11. Rozdział jedenasty Kapitel elf 11. chapter eleven Hoofdstuk elf Розділ одинадцятий

Rozdział jedenasty

— Szesnastu białych pośród ludożerców. — Plan Robinsona ocalenia ich. — Hiszpan radzi zaczekać na razie. — Prace gospodarcze. — Hiszpan i ojciec Piętaszka udają się na ląd. — Zbuntowani marynarze przybijają do wyspy. — Trzej jeńcy. — Halo! Przedstawcie się panowie! — Buntownicy zostali pokonani.

Czas płynął, a spokój panował zupełny, toteż wróciłem ponownie do planu udania się na ląd stały, tym bardziej, że prócz Piętaszka także i ojciec jego zapewniał, iż zostanę życzliwie przyjęty.

W rozmowie z Hiszpanem dowiedziałem się też, iż pośród dzikich żyje szesnastu jego rodaków, w której to liczbie znajduje się kilku Portugalczyków. Bei einem Gespräch mit einem Spanier erfuhr ich auch, dass sechzehn seiner Landsleute unter den Wilden leben, darunter mehrere Portugiesen. Nie grozi im wprawdzie bezpośrednie niebezpieczeństwo, ale położenie ich jest bardzo nędzne. Obwohl sie nicht in unmittelbarer Gefahr sind, ist ihre Lage sehr schlecht. Ludzie ci to rozbitkowie okrętu hiszpańskiego, który zatonął w drodze z Rio de la Plata do Hawanny, wziąwszy poprzednio na pokład pięciu rozbitków okrętu portugalskiego. Diese Menschen sind die Überlebenden eines spanischen Schiffes, das auf dem Weg von Rio de la Plata nach Havanna gesunken ist, nachdem es zuvor fünf Überlebende eines portugiesischen Schiffes an Bord genommen hatte. Pięciu ludzi postradało życie w katastrofie, reszcie zaś załogi udało się po wielkich trudach dotrzeć do wybrzeża ludożerców, gdzie żyją w ustawicznym strachu, że zostaną zjedzeni. Fünf Menschen kamen bei der Katastrophe ums Leben, während der Rest der Besatzung große Anstrengungen unternahm, um die Küste der Kannibalen zu erreichen, wo sie in ständiger Angst, gefressen zu werden, leben. Posiadają wprawdzie pewną ilość muszkietów, ale nic im z tego, gdyż brak im wszelkiej amunicji. Sie haben eine gewisse Anzahl Musketen, aber sie haben keine, da ihnen die gesamte Munition fehlt.

Spytałem Hiszpana, czy ludzie ci zamierzają dotąd opuścić niegościnny kraj, on zaś zapewnił, że nie zatracili dotąd tej nadziei, tylko nie posiadają żadnego statku, ani też środków zbudowania go. Ich fragte den Spanier, ob diese Leute das bisher unwirtliche Land verlassen würden, und er versicherte ihm, dass sie diese Hoffnung bisher nicht verloren hätten, aber kein Schiff oder die Mittel hätten, um es zu bauen.

Wyjawiłem mu tedy plan, który mógł nas wszystkich razem wyzwolić pod warunkiem jednak, że Hiszpanie przybędą w pełnej liczbie na moją wyspę. Also enthüllte ich ihm einen Plan, der uns alle zusammen befreien könnte, vorausgesetzt jedoch, dass die Spanier in voller Zahl auf meiner Insel eintrafen. Wówczas łatwo nam będzie zbudować wielki statek i pożeglować nim do Brazylii, lub innego, cywilizowanego kraju. Dann wird es uns leicht fallen, ein großartiges Schiff zu bauen und es nach Brasilien oder in jedes andere zivilisierte Land zu segeln. Nie ukrywałem przed Hiszpanem wątpliwości, jakie żywiłem. Ich habe dem Spanier meine Zweifel nicht verheimlicht. Znając dobrze ludzi, wiedziałem, jak bywają niewdzięczni, toteż zachodziła obawa, że jeśli sprowadzę tu tak wielką ich liczbę i zaopatrzę w narzędzia oraz broń, mogą mnie opuścić potem lub nawet porwać ze sobą jako jeńca. Da ich die Menschen gut kannte, wusste ich, wie undankbar sie sein konnten, daher bestand die Befürchtung, dass sie mich später verlassen oder mich sogar als Gefangene entführen könnten, wenn ich so viele von ihnen hierher bringen und ihnen Werkzeuge und Waffen zur Verfügung stellen würde. Хорошо зная людей, я понимал, насколько неблагодарными они могут быть, и поэтому опасался, что если я приведу сюда такое большое количество людей и снабжу их инструментами и оружием, они могут бросить меня впоследствии или даже похитить в плен.

