Waarom we in Europa zo traag prikken
Weet je nog, dat ene zinnetje uit die ene speech...
Zolang er geen vaccin is, zal het coronavirus als een golf door de wereld blijven gaan...
...en ons land niet overslaan.
Een dik jaar verder zijn we inmiddels lang en breed aan het prikken.
Goedemiddag, zou ik het medewerkerspasje even mogen zien?
Nou, fantastisch.
Maar hier zie je één oogopslag...
...dat we nog niet eens in de buurt zijn van groepsimmuniteit.
Nog even los van hoe we het hier in Nederland doen, geldt dat voor de hele Europese Unie...
...omdat onze vaccinatiecampagne voor een groot deel afhankelijk is van Brussel.
Let op: dit zijn wij. Dit zijn de Amerikanen. Dit zijn de Britten. En dit.... is Israël.
Daarom moeten we het in deze video vooral hebben over de internationale vaccinatiecampagne.
En waarom jij en ik langer op onze prik moeten wachten.
Eerst nog even terug naar Nederland.
Inmiddels lijken we in de pas te lopen met de rest van de EU.
Ja, behoorlijk goed. Inmiddels zijn er 3,9 miljoen prikken gezet...
...en daarmee lopen we gewoon in de pas met de rest van Europa.
Maar dat het in de eerste maanden alles behalve soepeltjes liep... Da's een understatement.
Het begint er al mee rond de jaarwisseling...
...dat we als allerlaatste land in de EU beginnen met prikken.
En dat is toch eigenlijk verbijsterend en ook een beetje beschamend, vind ik.
Vooral omdat alles was ingericht op het AstraZeneca-vaccin.
Toen kwam toch eerst Pfizer dat met -70 moet worden bewaard...
...en ineens was er een logistiek probleem en moest de software bij de GGD worden bijgewerkt.
Daardoor kwamen de allerkwetsbaarsten, ondanks advies van de Gezondheidsraad, toch op plek 2...
...en waren eerst de zorgmedewerkers aan de beurt.
Iemand moet de eerste zijn, en dat ben ik dan in dit geval.
En er was meer.
Door perikelen in het afsprakensysteem gaat elke uitnodiging voor een prik per brief.
En niet digitaal, en dat kost onnodig veel tijd. De opkomst laat het ook regelmatig afweten.
Huisartsen vinden de logistiek verwarrend die ook nog eens steeds verandert.
En de kritiek is dat de Nederlandse strategie veel te complex is en niet flexibel genoeg.
We spelen te veel op zeker, omdat we zelfs overgeorganiseerd zijn.
Ik heb het gevoel, maar dat durf ik bijna niet te zeggen, dat het teveel bureaucratisch wordt gedaan.
En dan is er ook nog het een en ander misgegaan in de verpleeghuizen...
...maar daarvoor verwijzen we je graag door naar onze collega's van Nieuwsuur...
...die daar uitgebreid onderzoek naar hebben gedaan.
Check de link in de beschrijving.
En we waren nog wel zo ambitieus.
We gaan weer terug in de tijd, nu naar tien maanden geleden.
Toen was Nederland samen met drie andere landen prik-technisch nog haantje de voorste...
...in de zogeheten Inclusieve Vaccin Alliantie.
Je zou het bijna zijn vergeten.
Samen met Duitsland, Frankrijk en Italië hebben we ingetekend op een veelbelovend vaccin...
...dat wordt onwikkeld aan de universiteit van Oxford in Engeland.
In totaal gaat het om drie- tot vierhonderd miljoen vaccins.
We zaten in de kopgroep, trokken alvast de portemonnee, en namen een risico.
Maar, zei minister De Jonge...
Dat risico nemen we bewust, om maximaal te versnellen op de ontwikkeling van dat vaccin.
We kunnen ons niet veroorloven om straks, als er straks een vaccin is...
...helemaal achterin de rij te zitten.
Ook om te voorkomen dat bijvoorbeeld de Amerikanen alle Europese productiecapaciteit zouden opslurpen.
Dat is ook de reden dat wij met zijn vieren hebben gezegd: dat gaan we dus niet laten gebeuren...
...we gaan die stap naar voren zetten om juist de Europese productiecapaciteit op Europese bodem...
...ook ten goede te laten komen voor Europese burgers. Dat is de reden geweest om te willen versnellen.
En zo geschiedde.
Dus....
.....niet.
Als we het dan toch over die Amerikanen hebben, die kwamen vrij langzaam op gang...
...maar gaan inmiddels als een speer.
Sterker nog, president Biden beloofde 100 miljoen prikken in zijn eerste 100 dagen.
Maar:
Maar dit lijntje doet waarschijnlijk nóg meer pijn in Brussel: de Britten.
Inmiddels heeft bijna de helft van de bevolking al minstens één prik gekregen.
De Britten trokken zelfs al vóór de brexit hun eigen pad via een noodprocedure.
Dat hadden andere EU-landen ook kunnen doen, maar dat was een soort 'no go'.
Kom ik zo nog even op.
Het VK deed het wel en daar ziet het leven er sinds maandag zo uit.
Cafés, restaurants, kappers, niet-essentiële winkels en sportscholen zijn er weer open.
Het is verreweg de grootste versoepeling in Groot-Brittannië tot nu toe.
Maar Israël spant de kroon.
Bijna twee derde heeft al een prik gehad. De snelste vaccinatiecampagne ter wereld.
Zo snel, dat iedereen van 16 jaar en ouder al een prik kan krijgen.
