Dus jij dacht dat de Noordpool wit was? (3)
...goed afbreekbaar is.
Terwijl biologen vader Menno Bart en zoon Arne het onderwaterleven induiken.
Iets verderop doen ze onderzoek naar ganzenkeutels en walruspoep.
En deze bodemonderzoekers leggen met deze grondradarapparatuur...
...kilometers af om de permafrost te meten.
Laat dat nou net het volgende hoofdstuk zijn.
Dan de permafrost. De permanent bevroren ondergrond, want die opwarming...
...voel je niet alleen in de lucht en op het water.
Ook de grond hier recht onder mij. Die is permanent bevroren maar...
...die bevroren laag zit steeds dieper en die ontdooide laag daar bovenop...
...want dit is allemaal zacht, die wordt steeds dikker.
En dat zie je hier op Spitsbergen, maar dat geldt overal in het arctisch gebied.
Maarten vertelde ons daar eerder al wat over toen we in Longyearbyen waren.
Dit is een gebouw wat echt al aan het verzakken is omdat het gebouwd...
...is op het ijs van de bevroren laag.
Het is nu onbewoonbaar verklaard. Er woonden hier mensen...
...allemaal appartementen. Van het ene op het andere moment zegt de overheid...
...dan je mag er niet meer wonen. Dus zij moesten ineens naar hotels toe enzo...
...en eigenlijk alles achterlaten. En je mag er zelfs niet in, het is gewoon te...
...gevaarlijk, instortingsgevaar.
En zo zijn in alle landen rond de Noordpool grote veranderingen zichtbaar...
...in het landschap, zoals ook hier in het noorden van Canada, bij het dorpje Inuvik.
In de afgelopen twintig jaar hebben we opwarming gezien.
We zien veel verzakkingen van het land. Hele grote gebieden.
Vijf jaar geleden reisde ik hier naartoe om deze enorme kraters...
...in het landschap te laten zien.
Vanuit de lucht kan je die kraters pas echt goed zien.
Op meerdere plekken hier in Noord-Canada zie je een soort gatenkaas in het landschap.
Kijk, een, twee, drie, vier en nog veel meer.
Ja, en pas als je middenin zo'n krater gaat staan, zo'n gat als deze dan...
...realiseer je je hoe groot ze daadwerkelijk zijn.
En het bijzondere is eigenlijk dat ze pas de afgelopen tientallen jaren zijn ontstaan.
Ze begonnen klein en nu zijn ze gigantisch.
De ooit zo bevroren bodem hier zakt nu als een ontdooide plum pudding in elkaar.
Ook hier geldt, de Noordpool slaat terug.
Die permafrost werkt namelijk als een soort vrieskist voor heel veel oud...
...organisch materiaal in die bodem. Als dat dooit, komen bij dat...
...rottingsproces heel veel in die bodem opgeslagen broeikasgassen...
...vrij in de atmosfeer.
Terug op Edgeøya.
Ook die permafrost is zo'n climate feedback loop.
Let op, meer opwarming zorgt voor meer dooi van die permafrost.
Meer dooi van de permafrost zorgt voor meer uitstoot van broeikasgassen.
Meer uitstoot van broeikasgassen zorgt weer voor meer opwarming.
Ik kan wel ff doorgaan, maar je snapt 'em.
En dan heb ik het nog niet eens gehad over de bosbranden in Siberië.
Niet zo lang geleden nog een zeer, zeer zeldzaam fenomeen.
Inmiddels is het geen uitzondering meer dat in de zomer Siberië in de fik staat.
Als kind had ik een heel ander beeld van Siberië.
In zeg pak 'em beet dertig jaar is er nogal wat verandert.
Dus ook op het land laat die arctische opwarming zich keihard gelden.
De expeditie nadert z'n einde.
Op de terugweg naar Longyearbyen landen we in deze fjord, de Hornsund.
Geert en ik pakken de boel weer in en hijsen ons nog één keer in onze pooloutfit.
Voor de laatste keer stappen we in de zodiac.
En dan komen we hier aan.
Een betere samenvatting van Spitsbergen is er bijna niet.
Frozen aan de ene kant van de heuvel, lente aan de andere kant.
Hier spreken we expeditieleider Jan.
Aan hem de taak om alles in goede banen te leiden.
En of het veilig is, dat is het belangrijkste eigenlijk.
We zitten natuurlijk in berengebied dus dat is altijd hier.
Maar we waren nu op een plek, ons onderzoeksgebied, zat vol met beren.
Die zaten op het land toen het ijs zich terugtrok en dat is relatief snel gegaan.
En dan missen ze het ijs, daar zitten de zeehonden, daar is het eten.
En dat is op het land gewoon niet het geval. Daar is niks eigenlijk.
Ja, daar hadden we mee te maken. Daar moesten we omheen werken.
Je kan er niet doorheen werken. De beren wonen hier en wij niet.
