×

Usamos cookies para ayudar a mejorar LingQ. Al visitar este sitio, aceptas nuestras politicas de cookie.

Start learning this lesson now
image

Polish with John, Diabeł z Łańcuta – Polish with John #086 [A2]

Diabeł z Łańcuta – Polish with John #086 [A2]

Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego.

W wielowiekowej historii Rzeczypospolitej możemy znaleźć wiele postaci dobrych, wspaniałych i godnych naśladowania. Jednak, tak jak w historii każdego kraju i narodu, tak i w historii Rzeczypospolitej możemy znaleźć osoby, których sława jest złą sławą. W historii Rzeczpospolitej taką osobą był Stanisław Stadnicki, bardziej znany jako Diabeł z Łańcuta albo Diabeł Łańcucki.

Postać to była okropna. Grabił, palił, najeżdżał sąsiadów, mordował. A wszystko przez urażoną dumę po wyprawie na Moskwę. Ten warchoł i awanturnik czuł się nie wystarczająco doceniony przez króla za to, co zrobił podczas wyprawy. Dostał od króla “tylko” 1000 dukatów rocznej pensji oraz starostwo na Inflantach. Nie był z tego zadowolony, więc nigdy na Inflanty nie pojechał. Wyjechał za to na Węgry, gdzie szukał wojennej sławy. Walczył tam przeciw Turkom. Po tej wyprawie ożenił się z Anną Ziemięcką, a w 1586 przejął miasto Łańcut.

Jeżeli byliście w Łańcucie, to zapewne widzieliście piękny pałac, który obecnie jest siedzibą muzeum. W XVI (szesnastym) wieku ten pałac jeszcze nie istniał. Miasto za czasów Diabła Stadnickiego nie rozwijało się. Stadnicki był bardziej zainteresowany walką polityczną i walką zbrojną. Musiał bardzo lubić rozruchy, awantury i rozróby. Został posłem na sejm, a po kilku latach wziął udział w buncie szlachty przeciwko królowi Zygmuntowi III Wazie. Po jakimś czasie jednak zmienił front i uciekł z pola walki.

Stadnicki toczył także prywatną wojnę przeciwko staroście Leżajska. Łukasz Opaliński, ów starosta, zdobył Łańcut w 1608. Potem, w odwecie, Stadnicki zdobył Leżajsk. Ostateczna bitwa między tymi dwoma magnatami rozegrała się 14 sierpnia 1610 pod Tarnawcem. W czasie odwrotu został dostrzeżony, gdy ukrywał się przed pościgiem i został zabity.

Historia ta jest straszna i smutna. Pełna krwi i rozbojów. Jednak nie zakończyła się ze śmiercią Stadnickiego, gdyż jego żona, dzieci i cała rodzina dalej toczyła walki, głównie między sobą. Trzeba niestety przyznać, że znalazł też potem naśladowców wśród szlachty, co było jednym z powodów upadku Rzeczpospolitej w XVIII (osiemnastym wieku).

Więcej o dzisiejszym antybohaterze na pewno znajdziecie w Internecie, a ja na koniec chciałbym pomóc wam z kilkoma słówkami. Użyłem trochę zwrotów, które są dzisiaj używane literacko albo w kontekście historycznym, ale rzadziej w mowie codziennej.

Stadnicki był warchołem i awanturnikiem. Te dwa słowa mają podobne znaczenie. Warchoł i awanturnik to ktoś, kto jest przestępcą, kto lubi siać zamęt, lubi awantury, lubi wywoływać kłótnie. Stadnicki grabił, palił, najeżdżał sąsiadów, mordował. Grabił, czyli okradał, często w czasie walki. Palił, czyli podkładał ogień pod domy innych osób. Najeżdżał sąsiadów, czyli toczył prywatne wojny z innymi szlachcicami. Mordował, czyli zabijał. Oczywiście robił to nie tylko osobiście, ale też takie wydawał rozkazy swoim wojskom. Dukaty to rodzaj waluty, pieniądza, używanego w tamtym czasie. Starostwo to urząd, który w tamtych czasach był całkiem wysokim urzędem.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Do usłyszenia!

