Een Beetje Nederlands, #50 Computerpioniers

Hallo allemaal! Dit is Een Beetje Nederlands, de podcast voor mensen die Nederlands leren. Mijn naam is Robin en de aflevering van vandaag gaat over Nederlandse computerpioniers. De tekst van deze aflevering kan je meelezen op de website, www.eenbeetjenederlands.nl.

Wil je mij steunen in het maken van deze podcast? In de shownotes staat de link naar de pagina waar je Vriend van de Podcast kan worden. Al met een kleine donatie kan je mij helpen om deze podcast te maken.

Nu, door met de podcast!

Zeg luisteraar: heb je deze podcastaflevering soms via WiFi gedownload? Say listener: did you sometimes download this podcast episode via WiFi? Luister je dit met een koptelefoon die verbonden is via Bluetooth? 您是在通过蓝牙连接耳机听音乐吗？ Zonder deze twee Nederlandse uitvindingen zou deze podcast niet te luisteren zijn. Without these two Dutch inventions, this podcast would be impossible to listen to. Het was zelfs een Nederlandse pionier die het idee van podcasts populair heeft gemaakt. In fact, it was a Dutch pioneer who popularized the idea of podcasting.

Verschillende Nederlanders hebben zo hun steentje bijgedragen aan de ontwikkeling van computers en het internet. 因此，一些荷兰人为计算机和互联网的发展做出了贡献。 In deze aflevering ga ik het hebben over computerpioniers in Nederland. Eerst over de grondleggers die de eerste Nederlandse computers in elkaar gezet hebben. Zunächst über die Gründerväter, die die ersten niederländischen Computer zusammenstellten. En daarna naar de tijd waarin computers de maatschappij veroverden en veranderden.

De geschiedenis van de computer begint niet in Nederland. Vooral in Groot-Brittannië, maar ook in Amerika, Duitsland en andere landen zijn er veel uitvindingen gedaan die hebben geleid tot de computer zoals we die nu kennen. Ik zal in sneltreinvaart door de geschiedenis van computers heen gaan, tot we bij de Nederlanders uitkomen. I will fast forward through the history of computers until we get to the Dutch. Je vais avancer rapidement dans l'histoire des ordinateurs jusqu'à ce que nous arrivions aux Néerlandais. 我将快进计算机的历史，直到我们到达荷兰。

Door veel historici wordt de uitvinding van de Britse uitvinder Charles Babbage gezien als de voorloper van de computer. 许多历史学家认为，英国发明家查尔斯-巴贝奇的发明是计算机的先驱。 Babbage wordt dan ook ‘de vader van de computer' genoemd. Hij bedacht in 1822 een programmeerbare rekenmachine. 他于 1822 年发明了可编程计算器。 Door de wiskundige Ada Lovelace werd het eerste computerprogramma geschreven, dat op de rekenmachine van Babbage uitgevoerd kon worden. 数学家艾达-拉芙蕾丝（Ada Lovelace）编写了第一个计算机程序，可在巴贝奇的计算器上运行。 Zij wordt daarom gezien als de eerste computerprogrammeur.

Ruim honderd jaar later, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd er veel onderzoek gedaan naar computers. Bijvoorbeeld om de geheime codes van de vijand te kunnen kraken. For example, to be able to crack the enemy's secret codes. 例如，破解敌人的密码。 De principes van de computer zoals we die nu kennen werd voor het eerst beschreven door Alan Turing, ook een Brit. De computers waren in deze tijd nog de grootte van een kamer en extreem duur. 当时，电脑还只有一个房间那么大，而且极其昂贵。

De rol die vrouwen hebben gespeeld bij de ontwikkeling van de computer wordt vaak vergeten. The role women played in the development of computers is often forgotten. Voordat de term computer gebruikt werd voor het elektronische apparaat, werd deze term gebruikt voor mensen die complexe wiskundige berekeningen deden. 在计算机一词用于电子设备之前，它曾用于人们进行复杂的数学计算。 Vaak waren dat vrouwen. Na de introductie van apparaten die de rol van menselijke computers overnamen, bleven het vaak vrouwen die de computers programmeerden. After the introduction of devices that took over the role of human computers, it often remained women who programmed the computers. 在出现了取代人类计算机角色的设备之后，计算机的编程人员往往仍然是女性。 Beroemd zijn de ENIAC Girls, de zes vrouwen die programma's schreven voor de ENIAC, de eerste Amerikaanse computer. 著名的 "ENIAC女孩 "是为美国第一台计算机ENIAC编写程序的六名女性。 Ook de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA maakte veel gebruik van menselijke computers, dat waren vooral vrouwen van Afro-Amerikaanse achtergrond. The U.S. space agency NASA also made extensive use of human computers, which were mostly women of African-American background.

