Verbs & Tenses

Istnieje wiele odmian koniugacji czasowników w języku niderlandzkim. Czasowniki mają odmiany w zależności od czasów, nastrojów, osoby i liczby pojedynczej lub mnogiej. Istnieją czasowniki słabe i mocne, czasowniki mieszane, czasowniki podstawowe, czasowniki przedrostkowe i czasowniki rozdzielne.

Czas przeszły

Czas przeszły zmienia się w zależności od tego, czy czasownik jest uważany za słaby, czy za mocny. Słabe czasowniki to czasowniki, które zmieniają się przez dodanie sufiksu do głównego rdzenia, gdy są sprzężone z czasem przeszłym:

Ik kook → Ik kookte

Silne czasowniki to czasowniki utworzone ze zmianą samogłoski w temacie:

Ik zing → Ik zong

Czasowniki słabe w czasie przeszłym są tworzone przez dodanie +te w liczbie pojedynczej i +ten w liczbie mnogiej, gdy rdzeń kończy się na bezdźwięczną spółgłoskę (t, k, f, s, ch, p):

Ik straf → Ik strafte → Wij straften

Czasowniki, które nie kończą się na jedną z tych spółgłosek, mają dodatek +de w liczbie pojedynczej i +den w liczbie mnogiej:

Ik bestel → Ik bestelde → Wij bestelden

Tematy czasowników zakończone na t będą miały podwójne tt, a na d podwójne dd:

Ik praat → Ik praatte
Ik antwoord → Ik antwoordde

Imiesłów bierny składa się z odmiany przy użyciu ge- + rdzeń + d lub t. Gdy rdzeń czasownika kończy się na jedną ze spółgłosek t, k, f, s, sch, ch lub p, imiesłów bierny powinien kończyć się na +t:

Hak → Gehakt

Gdy nie ma przypadku zakończenia w każdej z tych spółgłosek, to imiesłów bierny kończy się na +d:

Haal → Gehaald

Tematy kończące się na t lub d naturalnie nie wymagają dodatkowego t lub d w imiesłowu czasu przeszłego (np. praat → gepraat; antwoord → geantwoord). Żaden przedrostek nie jest używany, gdy czasownik ma już sam naturalny i nieakcentowany przedrostek (np. bepalen → bepaald; verenigen → verenigd).

Silne czasowniki zmieniają się z samogłosek, gdy są odmieniane w czasie przeszłym. Każdy silny czasownik w liczbie pojedynczej nie ma odmiany w przyrostkach, czasowniki w liczbie mnogiej mają dodatek +en:

Ik zing (present) → Ik zong → Hij zong → Wij zongen → Jullie zongen
Ik loop → Ik liep → Hij liep → Wij liepen → Jullie liepen

Imiesłów bierny czasownika mocnego ma przedrostek ge- + rdzeń + -en:

Bleef → Gebleven

Czas teraźniejszy

Kiedy czasowniki są odmieniane w czasie teraźniejszym, odmieniają się w zależności od tego, czy należą do trybu oznajmującego, trybu łączącego i od osoby:

Liczba pojedyncza		Liczba mnoga
Twierdzenie	Pytanie	Twierdzenie	Pytanie
Ik help	Help ik?	Wij helpen	Helpen wij?
Jij helpt	Help jij?	Jullie helpen	Helpen jullie?
Hij / zij / het helpt	Helpt hij / zij / het?	Zij helpen	Helpen zij?
U helpt	Helpt u?

W większości przypadków, gdy czasownik występuje z pierwszym zaimkiem w liczbie pojedynczej, nie ma żadnej odmiany poza użyciem rdzenia czasownika.

Drugi i trzeci zaimek liczby pojedynczej występuje z czasownikiem +t. Czasami czasownik należący do drugiej liczby pojedynczej nie ma odmiany i pozostaje tylko temat. Czasowniki w liczbie mnogiej odmieniają się z +en.

