Toeslagenaffaire. De ellende uitgelegd.
Jij bent een oplichter!
Dat is het stempel dat de Belastingdienst duizenden ouders gaf.
Volledig onterecht.
Ze moesten duizenden, tienduizenden of soms 100.000 euro terugbetalen.
En niemand hogerop geloofde in hun onschuld.
Vooral de Nederlandse Staat niet. Die er juist is om al z'n burgers te beschermen.
Dit heeft m'n leven verwoest. Ja, dit heeft echt m'n leven verwoest.
Dit is een van de vele slachtoffers in de kinderopvangtoeslagaffaire.
Oftewel: de toeslagenaffaire.
De reden dat kabinet-Rutte III is gevallen.
Als het hele systeem heeft gefaald, kan daarvoor alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gedragen.
Hoe kon deze ellende jarenlang doorgaan?
Dit is de toeslagenaffaire uitgelegd.
We beginnen in Bulgarije.
In 2013 blijkt dat Bulgaarse bendes ons toeslagensysteem misbruiken.
Via dat systeem krijg je in Nederland geld van de overheid om bijvoorbeeld huur of zorg te betalen.
Bulgaarse bendes zien daar een frauduleus verdienmodel in.
Ze komen naar ons land, schrijven zich in en vragen allerlei toeslagen en uitkeringen aan.
Iedereen kent me als de pinautomaat.
Ik ben blij. Ik heb m'n geld gekregen en heb er goed van geleefd. Ik ga nog 'n keer.
In die tijd betaalt de Belastingdienst nog direct uit en controleert daarna pas of de aanvrager er recht op had.
Maarja...
...tegen de tijd dat de Belastingdienst de fraude ontdekt, zijn die bendes alweer op weg naar Bulgarije.
De verontwaardiging is groot. En politici beloven een hardere fraudeaanpak.
Dat betekent ook dat er goeien onder de kwaden zullen lijden...
Een speciaal team van de Belastingdienst jaagt voortaan op mensen die volgens hen onterecht toeslagen ontvangen.
Ook die kinderopvangtoeslag.
Die krijg je als je werkt en je kinderen naar een opvang of een gastouder brengt.
Veel geld.
Stel jij en je partner werken fulltime voor een modaal inkomen...
...en jullie kind gaat drie dagen per week naar de opvang...
Dat kost je zo'n 1000 euro per maand, waarvan je ongeveer 700 euro aan kinderopvangtoeslag terugkrijgt.
Al gauw duizenden euro's per jaar...
Omdat er iets niet in orde zou zijn met hun toeslag komen duizenden ouders in die fraudejacht op een zwarte lijst terecht.
Omdat een gastouderbureau de zaken niet op orde zou hebben...
...of omdat ze zelf een klein administratief foutje maakten...
...zoals een handtekening te weinig.
Gevolg, de Belastingdienst zegt: die ouders hebben geen recht op kinderopvangtoeslag...
...en zet het per direct stop.
Zonder dat goed wordt onderzocht of dat wel terecht is.
En die ouders krijgen dat stempel waar ik het net al over had...
...fraudeur.
Ze krijgen geen toeslag meer en moeten al die duizenden euro's aan ontvangen toeslag terugbetalen.
Enorme bedragen...
Ik moest 125.000 euro terugbetalen.
In totaal 67.000 euro.
Rond de 40.000 euro.
Ouders bellen de Belastingdienst, sturen bewijzen op...
...en proberen te laten zien dat alles wél klopt.
Maar ze worden stelselmatig niet geloofd, afgepoeierd en weggestuurd.
De financiële problemen stapelen zich op en raken mensen kei- en keihard.
Ik werd bijna dakloos, bijna.
Ik kon m'n kinderen niet meer geven wat ze nodig hadden.
Ik ben m'n baan kwijtgeraakt...
Je kan je huis niet meer betalen, je zorgverzekering, noem alles maar op. Je verliest alles wat je hebt opgebouwd.
Schulden bij de deurwaarder, huurachterstand, je zorg niet meer kunnen betalen...
...de kleine dingetjes niet kunnen doen, enzovoorts.
Ook als ze naar de rechter stappen, krijgen ze geen gelijk.
Die volgt de spijkerharde wet...
...als ook maar iets niet klopt, word je gezien als fraudeur.
In 2017 komen de eerste verhalen van een paar honderd ouders aan het licht.
De Nationale Ombudsman, die je helpt bij klachten over de overheid, zegt dan...
de Belastingdienst treedt hier veel te hard op.
En dan gaat het balletje rollen: journalisten van RTL Nieuws en de krant Trouw duiken erin.
In september 2018 ontdekken zij dat de Belastingdienst...
...ouders van wie toeslag onterecht was stopgezet...
...bewust tegenwerkt. En mensen die het intern aankaartten werden niet gehoord.
Het moment dat de Tweede Kamer zich ermee gaat bemoeien...
...vooral Kamerleden Renske Leijten van de SP en Pieter Omtzigt van het CDA bijten zich vast in het dossier.
Gekker moet het niet worden! Ik ben witheet!
En dan blijkt: niet een paar honderd ouders zijn getroffen, maar duizenden.
Er volgen onderzoeken.
Mensen die het het minst kunnen terugbetalen, krijgen de grootste bedragen, en moeten dan de grootste bedragen terugbetalen.
Wij vinden dan ook dat de hele Belastingdienst binnenstebuiten gekeerd moet worden.
En dat alle dossiers opnieuw bekeken moeten worden.
