×

我们使用 cookie 帮助改善 LingQ。通过浏览本网站,表示你同意我们的 cookie 政策.

image

TEDx Ελληνικά, Archaeostorytelling: How the past can blow your mind | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube

Archaeostorytelling: How the past can blow your mind | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube

Μεταγραφή: Chryssa Rapessi Επιμέλεια: Maria Pericleous

Μπαίνεις σε ένα μουσείο.

Δεξιά κι αριστερά έχει προθήκες,

εκείνες τις ξύλινες, τις παλιές, τις ρετρό,

τις ρουστίκ, τις κιμπάρικες.

Κάθεσαι και κοιτάς ένα προς ένα τα αγγεία,

όταν ξέρεις ότι πιο κάτω έχει κι άλλες αίθουσες,

έχει αγάλματα μεγάλα, έχει σαρκοφάγους, έχει ψηφιδωτά, έχει χρυσά κοσμήματα;

Η απάντηση που δώσατε,

52% θα τα προσέχατε.

Λέτε ψέματα, είναι προφανές.

Ούτε εγώ δεν το κάνω αυτό.

(Γέλια)

Αλλά σίγουρα υπάρχει αξία να δούμε ένα προς ένα.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα.

Αυτό είναι ένα αρχαίο αγγείο.

Συνηθίζουμε τα αρχαία αγγεία να τα λέμε όλα αμφορείς.

Εννιά στις 10 φορές δεν είναι αμφορείς.

(Γέλια)

Αυτό είναι αμφορέας.

Θα μπορούσα να σας πω

για την εξαιρετική συμμετρία που διέπει την καλλιτεχνική απόδοση του αγγείου,

αλλά το αγγείο έχει πλάκα.

Πάμε να το δούμε λίγο πιο κοντά.

Τρωικός πόλεμος.

Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας, δεν πολεμάνε, παίζουν.

Ο Αχιλλέας φοράει κράνος.

Ξεκουράζονται, περνάνε καλά, μιλάνε μεταξύ τους.

Ο Αχιλλέας λέει, «Έχω φέρει τέσσερα».

Ο Αίαντας έχει φέρει τρία.

Προφανώς χάνει ο Αίαντας.

Σου φαίνονται λίγο απρόσωποι, λίγο ψυχροί, λίγο αδιάφοροι

αλλά τα στοιχεία είναι εκεί.

Αρχικά τα δόρατα.

Του Αχιλλέα είναι πιο χαλαρό, δεν σφίγγει γροθιά,

κερδίζει, δεν τον νοιάζει.

Ο Αίαντας έχει σφίξει τη γροθιά, τα 'χει πάρει.

Αλλά δεν είναι μόνο το χέρι του, είναι και το φρύδι του.

Φρόντισε να αποδόσει χαλαρά τον Αχιλλέα και σουφρωμένο τον Αίαντα.

Η κεραμική είναι το Instagram της αρχαιότητας.

(Γέλια)

Αυτός ο influencer ήταν εξαιρετικός, ήταν ο Εξηκίας,

αλλά η επόμενη ερώτηση έχει να κάνει με το κατά πόσο

μπορεί να μας κινητοποιήσει και άλλες αισθήσεις ένα αγγείο.

Τι μπορεί να εννοώ.

Τη γεύση προφανώς, γιατί δεν θα πάρεις να το φας.

Αλλά μπορεί την ακοή.

Για να δούμε έναν άλλον influencer

που τον λέγανε Ψίακα.

Πάλι αμφορέας.

Βλέπεις τέσσερις φιγούρες, τίποτε ιδιαίτερο.

Είναι τέσσερις θεοί, είναι στον Όλυμπο.

Ας τους δούμε έναν έναν.

Αρχικά είναι ο Απόλλωνας.

Είναι νεαρός, φαίνεται επειδή έχει λίγο γενάκι στα μούτρα του,

έπαθε Χιώτης mambo, πήρε την κιθάρα, σολάρει, περνάει καλά.

Πρώτη πρώτη, η τίμια, η δοξασμένη, η Ελληνίδα μάνα, να χαρεί τον γιο.