Maar voor de wetenschappers, ja, die moeten naar die plekjes toe.
En dat was nogal moeilijk soms.
Je hebt een paar keer de wetenschappers en ook de andere aanwezigen aan boord toch moeten teleurstellen.
...toch moeten teleurstellen.
Hoe voelt dat om die boodschap te moeten brengen?
Ja, ik snap echt wel dat ze daar naartoe willen.
Maar het is niet moeilijk voor mij om te zeggen dat het niet mag, want het kan gewoon niet anders.
Je kan niet denken dat je naast een beer kunt gaan werken.
Je moet die beer de ruimte laten en er omheen werken.
Dat moet gewoon, zodat we niet in de problemen komen.
Hoe kijk je terug op de expeditie?
Ja, ik vind het fantastisch. Ik vind het zo mooi hier.
Met wetenschappers en science supporters zoals we ze noemen, mensen die geïnteresseerd zijn....
...in de wetenschap, maar ook in de poolgebieden. Om hier te zijn is al een privilege moet ik zeggen.
En vooral met zo'n reis, dat maakt het echt heel mooi.
Een mooi slotwoord van Jan, maar we zijn er nog niet.
Nog één hoofdstuk te gaan.
Last but not least.
De stijging van de zeespiegel.
En dan moeten we het over het landijs hebben, zoals de gletsjers hier achter mij.
In de fjord Hornsund op Spitsbergen.
Zeeijs drijft al in het water en draagt daardoor niet bij aan...
...de zeespiegelstijging, maar smelt het ijs op het land, dat komt als extra...
...water in de oceaan terecht.
Gletsjer is eigenlijk gewoon een ander woord voor ijsrivier, dat zoet water naar zee brengt.
Maar in plaats van een gewone rivier met stromend water is het nu...
...in de vorm van landijs en een stuk langzamer.
Hier in Hornsund komen meerdere gletsjers samen.
Maar als ik de rest mag geloven, die hier vaker komt...
...zijn ze nu een stuk kleiner dan voorheen.
Het lijkt misschien heel wat, maar deze gletsjers zijn niets vergeleken...
...met het landijs op Groenland en Antarctica, de Zuidpool.
Daar ligt genoeg ijs dat als het allemaal zou smelten de zeespiegel...
...een slordige 70 meter hoger zou liggen.
De wereldkaart herken je bijna niet meer terug.
Het zuidoosten van de VS: weg. Een groot deel van China weg. Bangladesh: weg.
Australië krijgt een binnenzee. De Amazone wordt een binnenzee.
En zo zou Europa eruitzien. Nederland: weg.
Om maar aan te geven hoeveel landijs er potentieel kan smelten.
Gaan wij bij lange na niet meemaken, maar ook bij slechts 1 meter...
...zeespiegelstijging, en dat is toch wel de verwachting eind deze eeuw...
...misschien zelfs wel meer, komen heel veel dichtbevolkte kustgebieden...
...in grote problemen.
Laaggelegen eilandstaatjes zoals de Maldiven in de Indische Oceaan...
...Tuvalu in de Grote Oceaan en delen van de Bahama's in de...
...Atlantische Oceaan gaan kopje onder.
Maar ook miljoenensteden zoals New York, Shanghai, Londen...
...Bangkok, Dubai, Jakarta, Lagos, Mumbai, Tokio en vele andere...
...krijgen meer dan alleen natte voeten.
En ja, Nederland dus.
Wij zijn wereldwijd een van de meest gevoelige plekken voor zeespiegelstijging.
We zitten nu nog veilig achter onze dijken, maar hoeveel stijging kunnen we hebben?
Het mag duidelijk zijn, de hardste klappen die het smeltende ijs hier...
...aan ons kan uitdelen is die stijgende zeespiegel.
En ik zeg eerlijk, het is een behoorlijk surrealistische ervaring...
...om hier die gletsjers middenin de natuur met je eigen ogen kleiner te zien worden.
Door ons toedoen. De mens.
Oh ja, ik zou nog even terugkomen op die olifant in de cabine.
We zitten straks weer in het vliegtuig.
We hebben hier voor gekozen om de simpele reden dat we het te belangrijk vinden om...
...verslag te doen van klimaatverandering.
Net zoals de wetenschappers hun onderzoek.
En zoals je in deze video hebt gezien, doet juist deze plek er zo toe.
Dus ik zei ja.
Praat dat het goed? Nee.
Weet ik niet. Zeggen jullie het maar.
Hoe het verder zit met deze ongekend ingewikkelde klimaatpuzzel...
Dat heb ik al een keertje uitgelegd.
En zo komt er een einde aan deze expeditie.
Ik had eigenlijk nog veel meer willen vertellen, ook over het leven op dit schip...
...bijvoorbeeld en wat er ontstaat in zo'n groep van 120 man ongeveer.
Maar soms zegt één beeld meer dan duizend woorden.