×

Nós usamos os cookies para ajudar a melhorar o LingQ. Ao visitar o site, você concorda com a nossa política de cookies.


image

Co w mowie piszczy?, Skąd wziął się wyraz "forsa"?

Skąd wziął się wyraz "forsa"?

- Katarzyna Kłosińska, witamy.

- Dzień dobry.

- Dzień dobry, co dziś na początku?

- Na początku forsa.

- Forsa.

Brzydkie słowo. -Dlaczego brzydkie?

Chyba wszyscy lubimy forsę. - Tak, ale drażni mnie ta forsa.

- Tak?

Drażni pana. W każdym razie pan Adam pyta dlaczego pieniądze nazywamy potocznie forsą. A skojarzy się panu z czymś ta forsa? - Może z włoską >>forzą<<. - A po francusku, który jest językiem z tej samej rodziny co włoski >>la force<< to znaczy siła i rzeczywiście ta forsa od tej francuskiej siły się wzięła. Na początku, kiedy to słowo się pojawiło w naszym języku (a było to gdzieś w drugiej połowie XVIII w. ), forsą nazywano ogólnie coś, co się wiąże z użyciem siły, jakiś...jakaś przemoc, jakiś wysiłek, np. mówiono, że „nie chciał się żenić przez forsę”. I to wcale nie oznaczało, że nie chciał się ktoś żenić z powodu pieniędzy, tylko jakby na siłę. A więc forsa znaczyła ogólnie jakiś...coś...coś związanego z użyciem siły. A później nabrała trochę konkretniejszego znaczenia; to znaczy odnosiła się też do siły, ale takiej siły rozumianej w sposób specyficzny. To znaczy takiej siły, która ma pomóc załatwić jakąś sprawę urzędową, czyli poprostu forsa to była łapówka. - Ja wspomniałem o tym, że nie przepadam za tą forsą, ale przyjmuję, że nawet forsa >>non olet<<* - Tak, nawet forsa >>non olet<<. No ale właśnie, łapówkę, ponieważ łapówkę wręczamy zazwyczaj w formie pieniężnej to forsa z czasem zaczęła oznaczać właśnie pieniądze i tak mamy do dzisiaj. - Skoro o forsie było, to może również o płaceniu?

- No właśnie.

O płacenie pyta pani Magda, która słyszała, że słowo płacić pochodzi od słowa oznaczającego płat tkaniny i słuchaczka nie dowierza temu i prosi o wyjaśnienie tej sprawy. Ale rzeczywiście tak było. Dawniej Słowianie jako środka płatniczego używali między innymi chusteczek z takich cieńkich tkanin. Co ciekawe, też używali przedmiotów podobnych do siekiery, ale to jakoś nie zostało utrwalone w języku (przynajmniej polskim). I właśnie płacono takimi chusteczkami z cieńkich tkanin i takie chusteczki nazywano płatami, albo też płatkami. I, co ciekawe, ta nazwa płat czy płatek występuje też w tym zwrocie „coś poszło jak z płatka”, czyli coś łatwo komuś poczło. Kiedyś mówiono też „jak z płatka wywinięty” i to jakby nawiązywało do tego, że coś jest tak łatwe jak wywinięcie chusteczki. I właśnie od tego płatu, który odnosił się do tej... do tego towaru płatniczego właśnie powstał czasownik płacić.

Taka to prosta historia. - Domyślam się, że zakończymy zakupami.

- Tak, skoro było o forsie i o płaceniu, no to jeszcze musi być o kupowaniu.

A o to pyta pan Marcin z Gdyni, to znaczy pyta czy kupa – przepraszam - i kupować mają ze sobą jakiś związek poza tym podobieństwem brzmieniowym. No oczywiście nie mają. Kupa od początku oznaczała to, co oznacza dzisiaj, czyli jakąś stertę, górę czegoś i... - Kamieni kupa.

- O właśnie to jest takie...

- ...aktualne.

