9. Μαθησιακές δυσκολίες, Διάγνωση και αντιμετώπιση
Καλός σας μεσημέρι έχουμε κοντά μας την κ. Ειρήνη Κιάμου , καλώς ήρθες Ειρήνη με το ωραίο μωβ . Γεια σου Φαίη
Θεραπεύτρια λόγου , υπεύθυνη του κέντρου Εύλογον
κυρίες και κύριοι και όσοι έχετε παιδάκια θα μας νιώσετε για το θέμα αυτό που θα κάνουμε κυρίες και κύριοι , η Ειρήνη μας λέει
ότι δεν υπάρχει κακός μαθητής . Και νομίζω ότι είναι ένα στερεότυπο Ειρήνη που πρέπει να σπάσουμε διότι πολλοί γονείς
που τα παιδιά τους δεν τα πάνε και τόσο καλά στα μαθήματα και τους βάζουν αυτή τη ταμπέλα του κακού μαθητή
θεωρούν ότι το παιδί τους κάπου υπολείπεται , κάπου υστερεί . Θα έλεγα ότι έχει μείνει λίγο αυτή η αίσθηση το παιδί μου δεν παίρνει τα γράμματα
ξέρεις το παλιό , αυτό το παιδί δεν παίρνει τα γράμματα δεν ισχύει βέβαια αυτό σε καμία περίπτωση
πρέπει να βρούμε τους μηχανισμούς εκείνους που κάθε άνθρωπος μαθαίνει πληροφορίες . ΕΕ να δούμε καταρχήν
ποια είναι τα δεδομένα μας , πως ένας άνθρωπος καταφέρνει να μάθει πληροφορίες , να τις αποθηκεύσει ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το σχολείο
και υπάρχουν καλοί μαθητές και κακοί μαθητές υπό τη συγκεκριμένη δομή εάν δούμε τις καρτέλες
Πάμε να ξεκινήσουμε λοιπόν από την πρώτη για να πάρουμε έτσι μία ιδέα , κωδικοποιημένα περί τίνος πρόκειται .
Πάμε να δούμε να δούμε τη πρώτη μας κάρτα , θα την έχουμε σε λίγο . Ωραία ! Υπάρχουν κάποιες
κάποιες συγκεκριμένες ικανότητες που πρέπει να έχει από την Α' δημοτικού ήδη για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στη σχολική του ζωή
Τα οποία είναι βασικά έμφυτα αυτά ας πούμε. ΕΕ θα έλεγα ότι.. Να τη λοιπόν ! Αμέσως αμέσως είναι η οπτική βραχυπρόθεσμη μνήμη,
είναι η ακουστική βραχυπρόθεσμη μνήμη ,η λεπτή κίνηση και ο οπτικοκινητικός συντονισμός τι σημαίνουν όλα αυτά . Καταρχήν οι άνθρωποι
έχουμε δύο διαφορετικού τύπου μνήμης , έχουμε τη βραχυπρόθεσμη και τη μακροπρόθεσμη. Μάλιστα ! Ξέρεις πολύ συχνά όταν
συζητάω με τους γονείς , μου λένε ' μα θυμάται τα πάντα ' λέω και βέβαια θυμάται τα πάντα . Αλίμονο ! Μόνο που πρέπει να θυμόμαστε όταν
έχουμε τη μακροπρόθεσμη μνήμη , είναι η μνήμη που συνδέεται με τις εμπειρίες μας . -Μάλιστα ! το'χω ζήσει και το θυμάμαι και 3 χρόνια πίσω - Ακριβώς !
Έχει λοιπόν το συναισθηματικό φορτίο που είναι αυτό που έχω ζήσει , που ξέρω , θυμάμαι τη γιαγιά μου στο χωριό που με υποδέχτηκε
και είχε στα χέρια της ακόμα τα ζυμάρια τα κουλούρια που μου έψηνε , παράδειγμα
αλλά δε θυμάμαι που διάβασα πότε έγινε η μάχη του Μαραθώνα . -Πρόσεξε τώρα , η βραχύχρονη μνήμη έχει να κάνει με μία πληροφορία που μόλις τώρα
σου έδωσα εσένα και πρέπει να τη συγκρατήσεις για λίγο πριν την αποθηκεύσεις . Άρα όταν για παράδειγμα σου λέω το τηλεφωνικό νούμερο
ή σου λέω μία λέξη την οποία πρέπει να θυμηθείς, εάν εκείνη τη στιγμή δεν τη σημειώσεις θα τη ξεχάσεις γιατί είναι η βραχυπρόθεσμη
μνήμη που τη συγκρατεί και όχι η μακροπρόθεσμη . -Μάλιστα - Περνάμε λοιπό από το ...- Άρα είναι άμυνες του εγκεφάλου αντιλαμβάνομαι γιατί δεν μπορεί
να τα ρίξει όλα μέσα . - Εξυπακούεται , γίνεται λοιπόν ένας διαχωρισμός . Υπάρχει λοιπόν ο θάλαμος της βραχυπρόθεσμης μνήμης και εάν ο εγκέφαλος αποφασίσει ότι αυτό
έχει σημασία να το θυμάμαι - το ρίχνουμε στο σκληρό , αλλιώς delete - Αυτό ακριβώς ! πρόκειται για ένα τσιπάκι , το κομπιουτεράκι μου .