Είναι από αυτές που γίνονται πολύ καλές πεθερές.

(Γέλια)

Εντελώς άσχετη πληροφορία πως ο Απόλλωνας δεν παντρεύτηκε ποτέ.

(Γέλια)

Δεύτερη έρχεται η Άρτεμις.

Πιο grande, έβαλε τα κολλητά της, τα στρασάκια της,

το κουφάρι του πάνθηρα στους ώμους της.

(Γέλια)

Θεσσαλονικιά.

(Γέλια) (Χειροκρότημα)

Και τελευταίος είναι ο Άρης.

Θα μου πεις, ώπα. Γιατί όχι ένας Διόνυσος;

Είναι και γλετζές.

Γιατί η μουσική, ακόμη και τον θεό του πολέμου, τον χαλαρώνει.

Και δεν πηγαίνει με όπλα, δεν έχει έρθει με διάθεση πολεμική.

Έχει έρθει με άλλη διάθεση, η οποία φαίνεται στην ασπίδα του.

Που έχει πάνω έναν πετεινό.

Ο πετεινός ήταν ερωτικό σύμβολο.

Μου έχουν πει κάποτε παλιά πώς είναι ο πετεινός στα Αγγλικά,

δεν το θυμάμαι.

(Γέλια)

Αλλά υπάρχει κάτι που δεν προσέξαμε.

Χτυπάνε τα δάκτυλά τους στον ήχο της κιθάρας.

Το παρεάκι περνάει καλά κι αυτό βγαίνει προς τα έξω.

(Γέλια)

Δεν υπήρχε περίπτωση να σου πούνε ότι θα πας σε μια προθήκη,

θα δεις ένα κομμάτι ψημένο χώμα, δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά,

και θα φτάσει στ' αυτιά σου ο ήχος από τα δάχτυλα των θεών.

Αυτά έχουν να κάνουν με την κεραμική,

η κυρία μπροστά έχει λυσσάξει με τα αγάλματα.

Της έμεινε στο μυαλό από τότε που το είπαμε.

Θέλει να πάει στα αγάλματα. Πάμε στα αγάλματα.

Αυτός είναι ο Ηρακλής.

Ο Ηρακλής είναι 3,17 μέτρα ψηλός.

Για ημίθεο, τον λες μετρίου αναστήματος.

(Γέλια)

Ο γλύπτης είναι θεούλης.

Έχει καταφέρει να βάλει στο άγαλμα όλη τη μυθολογία του ημίθεου ήρωα.

Δεν την πολυβλέπεις.

Είναι αρχικά μάθημα ανατομίας όλο το άγαλμα.

Κανονικό μάθημα ανατομίας. Ένας προς ένας οι μύες.

Ακουμπάει πάνω σε έναν βράχο που έχει ρίξει τη λεοντή.

Η λεοντή είναι το δέρμα από το λιοντάρι της Νεμέας.

Το λιοντάρι της Νεμέας είναι ο πρώτος του άθλος.

Έχει το χέρι του το δεξί από πίσω κρυμμένο.

Θέλει να σε κάνει να πας από κει να το δεις τι κρύβει από πίσω.

Έχει τα μήλα των Εσπερίδων. Είναι ο δωδέκατος άθλος του.

Ο ενδέκατος, συγγνώμη.

Άρα μας δείχνει από τον πρώτο ως τον δωδέκατο άθλο.

Και είναι μια στιγμή ανάπαυσης, ξεκουράζεται, σκέφτεται.

Ο τελευταίος του άθλος, ο δωδέκατος, είναι να κατέβει στον κάτω κόσμο.

Κανείς δεν γουστάρει να κατέβει στον κάτω κόσμο,

γι' αυτό και τον δείχνει σκεπτικό.

Τον δείχνει επί της ουσίας μεγαλοπρεπή, μυώδη, εντυπωσιακό ως θεό,

σκεπτικό και αγχωμένο ως άνθρωπο,

αυτό που στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως χολοσκασμένος,

(Γέλια)

από τον πρώτο μέχρι και τον τελευταίο άθλο του,

και τη διπλή φύση του, όλο αυτό σε ένα κομμάτι πέτρα.

