγαινε και πάρα πολύ καλά στον πόλεμο όμως τελικά μόνη της η Αθήνα
κατάφερε να σταματήσει τη δύναμη της Ατλαντίδας.
Από εκεί λοιπόν και μετά άρχισε η πτώση για την Ατλαντίδα, αυτό το τεράστιο νησί
που (σύμφωνα με το μύθο) ξεπερνούσε τα 600 χιλιόμετρα σε μήκος και σε μέγεθος
(σύμφωνα με τον Πλάτωνα), ήταν μεγαλύτερο από την αρχαία Λιβύη και τη Μικρά Ασία
μαζί και άρχισαν τα πράγματα να γίνονται πολύ χειρότερα.
Να σας πω επίσης ότι βάσει τοπογραφίας (για να μιλήσουμε έτσι και επιστημονικά)
η Ατλαντίδα υποτίθεται ότι ήταν χωρισμένη σε δακτυλίδια τα οποία χωρίζονταν
μεταξύ τους με τάφρο με νερό και ενώνονταν με γέφυρες και έτσι
τα δακτυλίδια έφταναν σιγά σιγά στο κέντρο,
που υπήρχε και το παλάτι του Άτλαντα (και υποθέτω) και του Ποσειδώνα.
Εν πάση περιπτώσει, πέρα από αυτή την ωραία λεπτομέρεια που περιγράφεται
στις πηγές, άρχισε η πτώση για την Ατλαντίδα.
Οι άνθρωποι εκεί, οι κάτοικοι, άρχισαν να φεύγουν από το θεϊκό στοιχείο,
να αποκτάνε μία απόσταση. Η θεϊκή χάρη και δύναμη που είχαν
άρχισε να ξεθυμαίνει και να ξεφτίζει με αποτέλεσμα να αρχίσουν
να ενδιαφέρονται για πράγματα που δεν έχουν να κάνουν σε σχέση
με τους θεούς.
Άρχισαν να έχουν τρυφηλή ζωή και να έρχονται σε ρήξη με το θεϊκό στοιχείο
και τον Ποσειδώνα και διέπραξαν ύβρη.
Και όπως ξέρουμε, ύβρης=πολύ κακά αποτελέσματα.
Όχι μόνο απομακρύνθηκαν από το θεϊκό στοιχείο αλλά τιμωρήθηκαν κιόλας
για την αναίδειά τους.
Ο βασιλιάς και πατέρας των θεών (ο Δίας) αποφάσισε να τους εξαφανίσει
μια για πάντα από τον κόσμο κάνοντας σεισμό με αποτέλεσμα το νησί
της Ατλαντίδας να βυθιστεί στα βάθη του Ατλαντικού Ωκεανού και να μην
εμφανιστεί ποτέ ξανά στο πρόσωπο της γης.
Έτσι λοιπόν σήμερα, εμείς γνωρίζουμε για τη χαμένη Ατλαντίδα,
η οποία κάποτε υπήρξε.
Επιστρέφοντας τώρα στον Πλάτωνα, να πούμε ότι η Ατλαντίδα εμφανίζεται
(όπως είπαμε πριν) στον Πλάτωνα για πρώτη φορά.
Δεν υπάρχει κανένα αρχαιότερο κείμενο από τους διαλόγους του Πλάτωνα
όπου να εμφανίζεται η Ατλαντίδα. Από εκεί και πέρα, όποιες πηγές υπάρχουν
είναι απλά σχολιασμοί στο κείμενο του Πλάτωνα.
Φαίνεται ότι ο φιλόσοφος αυτός δημιούργησε στο μυαλό του την Ατλαντίδα
(ή την εμπνεύστηκε από κάποιες άλλες πόλεις της περιόδου, όπως τις Συρακούσες
της Ιταλίας, που είχε επισκεφθεί πρόσφατα) και δημιούργησε στο μυαλό του
ένα παράδειγμα μίας πόλης για να τη συγκρίνει και
να την αντιπαραβάλει με την Αθήνα εν προκειμένω για να δείξει
αυτές τις διαφορές των πολιτευμάτων που ήθελε να προβάλει
μέσα από το έργο του.
Άρα λοιπόν, ο Πλάτωνας (στην γνωστή τεχνική που ακολουθεί
με τους διαλόγους) βάζει τους πρωταγωνιστές του να συζητούν
για τα θέματα τα φιλοσοφικά που θέλει να θίξει και χρησιμοποιεί
δύο αντίθετα παραδείγματα για να κάνει πιο σαφή τη θέση του.
Η Αθήνα (και στην Πολιτεία του Πλάτωνα και γενικά για τον Πλάτωνα) είναι
το ιδανικό πολίτευμα, η τέλεια πόλη, η τέλεια πολιτεία και την αντιπαραβάλλει
με την Ατλαντίδα, η οποία δεν ήταν (και γι' αυτό άλλωστε στον πόλεμο η Αθήνα
νίκησε την Ατλαντίδα).