De Nederlandse computergeschiedenis begint na de Tweede Wereldoorlog. Dit was de tijd van de wederopbouw: zo noemen we de periode na de Tweede Wereldoorlog waarin Nederland opnieuw opgebouwd werd na alle verwoestingen. This was the time of reconstruction: that's what we call the period after World War II when the Netherlands was rebuilt after all the devastation. Dit was een tijd van optimisme en hoop: iedereen moest de schouders eronder zetten om Nederland weer op te bouwen.

Ook wiskundigen wilden hierin graag een rol spelen, door hun kennis te gebruiken om de maatschappij beter te maken. Mathematicians were also eager to play a role in this, using their knowledge to make society better. Tijdens de Wederopbouw gingen de technologische ontwikkelingen snel, en daarbij moest er veel gerekend worden. During Reconstruction, technological developments were rapid, and in the process a lot of math had to be done.

In 1946 werd daarom het Mathematisch Centrum opgericht. Het Mathematisch Centrum had een kantoor in Amsterdam en stond onder leiding van de wiskundige Aad van Wijngaarden. In eerste instantie was er nog geen computer om de berekeningen te doen, het rekenwerk werd in het Mathematisch Centrum gedaan door een groep vrouwen. Vaak waren dat meisjes die uitzonderlijk goed waren in rekenen op de middelbare school. Often these were girls who were exceptionally good at math in high school.

Een voorbeeld van een groot project waarbij de berekeningen van het Mathematisch Centrum geholpen hebben, zijn de Deltawerken in Zeeland. De Deltawerken bestaan sinds 1954 en beschermen Nederland tegen het water van de Noordzee. Luister aflevering 23 als je hier meer over wilt weten. Hierin bespreken we de Deltawerken.

Bij het Mathematisch Centrum werd er ook geëxperimenteerd met het bouwen van computers. At the Mathematics Center, there was also experimentation with building computers. Ze wilden graag een automatische rekenmachine, dat het rekenwerk van de menselijke rekenaars over zou kunnen nemen. They wanted an automatic calculator that could take over the computational work of human calculators.

In deze tijd bestonden er nog geen bedrijven waar je een computer kon kopen. Als je een computer wilde hebben moest je die zelf bouwen. If you wanted a computer you had to build it yourself. Van Wijngaarden werd door zijn bazen naar Engeland en Amerika gestuurd om daar informatie te verzamelen over deze nieuwe technologie. Van Wijngaarden was sent by his bosses to England and America to gather information about this new technology. Van Wijngaarden 被上司派往英国和美国收集有关这项新技术的信息。 Hij sprak tijdens zijn studiereis onder andere met Alan Turing en andere computerpioniers, en kwam geïnspireerd terug naar Nederland. 他在考察期间与阿兰-图灵和其他计算机先驱等人进行了交谈，回到荷兰后深受启发。 Natuurlijk moeten we ook in Nederland zo'n apparaat hebben! Er werden twee natuurkundestudenten aangenomen bij het Mathematisch Centrum, die 4 jaar lang hebben gebouwd aan de eerste Nederlandse computer. Two physics students were hired at the Mathematisch Centrum, who spent 4 years building the first Dutch computer. In 1952 was het apparaat klaar. Het werd de ARRA genoemd, een afkorting voor Automatische Relais Rekenmachine Amsterdam. 它被称为 ARRA，是阿姆斯特丹自动继电器计算器的缩写。 Een relais is een computeronderdeel.

Vol trots werd de ARRA gepresenteerd. Full of pride, the ARRA was presented. 满怀豪情地介绍了 ARRA。 Zelfs de Minister van Onderwijs en Wetenschap en de burgemeester van Amsterdam kwamen naar het Mathematisch Centrum om de ARRA te bekijken. Maar de eerste Nederlandse computer bleek helaas niet zo betrouwbaar: deze computer heeft eigenlijk maar één keer gewerkt… But the first Dutch computer unfortunately turned out to be not so reliable: this computer actually only worked once....

Toch zag Aad van Wijngaarden genoeg redenen om door te gaan met de ontwikkeling van computers. Still, Aad van Wijngaarden saw plenty of reasons to continue developing computers. 尽管如此，Aad van Wijngaarden 仍然认为有很多理由继续开发计算机。 Er werd een heel nieuwe computer gebouwd, de ARRA II, die wel werkte en betrouwbaar was. A whole new computer was built, the ARRA II, which did work and was reliable. Deze computer heeft belangrijke berekeningen gedaan voor de Nederlandse industrie, bijvoorbeeld voor een Nederlands bedrijf dat vliegtuigen bouwde.