- ...wyrażenie już polityczne bardzo.

To słowo właściwie istniało już od samego początku w języku prasłowniańskim było, czyli przed rokiem 1500tnym p.n.e. a rokiem... mniej więcej VI, VII w. n.e. Już ta kupa była w tym znaczeniu sterta. A więc ona nie ma nic wspólnego z kupowaniem, natomiast kupić i kupować są dosyć bliskimi krewnymi niemieckiego >>kaufen<<, które właśnie znaczy to samo. I to >>kaufen<< niemieckie wywodzi się niebezpośrednio z takiego łacińskiego rzeczownika, który oznacza karczmarza. On brzmiał >>caupo<<. A zatem: był łaciński karczmarz, to jest ten >>caupo<<, on dał niemieckie słowa, różne słowa oznaczające takie trudnienie się handlem. To... jednym z tych słów między innymi jest to, które znamy do dzisiaj - >>kaufen<<. I one dały ten prasłowiański >>kupiti<<, który już jest naszym bezpośrednim przodkiem naszych kupować i kupić. - Dziękujemy za wyjaśnienia.

- Dziękuje.

- Do zobaczenia za tydzień.

- Do usłyszenia.

[wyjaśnienia: *pecunia non olet – łac.

pieniądze nie śmierdzą]


Skąd wziął się wyraz "forsa"? Woher kommt das Wort „Geld“? Where did the word "money" come from? ¿De dónde viene la palabra "dinero"? De onde vem a palavra "dinheiro"? Откуда произошло слово «деньги»? Звідки взялося слово «форца»?

- Katarzyna Kłosińska, witamy. - Katarzyna Kłosińska, willkommen. - Katarzyna Kłosińska, welcome.

- Dzień dobry. - Guten Morgen. - Good morning.

- Dzień dobry, co dziś na początku? - Guten Morgen, was fängt heute an? - Good morning, what's the beginning today?

- Na początku forsa. - Erstes Geld. - At the beginning of the money. - Первые деньги.

- Forsa. - Geld. - Forsa.

Brzydkie słowo. Schlechtes Wort. Bad word. -Dlaczego brzydkie? -Warum hässlich? -Why ugly?

Chyba wszyscy lubimy forsę. Ich denke, wir alle mögen Geld. I think we all like money. - Tak, ale drażni mnie ta forsa. - Ja, aber das Geld irritiert mich. - Yes, but this money irritates me. - Да, но деньги меня раздражают.

- Tak? - Ja? - Yes?