Με αυτό φαίνεται να συμφωνεί και ένας άλλος μεγάλος φιλόσοφος, ο Αριστοτέλης,
ο οποίος ήταν μαθητής του Πλάτωνα και, σύμφωνα με αυτόν, όντως ο Πλάτωνας
χρησιμοποίησε την Ατλαντίδα προκειμένου να πετύχει το σκοπό του.
Βέβαια, αυτό απέχει από αυτό το οποίο υπάρχει σήμερα διότι (όπως βλέπετε
στα αντίστοιχα παραδείγματα) η Ατλαντίδα έχει δώσει λαβές και ευκαιρίες για κάθε
λογής συνομωσιών, για «αλήθειες που μας κρύβονται»
και διάφορα άλλα τέτοια χαριτωμένα.
Ένα από τα μεγάλα debate που υπάρχουν είναι το πού βρίσκεται η χαμένη
Ατλαντίδα, διότι όχι μόνο υπάρχει αλλά πρέπει να βρούμε και πού είναι!
Κάποιοι λίγο πιο παραδοσιακοί τοποθετούν την Ατλαντίδα εκεί που την τοποθέτησε
και ο Πλάτωνας, δηλαδή στον Ατλαντικό Ωκεανό μετά τις στήλες του Ηρακλή
(δηλαδή τη διώρυγα του Γιβραλτάρ, που υπάρχει σήμερα) ανάμεσα στην ήπειρο
της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης.
Κάποιοι την τοποθετούν στους «υπερβόρειους»
(όπως λέγαν οι αρχαίοι) λαούς όπως εκεί στη Σκανδιναβία και κάποιοι άλλοι φυσικά
τη φέρνουν στο Αιγαίο διότι εφόσον την ανέφερε ο Πλάτωνας πρέπει να είναι
στην Ελλάδα άρα άρα άρα άρα … αυτά!
Για καλή μας τύχη, αυτό το μυστήριο γύρω από την Ατλαντίδα έχει εμπνεύσει
και το χώρο του θεάματος. Όχι μόνο σε επίπεδο ταινιών
(όπως για παράδειγμα στην ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney,
στις αρχές του 21ου αιώνα με τίτλο «Ατλαντίδα») αλλά και σε παιχνίδια
για τον υπολογιστή και για τις κονσόλες.
Όπως πολλοί από εσάς μου επισημάνατε στο προηγούμενο video (το σχετικό με
τα video-games και τη μυθολογία), το DLC (το κομμάτι δηλαδή του παιχνιδιού
που κατεβάζετε μετά την παρουσίαση του παιχνιδιού),
του Assasin's Creed Odyssey έχει να κάνει με την Ατλαντίδα.
Συγκεκριμένα, μέσω αυτού του πολύ ωραίου DLC, μπορούμε να περιηγηθούμε στον κόσμο
της Ατλαντίδας έτσι όπως ήταν σύμφωνα με τις πηγές,
να μιλήσουμε με τον Ποσειδώνα αλλά και να δούμε αυτήν την προηγμένη
όντως τεχνολογία που υποτίθεται ότι είχαν οι κάτοικοι της Ατλαντίδας και
να προσπαθήσουμε να επιβιώσουμε και να πετύχουμε το σκοπό μας.
Πραγματικά, όπως βλέπετε και στα πλάνα, πρόκειται για ένα πολύ εντυπωσιακό
αποτέλεσμα και φυσικά σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να το δοκιμάσετε.
Ναι, αλλά υπήρξε τελικά η χαμένη Ατλαντίδα;
Aν ρωτάτε εμένα, φυσικά και υπήρξε:
στους διαλόγους του Πλάτωνα, στο μελάνι που χύθηκε στους επόμενους αιώνες
για να σχολιάσει τα κείμενα του Πλάτωνα και φυσικά στην ταινία της Disney και
στο Assasin's Creed Odyssey. Μέχρι εκεί.
Από εκεί και πέρα, δεν νομίζω ότι χρειάζεται κάθε χαμένη πόλη
που βρίσκουμε κάτω από τη θάλασσα να την ταυτίζουμε με την Ατλαντίδα,
ούτε χρειάζεται κάθε φορά να παίρνουμε τοις μετρητοίς αυτά τα οποία
χρησιμοποιούσαν οι φιλόσοφοι ως παραβολές ή γενικά ό,τι ανέφεραν
οι αρχαίοι συγγραφείς διότι πολλές φορές μπορεί να ισχύει απλά
«το έβγαλαν από το μυαλό τους». Αυτά λοιπόν γι' αυτή τη χαμένη πολιτεία.
Ελπίζω το video να σας άρεσε και μέχρι το επόμενο εύχομαι σε όλους σας
να 'στε καλά.