Hiszpan odparł na to z wielką powagą i szczerością, że położenie jego ziomków jest tak smutne, iż nie da się pomyśleć, by mieli odpłacić zdradą wybawcy swemu. Oświadczył następnie swą gotowość pojechania wraz z ojcem Piętaszka na stały ląd w celu przedłożenia planu mego swym towarzyszom. Zamierzał związać ich przysięgą na św. sakramenty i Ewangelię, iż mi będą ślepo posłuszni, uznają za komendanta i kapitana statku, oraz powiozą do każdego kraju, jaki mi się spodoba. Wszystko to miało zostać spisane i zaopatrzone własnoręcznym podpisem każdego z nich.

Zaraz też Hiszpan złożył mi sam uroczystą przysięgę wierności i ślubowanie, iż mnie nie opuści do końca życia, chyba żebym go sam zwolnił ze słowa. Dodał, iż w razie zdrady ze strony towarzyszy będzie przy moim boku walczył do ostatniej kropli krwi.

W rozmowach późniejszych podkreślił jeszcze wielokrotnie, że ziomkowie jego są ludźmi jak najlepszych obyczajów, którzy będą mi do śmierci wdzięczni za wybawienie z niewoli.

Utwierdziło to moje zaufanie i postanowiłem wysłać Hiszpana wraz z ojcem Piętaszka na stały ląd dla przeprowadzenia umowy. Gdy jednak wszystko było gotowe, sam Hiszpan zauważył, że mądrzej będzie odłożyć wybawienie ziomków jego na czas sześciu miesięcy. Als alles fertig war, erkannte der Spanier jedoch selbst, dass es klüger wäre, die Rettung seiner Landsleute um sechs Monate hinauszuschieben. Rada owa, świadcząca o rozumie i uczciwości Hiszpana, miała następujący powód: Dieser Rat, der von Verständnis und Ehrlichkeit des Spaniers zeugte, hatte folgenden Grund:

Przez miesiąc pobytu u mnie przekonał on się, jak stoją sprawy wyżywienia mego i towarzyszy. Während seines Monats mit mir wurde er von der Frage der Ernährung von mir und meinen Gefährten überzeugt. Zapas jęczmienia i ryżu, bardzo obfity dla mnie i Piętaszka, starczyłby jeszcze od biedy dla reszty, natomiast mowy być nie mogło o wyżywieniu gromady szesnastu zgłodniałych ludzi, ani też należytym wyposażeniu okrętu na drogę. Запасов ячменя и риса, которых хватило на меня и Пятницу, было бы более чем достаточно для остальных, но не было ни возможности накормить шестнадцать голодных человек, ни должным образом оснастить корабль для путешествия. Należało tedy przedtem uprawić wielki kawał pola i doczekać zbiorów, by nie zbrakło żywności dla przybyszów.

Uznałem to za tak słuszne, iż zaraz na to przystałem. Wziąwszy się do pracy, w ciągu miesiąca skopaliśmy śpiesznie drewnianymi łopatami łan tak wielki, że mogliśmy wysiać dwadzieścia dwa korce jęczmienia oraz szesnaście miar ryżu. Poświęcając cały zapas na siew, zatrzymaliśmy tylko tyle, by wyżyć aż do żniw.

Teraz już nie baliśmy się tak dalece dzikich i robiliśmy dalekie wycieczki po całej wyspie. Przepojony nadzieją bliskiego wyzwolenia, naznaczyłem sam pewną ilość drzew, sposobnych na budulec okrętowy i kazałem je ściąć Piętaszkowi oraz ojcu jego, której to pracy pilnował Hiszpan, zamianowany dozorcą i głównym cieślą. Pokazałem towarzyszom moim, jak mozolnie należy obciosywać pnie, aż z każdego powstanie deska i zachęciłem do cierpliwej pracy. Zabrali się do dzieła ochoczo i posłusznie i po pewnym czasie uzyskaliśmy dwanaście pięknych dębowych desek dwu stóp szerokości, trzydziestu pięciu stóp długości, grubych zaś na dwa do trzech cali. Łatwo pojąć, jak niezmiernej pracy wymagało tego rodzaju dzieło.

Nie zaniedbując także mojej trzody, dbałem o jej pomnożenie i ile razy ubiłem dziką kozę, wpuszczałem jej koźlęta w jedną z zagród, gdzie się pasły wraz z innemi. Ohne meine Herde zu vernachlässigen, kümmerte ich mich um ihre Vermehrung, und wann immer ich eine Wildziege schlachtete, ließ ich ihre Jungen in einen der Pferche, wo sie mit anderen weideten.