Tryb łączący teraźniejszy w języku niderlandzkim wyraża czynność, która jeszcze się nie wydarzyła, te czasowniki odmieniają dodanie +e w liczbie pojedynczej i +en w liczbie mnogiej:

Ik mag → Ik moge → Jullie mogen

Imiesłów czasu teraźniejszego zawsze opisuje czynność postępującą, czasowniki mają dodatek bezokolicznika +d, +end lub +ende w zależności od rzeczownika idą razem z:

Schrijven → Schrijvende jongen
Staan → Staand huis

Tryb rozkazujący w teraźniejszości składa się tylko z tematu czasownika w liczbie pojedynczej i +t dla drugiej osoby formalnej:

Loop door
Loopt u door

Czas przyszły

Czas przyszły, który jest używany do opisania przyszłych wydarzeń, jest używany przez dodanie czasownika posiłkowego zullen (będzie) lub gaan (iść) z dodaniem drugiego czasownika w jego formie bezokolicznikowej.

Ik	zal / ga + bezokolicznik	Wij/we	zullen / gaan + bezokolicznik
Jij/je/u	zal/zult / gaat + bezokolicznik	Jullie	zullen / gaan + bezokolicznik
Hij/zij	zal / gaat + bezokolicznik	Zij/ze	zullen / gaan + bezokolicznik

Ik zal naar huis lopen
Jullie zullen rijk worden
Ik ga morgen het gras knippen
De vrouwen gaan de vereniging opheffen

Zauważ, że czasowniki posiłkowe w większości przypadków stoją po zaimku i bezokoliczniku na końcu zdania.

Czasownik posiłkowy zullen jest bardziej formalnym sposobem wyrażenia czegoś, co wydarzy się w przyszłości. Z drugiej strony czasownik posiłkowy gaan jest bardziej nieformalnym sposobem wyrażania się, większość ludzi używa tej formy w codziennym języku mówionym.

Inną powszechną formą wyrażania przyszłych wydarzeń jest użycie czasu teraźniejszego prostego, w tym przypadku należy podać konkretny czas, w którym coś nastąpi:

Ik rijd straks naar het stadium (później pojadę na stadion)
Patrick speelt morgen tegen een sterker team (Patrick zagra jutro w silniejszej drużynie)

Czasy Perfect

Czas przyszły perfect

Aby stworzyć czas przyszły perfect, dodaj czas przyszły zullen (będzie) + imiesłów czasu przeszłego + hebben; czas przeszły przyszły perfect tworzy się przez dodanie zou (powinien) + imiesłów czasu przeszłego + hebben (imiesłów czasu przeszłego można umieścić przed i po hebben w obu przypadkach):

Wij zullen gedanst hebben
Wij zouden gedanst hebben

Present perfect

Czas present perfect tworzy się, dodając hebben (mieć) lub zijn (być) + imiesłów czasu przeszłego:

Ik heb gedanst
Wij zijn beoordeeld

Past perfect

Past perfect jest tworzony przez dodanie przeszłego had/hadden (had) lub was/waren (was/were) + imiesłów bierny:

Ik had gedanst
Wij waren beoordeeld

Strona bierna

Strona bierna jest tworzona przez dodanie worden (będzie) + imiesłów bierny:

Wij worden beoordeeld

Perfect strony biernej

Perfect strony biernej tworzy się przez dodanie zijn (być) + imiesłów czasu przeszłego:

Wij worden beoordeeld

Aspekt progresywny

Aspekt progresywny jest tworzony przez dodanie czasownika posiłkowego zijn (być) + aan het + bezokolicznik:

De vrouwen zijn aan het lopen

Tryb warunkowy

Tryb warunkowy jest tworzony przez dodanie czasownika posiłkowego w czasie przeszłym zou w liczbie pojedynczej i zouden w liczbie mnogiej:

Ik zou niet door lopen