Could Your Phone Hurt You? Electromagnetic Pollution
Kann Ihr Telefon Ihnen schaden? Elektromagnetische Verschmutzung
¿Puede hacerle daño su teléfono? Contaminación electromagnética
あなたのスマホがあなたを傷つけるかも？電磁波による汚染
Ar jūsų telefonas gali jums pakenkti? Elektromagnetinė tarša
Czy Twój telefon może Cię skrzywdzić? Zanieczyszczenie elektromagnetyczne
O seu telemóvel pode prejudicá-lo? Poluição electromagnética
Может ли ваш телефон навредить вам? Электромагнитное загрязнение
Telefonunuz Size Zarar Verebilir mi? Elektromanyetik Kirlilik
Чи може ваш телефон нашкодити вам? Електромагнітне забруднення
Electricity is all around us all the time.
La electricidad nos rodea todo el tiempo.
Energia elektryczna jest wokół nas przez cały czas
It makes our lives easier, safer, more fun,
Sprawia, że nasze życie jest łatwiejsze, bezpieczniejsze, przyjemniejsze
and most of us never think about it.
y la mayoría de nosotros nunca pensamos en ello.
i większość z nas nigdy o tym nie myśli
But is there such a thing as too much electricity?
Pero, ¿existe el exceso de electricidad?
Mais existe-t-il un excès d'électricité ?
Ale czy istnieje coś takiego jak za dużo prądu?
Could the thing that is the foundation of the modern world
¿Podría lo que es la base del mundo moderno
現代世界の根幹をなすものは何か？
Czy to, co jest fundamentem współczesnego świata
slowly be killing us?
powoli nas zabija?
Before we dive deeper,
Avant d'aller plus loin.
Zanim zanurkujemy głębiej,
let's try to understand what electricity is,
spróbujmy zrozumieć, czym jest elektryczność,
and how it affects us.
i jak to na nas wpływa
Electricity is the movement of an electric charge.
Elektryczność to ruch ładunku elektrycznego
This movement generates Electric and Magnetic Fields
Ce mouvement génère des champs électriques et magnétiques
Ten ruch generuje pola elektryczne i magnetyczne
that spread out through space and carry energy.
które rozprzestrzeniają się w przestrzeni i przenoszą energię
We call this phenomenon: Electromagnetic Radiation.
Radiation is a word that makes people very nervous.
Promieniowanie to słowo, które bardzo denerwuje ludzi
But, to radiate just means, "giving off".
Pero irradiar sólo significa "emitir".
Mais rayonner signifie simplement "émettre".
Ale promieniować oznacza po prostu „wydzielać się”.
Like when the radiator in your house gives off heat
Jak wtedy, gdy kaloryfer w twoim domu oddaje ciepło
in the form of infrared radiation.
en forma de radiación infrarroja.
w postaci promieniowania podczerwonego
Different parts of the electromagnetic spectrum
Diferentes partes del espectro electromagnético
Różne części widma elektromagnetycznego
correspond to different types of radiation.
odpowiadają różnym rodzajom promieniowania
And, many of them are perfectly harmless.
I wiele z nich jest całkowicie nieszkodliwych
Some of them can be dangerous though.
Niektóre z nich mogą być jednak niebezpieczne
Radiation with very short wavelengths
Radiación con longitudes de onda muy cortas
Promieniowanie o bardzo krótkich długościach fal
like UV Light, X-Rays, and Gamma Rays
jak światło ultrafioletowe, promienie rentgenowskie i promienie gamma
are strong enough to rip electrons out of their atoms,
son lo suficientemente fuertes como para arrancar electrones de sus átomos.
sont suffisamment puissants pour arracher des électrons à leurs atomes.
są wystarczająco silne, aby wyrywać elektrony z ich atomów,
which can cause burns and genetic damage.
qui peut provoquer des brûlures et des dommages génétiques.
które mogą powodować oparzenia i uszkodzenia genetyczne
This is what many people have in mind when they hear the term "radiation".
Esto es lo que mucha gente tiene en mente cuando oye el término "radiación".