Tymczasem nadeszła pora suszenia winogron. Wzięliśmy się i do tej pracy, tak że po pewnym czasie nasuszyliśmy w słońcu ilość, z której można by wytłoczyć sześćdziesiąt do osiemdziesięciu beczek wina.

Żniwa wypadły doskonale, zebraliśmy bowiem dwieście dwadzieścia korców jęczmienia i prawie tyleż ryżu, tak że mąki i chleba starczyć mogło na długo, choćby przybyło szesnastu wygnańców, a podróż okrętem trwała długo nawet.

Po zwiezieniu plonów i wymłóceniu zboża, wzięliśmy się do plecenia wielkich koszów, w czym wielką wprawę okazał Hiszpan, który takiego nabrał zapału, że zaproponował sporządzenie wielkich, plecionych, napełnionych ziemią zasieków dla naszej fortecy. After hauling in the crops and threshing the grain, we took to weaving large baskets, at which great skill was shown by the Spaniard, who became so enthusiastic that he offered to make large, woven, earth-filled entanglements for our fortress. После того как урожай был собран и обмолочен, мы принялись плести большие корзины, причем один испанец был настолько увлечен, что предложил сделать для нашей крепости большие плетеные путы, наполненные землей. Ale wydało mi się to rzeczą zbyteczną.

Gdy kuchnia i magazyn zostały przysposobione na przyjęcie gości, udzieliłem Hiszpanowi urlopu celem podróży na stały ląd. Powiedziałem mu wyraźnie, by nie przywoził nikogo, kto by nie złożył przedtem wobec niego i ojca Piętaszka uroczystej przysięgi, iż człowiekowi, którego zastanie na wyspie, a który jest tak dobry, że myśli o jego ocaleniu, nie uczyni żadnej krzywdy, nie obrazi go i nie napadnie nań, ale przeciwnie, w każdej sprawie będzie go słuchał i z całych sił mu pomagał. I told him explicitly not to bring anyone who had not beforehand taken a solemn oath before him and Father Friday that to the man he finds on the island, who is so good that he thinks of saving him, he will not do any harm, will not insult or assault him, but on the contrary, in every matter he will listen to him and help him with all his strength. To ślubowanie miało zostać spisane i podpisane przez każdego z szesnastu rozbitków własnoręcznie. Nie pomyśleliśmy wcale nad sposobem urzeczywistnienia tego planu, gdyż nie wpadło nam do głowy, iż ci biedacy nie posiadają papieru, atramentu ani pióra.

Wyposażony tymi instrukcjami ruszyli Hiszpan i ojciec Piętaszka w drogę i to jednym z owych kanoe, w których przybyli tu jako ofiary przeznaczone na zarżnięcie. Вооружившись этими инструкциями, испанец и отец Пятницы отправились в путь на одном из тех каноэ, на которых они прибыли сюда как жертвы, предназначенные на заклание. Każdy otrzymał muszkiet i amunicję na osiem strzałów, ale przykazałem im oszczędzać ładunki i strzelać tylko w ostateczności. Каждому выдали мушкет и патроны на восемь выстрелов, но я приказал им беречь заряды и стрелять только в крайнем случае.

Odjazd przyjaciół napełnił mnie wielką radością, albowiem był to od lat dwudziestu siedmiu pierwszy krok, jaki podjąć mogłem dla mego wyzwolenia. Zaopatrzyłem podróżnych w prowiant wystarczający dla nich oraz szesnastu rozbitków na okres dni ośmiu, a w końcu umówiłem się z nimi na sygnał, który dać mieli w chwili zobaczenia wyspy. Potem, gdy zawiał pomyślny wiatr, pożegnałem ich na drogę.

Opuścili wyspę w dniu pełni księżyca w październiku.

Minęło właśnie osiem dni, gdy nagle zaszło na mojej wyspie coś, co, Bogu dzięki, nieczęsto notują roczniki żeglarstwa. Прошло всего восемь дней, как вдруг на моем острове произошло то, что, слава Богу, не часто записывают в ежегодники по парусному спорту.

Dopiero się rozwidniło i spałem jeszcze smacznie, gdy nagle przybiegł Piętaszek, wołając głośno:

— O, panie, panie! Jadą!

Jadą!

Zerwałem się przerażony, narzuciłem odzież i wybiegłem, nie myśląc o broni, czego dotąd nie zaniedbywałem nigdy.

Prześliznąwszy się przez plantację drzew, która była teraz wspaniałym lasem, zobaczyłem na morzu łódź żaglową, zmierzającą wprost ku wybrzeżu. Sądząc wedle kursu, przybywała ona od południowej kończyny wyspy.