Gesteund door Omtzigt en Leijten vragen die ouders hun dossiers op bij de Belastingdienst.
Ze willen weten waar het misging. En dan krijgen ze dit:
Ik dacht even laten bezinken, want waarschijnlijk is er ergens iets misgegaan...
...en dan wil je naar de volgende. En dan heb je dit. En dan heb je dit...
Het lijkt net of ze ons in de maling willen nemen.
Dan krijg je dit. En dan heb je zoiets van: hè?
Je maakt 't alleen maar erger...
Een staatssecretaris, verantwoordelijk voor de Belastingdienst, stapt op.
Dan komt het moment dat ik mijn politieke verantwoordelijkheid op een andere manier moet inkleuren.
En dat is door af te treden.
Maar dat helpt mij niet. Ik zit nog steeds in de schulden. Het heeft mij niet geholpen.
Je gaat gewoon weg. En je laat ons... Kijk al deze mensen hier.
Allemaal verdriet. Tranen. Pijn. Je laat ze gewoon hier in de steek.
Had eerst voor ons voor een goede oplossing gezorgd. En dan kun je aftreden...
Ouders krijgen een uitnodiging van Rutte en er volgen excuses.
Heeft u echt een traan gelaten? - Ja.
Maar dat laat ik verder even voor het gesprek.
Er waren een paar momenten, ja.
Mensen die zulke heftige verhalen hadden. En wat het met hun persoonlijk leven deed...
...dan denk ik dat geen normaal mens het droog zou houden.
Maar veel gezinnen zeggen dat ze zijn kapotgemaakt.
Ze zitten tot aan hun nek in de financiële en mentale problemen.
En dan komt er nog iets naar boven...
Uit onderzoek blijkt dat de Belastingdienst zich structureel schuldig heeft gemaakt aan discriminatie op grond van afkomst.
Mensen met een dubbele nationaliteit werden extra gecontroleerd.
Er werd geselecteerd op exotische namen.
Ik heet Kadir. Ik zal wel een bepaald profiel... Waar rook is, is vuur...
Dus ze hebben heel laaghangend fruit gepakt.
En gedacht: daar zit natuurlijk iets waar we heel snel mee kunnen scoren.
Najaar 2020.
Een onderzoekscommissie verhoort betrokken ambtenaren en politici in het openbaar.
In een poging de puzzel te leggen.
Welkom bij dit verhoor. U wordt gehoord als getuige...
Zo waarlijk helpe mij God almachtig...
Dat beloof ik.
Dat beloof ik.
Er was toch, neem ik aan, niemand die dacht: we gaan eens duizenden Nederlanders proberen kapot te maken...
Maar het is wel gebeurd...
...en dat is zo verschrikkelijk.
Wat een verdrietige boel...
...verschrikkelijk!
Uit die verhoren komt een vernietigend rapport.
Duizenden ouders is ongekend onrecht aangedaan, is de conclusie.
Ministers, de Tweede Kamer, de Belastingdienst en ook rechters krijgen ervan langs.
Alles en iedereen faalde bij de toeslagenaffaire.
De enquetecommissie is ongekend hard.
De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden.
Als je in de knel zit, als je in de problemen komt, dat je beschermd wordt...
...en dat is eigenlijk in essentie wat hier niet gelukt is.
En in zoverre is dit niet alleen onrecht voor deze ouders, maar onrecht voor iedere Nederlander.
Met andere woorden: te strénge regels zijn te stréng gevolgd.
Ook als ze onmenselijk bleken.
En: het kabinet zou te weinig informatie hebben gedeeld met de Tweede Kamer...
Ze zouden te veel achter de schermen regelen en te weinig openheid van zaken geven.
Stukken worden niet, of maar een deel ervan, naar de Tweede Kamer gestuurd.
Samengevat:
In de toeslagenaffaire zijn in alle lagen van de overheid fouten gemaakt...
...fouten die een hele hoop Nederlanders hard hebben geraakt...
...en die niet werden erkend toen ze die wilden aanvechten.
Burgers zijn niet genoeg beschermd, is de conclusie.
Ook niet door politici buiten het kabinet.
Op alle niveaus, door het hele politiek, bestuurlijk, juridische systeem...
...zijn fouten gemaakt die er toe hebben geleid dat duizenden ouders groot onrecht is aangedaan.
De druk om verantwoordelijkheid hiervoor te nemen werd te hoog...
...en dus kon het kabinet niets anders dan vertrekken.
Maar daarmee is het nog niet klaar. De betrokken ouders is 30.000 euro schadevergoeding beloofd...
...maar halverwege januari heeft nog niemand die gekregen.
Het zijn 26.000 bankrekeningnummers waar je een 3 met vier nullen moet invullen. Hoe moeilijk kan het zijn?
Eerst zien dan geloven. Dat is het belangrijkst. Er moet nu gewoon iets gedaan worden.
En bovendien: gebeurt dit niet nog een keer?
Rutte, nu demissionair premier, zegt dat hij lessen heeft geleerd.
Maar hem staat de week na het aftreden nog een pittig debat te wachten.
Het kan en mag niet nog een keer zo verschrikkelijk misgaan.
Tot de verkiezingen beslist dit demissionaire kabinet alleen maar over de coronamaatregelen. Nergens anders over.
Het hele kabinet treedt vandaag af.
Vanwege die kinderopvangtoeslagaffaire dus.
Wij blijven je meer van dit soort uitleg bij het nieuws geven. Dus abonneer je op ons kanaal.