Diabeł z Łańcuta – Polish with John #086 [A2] Der Teufel von Lancut - Polnisch mit John #086 [A2]. The Devil of Lancut - Polish with John #086 [A2]. El diablo de Lancut - Polaco con John #086 [A2]. Le diable de Lancut - Polonais avec John #086 [A2]. Il diavolo di Lancut - Polacco con John #086 [A2]. Диявол Ланкута - польська з Іоанном #086 [A2].

Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Welcome to the next podcast "Polish with John". Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego. My name is Jan Oko and I want to help you learn Polish.

W wielowiekowej historii Rzeczypospolitej możemy znaleźć wiele postaci dobrych, wspaniałych i godnych naśladowania. In der jahrhundertelangen Geschichte der Republik Polen finden wir viele gute, wunderbare und folgenswerte Persönlichkeiten. In the centuries-old history of the Republic of Poland, we can find many good, wonderful and worth following figures. Jednak, tak jak w historii każdego kraju i narodu, tak i w historii Rzeczypospolitej możemy znaleźć osoby, których sława jest złą sławą. Doch wie in der Geschichte jedes Landes und jeder Nation gibt es auch in der Geschichte des Commonwealth Personen, deren Ruhm ein schlechter Ruf ist. However, as in the history of every country and nation, in the history of the Republic of Poland we can find people whose fame is notorious. W historii Rzeczpospolitej taką osobą był Stanisław Stadnicki, bardziej znany jako Diabeł z Łańcuta albo Diabeł Łańcucki. In der Geschichte der Rzeczpospolita war eine solche Person Stanislaw Stadnicki, besser bekannt als der Teufel von Lancut oder der Teufel von Lancut. In the history of the Republic of Poland such a person was Stanisław Stadnicki, better known as the Devil of Łańcut or the Devil of Łańcut.

Postać to była okropna. Die Figur war schrecklich. It was a terrible figure. Grabił, palił, najeżdżał sąsiadów, mordował. Er plünderte, rauchte, überfiel Nachbarn, mordete. He looted, smoked, invaded neighbors, murdered. A wszystko przez urażoną dumę po wyprawie na Moskwę. Und das alles aus verletztem Stolz nach der Reise nach Moskau. And all because of offended pride after the expedition to Moscow. Ten warchoł i awanturnik czuł się nie wystarczająco doceniony przez króla za to, co zrobił podczas wyprawy. Der Schurke und Unruhestifter fühlte sich vom König nicht genug gewürdigt für das, was er während der Expedition getan hatte. This madman and adventurer felt underappreciated by the king for what he had done on the expedition. Dostał od króla “tylko” 1000 dukatów rocznej pensji oraz starostwo na Inflantach. Er erhielt vom König „nur“ 1000 Dukaten Jahresgehalt und die Starostei in Livland. He received from the king "only" 1000 ducats of an annual salary and the starosty in Livonia. Он получал "всего" 1 000 дукатов годового жалованья от короля и старосту в Инфлянции. Nie był z tego zadowolony, więc nigdy na Inflanty nie pojechał. Er war damit nicht zufrieden und ging deshalb nie zu Inflants. He was not happy with it, so he never went to Livonia. Его это не устраивало, поэтому он никогда не посещал Инфлянты. Wyjechał za to na Węgry, gdzie szukał wojennej sławy. Stattdessen ging er nach Ungarn, wo er nach Kriegsruhm strebte. Instead, he went to Hungary, where he sought military fame. Walczył tam przeciw Turkom. Er kämpfte dort gegen die Türken. He fought against the Turks there. Po tej wyprawie ożenił się z Anną Ziemięcką, a w 1586 przejął miasto Łańcut. Nach dieser Expedition heiratete er Anna Ziemięcka und übernahm 1586 die Stadt Łańcut. After this trip, he married Anna Ziemięcka, and in 1586 he took over the town of Łańcut.