Przywołałem Piętaszka i kazałem mu się skryć, albowiem nie są to oczekiwani rozbitkowie i nie wiadomo, czy mamy do czynienia z przyjaciółmi czy wrogami. Potem chwyciłem co prędzej lunetę i wylazłem po drabinie na szczyt mej skały, która mi służyła zawsze za wieżę strażniczą w razie nadchodzącego niebezpieczeństwa.

Ledwo rzuciłem okiem z tej wysokości, ujrzałem duży okręt, stojący na kotwicy w odległości około dwu mil angielskich w kierunku południowo-wschodnim. Sądząc po kształcie, był to okręt angielski, a także łódź wydała mi się angielskiego pochodzenia.

Odkrycie to zmieszało mnie wielce. Uradowałem się widokiem ojczystego statku, którego załogę stanowić musieli również Anglicy, a więc przyjaciele, z drugiej jednak strony doznałem dziwnego niepokoju, opadły mnie podejrzenia i postanowiłem mieć się na baczności.

Zadałem sobie pytanie, co robić może angielski statek na tych wodach, gdzie nie było rodzinnych stacji handlowych i dlatego nigdy tędy nie wiodły drogi angielskiej żeglugi. Burza nie mogła go tu zagnać, przeto przybył w jakichś złych zamiarach, a rozum wskazywał trzymać się na razie w ukryciu, by przypadkowo nie wpaść w ręce zbójców lub morderców.

Nie należy lekceważyć nigdy wewnętrznych ostrzeżeń duszy, choćby się nie dostrzegało jasno zagrażającego niebezpieczeństwa lub nie oceniało go należycie. Внутренние предупреждения души никогда не следует игнорировать, даже если человек не совсем ясно воспринимает грозящую опасность или неадекватно ее оценивает. Gdybym był postąpił wbrew owemu instynktowi, dotknęłoby mnie było wielkie nieszczęście, powodując niechybną zagładę. Hätte ich mich gegen diesen Instinkt gewehrt, hätte mich ein großes Unglück getroffen und mein Verderben verursacht. Если бы я пошел против этого инстинкта, меня постигло бы большое несчастье, которое привело бы к неминуемой гибели.

Nie spuszczałem z oczu łodzi żaglowej, która płynęła wzdłuż wybrzeża, szukając wyraźnie dogodnego miejsca na lądowanie. Zacząłem się już obawiać, że załoga znajdzie ujście rzeczki, nagle jednak zbrakło im widać cierpliwości, gdyż skierowali łódź wprost ku wyspie i wpakowali na piasek o pół zaledwo mili angielskiej od mojej fortecy. Ich begann zu befürchten, dass die Besatzung die Flussmündung finden würde, aber plötzlich verlor sie die Geduld, als sie das Boot direkt auf die Insel zusteuerten und es nur eine halbe englische Meile von meiner Festung entfernt im Sand absetzten.

Odetchnąłem z ulgą, gdyż nie było wykluczone, że przybiją do lądu, niejako pod drzwiami mego domu, po czym wypędziliby mnie zapewne z mojej fortecy, a może nawet zrabowali całe mienie moje.

Załoga wysiadła na brzeg i teraz przekonałem się, że byli to sami Anglicy. Ośmiu z nich posiadało broń, zaś trzej byli bezbronni i mieli ręce skrępowane sznurami. Jeden z więźniów zwrócił się z błagalnym gestem do marynarzy, jak gdyby wzywał ich litości, dwaj inni milczeli ponuro, stojąc na miejscu, na które ich wypchnięto z łodzi. Einer der Gefangenen machte den Matrosen eine flehende Geste, als wollte er sie um Gnade bitten, und die anderen beiden schwiegen grimmig, als sie dort standen, wo sie aus dem Boot gestoßen worden waren.

Patrzyłem struchlały na to nieoczekiwane widowisko, pojęcia nie mając, co dalej nastąpi. Ale Piętaszek zaraz wyciągnął wniosek.

— O, panie! — zawołał żywo. — Biały człowiek zjada biały człowiek, jak dziki!

— Czy sądzisz, że ci trzej biali zostaną pożarci?

— O tak, panie! Piętaszek sądzi, biały człowiek zjada biały człowiek! — odparł z zapałem. — Zaraz zobaczymy!

— Mylisz się, przyjacielu! — odparłem. — Nie jest jednak wykluczone, że marynarze chcą zamordować tych trzech nieszczęsnych ludzi. Musimy być ostrożni.

Z drżeniem czekałem na mej placówce, co nastąpi dalej, lada chwila obawiając się, że marynarze rzucą się na więźniów i wymordują ich. I rzeczywiście jeden z nich dobył szabli i zaczął nią machać dla postrachu nad głowami. Żałowałem bardzo, że nie a przy mnie Hiszpana i starego dzikusa, a także pragnąłem podejść chyłkiem na strzał. Byłbym w ten sposób mógł uratować więźniów, gdyż zauważyłem, że marynarze posiadają tylko broń sieczną. Pragnienie moje miało się jednak ziścić w inny sposób. Mein Wunsch sollte jedoch auf andere Weise erfüllt werden.