Drażni pana. Dich irritieren. It annoys you. W każdym razie pan Adam pyta dlaczego pieniądze nazywamy potocznie forsą. Wie auch immer, Mr. Adam fragt, warum wir Geld gemeinhin Geld nennen. In any case, Mr. Adam asks why money is colloquially called money. A skojarzy się panu z czymś ta forsa? Und verbinden Sie dieses Geld mit etwas? Will you associate this money with something? І чи будете ви асоціювати ці гроші з чимось? - Może z włoską >>forzą<<. - Vielleicht mit italienischer >>forza<<. - Maybe with Italian >> forza <<. - A po francusku, który jest językiem z tej samej rodziny co włoski >>la force<< to znaczy siła i rzeczywiście ta forsa od tej francuskiej siły się wzięła. - Und auf Französisch, einer Sprache aus derselben Familie wie Italienisch, bedeutet >> la force << Stärke, und tatsächlich kam dieses Geld von dieser französischen Truppe. - And in French, which is a language from the same family as Italian "la force", this means strength and indeed this money has come from this French force. Na początku, kiedy to słowo się pojawiło w naszym języku (a było to gdzieś w drugiej połowie XVIII w. Am Anfang, als dieses Wort in unserer Sprache auftauchte (und das war irgendwann in der zweiten Hälfte des 18. At the beginning, when this word appeared in our language (and it was somewhere in the second half of the eighteenth century. ), forsą nazywano ogólnie coś, co się wiąże z użyciem siły, jakiś...jakaś przemoc, jakiś wysiłek, np. ), wurde Geld im Allgemeinen als etwas definiert, das mit der Anwendung von Gewalt, etwas ... etwas Gewalt, etwas Anstrengung, z. ), the money was generally called something that related to the use of force, some ... violence, some effort, e.g. mówiono, że „nie chciał się żenić przez forsę”. es wurde gesagt, dass er "nicht wegen des Geldes heiraten wollte". it was said that "he did not want to get married by the money". казали, що він "не хотів одружуватися через гроші". I to wcale nie oznaczało, że nie chciał się ktoś żenić z powodu pieniędzy, tylko jakby na siłę. Und das bedeutete nicht, dass jemand nicht wegen des Geldes heiraten wollte, sondern zwangsweise. And that did not mean that he did not want to get married because of money, just as if by force. І це зовсім не означало, що хтось не хотів одружуватися через гроші, а ніби насильно. A więc  forsa znaczyła ogólnie jakiś...coś...coś związanego z użyciem siły. Geld bedeutete also im Allgemeinen etwas ... etwas ... etwas, das mit der Anwendung von Gewalt zu tun hatte. So money generally meant some ... something ... something related to the use of force. A później nabrała trochę konkretniejszego znaczenia; to znaczy odnosiła się też do siły, ale takiej siły rozumianej w sposób specyficzny. Und dann nahm es eine etwas spezifischere Bedeutung an; das heißt, es bezog sich auch auf Stärke, aber auf eine solche Stärke, die in einer bestimmten Weise verstanden wurde. And then it took on a more concrete meaning; that is, it also referred to strength, but to such a force understood in a specific way. To znaczy takiej siły, która ma pomóc załatwić jakąś sprawę urzędową, czyli poprostu forsa to była łapówka. Das heißt, eine Kraft, die helfen soll, eine offizielle Angelegenheit zu regeln, d.h. Geld war einfach Bestechungsgeld. I mean, a force that is supposed to help settle an official matter, i.e. simply, it was a bribe. То есть сила, которая должна помочь уладить какое-то служебное дело, т.е. просто деньги были взяткой. - Ja wspomniałem o tym, że nie przepadam za tą forsą, ale przyjmuję, że nawet forsa >>non olet<<* - Ich habe erwähnt, dass ich dieses Geld nicht mag, aber ich gehe davon aus, dass sogar Geld >> non olet << * - I mentioned that I do not like this money, but I assume that even the money >> non olet << * - Я упомянул, что не люблю эти деньги, но предполагаю, что даже деньги >> не олет << * - Tak, nawet forsa >>non olet<<. - Ja, auch fürsa >>nicht olet<<. - Yes, even the money >> non olet <<. No ale właśnie, łapówkę, ponieważ łapówkę wręczamy zazwyczaj w formie pieniężnej to forsa z czasem zaczęła oznaczać właśnie pieniądze i tak mamy do dzisiaj. Nun, nur ein Bestechungsgeld, weil wir normalerweise Bestechungsgelder in bar zahlen, begann Geld im Laufe der Zeit, Geld zu bedeuten, und so haben wir es heute. Well, just a bribe, because we usually pay a bribe in the form of money, then the money began to mean just money and we still have it today. Але це саме те, чим є хабар, адже хабар зазвичай дають у вигляді грошей, тому з часом гроші стали означати гроші, і це те, що ми маємо сьогодні. - Skoro o forsie było, to może również o płaceniu? - Wenn es ums Geld ginge, vielleicht auch ums Bezahlen? - Since there were money, maybe it's also about paying?

- No właśnie. - Exakt. - Exactly.