Jeżeli byliście w Łańcucie, to zapewne widzieliście piękny pałac, który obecnie jest siedzibą muzeum. Wenn Sie schon einmal in Łańcut waren, haben Sie wahrscheinlich den wunderschönen Palast gesehen, in dem sich heute das Museum befindet. If you've been to Łańcut, you've probably seen the beautiful palace, which is now the seat of the museum. W XVI (szesnastym) wieku ten pałac jeszcze nie istniał. Im 16. (sechzehnten) Jahrhundert gab es diesen Palast noch nicht. In the sixteenth (sixteenth) century, this palace did not yet exist. Miasto za czasów Diabła Stadnickiego nie rozwijało się. Die Stadt unter Devil Stadnicki hat sich nicht entwickelt. The city did not develop during the times of the Devil Stadnicki. Город при Чертане Стадницком не развивался. Stadnicki był bardziej zainteresowany walką polityczną i walką zbrojną. Stadnicki interessierte sich mehr für den politischen Kampf und den bewaffneten Kampf. Stadnicki was more interested in political struggle and armed struggle. Musiał bardzo lubić rozruchy, awantury i rozróby. Er muss eine Vorliebe für Krawalle, Schlägereien und Unruhen gehabt haben. He must have liked riots, brawls and brawls very much. Został posłem na sejm, a po kilku latach wziął udział w buncie szlachty przeciwko królowi Zygmuntowi III Wazie. Er wurde Mitglied des Sejm und beteiligte sich nach einigen Jahren an einem Aufstand des Adels gegen König Sigismund III Vasa. He became a member of the Seym, and after a few years he took part in the rebellion of the nobility against King Sigismund III Vasa. Po jakimś czasie jednak zmienił front i uciekł z pola walki. Nach einiger Zeit wechselte er jedoch die Front und floh vom Schlachtfeld. After some time, however, he changed front and escaped from the battlefield.

Stadnicki toczył także prywatną wojnę przeciwko staroście Leżajska. Stadnicki führte auch einen privaten Krieg gegen die Staroste von Leżajsk. Stadnicki also waged a private war against the starost of Leżajsk. Łukasz Opaliński, ów starosta, zdobył Łańcut w 1608. Łukasz Opaliński, dieser Starosta, eroberte 1608 Łańcut. Łukasz Opaliński, the starost, conquered Łańcut in 1608. Potem, w odwecie, Stadnicki zdobył Leżajsk. Als Vergeltungsmaßnahme nahm Stadnicki später Lezajsk ein. Then, in retaliation, Stadnicki captured Leżajsk. Ostateczna bitwa między tymi dwoma magnatami rozegrała się 14 sierpnia 1610 pod Tarnawcem. Die letzte Schlacht zwischen den beiden Magnaten fand am 14. August 1610 bei Tarnawiec statt. The final battle between these two magnates took place on August 14, 1610 near Tarnawiec. W czasie odwrotu został dostrzeżony, gdy ukrywał się przed pościgiem i został zabity. Auf dem Rückzug wurde er entdeckt, als er sich vor der Verfolgung versteckte, und wurde getötet. During the retreat, he was spotted hiding from the chase and was killed. Во время отступления он был замечен, скрываясь от преследования, и был убит.