Marynarze naurągali do syta bezbronnym, nawygrażali im i zbezcześcili ich ordynarnymi słowami, potem zaś rozsypali się w różne strony, jakby mieli zamiar zbadać okolicę. Die Matrosen beschimpften die Wehrlosen, diffamierten und entweihten sie mit groben Worten und brachen dann in verschiedene Richtungen auf, als wollten sie die Gegend erkunden. Моряки насмехались над беззащитными, оскорбляли и поносили их грубыми словами, а затем разбежались в разные стороны, словно собирались исследовать окрестности. Nie zwracali zgoła uwagi na pojmanych i zdawało się, że jest im obojętne, czy zostaną na wybrzeżu, czy też pójdą w głąb wyspy. Nieszczęśliwi wyszukali sobie miejsce porosłe trawą i usiedli jak ludzie, którzy zwątpili już zupełnie w ocalenie. Die Unglücklichen fanden einen mit Gras bedeckten Platz und setzten sich wie Menschen, die bereits völlig an ihrem Überleben gezweifelt hatten. Po wylądowaniu zdjęto im więzy z rąk. Nach der Landung wurden die Krawatten von ihren Händen entfernt.

Wspomniałem teraz, że i ja wątpiłem tak samo w ocalenie, kiedy rozglądając się z rozpaczą po wyspie, uważałem się za zgubionego, a noc spędziłem na drzewie, by ujść szponów dzikich zwierząt. Podobnie też jak ja, który nie wiedziałem, że Opatrzność czuwa i fala przyniosła tak blisko brzegu okręt, który mi dostarczył środków podtrzymania życia, podobnie i ci trzej biedacy nie wiedzieli, że bliskie jest ich ocalenie i że są już bezpieczni, w chwili kiedy się uważali za straconych.

Łódź wpadła na piasek podczas przypływu, a podczas kiedy załoga wałęsała się bezmyślnie po wyspie, odpływ zostawił ją daleko od wody na suchym piasku. Zostało wprawdzie w łodzi dwu ludzi na straży, ale musieli oni dość nieostrożnie obchodzić się z wódką, gdyż za chwilę spali snem sprawiedliwych, rozwaleni na ławkach wioślarskich, czyli duchtach. Although there were two men left on guard in the boat, but they must have been quite careless with the vodka, because in a moment they were sleeping the sleep of the righteous, sprawled on the rowing benches, or ghosts. В лодке, правда, оставались два человека на страже, но они, видимо, были весьма неосторожны с водкой, потому что через мгновение уже спали сном праведников, раскинувшись на гребных скамьях, или пили спиртные напитки. Po pewnym czasie zbudził się jeden, a widząc, że ster łodzi zagrzebany jest w piasku, krzyknął na towarzyszy, którzy też zbiegli się z różnych stron i zaczęli spychać łódź ku wybrzeżu, co jednak nie wywarło żadnego skutku.

Jakoś ich to nie bardzo zmartwiło, gdyż pogadawszy trochę, zawrócili spokojnie w gęstwinę, zostawiając łódź aż do najbliższego przypływu na łasce losu. Почему-то это их не сильно обеспокоило, и, поболтав немного, они тихонько повернули обратно в чащу, оставив лодку до следующего прилива на произвол судьбы.

Staraliśmy się obaj przez cały ten czas trzymać w ukryciu, co było rzeczą łatwą, gdyż ze szczytu skały widzieliśmy każdy szczegół doskonale. Wiedziałem, że upłynie co najmniej dziesięć godzin zanim przypływ umożliwi zepchnięcie łodzi na wodę. Wówczas zaś zapadnie mrok, tak że zdołam podpełznąć i usłyszeć bodaj coś niecoś z rozmowy marynarzy. Dann wird es dunkel, damit ich hochkriechen und etwas aus dem Gespräch der Matrosen hören kann.

Tymczasem zacząłem się zbroić, jak ongiś do walki, uświadamiając sobie jednak, że będę się musiał zmierzyć z groźniejszym niż dzicy nieprzyjacielem. In der Zwischenzeit begann ich, mich zu bewaffnen, wie ich es früher für den Kampf getan hatte, wobei mir jedoch klar wurde, dass ich einem Feind gegenüberstehen würde, der gefährlicher war als die Wilden. Тем временем я начал вооружаться, как когда-то для битвы, понимая, однако, что мне предстоит столкнуться с более грозным противником, чем дикари.