O płacenie pyta pani Magda, która słyszała, że słowo płacić pochodzi od słowa oznaczającego płat tkaniny i słuchaczka nie dowierza temu i prosi o wyjaśnienie tej sprawy. Frau Magda fragt nach der Bezahlung, die gehört hat, dass das Wort Bezahlung von einem Wort kommt, das ein Stück Stoff bedeutet, und der Zuhörer es nicht glaubt und um Klärung bittet. Mrs. Magda, who heard that the word pay comes from the word for a piece of cloth and the listener, does not trust her and asks for clarification. Пані Магда запитує про оплату праці, почувши, що слово "платня" походить від слова, що означає аркуш тканини, а слухачка не вірить цьому і просить роз'яснень з цього приводу. Ale rzeczywiście tak było. Aber es stimmte. But it really was. Dawniej Słowianie jako środka płatniczego używali między innymi chusteczek z takich cieńkich tkanin. Früher nutzten die Slawen unter anderem Taschentücher aus so dünnen Stoffen als Zahlungsmittel. In the past, the Slavs used, among others, tissues from such thin cloths as a means of payment. Co ciekawe, też używali przedmiotów podobnych do siekiery, ale to jakoś nie zostało utrwalone w języku (przynajmniej polskim). Interessanterweise verwendeten sie auch axtähnliche Gegenstände, aber dies wurde irgendwie nicht in der Sprache (zumindest Polnisch) aufgezeichnet. Interestingly, they also used objects similar to an ax, but somehow it was not fixed in a language (at least Polish). I właśnie płacono takimi chusteczkami z cieńkich tkanin i takie chusteczki nazywano płatami, albo też płatkami. Und genau solche Taschentücher aus dünnen Stoffen wurden bezahlt, und solche Taschentücher wurden Klappen oder Flocken genannt. And they were just paid with thin cloth wipes, and these wipes were called patches or flakes. I, co ciekawe, ta nazwa płat czy płatek występuje też w tym zwrocie „coś poszło jak z płatka”, czyli coś łatwo komuś poczło. Und interessanterweise taucht dieser Name, Lappen oder Blütenblatt, auch in dem Ausdruck „etwas lief reibungslos“ auf, was bedeutet, dass etwas leicht von jemandem erdacht wurde. And, interestingly, this name of the flap or flake also appears in this phrase "something went like a flake", meaning something easy for somebody. Kiedyś mówiono też „jak z płatka wywinięty” i to jakby nawiązywało do tego, że coś jest tak łatwe jak wywinięcie chusteczki. Früher sagte man auch "wie eine aufgerollte Klappe", was eine Anspielung darauf ist, dass etwas so einfach ist wie das Aufrollen eines Taschentuchs. Once, it was also said "how out of a flake rolled up," and it was like referring to the fact that something is as easy as wrapping a tissue. I właśnie od tego płatu, który odnosił się do tej... do tego towaru płatniczego właśnie powstał czasownik płacić. Und es war von diesem Lappen, der auf diese .... auf dieses Zahlungsmittel, aus dem gerade das Verb zahlen entstanden ist. And precisely from this piece, which referred to this ... payment verse was just made for this payment product.

Taka to prosta historia. That's a simple story. - Domyślam się, że zakończymy zakupami. - Ich vermute, dass wir mit dem Einkaufen enden werden. - I guess we'll end with shopping.

- Tak, skoro było o forsie i o płaceniu, no to jeszcze musi być o kupowaniu. - Ja, da es um Geld und Bezahlung ging, muss es immer noch ums Kaufen gehen. - Yes, if it was about money and money, it still has to be about buying.

A o to pyta pan Marcin z Gdyni, to znaczy pyta czy kupa – przepraszam - i kupować mają ze sobą jakiś związek poza tym podobieństwem brzmieniowym. Und das ist es, was Herr Marcin aus Gdynia fragt, nämlich ob poo - Entschuldigung - und poo über diese klangliche Ähnlichkeit hinaus etwas miteinander zu tun haben. And that's what Mr. Marcin from Gdynia is asking, I mean, he asks if I buy - I'm sorry - and I want to buy something with me, apart from this sound similarity. І це те, про що запитує пан Марцін з Гдині, тобто він запитує, чи какашка - вибачте - і какашка мають якийсь зв'язок між собою, окрім цієї схожості у звучанні. No oczywiście nie mają. Nun, natürlich nicht. Well, of course they don't. Kupa od początku oznaczała to, co oznacza dzisiaj, czyli jakąś stertę, górę czegoś i... Von Anfang an bedeutete Haufen das, was es heute bedeutet, nämlich eine Art von Haufen, ein Berg von etwas und.... Kupa from the beginning meant what it means today, that is, a pile of something, up something and ... - Kamieni kupa. - A pile of stones.