To właśnie ma na myśli wielu ludzi, kiedy słyszą termin „promieniowanie”.
The rest of the spectrum covers a large range of longer waves
Reszta widma obejmuje duży zakres dłuższych fal
from Visible Light, Infrared,
ze światła widzialnego, podczerwieni,
Microwaves, to Radio Waves.
Mikrofale, fale radiowe
This is the kind of radiation that's emitted by all sorts of human technology.
Jest to rodzaj promieniowania emitowanego przez wszelkiego rodzaju ludzką technologię
Це випромінювання, яке випускають усі види людських технологій.
Mobile phones, Wi-Fi routers,
electric power lines, and household appliances.
linie elektroenergetyczne i sprzęt AGD.
This radiation doesn't disrupt molecules in our body.
To promieniowanie nie zaburza cząsteczek w naszym ciele
Це випромінювання не руйнує молекули в нашому тілі.
However, some kinds of radiation can stimulate muscles and nerves
Jednak niektóre rodzaje promieniowania mogą stymulować mięśnie i nerwy
Однак деякі види випромінювання можуть стимулювати м'язи та нерви
and can also make the hair on your body vibrate,
a także może sprawić, że włosy na twoim ciele wibrują,
а також може змусити волосся на вашому тілі вібрувати.
which can sometimes cause a tingly feeling above certain threshold values.
que a veces puede provocar una sensación de hormigueo por encima de ciertos umbrales.
co czasami może powodować uczucie mrowienia powyżej pewnych wartości progowych
що іноді може викликати відчуття поколювання вище певних порогових значень.
Other kinds are useful for making dinner.
Inne rodzaje przydają się do przygotowania obiadu
Microwaves push the water molecules in your food around
Mikrofale popychają cząsteczki wody w żywności dookoła
which warms it up.
que lo calienta.
co go rozgrzewa...
This happens to us all the time.
To zdarza się nam cały czas
For example, the pleasant warmth you feel at the beach
Por ejemplo, el agradable calor que se siente en la playa
Na przykład przyjemne ciepło, które czujesz na plaży
is your skin heating up from exposure to
czy twoja skóra nagrzewa się od ekspozycji na
electromagnetic infrared radiation from the sun.
elektromagnetyczne promieniowanie podczerwone ze słońca
We are surrounded by natural, and generally harmless,
Otaczają nas naturalne i na ogół nieszkodliwe,
sources of electromagnetic radiation all the time
źródła promieniowania elektromagnetycznego przez cały czas
and always have been.
i zawsze były
But, since the Industrial Revolution,
Ale od czasu rewolucji przemysłowej,
we have added a lot of it to our immediate environment.
dodaliśmy wiele z nich do naszego najbliższego otoczenia
The question of whether this is actually dangerous
Pytanie, czy to faktycznie jest niebezpieczne
first got public attention when a 1979 study
po raz pierwszy zwrócił na siebie uwagę opinii publicznej, gdy badanie z 1979 r
linked leukemia to living near power lines.
powiązała białaczkę z mieszkaniem w pobliżu linii energetycznych
This particular study was quickly discredited though.
Deze specifieke studie werd echter snel in diskrediet gebracht.
To konkretne badanie zostało jednak szybko zdyskredytowane
The connection could not be explained
Nie można było wyjaśnić związku
and no direct causal link was confirmed.
i nie potwierdzono żadnego bezpośredniego związku przyczynowego
But once this had been proposed, the idea persisted.
Ale kiedy to zostało zaproponowane, pomysł nie ustępował
And the thousands of studies about possible dangers
I tysiące badań na temat możliwych zagrożeń
illustrate that it's still seen as a very real threat.
illustre le fait qu'il est toujours considéré comme une menace très réelle.
pokazują, że nadal jest to bardzo realne zagrożenie
A lot of people claim to be sensitive to the radiation
Wiele osób twierdzi, że jest wrażliwych na promieniowanie
coming from our appliances and cell phones.
pochodzące z naszych urządzeń i telefonów komórkowych
They report symptoms like headaches,
Zgłaszają objawy, takie jak bóle głowy,
nausea, skin reactions,
nudności, reakcje skórne,
burning eyes, or exhaustion.
pieczenie oczu lub wyczerpanie
But those are just effects reported on a day-to-day basis.