Κατάφερε και το πέτυχε.

Και μια που είμαστε στον ημίθεο.

Η επόμενη ερώτηση ήταν αν είναι ο Ηρακλής το αρχετυπικό αρσενικό.

Μου είπατε ναι.

24% είπε όχι.

Γι' αυτούς που είπατε όχι, ακούστε λιγο μια ιστορία.

Δεκαοχτώ χρονών ο Ηρακλής.

Πάει στο παλάτι του βασιλιά Θέσπιου.

Ο Θέσπιος ήταν κάπου στη Βοιωτία,

πάνω στον Κιθαιρώνα ήταν ένα λιοντάρι, έτρωγε κόσμο, καθημερινές καταστάσεις.

(Γέλια)

Πάει ο Ηρακλής.

Ο Θέσπιος είχε 50 κόρες. Ο Ηρακλής έμεινε 50 βράδια.

(Γέλια)

Κοιμήθηκε με 49 κόρες.

Έκανε 50 γιους.

Η τελευταία έκανε δίδυμα.

(Γέλια)

Άρα δεν ήταν πάντα το καλό παιδί που ξέραμε.

Ενίοτε, έκανε και ατασθαλείες.

Κάποτε έκανε φόνο.

Ο Δίας θύμωσε

και τον υποχρέωσε να πάει στη μακρινή Λυδία,

να υπηρετήσει τη βασίλισσα Ομφάλη για τρία χρόνια ως δούλος της.

Πάει ο Ηρακλής, τι να κάνει, ο μπαμπάς του είπε.

Γνωρίζει την Ομφάλη, έρωτας με την πρώτη ματιά,

ερωτεύονται με τη μία και περνάνε μαζί τρία υπέροχα χρόνια.

Βέβαια, τα βράδια, άλλαζαν ρούχα.

Έπαιρνε ο Ηρακλής το αδράχτι και το ιμάτιο της Ομφάλης,

η Ομφάλη έβαζε τη λεοντή, έπαιρνε το ρόπαλο.

Περνούσαν καλά.

Να σας πω την αλήθεια, προσωπικά,

δεν με νοιάζει τι κάνουν οι αρχαίοι ημίθεοι ήρωες στο κρεβάτι τους.

Έχω φίλους αρχαίους ημίθεους ήρωες.

(Γέλια)

Αρκεί να μην προκαλούν.

(Γέλια)

Αυτά βέβαια όλα ανήκουν στη σφαίρα της μυθολογίας.

Είναι λογάκια, φαντασίες.

Πάμε σε κάτι λίγο πιο ρεαλιστικό.

Αρχαία Αθήνα.

Τίγκα στον φιλόσοφο, τίγκα στον λογοτέχνη, τίγκα στον γλύπτη, στον ρήτορα.

Σκόνταφταν ο ένας πάνω στον άλλον. Βότσαλο πετούσες, πέντε πετύχαινες.

(Γέλια)

Εκεί πέρα θεωρείς ότι επικρατούσε περισσότερο η αξία του ορθολογισμού

ή η δεισιδαιμονία;

Απαντήσατε περισσότερο ορθολογισμός.

Λογικό, κι εγώ έτσι θα πίστευα.

Ακούστε λίγο μια ωραία ιστορία.

Ο Περικλής ήταν ανερχόμενος πολιτικός.

Αντίπαλός του κυρίως, ο Θουκιδίδης.

Όχι ο ιστορικός, ένας άλλος.

Είναι από το χωριό δεν τον ξες.

(Γέλια)

Μια μέρα λοιπόν, πηγαίνει σε ένα από τα χωράφια του Περικλή

-- είχε διάφορα -- ένα κατσίκι που είχε μόνο ένα κέρατο.

Έρχεται ένας μάντης.

Μια λέρα.

(Γέλια)

Ο Λάμπωνας. «Περικλή, θα κερδίσεις εσύ!

Πρώτα απ' όλα από διαίσθηση. Και δεύτερον, το 'παν οι θεοί.

Ενα το κέρατο, ένας ο νικητής στο δικό σου το χωράφι βρέθηκε, εσύ θα κερδίσεις».