Daarna gingen de ontwikkelingen snel. Al drie jaar na de ARRA II was de opvolger klaar, de ARMAC. 仅三年后，ARRA II 的后续机型 ARMAC 就已准备就绪。 Deze was veel sneller dan zijn voorganger. This one was much faster than its predecessor. Bij het Mathematisch Centrum was een jongeman gaan werken, Edsger Dijkstra. Dijkstra kreeg de verantwoordelijkheid voor het schrijven van programma's die de automatische rekenmachine kon uitvoeren. Hij werd daarmee dus eigenlijk de eerste programmeur van Nederland. Thus, he actually became Holland's first programmer. Het programmeren deed hij samen met de vrouwen die eerder handmatig rekenden bij het centrum. He did the programming along with the women who previously did manual math at the center. 他与以前在中心从事手工计算工作的妇女一起进行编程。

Weinig mensen weten tegenwoordig nog wie Edsger Dijkstra was, maar binnen de computerwereld is hij zeer bekend. Few people today know who Edsger Dijkstra was, but within the computer world he is very well known. Hij heeft een aantal belangrijke uitvindingen gedaan waar we nog elke dag gebruik van maken. Bijvoorbeeld wanneer je de snelste route opzoekt in Google Maps, maak je gebruik van een algoritme dat Dijkstra uitgevonden heeft. For example, when you look up the fastest route in Google Maps, you are using an algorithm that Dijkstra invented. Het zogenaamde Dijkstra's Algoritme berekent de kortste afstand tussen punt A en punt B. Door deze uitvinding en andere uitvindingen is Edsger Dijkstra een van de belangrijkste en bekendste computerpioniers van Nederland. Hoewel helaas weinig mensen zijn naam tegenwoordig nog kennen.

Tot nu toe waren alle computers waar het over ging voor bedrijven en universiteiten. Until now, all the computers it was about were for corporations and universities. Computers waren duur en vooral ook erg groot. We nemen een stap naar de jaren ‘80. We take a step back to the 1980s. Het Mathematisch Centrum in Amsterdam was ondertussen het Centrum voor Wiskunde en Informatica, het CWI, gaan heten. 与此同时，阿姆斯特丹的数学中心也被称为 CWI（Centrum voor Wiskunde en Informatica）。 Het CWI zal nog een belangrijke rol spelen in de rest van ons verhaal.

Rond deze tijd kwamen de eerste computers beschikbaar voor mensen thuis. In die tijd begonnen ook de netwerken tussen computers te groeien. In het begin bestonden die vooral uit verbindingen tussen computers van Amerikaanse universiteiten, maar in de jaren ‘80 kwamen de eerste verbindingen tussen Amerika en Europa tot stand. In 1988 werd Nederland als eerste Europese land aangesloten op het internet. In 1988, the Netherlands became the first European country to connect to the Internet. Dat gebeurde in Amsterdam, bij het CWI. Eerst werden universiteiten en bedrijven aangesloten op het internet, vanaf 1993 ongeveer konden ook particulieren thuis toegang krijgen. De oude luisteraars zullen nog wel weten hoe dat klonk: \*modemgeluiden\*

Nederland was een voorloper op het internet. Zo werd het al in 1986 mogelijk om een domeinnaam te registreren dat eindigt op .nl. Het zal je niet verbazen dat het CWI hiervoor verantwoordelijk was. Not surprisingly, the CWI was responsible for this. Tegenwoordig zijn er al meer dan 6 miljoen .nl-domeinen geregistreerd.

Veel infrastructuur voor het internet in Europa loopt door Nederland heen. Belangrijke internetkabels tussen Amerika en Europa komen in Nederland aan land. Important Internet cables between America and Europe land in the Netherlands. De uitwisseling van gegevens op het internet loopt voor een gedeelte via het Amsterdam Internet Exchange, één van de grootste knooppunten ter wereld. Ein Teil des Datenaustauschs im Internet läuft über den Amsterdam Internet Exchange, einen der größten Knotenpunkte der Welt.

Aan het begin van deze aflevering heb ik een aantal belangrijke digitale uitvindingen genoemd die door Nederlanders gedaan zijn: Wifi en Bluetooth. At the beginning of this episode, I mentioned some important digital inventions made by the Dutch: Wifi and Bluetooth. Ik wil afsluiten met nog een laatste Nederlandse uitvinding. Let me close with one last Dutch invention. 最后，让我以荷兰的最后一项发明作为结束语。 Als je aflevering 18 hebt geluisterd, weet je dat ik werk in de IT. Ik ben programmeur, en gebruik daarbij vaak de programmeertaal Python. Dat is een van de populairste programmeertalen. Python is in 1989 ontworpen door Guido van Rossum, een Nederlander. Python 由荷兰人 Guido van Rossum 于 1989 年设计。 Het zal je niet verbazen dat Guido van Rossum toen hij Python uitvond werkte bij… het CWI. Es überrascht nicht, dass Guido van Rossum, als er Python erfand, bei... dem CWI arbeitete.

Daarmee kom ik aan het einde van deze aflevering. Je kan me een groot plezier doen door deze aflevering te delen met andere mensen die Nederlands leren. Als je de podcast wil steunen met een donatie, kan dat via de website van de podcast. Ik hoop dat je een beetje Nederlands geleerd hebt, en tot de volgende aflevering!