Άρα , η βραχυπρόθεσμη μνήμη υπάρχει σε όλες μας τις αισθήσεις ξέρεις . Υπάρχουν για τις αισθήσεις μας η οπτική μνήμη , η ακουστική μνήμη ,
η μνήμη που είναι γευστική , οσφρητική κλπ. Πολύ ωραία . Αυτό λοιπόν για το σχολείο έχει σημασία η οπτική μνήμη
σίγουρα και η ακουστική μνήμη σίγουρα . Άρα εδώ είναι το κομμάτι είναι του λεξιλογίου ,
η λεπτή κίνηση πώς εγώ θα γράψω ;Η διάρκεια της προσοχής μου , πόση ώρα θα σε προσέχω και θα σε ακούω ;
Πότε θα φύγει η προσοχή μου ; - Θα βαρεθώ -Ακριβώς ! η αφηγηματική μου ικανότητα εαν μπορώ να σου πω πράγματα
Ο συγκερασμός και η κατάτμηση , είναι κατά πόσον εγώ σαν άτομο έχω καταλάβει ότι οι λέξεις Φαίη αποτελούνται από ήχους
Δεν σημαίνει , ότι ένα παιδάκι , όταν πηγαίνει στην Α' δημοτικού καταλαβαίνει ότι οι λεξούλες έχουν
κομματάκια -κομματάκια μικρότερα που είναι ήχοι και γίνονται γράμματα . Ωραία ! Και φυσικά η φωνολογική επάρκεια
Άρα εγώ να μπορώ να μιλάω και να εκφράζομαι με επάρκεια . Αυτά λοιπόν ,
όλα είναι προαπαιτούμενα . -Όλα αυτά λοιπόν που δείξαμε στις δύο κάρτες προαπαιτούμενα και βασικά για το επόμενο βήμα . -Ακριβώς !
Και φυσικά υπάρχουν κ' άλλα αλλά δεν θέλω να πλατύνω πολύ τη συζήτηση . Ωραία !
Τι γίνεται λοιπόν ; Ας πάρουμε πρώτα μερικά παραδείγματα . -Ναι - Που θα σου πω , προβλήματα μπορεί να συμβαίνουν μέσα σε μία τάξη
που μπορούν να δώσουν το στίγμα ενός κακού μαθητή , ενώ στη πραγματικότητα δεν πρόκειται για κακό μαθητή .
Ας πάρουμε λοιπόν ένα παράδειγμα ενός παιδιού το οποίο είναι στη τάξη , πρόκειται για την επόμενη καρτέλα
-πάμε στην επόμενη , θα τη δούμε οσονούπω
-Λοιπόν , ένα παιδί που δεν αντιγράφει γρήγορα ίσως από τον πίνακα . Γιατί μπορεί να το κάνει αυτό ; -Γιατί ; - Γιατί μπορεί πράγματι να μη προσέχει . - Μήπως δε βλέπει καλά ;
-Αυτό είναι σίγουρα ένα κομμάτι , έχεις απόλυτο δίκιο , μπορεί να μη βλέπει καλά . Μπορεί να μην προσέχει.
Μπορεί όμως Φαίη μου γλυκιά , η οπτική του μνήμη βραχυπρόθεσμη όπως σου είπα πριν να είναι πολύ πιο μικρή απ'ότι ενός συμμαθητή του
-Αα μάλιστα ! - Υπάρχουν κάποιοι τρόποι με τους οποίους αυτό το ανακαλύπτουμε .
-Ακούστε τώρα λοιπόν γονείς που έχετε θέμα με τα παιδάκια σας που δεν προχωράνε έτσι όπως πρέπει
-Ωραία , λοιπόν δεν αντιγράφει σωστά από τον πίνακα ή δεν αντιγράφει γρήγορα από τον πίνακα .