Ήταν εκεί πέρα και ο Αναξαγόρας.

Ο Αναξαγόρας ήταν αστρονόμος, φιλόσοφος, λίγο απ' όλα,

έτσι το είχαν τότε.

Δεν άντεχε πάρα πολύ τη βλακεία

και βάλθηκε να τους εξηγήσει ότι, παιδιά, θέλω λίγο να χαλαρώσουμε,

γενετικά, βιολογικά, εξηγείται αυτό, μπορεί να συμβεί,

δεν είναι κανένα θεϊκό σημάδι, δεν έχει τίποτα ο Δίας, ας χαλαρώσουμε.

Πετάγεται ένας άλλος μάντης, ο Διοπείθης,

και πείθει ο Διοπείθης την εκκλησία του δήμου

ότι όποιος δεν πιστεύει τα θεϊκά σημάδια,

και πιστεύει και στα ουράνια σώματα και μιλάει για ουράνια σώματα,

-- δεν φωτογραφίζει --

είναι επικίνδυνος και πρέπει να φύγει από την Αθήνα.

Προς έκπληξή σας, προφανώς, ο Αναξαγόρας δικάζεται,

καταδικάζεται, αποχωρεί από την Αθήνα.

Με συνοπτικές διαδικασίες.

Η δεισιδαιμονία τα κατάφερε.

(Γέλια)

Νομίζουμε πως ξέρουμε τι είναι αρχαιολογία σε αυτήν τη χώρα.

Νομίζουμε πως σκάβουμε για να βρούμε το εντυπωσιακό άγαλμα,

για να αποκαλύψουμε τον ωραίο ναό.

Δεν είναι μόνο αυτό. Η αρχαιολογία είναι καθαρά φιλοσοφική επιστήμη.

Προσπαθεί να ερμηνεύσει τον άνθρωπο μέσα από τα υλικά κατάλοιπα που άφησε πίσω του.

Τον άνθρωπο.

Και ό,τι αγγίζουμε, το εμφυτεύουμε

και του δίνουμε διαφορετικές ερμηνείες, ουσίες, χρήσεις και έννοιες.

Δεν είναι πάντα προφανή αυτά που θεωρούμε προφανή.

Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα απλό τυχαίο γυάλινο αγγείο

από την αρχαιότητα.

Είναι πραγματικά εντελώς τυχαίο.

Είναι χρηστικό αντικείμενο; Είναι θρησκευτικό αντικείμενο;

Είναι συσκευασία; Είναι διακοσμητικό;

Μήπως είναι όλα μαζί;

Για να σας το εξηγήσω, θα σας δώσω ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα.

Ας πάρουμε ένα προϊόν πραλίνας φουντουκιού, τη Nutella,

που βγαίνει σε γυάλινη συσκευασία.

Όταν ρώτησα αν είναι θρησκευτικό αντικείμενο η Nutella,

δεν εννοούσα ότι λατρεύουμε τη σοκολάτα

γιατί όλοι την αγαπάμε και είναι τέλεια η σοκολάτα.

Αν είναι κανονικά θρησκευτικό αντικείμενο.

Η Nutella, λοιπόν, την τρως.

Σχετικά γρήγορα κιόλας, δεν περιμένεις και πολύ.

Αδειάζει λοιπόν, πλένω το σκεύος και το κάνω ποτήρι.

Αυτομάτως γίνεται κομμάτι σερβίτσιου, χρηστικό αντικείμενο.

Ή βάζεις μέσα ένα πολύ ωραίο ρεσό και το κάνεις διακοσμητικό.

Και στη μετακόμιση επάνω, πέφτει η κούτα, σπάει το καντήλι, φρικάρει η γιαγιά,

παίρνει τη Nutella, νερά, λαδάκι, φυτιλάκι

και τσουπ το έχει κάνει κανονικό θρησκευτικό αντικείμενο.

(Γέλια)

Άρα όλα είναι σχετικά

και όλα υποκειμενικά.

Κι αυτό είναι κάτι που το καταφέρνει η αρχαιολογία,

να αγγίξει τον άνθρωπο πίσω από τα αντικείμενα.