Pero esos son sólo efectos de los que se informa en el día a día.
Mais il ne s'agit là que d'effets rapportés au jour le jour.
Ale to tylko efekty zgłaszane na co dzień
Але це лише ефекти, про які повідомляють щодня.
A few studies have found much more unsettling results.
Quelques études ont donné des résultats beaucoup plus inquiétants.
Kilka badań wykazało znacznie bardziej niepokojące wyniki
Like, possible connections between the side of the brain,
Na przykład możliwe połączenia między półkulami mózgu
which people use when they are on their phones,
que la gente utiliza cuando habla por teléfono.
których ludzie używają, gdy są na swoich telefonach,
and the appearance of brain tumors.
i pojawieniem się guzów mózgu
The question that science is trying to answer,
Pytanie, na które próbuje odpowiedzieć nauka,
is not so much about the acute effects of irradiation.
no se trata tanto de los efectos agudos de la irradiación.
ne concerne pas tant les effets aigus de l'irradiation.
nie tyle dotyczy ostrych skutków napromieniowania
We know, for example,
Znamy np
that x-rays cause immediate damage to the DNA in your cells
że promieniowanie rentgenowskie powoduje natychmiastowe uszkodzenie DNA w komórkach
but that the same doesn't happen with radio waves.
ale to samo nie dzieje się z falami radiowymi
The question is rather:
La cuestión es más bien.
Pytanie brzmi raczej:
Is the sort of weak electromagnetic radiation we are constantly surrounded by
Es el tipo de radiación electromagnética débil por la que estamos constantemente rodeados
Il s'agit du type de rayonnement électromagnétique faible dont nous sommes constamment entourés.
Jest rodzajem słabego promieniowania elektromagnetycznego, którym jesteśmy stale otoczeni
harmful in the long run as a result of some as-yet-unknown mechanism?
perjudicial a largo plazo como resultado de algún mecanismo aún desconocido?
szkodliwe na dłuższą metę w wyniku jakiegoś nieznanego jeszcze mechanizmu?
Answering this question was much harder than we first thought.
Odpowiedź na to pytanie była znacznie trudniejsza, niż początkowo myśleliśmy
There are thousands of primary sources,
Istnieją tysiące źródeł pierwotnych, m.in
reports, and statements by an onslaught of different organizations.
informes y declaraciones de diversas organizaciones.
des rapports et des déclarations d'une multitude d'organisations.
raporty i oświadczenia przez atak różnych organizacji
So, we read a lot for this video.
Así que hemos leído mucho para este vídeo.
Dużo czytamy na potrzeby tego filmu
You can take a look at our research in the video description.
Możesz rzucić okiem na nasze badania w opisie filmu.
What we found is that this debate is a good example
Odkryliśmy, że ta debata jest dobrym przykładem
of how science should be communicated and how it shouldn't.
o tym, jak nauka powinna być komunikowana, a jak nie
Many of the much-cited studies that spread panic about electromagnetic radiation
Muchos de los estudios tan citados que siembran el pánico sobre la radiación electromagnética
Wiele z często cytowanych badań, które sieją panikę na temat promieniowania elektromagnetycznego
Многие из часто цитируемых исследований, вызывающих панику по поводу электромагнитного излучения
are highly controversial.
są bardzo kontrowersyjne
весьма противоречивы.
For example,
na przykład
a series of population studies based on surveys and self-reporting.
une série d'études de population basées sur des enquêtes et des auto-déclarations.
seria badań populacyjnych opartych na ankietach i samoopisie
What this means is, for example,
Esto significa, por ejemplo.
Co to oznacza np
asking brain tumor patients how much they think they used their phone in the last few years.
preguntando a pacientes con tumores cerebrales cuánto creen que han usado el teléfono en los últimos años.
en demandant à des patients atteints de tumeurs cérébrales à quel point ils pensent avoir utilisé leur téléphone au cours des dernières années.
