Kosmiczny odlot (wielorazowy)
Kiedy 8 lipca 2011 roku obserwowaliśmy start 135 misji amerykańskich wahadłowców w kosmos, wszyscy żegnaliśmy na zawsze program statków kosmicznych wielorazowego użytku. Tymczasem, raptem pięć lat później, idea znów zyskuje na popularności. Zapraszam do wysłuchania 26. odcinka podkastu Świat w trzy minuty. Subskrybcja: iTunes | Android | RSS. Tanie, bezpieczne, wygodne. Takie miały być promy kosmiczne – największe na świecie szybowce z napędem rakietowym. Kłopot polegał na tym, że koszty przygotowania kolejnych startów przewyższyły założenia, czas remontów też swoje robił, a i bezpieczeństwo pozostawiało sporo do życzenia. Dlatego trzydzieści lat po starcie Columbii, NASA zakończyło program STS. W skrócie: USA – wahadłowce – program STS – po 30 latach program zakończony (koszty+bezpieczeństwo); ZSRR – wahadłowce – program Buran – wybudowano jeden egzemplarz kompletny, jeden prawie kompletny i kilka kolejnych zaczęto; Buran potrafił sam wylądować – zrobił to raz – potem trafił do hangaru. Hangar zawalił się na niego w 2002 roku, niszcząc wahadłowiec. program Buran zakończono w 1993 z powodów finansowych; Blue Origin pracuje nad projektem New Shepard. Pierwsze w historii kontrolowane pionowe lądowanie rakiety nośnej. 61 dni odstępu między dwoma startami tej samej rakiety z tym samym modułem załogowym; SpaceX pracuje nad rakietami Falcon i modułem załogowym Dragon. Rakieta na razie jest jednorazowa (Dragon już parę razy odwiedził ISS). Ale kolejne próby robią wrażenie – prototypy Falconów potrafią już w miarę celnie wylądować na zakotwiczonej w morzu platformie; SierraNevadaCorporation pracuje nad wahadłowcem Dream Chaser. Podejście podobne jak w przypadku NASA – wykorzystujemy rakiety do startu, i lądujemy jak szybowiec. Dream Chaser ma wykorzystywać rakiety Atlas V, Ariane 5 lub Falcon Heavy. Twórcy mają już w kieszeni kontrakt z NASA na 6 dostaw na ISS, pierwszy lot w przestrzeń kosmiczną planowany jest na końcówkę 2016; Boeing X37 – bezzałogowy wahadłowiec wynoszony w kosmos rakietą Atlas, wykorzystywany przez US Air Force. Wybudowano dwa egzemplarze, w tej chwili egzemplarz nr 2 jest już od ponad roku w przestrzeni kosmicznej. W sumie odbyły się cztery starty i trzy lądowania. Ale generalnie – projekt tajne/poufne; ISRO (hinduskie NASA) wystrzeliło miniaturową wersję wahadłowca RLV-TD (reusable launch vehicle: technology demonstrator), nad którym pracują. Cel: 10-krotne zmniejszenie kosztów transportu w porównaniu z amerykańskimi wahadłowcami. Mini-wahadłowiec doleciał na wysokość 65 km i samodzielnie wylądował. Prace nad ostateczną wersją potrwają jeszcze 10-15 lat, Ciekawostka: dotychczasowy budżet programu to niewiele ponad 14 milionów euro. Źródła: Buran – co się dziś z nimi dzieje? New Shepard (Blue Origin) w Wikipedii; SpaceX w Wikipedii (rakiety Falcon z modułem Dragon) Dream Chaser w Wikipedii (wahadłowiec) RLV-TD – opis projektu hinduskiego wahadłowca… Licencja podkastu: CC BY-NC-ND. Jeśli chcesz go wykorzystać w celach niedozwolonych taką licencją, zapraszam do kontaktu.