Θα μου πείτε τι σχέση έχει τώρα όλο αυτό με το TEDx.

State of X, δέκα χρόνια, για το μέλλον, τι έρχεται, πού κολλάει η αρχαιολογία;

Γι' αυτό και σας ρώτησα πότε ήρθε το TEDx στην Ελλάδα.

Λογικά οι περισσότεροι απαντήσατε πως ήρθε το 2009.

Η ερώτηση, να με συγχωρέσετε πολύ, αλλά είναι παγίδα,

γιατί το TEDx δεν ήρθε στην Ελλάδα, ήταν εδώ από τα αρχαία.

(Γέλια)

Αρχικά υπήρχαν μικρά περιφεριακά TEDx, στην Αγορά...

(Γέλια) (Χειροκρότημα)

Μερικά πιο ελιτίστικα, ήταν για λίγους.

Άμα τότε το φυσούσες, σπούδαζες και κάπου καλύτερα.

(Γέλια)

Υπήρχαν μερικά που κράτησαν λίγο, όπως το Μακεδονία του βασιλιά Αρχέλαου,

όπου όποιον ήταν και δεν ήταν στην περιοχή εκεί πέρα κάτι να 'κανε,

μα θεατρικό έγραφε, μα γλυπτό έφτιαχνε

τον καλούσε να έρθει στο χωριό.

Και υπήρχαν και μερικά που ήταν πολύ exclusive, members only.

Οι ξένοι απαγορεύονται. Εμείς κι εμείς, καλά περνάμε.

Ένα είναι όμως το βασικότερο.

Τους ξέραμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά στην αρχαίο Ολυμπία,

κάθε τέσσερα χρόνια, για πέντε μέρες,

μαζεύονταν το who is who της παγκόσμιας Ελληνικής κοινότητας.

Εδώ είναι

όπου ένας πιτσιρικάς ονόματι Θουκυδίδης

-- ο ιστορικός, αυτόν τον ξέρεις --

άκουσε τον Ηρόδοτο να διαβάζει για πρώτη φορά δημοσίως τις ιστορίες που είχε γράψει

και εμπνεύστηκε να κάνει το ίδιο.

Εδώ είναι που ο Γοργίας έβγαλε τον λόγο του υπέρ της πανελλήνιας ενότητας.

Εδώ είναι που ο Λυσίας κάλεσε όλους τους Έλληνες να ενωθούν

υπέρ της δημοκρατίας και κατά της τυρρανίας

που υπήρχε σε διάφορες πόλεις.

Εδώ είναι που ο Ισοκράτης έγραψε,

και μάλιστα μοίρασε και αντίγραφα για να τον διαδώσει περισσότερο,

τον λόγο του όπου καλούσε την Αθήνα και τη Σπάρτη,

τους δύο προαιώνιους εχθρούς να ενωθούν επιτέλους για το κοινό καλό.

Εδώ, σε αυτό το χωνευτήρι είναι που γεννήθηκε όλος ο δυτικός πολιτισμός.

Έχουμε 27 αιώνες καταγεγραμμένης ιστορίας.

Έχουμε 90 αιώνες και κάτι παραπάνω τεκμηριωμένης πολιτιστικής παρουσίας.

Αυτό εκ των πραγμάτων δείχνει ένα βαρύ φορτίο.

Το αντιλαμβανόμαστε ως βαρύ, το ζούμε ως βαρύ

και η αντίληψη που έχουμε γι' αυτό είναι όντως βαριά.

Και ερωτώ.

Αν το ελαφρύνουμε, αν το δούμε λίγο πιο χαλαρά,

μπορούμε να το φέρουμε πιο κοντά μας;

Μπορούμε να διασκεδάσουμε με αυτό;

Δικαιούμαστε;

Είναι το παρελθόν μια ιερή αγελάδα σε ένα βάθρο ψηλό

που δεν κάνει να το πειράξουμε;

Όπως και να 'χει, το παρελθόν, είτε είναι ατομικό, είτε είναι συλλογικό,

μας αφορά όλους.

Το ψάχνουμε για να βρούμε ποιοι είμαστε.