The problem is that people are unreliable.
El problema es que la gente no es de fiar.
We tend to misremember things or can be influenced easily.
Tendemos a recordar mal las cosas o podemos dejarnos influir fácilmente.
Nous avons tendance à nous souvenir de choses erronées ou à être facilement influencés.
Мы склонны неправильно запоминать вещи или на нас легко повлиять.
On top of this,
Además de esto.
studies or media reports may be cherry picking the findings that best suit their opinion
los estudios o los informes de los medios de comunicación pueden estar seleccionando los resultados que mejor se ajustan a su opinión.
Les auteurs d'études ou de rapports médiatiques peuvent sélectionner les résultats qui correspondent le mieux à leur opinion.
studies of mediaberichten kunnen de bevindingen zijn die het beste bij hun mening passen
дослідження або повідомлення в ЗМІ можуть вибирати ті висновки, які найбільше відповідають їхній думці
or make for the most exciting headline.
o hacer el titular más emocionante.
For example,
a study looking for cancer in rats and mice from cell phone radiation.
исследование, направленное на выявление рака у крыс и мышей с помощью излучения сотового телефона.
The results seemed to show a connection.
Результаты, казалось, показали связь.
But, for some reason, only in male rats.
Pero, por alguna razón, sólo en ratas macho.
Но почему-то только у крыс-самцов.
And, none at all in mice.
Y, ninguno en ratones.
But it was reported as if this study did prove
Pero se informó como si este estudio probara
Mais il a été rapporté comme si cette étude avait prouvé
that mobile phone radiation causes cancer.
Unfortunately, this is the case for studies with both positive and negative findings on the issue.
Malheureusement, c'est le cas pour les études dont les résultats sont à la fois positifs et négatifs.
Another aspect, is that the WHO did officially classify radio frequency fields
as possibly carcinogenic.
comme possiblement cancérigène.
But what this actually means
is that there are some hints that they might cause cancer,
es que hay indicios de que pueden causar cáncer.
est qu'il y a des indices selon lesquels ils pourraient causer le cancer.
but we can't prove it, and that we will keep an eye out.
pero no podemos probarlo, y que estaremos atentos.
mais que nous ne pouvons pas le prouver, et que nous resterons vigilants.
So, if we zoom out a bit, what's the big picture?
On the whole,
there was no consistent evidence in human studies
no había pruebas consistentes en estudios en humanos
that electromagnetic radiation below exposure value limits causes health problems.
There are some statistical associations
but they're mostly weak and inconsistent.
pero en su mayoría son débiles e inconsistentes.
If there were any definite cause-effect relations
Si hubiera alguna relación causa-efecto definida
S'il existait des relations de cause à effet précises
we would know by now because of all the data we have.
ya lo sabríamos gracias a todos los datos que tenemos.
So, based on the current state of science,
Así que, basándonos en el estado actual de la ciencia.
should you worry about the radiation from your laptop, or cell phone, or TV?
¿debe preocuparse por la radiación de su ordenador portátil, su teléfono móvil o su televisor?
The answer is no.
You shouldn't.
But what about the people who say it is harming them?
Pero, ¿qué pasa con las personas que dicen que les perjudica?
Research show they could be experiencing what's known as the Nocebo Effect.
Les recherches montrent qu'ils pourraient être victimes de ce que l'on appelle l'effet Nocebo.
Onderzoek toont aan dat ze het zogenaamde Nocebo-effect kunnen ervaren.
If you have a headache and happen to start feeling better right when you switch off your laptop,
you might see a connection between those two things.
Once you get this suspicion, the idea alone that weak radiation might harm you
Una vez que se tiene esta sospecha, la sola idea de que una radiación débil pueda dañar
Als je eenmaal dit vermoeden hebt, alleen al het idee dat zwakke straling je zou kunnen schaden
could be the very thing harming you.
podría ser precisamente lo que te perjudica.
It's easy to belittle these people;
Es fácil menospreciar a estas personas.