Piętaszek także uzbroił się. Był on teraz wyśmienitym strzelcem i oddawał mi nieocenione przysługi. Wziąłem dla siebie dwie strzelby, zaś trzy muszkiety oddałem Piętaszkowi. Я взял две винтовки себе, а три мушкета отдал Пятнице.

Musiałem wówczas wyglądać nader wojowniczo. Miałem kaftan z długowłosych skór i wysoką czapkę w kształcie stożka, wyglądającą na niedźwiedzią bermycę. Przy boku mym kołysał się długi miecz, za pasem tkwiły dwa pistolety, a na każdym ramieniu sterczała strzelba.

Postanowiłem nie opuszczać przed zmrokiem kryjówki. Я решил не выходить из своего укрытия до наступления темноты. Około drugiej po południu, kiedy upał był największy, znikli gdzieś bez śladu marynarze. Przypuszczałem, że się zaszyli w gęstwę i legli spać gdzieś w cieniu.

Trzej nieszczęśliwi siedzieli pod drzewem, stroskani, nie myśląc o śnie. Dzieliła ich ode mnie zaledwo ćwierć mili angielskiej, a ukryci w lesie marynarze dostrzec ich stamtąd nie mogli.

Zauważywszy to, postanowiłem podejść do nich, w celu zbadania stanu rzeczy. Bez długiego namysłu ruszyłem w tym kierunku w pełnym uzbrojeniu wojennym, za mną zaś kroczył Piętaszek, który chociaż także przeładowany bronią ani w części tak dziko jak ja nie wyglądał. Ohne viel nachzudenken, machte ich mich in diese Richtung auf, voll bewaffnet mit Krieg, gefolgt von Piętaszek, der zwar ebenfalls mit Waffen überladen war, aber nicht so wild aussah wie ich.

Dotarłszy w pobliże siedzących w ponurym zatroskaniu, zawołałem w języku hiszpańskim: Оказавшись рядом с теми, кто сидел в угрюмой озабоченности, я окликнул их по-испански:

— Hallo! Mości panowie! Raczcie się przedstawić!

Skoczyli na równe nogi, ale przestrach ich wzrósł jeszcze dziesięciokrotnie, gdy zobaczyli mą dziką, wojowniczą postać.

Żaden nie pisnął słowa i zdawało się, lada moment wszyscy trzej uciekną.

Dla uspokojenia, przemówiłem teraz po angielsku:

— Panowie! Nie bójcie się! Przyjaciel śpieszący z ratunkiem jest bliżej, niż sądzicie.

— Zaprawdę — rzekł jeden z trójki głosem bardzo poważnym, kłaniając mi się nisko — zaprawdę, niebo to zesłać nam chyba musiało tego przyjaciela, gdyż żadna ludzka pomoc dotrzeć do nas nie zdoła.

— Wszelka pomoc płynie z nieba! — odparłem. — Teraz jednak powiedzcież, czy chcecie pomocy człowieka nieznajomego w waszej niedoli. Widziałem jak was przywieziono, okryto obelgami, a nawet jeden z marynarzy groził wam szablą.

Biedny człowiek stojący ciągle z odkrytą głową zaczął na te słowa drżeć, a łzy spływały mu obfite po policzkach.

— Czyliż rozmawiam z wysłańcem Boga? — spytał drżącym głosem. — Czy stoi przede mną człowiek, czy anioł?

— Uspokójcież się, zacny panie! — odparłem. — Gdyby Bóg zesłał swego anioła, miałby on piękniejsze szaty i inną też broń, niż ja. Uspokójcież się, proszę, wszyscy, jestem człowiekiem, jak i wy Anglikiem i chętnie wystąpię w waszej obronie. Jak widzicie mam tylko jednego służącego, ale broni i amunicji pod dostatkiem. Mówcież bez ogródek, w jaki sposób was ratować? Cóż to się wam przygodziło?

— O panie! — odrzekł biedaczysko. — Czas zbyt krótki, a nieprzyjaciele zbyt blisko, by opowiadać szczegółowo nasze dzieje. Wiedzcież tedy tylko, że ja jestem kapitanem okrętu, który tu stoi w pobliżu na kotwicy. Załoga zbuntowała się, z wielką biedą uniknąłem śmierci, a zbrodniarze wysadzili mnie wraz z tym oto wiernym mi sternikiem i tym oto podróżnym jadącym z nami na wyspie, którą uważali za bezludną, w tym celu, byśmy wszyscy trzej marnie zginęli. Die Besatzung rebellierte, ich entging dem Tod mit großer Armut, und die Verbrecher setzten mich bei diesem treuen Steuermann und diesem Reisenden ab, der mit uns auf einer Insel reiste, die sie als verlassen betrachteten, damit wir alle drei elend zugrunde gingen.