Ik wilde heel graag, want ik mis het om bij mijn opa en oma te zijn...
...en het was belangrijk voor me om weer terug te gaan naar het normale leven.
Jaloersmakende beelden uit deze landen. En dan ga je je afvragen...
...waarom blijft de EU zo achter?
Om te beginnen, die 'kopgroep' waar we in zaten, was van korte duur.
Daar kwam kritiek op vanuit andere EU-lidstaten, omdat gezamenlijk optrekken voor iedereen beter zou zijn.
Ook is 'het beginsel van loyale samenwerking' vastgelegd in het EU-verdrag.
En dus trok de Europese Commissie het initiatief naar zich toe...
...om als één blok namens alle lidstaten te kunnen onderhandelen...
...concurrentie tussen lidstaten te voorkomen en zo de Amerikaanse opkoopdrift het hoofd te kunnen bieden.
Alle lidstaten stemden in, ook Nederland.
En toen we een half jaar later echt konden beginnen met prikken...
Maar...
...op dat Europese succesverhaal valt nog wel het een en ander af te dingen.
De eerste reden is vrij simpel.
De EU moet als organisatie 27 lidstaten vertegenwoordigen en al hun belangen afwegen en meenemen.
Daardoor is het per definitie allemaal log.
Dat zijn niet mijn woorden...
...maar van Von der Leyen zelf. Zij noemt de Europese Unie een tanker, geen speedboat.
Dat zag je al terug in het begin als het gaat om investeringen in de ontwikkeling van de vaccins.
Waar de EU vooral focuste op een betaalbaar vaccin voor iedereen...
...en er zeker van wilde zijn dat de aansprakelijkheid bij de farmaceuten lag...
...kozen de Amerikanen een andere koers. Geld en aansprakelijkheid waren vooral géén issue.
Ja, dan gaan dingen gewoon sneller.
Met een al onder Trump opgezette publiek-private vennootschap...
...onder de veelzeggende naam 'Operation Warp Speed'...
smeet de VS 14 miljard dollar aan tegen de ontwikkeling, productie en distributie van vaccins.
En die lijn trokken ze door in de onderhandelingen.
De Amerikanen, Britten en Israël sloten al in een heel vroeg stadium....
...enorme handelscontracten met farmaceuten over kandidaat-vaccins...
...nog ver voordat er ook maar iets bekend was over de werking.
Beetje dit gedrag...
...maar wél effectief.
Voorbeeldje.
Al in juli 2020 kocht de VS 600 miljoen doses in van het Pfizer-vaccin, bijna twee per Amerikaan.
De EU deed dat pas in november - vier maanden later - en bestelde 'slechts' 300 miljoen doses.
De EU heeft veel voorzichtiger gehandeld. Ook als je kijkt naar het goedkeuren van de vaccins.
Dit is een veilig en effectief vaccin.
De Europese medicijnwaakhond EMA deed dat veel later dan de Amerikaanse en Britse tegenhangers...
...de FDA en de MHRA...
...waardoor die weken en soms zelfs maanden voorsprong pakten op de EU.
En dit was allemaal vorig jaar.
Dit jaar zijn er nieuwe tegenvallers.
Zoals miljoenen vaccins die wel zijn besteld en ingekocht, maar niet konden worden geleverd.
Vooral AstraZeneca.
De EU zou in het eerste kwartaal van dit jaar 90 miljoen doses krijgen. Dat werden er 40 miljoen.
O nee - 30 miljoen.
En in het tweede kwartaal waren er 180 miljoen beloofd, en dat werden er slechts 70 miljoen.
Tegelijkertijd draaiden de Amerikaanse fabrieken op volle toeren.
De EU exporteerde ook nog eens tientallen miljoenen vaccins...
...met nota bene de Britten verreweg als grootste ontvanger.
Dus...
...tja.
En dan is er nog die andere soap rondom AstraZeneca.
Twee keer is er een prikstop ingevoerd vanwege zéér zeldzame, maar wel serieuze bijwerkingen.
...zoals trombose. Dat zegt het Europees Medicijn Agentschap na onderzoek.
Veel prikafspraken moesten worden afgezegd...
...en dat doet het vertrouwen in het vaccin ook geen goed.
En om maar weer te vergelijken...
..de Britten hebben daar geen last van.
Die zeggen: de voordelen wegen ruimschoots op tegen de nadelen. Zegt overigens ook de WHO.
En zij gingen gewoon door met prikken.
En hoe.
Zowel in de VS, 't VK als Israël: massa-vaccinatie.
Op verschillende manieren.
24-uursprikken, tot vaccinatielocaties omgebouwde kathedralen en drive-through prikstraten.
Waarom we zoiets hier niet doen?
Heel simpel, dan zullen we toch echt eerst over grote voorraden moeten beschikken.
En dat is nu juist in de EU het probleem.
Zoals met zo veel in deze crisis gaat onze vaccinatiecampagne niet echt van een 'Leyen' dakje.
Maar als alles nu echt een keertje meezit, komt die stip aan de horizon nu echt dichterbij.
Het gaat nooit snel genoeg natuurlijk.
En dan hoeven we niet meer zo jaloers naar die andere landen te kijken.
Maar goed, het lijkt nu wel een competitie tussen landen...
maar bij een grensoverschrijdende gezondheidscrisis gaat het er toch echt om...
hoe de hele wereld er straks uit ziet.
Tot die tijd...
...effe volhouden nog.