Il est facile de rabaisser ces personnes.
Het is gemakkelijk om deze mensen te kleineren;
most of them feel they're not being taken seriously,
la mayoría siente que no se les toma en serio.
which makes the situation even worse for them.
They should get support.
Deberían recibir apoyo.
But, it's important to be aware that, so far,
Pero, es importante ser consciente de que, hasta ahora.
we have no robust evidence that electricity below safety limits has any negative effect on humans.
In the attention economy we live in,
talking about unproven dangers can make us neglect things that we know for sure are bad for us.
Hablar de peligros no probados puede hacernos descuidar cosas que sabemos con certeza que son malas para nosotros.
parler de dangers non prouvés peut nous faire négliger des choses dont nous savons pertinemment qu'elles sont mauvaises pour nous.
証明されていない危険について話すと、私たちは確実に体に悪いとわかっていることをおろそかにしてしまう。
Розмови про недоведену небезпеку можуть змусити нас нехтувати тим, що, як ми точно знаємо, є шкідливим для нас.
Just one example:
Outdoor air pollution is linked to 4.2 million premature deaths each year,
屋外の大気汚染は、毎年420万人の早死につながっている。
Buitenluchtvervuiling is gekoppeld aan 4,2 miljoen vroegtijdige sterfgevallen per jaar,
and is definitely something we could have a real impact on today.
これは間違いなく、今日私たちが実際に影響を与えることができるものだ。
Still, to make people feel safe, and just to make sure,
there are several long-term studies ongoing already.
For example, the Cosmos study that will look at the possible health impacts of cell phone use
Par exemple, l'étude Cosmos qui examinera les effets possibles de l'utilisation des téléphones portables sur la santé
by exactly measuring frequency and duration of phone calls.
midiendo exactamente la frecuencia y la duración de las llamadas telefónicas.
But while we wait for the conclusion of these long-term studies,
Pero mientras esperamos la conclusión de estos estudios a largo plazo.
Mais en attendant la conclusion de ces études à long terme.
there are a lot more pressing problems to focus on.
hay problemas mucho más acuciantes en los que centrarse.
є набагато більше нагальних проблем, на яких варто зосередитися.
Like, instead of worrying what devices and networks do to your health,
Como, en lugar de preocuparte por lo que los dispositivos y las redes hacen a tu salud.
Par exemple, au lieu de s'inquiéter des effets des appareils et des réseaux sur votre santé.
consider how they can harm you in other ways.
réfléchir à la façon dont ils peuvent vous nuire d'une autre manière.
When we shop online, share photos,
Cuando compramos en Internet, compartimos fotos.
or watch YouTube videos,
we leave a trail of accounts and passwords all over the Internet.
nous laissons des traces de comptes et de mots de passe sur tout l'internet.
Radio waves may not hurt us,
but people trying to take advantage of our data certainly will.
If a service becomes compromised, hackers can get your password.
And, if you use the same login details anywhere else,
Et si vous utilisez les mêmes données de connexion ailleurs.
they can easily slip into your other accounts.
That's why we use dashlane.
Por eso usamos dashlane.
C'est pourquoi nous utilisons dashlane.
It's just one app to stay safe online on any device,
operating system, or browser.
It creates super-strong, unique passwords
but still lets you change them with just one click.
pero te permite cambiarlos con un solo clic.
dashlane will even send you breach alerts when sites you use get hacked
dashlane incluso le enviará alertas de infracción cuando los sitios que utiliza sean pirateados
and includes VPN for every device so you can securely browse from anywhere in the world
et comprend un VPN pour chaque appareil afin que vous puissiez naviguer en toute sécurité depuis n'importe quel endroit du monde
like on your home Wi-Fi.
Because we want you to have nice things,
you can get a 30-day free trial of dashlane by going to:
dashlane.com/kurzgesagt
If you like it, use the code, "Kurzgesagt" at checkout.
Als je het leuk vindt, gebruik dan de code "Kurzgesagt" bij het afrekenen.
The first 200 people will get 10% off.