— Gdzież są teraz buntownicy? — spytałem. — Czy panowie wiecie?

— O ile wiem, siedzą w tej tam gęstwie lasu! — powiedział kapitan, wskazując dość odległy punkt. — Mam nadzieję, iż nie dosłyszeli pańskiego zawołania i że nas teraz nie obserwują. Inaczej wpadliby na nas niezwłocznie i wszystkich wymordowali.

— Czy mają broń palną? — spytałem znowu.

— Tylko dwie strzelby, z których jedna została w łodzi.

— Dobrze! Zostawcie wszystko mnie. Draby śpią, zda się, twardo, tak że z łatwością moglibyśmy ich pozabijać. A może lepiej, zdaniem pańskim, wziąć ich w niewolę?

Kapitan oświadczył, że dwu tylko spośród przybyłych są łotrami bez sumienia, gdyby ich więc udało się schwytać, reszta wróciłaby natychmiast do posłuszeństwa.

Spytałem, którzy to są ci niepoprawni zbrodniarze.

Odpowiedział, że nie może mi ich z odległości wskazać, jednocześnie zaś przyobiecał, że zastosuje się do wszelkich mych wskazówek i poleceń.

— A więc udajmyż się przede wszystkim na miejsce gdzie nas widzieć, ani słyszeć nie mogą! - Lasst uns also erst einmal an einen Ort gehen, wo sie uns weder sehen noch hören können! — powiedziałem. — Tam uradzimy w spokoju, co czynić należy.

Zgodzili się wszyscy trzej i poszli ze mną do kotliny ukrytej przed oczyma marynarzy.

— Przede wszystkim żądam od pana, kapitanie, odpowiedzi — powiedziałem, rozpoczynając obrady. „Zunächst möchte ich eine Antwort von Ihnen, Captain“, sagte ich und begann mit den Überlegungen. — Czy zechcesz spełnić dwa moje warunki? - Möchten Sie zwei meiner Bedingungen erfüllen?

Kapitan nie czekał dalszego ciągu, ale zaręczył niezwłocznie, że, o ile okręt wróci w jego posiadanie, zostanie mi wyłącznie oddany do usług, jeśliby się zaś nawet to nie udało, zostanie przy mnie i do śmierci mnie nie opuści, choćby miał jechać na koniec świata. Der Kapitän wartete nicht auf die Fortsetzung, aber er versprach sofort, dass er, wenn das Schiff in seinen Besitz zurückkäme, nur zu meinen Diensten gestellt würde, und wenn ihm das nicht gelänge, würde er bei mir bleiben und mich nicht verlassen bis zu seinem tod, auch wenn er am ende die welt verlassen sollte. Dwaj inni złożyli takie samo ślubowanie.

— Warunki moje są następujące! — oświadczyłem. — Po pierwsze: Jak długo zostawać będziecie panowie na tej wyspie, musisz, kapitanie, zrzec się wszelkiej władzy i mnie uznać za jedynego rozkazodawcę. - Первый: Пока вы остаетесь на этом острове, вы должны, капитан, отказаться от всех полномочий и признать меня единственным комендантом. Broń, którą wam trzem powierzę, winniście mi zwrócić na każde wezwanie. Оружие, которое я вверяю вам троим, должно быть возвращено мне в любое время. Po wtóre: Zobowiązujesz się pan, kapitanie, odwieźć mnie i sługę mego bezpłatnie do Anglii, skoro tylko okręt zostanie panu oddany w ręce.

Kapitan przystał z wielką gotowością na oba warunki, którym zresztą nic zarzucić nie było można. Der Kapitän stimmte mit großer Bereitschaft beiden Bedingungen zu, die im Übrigen nicht zu bemängeln waren. Oświadczył wzruszony, że przez całe życie będzie mym dłużnikiem i udowodni to przy każdej sposobności.

— Dobrze! — powiedziałem. — Wyglądasz pan, kapitanie, na uczciwego człowieka i wierzę ci. Oto trzy muszkiety dla was oraz proch i kule. Powiedzcież teraz, co, zdaniem waszym, przedsięwziąć należy?

Przyjął broń, rozdał ją pomiędzy obu towarzyszy i podziękowawszy serdecznie oświadczył, że się poddaje moim rozkazom.

Na te słowa wyraziłem przekonanie, że najlepiej by było podejść do śpiących i dać ognia. Gdy kilku padnie, reszta podda się pewnie i będzie można ich ułaskawić. Wenn ein paar getötet werden, werden sich die anderen wahrscheinlich ergeben und sie können begnadigt werden. Zresztą, niechże sam Bóg kieruje kulami. Wie auch immer, lass Gott selbst die Krücken lenken.