Υπάρχει η αναπτυξιακή ηλικία και η χρονολογική ηλικία . Όπως έχουμε τις τιμές στο αίμα μας και λέμε για παράδειγμα ότι τόσο πρέπει να είναι
τα λευκά ή τόσος είναι ο αιματοκρίτης μας για να είμαστε σε φυσιολογικές τιμές .
Αντίστοιχα , για εμάς τους επιστήμονες που ασχολούμαστε με το κομμάτι της συμπεριφοράς και της μάθησης , υπάρχουν αντίστοιχες τιμές
που τις λέμε νόρμες. -Τι λες τώρα ; Δηλαδή τιμές απορρόφησης γνώσεων από έναν άνθρωπο ; για να το πω έτσι απλά ;
-Θα σου εξηγήσω , πραγματικά κάπως έτσι είναι . Δηλαδή , έχοντας εξεταστεί ένα πολύ μεγάλο μέρος πληθυσμού ξέρουμε τι περιμένουμε ανά τρίμηνα
συνήθως το κάνουμε αυτό , δηλαδή 5 ετών ; 5 ετών και 3 μηνών με 5 ετών και 6 μηνών . Άρα αυτή είναι η χρονολογική του ηλικία
, η αναπτυξιακή του ηλικία θα πρέπει σε διαφορετικές δεξιότητες να συμπίπτει -Μάλιστα , και υπάρχουν πολλές φορές φάσεις
που δεν συμπίπτουν απ'ότι αντιλαμβάνομαι αυτή τη στιγμή . Ακριβώς και εκεί ,
δίνει την εντύπωση το παιδί ότι είναι κακός μαθητής , ενώ στη πραγματικότητα , μπορεί να του λείπει
μόνο μία δεξιότητα , στη προκειμένη περίπτωση μπορεί να ήταν η οπτική βραχυπρόθεσμη μνήμη
- Την οποία στην πορεία τη βρίσκει ; Την κατακτά; -Στην πραγματικότητα , στην πορεία μπορεί να εκπαιδευτεί στο να βελτιώσει το συγκεκριμένο
κομμάτι . - Άρα Ειρήνη μου , ένα παιδί που δεν παρουσιάζεται με τα στοιχεία που πρέπει τι εκπαίδευση πρέπει να ακολουθήσει για να
ρυθμιστεί το πρόβλημα . -Θα σου δώσω ένα παράδειγμα . Ένα απλό παράδειγμα , όπως είπα πριν για την βραχυπρόθεσμη μνήμη έτσι;
Όταν λοιπόν εγώ είμαι 7,5 χρονών , όμως η οπτική μου μνήμη είναι 5 ετών , δεν είναι απόλυτα λογικό ότι θα χρειαστώ περισσότερο χρόνο ;
Γιατί εκεί που ο συμμαθητής μου , βλέπει 4 γράμματα στη σειρά και τα θυμάται να τα αντιγράψει , εγώ μπορεί να θυμηθώ μόνο τα δύο .
-Κοίταξε τώρα πόσα δεν ξέρουμε όμως Ειρήνη και νομίζω πολλοί γονείς δεν το ξέρουνε ότι ένα παιδάκι 7 χρονών μπορεί να έχει την ανάπτυξη σ'αυτό το κομμάτι 5χρονου
-Ναι βέβαια μπορεί να συμβεί αυτό . -Η δουλειά λοιπόν που γίνεται ποια είναι τώρα ;
-Υπάρχουν πολύ ωραία οπτικά παιχνίδια που μπορεί να παίξει ένας γονιός . Υπάρχουν τα memory game τα οποία τα ανακατεύουμε (διπλές καρτέλες τις ανοίγουμε ) και αρχίζουμε να ψάχνουμε που είναι
- Α μας δίνεις υλικό τώρα , αυτό που εμείς οι γονείς καμιά φορά το θεωρούμε ως εκπαίδευση παιχνιδιού , είναι εκπαίδευση πραγματική .
-Ναι υπάρχουν πολλά παιχνίδια , που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας .
Όπως και τα παζλ είναι μία ωραία εκπαίδευση για οπτική διάκριση , γιατί όπως είπαμε πριν για την οπτική μνήμη , υπάρχει μία άλλη δεξιότητα που είναι η οπτική διάκριση
που μπορεί δηλαδή να ανακαλύψω τις διαφορές μεταξύ 2 στοιχείων . Παραδείγματος χάριν
-Ακόμα ακονίζεται ο εγκέφαλος με όλα αυτά τα τρικ .- Ακριβώς , αυτά όμως όλα μπορούμε να τα καταμετρήσουμε και να καταλάβουμε που είναι ακριβώς η δυσκολία
Είναι στη διάρκεια προσοχής , είναι στην οπτική μνήμη , είναι στην οπτική διάκριση; Μήπως είναι στη γραφοκινητική ικανότητα ;
Τι σημαινει αυτό ; Ότι εγώ βλέπω , θυμάμαι ακριβώς αυτό που θέλω να γράψω , τα διακρίνω ξεχωρίζω τις διαφορές μεταξύ τους
αλλά όταν πάω στον οπτικοκινητικό συντονισμό δηλαδή το μάτι μου με το χέρι μου να συνεργαστούν για να βρω τη γραμμή να τα γράψω εκεί δυσκολεύομαι
-Και αυτό πως διορθώνεται ; -Και αυτό μου παίρνει χρόνο , περίμενε να σου πω τώρα , αυτό μου παίρνει περισσότερο χρόνο απ'ότι στο συμμαθητή μου
Άρα καθυστερώ γι'αυτό το λόγο . -Μάλιστα . - Έχει μεγάλη σημασία όταν βλέπουμε ένα παιδάκι το οποίο δυσκολεύεται κάπου
-Μας πιέζουν λίγο Ειρήνη , μας δείχνουν τις κάρτες γιατί έχουμε λίγο περιορισμένο χρόνο σήμερα .
-Με συγχωρείς
Όταν λοιπόν έχουμε μία συμπεριφορά μέσα στη τάξη , είτε συμπεριφορά που μιλάει με τους συμμαθητές του , είτε μία συμπεριφορά στην οποία δεν αντιγράφει σωστά
είτε μία συμπεριφορά που μας προβληματίζει καλό είναι να μη βάζουμε το τίτλο του κακού μαθητή ή του τεμπέλη ή του αδιάφορου
ή θέλει να μιλήσει με το διπλανό του . - Το ξεκαθαρίζεις . - Κάτι γίνεται , εκεί κάπου κάτι τον δυσκολεύει που πρέπει να ανακαλύψουμε ποιο
είναι αυτό που τον δυσκολεύει ούτως ώστε το παιδί να μην εισπράττει ότι είναι κακός μαθητής , γιατί η εικόνα του κακού μαθητή ,ξέρεις Φαίη τι γίνεται ;
Βγαίνει και στο διάλειμμα . -Μάλιστα -Οπότε και η συμπεριφορά του μεταφέρεται πια από τη
τάξη στο διάλειμμα . *Θετικοί χαρακτηρισμοί , θες να το διαβάσεις εσύ ; - *Αναφορά στους ρόλους του (ως φίλος, αδερφός ,γιος,εγγονός )
*Επιβράβευση αντιλαμβάνομαι δηλαδή από όλους αυτούς . -Δεν είναι μόνο μαθητής - Σωστό! *Στις επιδόσεις του σε εξωσχολικές δραστηριότητες .
*Επιλογή σχολικής εργασίας . *Εξέταση μαθησιακής ετοιμότητας . Αντιλαμβάνομαι ξεκάθαρα ότι αυτό που λες ότι τον συνοδεύει ο
χαρακτηρισμός του κακού μαθητή και στο διάλειμμα και νομίζω ότι πια αυτό το πράγμα τον συνοδεύει και στην υπόλοιπη θητεία του στο σχολείο .
-Ναι! - Γιατί ως κακός μαθητής , δεν ξέρω αν μπορεί μετά να ανακτήσει και να πάει πίσω και να γίνει κάτι άλλο .
-Η αλήθεια είναι ότι παίρνει ένα ρόλο , τον κρατάει αυτό τον ρόλο και τον διοχετεύει στη ζωή του .
Αυτό δεν είναι καλή ιδέα να το συγκρατήσουμε . Εδώ να σου πω ότι αποφασίσαμε σήμερα σαν ομάδα , γιατί ξέρεις ότι αντιπροσωπεύω μία ομάδα
όποιοι από τους τηλεθεατές κλικάρουν στο facebook του Εύλογον θα τους κάνουμε 3 αξιολογήσεις , μαθησιακή ετοιμότητα χωρίς κόστος .-Καλώς , σας ευχαριστούμε πολύ !
- Τίποτα - Ειρήνη ευχαριστώ πάρα πολύ .- Να 'σαι καλά . - Να' σαι καλά και εσύ .