Historia ta jest straszna i smutna. Die Geschichte ist schrecklich und traurig. The story is terrible and sad. Pełna krwi i rozbojów. Voller Blut und Raubüberfälle. Full of blood and robberies. Jednak nie zakończyła się ze śmiercią Stadnickiego, gdyż jego żona, dzieci i cała rodzina dalej toczyła walki, głównie między sobą. Mit dem Tod von Stadnicki war es jedoch nicht vorbei, denn seine Frau, seine Kinder und die ganze Familie kämpften weiter, vor allem untereinander. However, it did not end with Stadnicki's death, as his wife, children and the whole family continued to fight, mainly among themselves. Trzeba niestety przyznać, że znalazł też potem naśladowców wśród szlachty, co było jednym z powodów upadku Rzeczpospolitej w XVIII (osiemnastym wieku). Leider muss man zugeben, dass er später auch Nachahmer unter dem Adel fand, was einer der Gründe für den Niedergang der Rzeczpospolita im 18. Unfortunately, it must be admitted that he later found followers among the nobility, which was one of the reasons for the fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth (eighteenth century).

Więcej o dzisiejszym antybohaterze na pewno znajdziecie w Internecie, a ja na koniec chciałbym pomóc wam z kilkoma słówkami. Sie können sicherlich mehr über den Anti-Helden von heute im Internet finden, und ich möchte Ihnen zum Schluss mit ein paar Worten helfen. You will surely find more about today's antihero on the Internet, and I would like to help you with a few words in the end. Użyłem trochę zwrotów, które są dzisiaj używane literacko albo w kontekście historycznym, ale rzadziej w mowie codziennej. Ich habe einige Ausdrücke verwendet, die heute entweder literarisch oder in einem historischen Kontext verwendet werden, aber weniger häufig in der Alltagssprache. I used some phrases that are used today either literally or in a historical context, but less frequently in everyday speech.

Stadnicki był warchołem i awanturnikiem. Stadnicki war ein Verrückter und ein Unruhestifter. Stadnicki was a madman and adventurer. Te dwa słowa mają podobne znaczenie. Die beiden Wörter haben ähnliche Bedeutungen. These two words have a similar meaning. Warchoł i awanturnik to ktoś, kto jest przestępcą, kto lubi siać zamęt, lubi awantury, lubi wywoływać kłótnie. Ein Schurke und Unruhestifter ist jemand, der kriminell ist, der gerne Verwirrung stiftet, der sich gerne prügelt, der gerne Streit verursacht. A warchoł and a rowdy is someone who is a criminal, who likes to wreak havoc, likes fights, and causes arguments. Шалун и смутьян - это тот, кто является преступником, кто любит сеять смуту, любит драться, любит вызывать споры. Stadnicki grabił, palił, najeżdżał sąsiadów, mordował. Stadnicki plünderte, verbrannte, überfiel Nachbarn und mordete. Stadnicki plundered, burned, invaded neighbors and murdered. Grabił, czyli okradał, często w czasie walki. Er plünderte oder raubte oft während des Kampfes. He looted, meaning robbed, often during combat. Palił, czyli podkładał ogień pod domy innych osób. Er hat geraucht, d.h. er hat die Häuser anderer Leute in Brand gesetzt. He smoked, i.e. set fire to other people's houses. Najeżdżał sąsiadów, czyli toczył prywatne wojny z innymi szlachcicami. Er überfiel seine Nachbarn, d. h. er führte Privatkriege mit anderen Adligen. He invaded his neighbors, that is, he waged private wars with other nobles. Mordował, czyli zabijał. Er hat gemordet, das heißt, er hat getötet. He murdered, that is he killed. Oczywiście robił to nie tylko osobiście, ale też takie wydawał rozkazy swoim wojskom. Natürlich tat er dies nicht nur persönlich, sondern er gab solche Befehle auch an seine Truppen weiter. Of course, he did it not only personally, but also gave such orders to his troops. Dukaty to rodzaj waluty, pieniądza, używanego w tamtym czasie. Dukaten sind eine Art von Währung, Geld, das damals verwendet wurde. Ducats are a type of currency, money, used at that time. Starostwo to urząd, który w tamtych czasach był całkiem wysokim urzędem. Der Starosty ist ein Amt, das damals ein ziemlich hohes Amt war. The starosty is an office that at that time was quite a high office.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Thank you very much for this episode. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Do usłyszenia!