Taka metoda wydała się jednak zacnemu kapitanowi zbyt sroga. Eine solche Methode erschien dem edlen Kapitän jedoch zu hart. Nie chciał przyzwolić na mordowanie tych ludzi i wyraził to w sposób nader skromny. Dwu z nich uważał co prawda za skończonych łotrów. Oni to wywołali cały bunt i zachodziła obawa, że jeśli nam umkną, to sprowadzą na wyspę całą załogę i zamordują nas bez namysłu.

Przysłuchiwałem się spokojnie, gdy zaś skończył, odparłem:

— Widzisz pan tedy, kapitanie, że mój projekt był dobry. Konieczność zmusza czasem do okrucieństwa i jest to jedyny sposób ocalenia własnego życia. Manchmal zwingt dich die Not dazu, grausam zu sein, und nur so kannst du dein eigenes Leben retten.

Kapitan sprzeciwiał się dalej rozlewowi krwi, wobec czego oświadczyłem, że biorę w swe ręce całą sprawę i uczynię, co uznam za potrzebne. Der Hauptmann widersprach weiter dem Blutvergießen, also erklärte ich, ich würde die Sache in die Hand nehmen und tun, was ich für notwendig erachtete.

Podczas tych obrad zbudziło się kilku marynarzy i wstali z trawy. Widzieliśmy ich dokładnie, spytałem więc kapitana, czy są to przywódcy buntu. Wir haben sie aus nächster Nähe gesehen, also habe ich den Hauptmann gefragt, ob sie die Anführer der Rebellion seien.

Zaprzeczył. Er verneinte es.

— A więc pozwolimy im umknąć! - Поэтому мы позволяем им все спускать с рук! — powiedziałem. — Widać sama Opatrzność poddała im zbawczą myśl oddalenia się od reszty. - Sie können sehen, dass die Vorsehung selbst sie dem rettenden Gedanken unterworfen hat, sich von den anderen zu entfernen. - Apparently, Providence itself subjected them to the salutary thought of distancing themselves from the rest. Jeśli teraz tamci ci ujdą, kapitanie, to będzie pańska własna wina. Wenn Sie jetzt damit durchkommen, Captain, sind Sie selbst schuld. Если они сейчас уйдут от вас, капитан, вы сами будете виноваты.

Podniecony tą uwagą wziął kapitan w rękę muszkiet, zatknął jeszcze za pas jeden z mych pistoletów, a za jego przykładem uczynili to samo dwaj inni. Potem, stąpając ostrożnie, ruszyli w kierunku, gdzie spali marynarze. Nie zdołali jednak uniknąć lekkiego szmeru, jakaś gałązka trzasła, to zwróciło uwagę jednego z ludzi, który nie spał, zerwał się też i zbudził gromkim krzykiem towarzyszy. Ein leises Rauschen konnten sie jedoch nicht vermeiden, ein Zweig knackte, dies erregte die Aufmerksamkeit eines der nicht schlafenden Personen, er sprang ebenfalls auf und weckte ihn mit einem lauten Schrei seiner Gefährten. Ale było już za późno. Zaledwie otworzył usta wypalili sternik i podróżny, a mierzyli tak dobrze, że jeden z buntowników poległ na miejscu, drugi zaś odniósł ciężką ranę. Sobald er den Mund öffnete, brannten der Steuermann und der Reisende aus, und sie maßen so gut, dass einer der Rebellen auf der Stelle starb, während der andere schwer verwundet wurde.

Ranny zerwał się jednak zaraz i zaczął głośno wzywać pomocy. Kapitan, który przez ostrożność zachował swój nabój w lufie, podszedł doń, wezwał go, by błagał Boga o przebaczenie grzechów, gdy zaś łotr rzucił się na niego, wymierzył mu kolbą w głowę cios, po którym nie wstał już z ziemi. Капитан, который из осторожности держал патрон в стволе, подошел к нему, призвал его молить Бога простить его грехи, а когда грубиян бросился на него, нанес ему удар прикладом по голове, после чего тот уже не встал с земли.

Zostało jeszcze trzech marynarzy, z których jeden był lekko ranny.

Zjawiłem się teraz ja na placu boju, a marynarze, poznawszy, że nie ma mowy o oporze, jęli błagać kornie o życie.

Kapitan powiedział im, że mogą zostać ułaskawieni, jeśli złożą przysięgę, iż z całego serca żałują udziału w buncie, pomogą odzyskać okręt i doprowadzą go do Jamajki, skąd wyruszono.

Marynarze objawili głęboką skruchę, żal i przysięgli bezwzględne posłuszeństwo, po czym kapitan zgodził się, by im darować życie. Nie miałem nic przeciw temu, zażądałem tylko, by im związano ręce i nogi i nie zdejmowano więzów, jak długo będą przebywać na mojej wyspie.