- O właśnie to jest takie... - That's what it is ...

- ...aktualne. - ...current.

- ...wyrażenie już polityczne bardzo. - ...politischen Ausdruck bereits sehr. - ... a very political expression.

To słowo właściwie istniało już od samego początku w języku prasłowniańskim było, czyli przed rokiem 1500tnym p.n.e. This word actually existed from the very beginning in the Proto-Slovenian language, i.e. before 1500 BC a rokiem... mniej więcej VI, VII w. n.e. und das Jahr ... ungefähr 6., 7. Jahrhundert nach Christus. and the year ... around the 6th and 7th centuries AD Już ta kupa była w tym znaczeniu sterta. In diesem Sinne war der Haufen bereits ein Haufen. This heap was already a stack in this sense. A więc ona nie ma nic wspólnego z kupowaniem, natomiast kupić i kupować są dosyć bliskimi krewnymi niemieckiego >>kaufen<<, które właśnie znaczy to samo. Sie hat also nichts mit kaufen zu tun, während kaufen und kaufen ganz nahe Verwandte des deutschen >>kaufen<< sind, was eben dasselbe bedeutet. So it has nothing to do with buying, but buying and buying are quite close relatives of the German >> kaufen << which means the same thing. I to >>kaufen<< niemieckie wywodzi się niebezpośrednio z takiego łacińskiego rzeczownika, który oznacza karczmarza. Und dieses >>kaufen<< leitet sich indirekt von einem solchen lateinischen Substantiv ab, das Gastwirt bedeutet. And this German >> kaufen << is derived indirectly from a Latin noun that means innkeeper. On brzmiał >>caupo<<. It sounded like a caupo. A zatem: był łaciński karczmarz, to jest ten >>caupo<<, on dał niemieckie słowa, różne słowa oznaczające takie trudnienie się handlem. Also: Es gab einen lateinischen Gastwirt, das ist der >>caupo<<, der hat deutsche Wörter gegeben, verschiedene Wörter, die solche Mühen bedeuten. And so: he was a Latin innkeeper, this is the >> caupo <<, he gave German words, different words to mean such a trade. Так от: був такий латинський корчмар, це >>caupo<<, він давав німецькі слова, різні слова, що означали таку працю в торгівлі. To... jednym z  tych słów między innymi jest to, które znamy do dzisiaj - >>kaufen<<. Dieses ... eines dieser Wörter, neben anderen, ist das, das wir heute noch kennen - >>kaufen<<. This ... one of these words, among other things, is the one we know today - >> kaufen <<. I one dały ten prasłowiański >>kupiti<<, który już jest naszym bezpośrednim przodkiem naszych kupować i kupić. Und aus ihnen entstand dieses protoslawische >>kupiti<<, das bereits unser direkter Vorfahre von kaufen und kaufen ist. And they gave this prasłowiański >> kupiti <<, which is already our immediate ancestor of ours to buy and buy. - Dziękujemy za wyjaśnienia. - Thank you for your explanation.

- Dziękuje. - Thank you.

- Do zobaczenia za tydzień. - See you next week.

- Do usłyszenia. - Sie sollen gehört werden. - Speak soon.

[wyjaśnienia: *pecunia non olet – łac. [Klärung: *pecunia non olet - Latein. [clarification: *pecunia non olet - Latin.

pieniądze nie śmierdzą] Geld stinkt nicht] money do not stink]