Δεν ψάχνουμε τους αρχαίους προγόνους, ψάχνουμε εμάς τους ίδιους.

Ουσιαστικά η αρχαιολογία είναι από μόνη της μια τεράστια εκπομπή Πάμε Πακέτο.

(Γέλια)

Μπορούμε να συγχωρέσουμε τους αρχαίους προγόνους μας

πως δεν ήταν τέλειοι;

Ο Περικλής θα 'χε μια μέρα πονοκέφαλο.

Ο Διογένης θα 'παθε μια δυσκοιλιότητα.

Ο Αλέξανδρος θα 'παθε μια κράμπα.

Ο Σωκράτης θα 'πε κι ένα, «Πάλι κουκιά σήμερα;»

(Γέλια)

Θέλουμε το παρελθόν μας μόνο κειμήλιο; Ή μπορούμε να το έχουμε και έμπνευση;

Συνηθίζουμε να λέμε ότι το παρελθόν δεν αλλάζει.

Newsflash, spoiler alert, spoiler alert.

Το παρελθόν δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει, δεν υφίσταται.

Ό,τι μου δείξεις ως παρελθόν σήμερα

είναι ό,τι έχει μείνει από το παρελθόν το παρόν.

Η Ακρόπολη, αν ανεβούμε όλοι μαζί τώρα πάνω στην Ακρόπολη,

δεν θα πάμε στον 5ο αιώνα.

Θα είμαστε ακόμη στο 2019.

Είναι το παρόν. Το παρελθόν δεν υπάρχει, δεν υφίσταται.

Δεν έχει υλική υπόσταση καμία.

Υπάρχει μόνο στην αντίληψη που έχουμε γι' αυτό.

Και οι αντιλήψεις αλλάζουν.

Άρα κι αυτή η ομιλία σύντομα θα είναι παρελθόν.

Αλλά η αντίληψη που έχετε γι' αυτή μπορεί να αλλάξει

αύριο, μεθαύριο, παραμεθαύριο.

Επομένως το παρελθόν αλλάζει ή δεν αλλάζει;

Και κάπου εδώ πρέπει να σας αφήσω, αλλά όχι εδώ, ούτε στην αρχαία Ολυμπία,

ούτε στο μουσείο.

Θα σας αφήσω στη θάλασσα, για την ακρίβεια στη μέση της θάλασσας

κι ελπίζω να πάρετε μαζί σας λίγη αρχαιότητα

έξω από τις προθήκες τις ρετρό, τις ρουστίκ, τις κιμπάρικες.

(Μουσική)

[Ο Δίας ήταν μπερμπάντης]

[Η Λητώ ήταν άβγαλτη]

[Έμεινε έγκυος]

[Η Ήρα θύμωσε]

[Έστειλε μήνυμα κανένας τόπος να μη δεχτεί τη Λητώ να γεννήσει]

[Ένας μικρός βράχος έπλεε στο Αιγαίο χωρίς θέση]

[Ήταν άδηλος]

[Δέχτηκε τη Λητώ κι εκείνη του υποσχέθηκε πως θα έπαιρνε τη θέση που του αξίζει]

[Έγινε Δήλος]

[Η Λητώ πιάστηκε από έναν φοίνικα στο κέντρο του νησιού]

[Και γέννησε]

[Ο μικρός Απόλλωνας ενηλικιώθηκε στη στιγμή]

[Και ο τόπος λούστηκε στο φως]

[Τα άλλα νησιά ήρθαν να προσκυνήσουν τον μικρό βράχο που γέννησε το φως]

[Έκαναν κύκλο γύρω του]

[Έγιναν Κυκλάδες]

Ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

Archaeostorytelling: How the past can blow your mind | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Archaeostorytelling|how|the|past|can|blow|your|mind|Ted|Papakostas|TEDxAthens|YouTube Archäostorytelling: Wie die Vergangenheit dich umhauen kann | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Archaeostorytelling: How the past can blow your mind | Ted Papakostas | TEDxAtenas - YouTube L'archéo-histoire : comment le passé peut vous surprendre | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Raccontare l'archeostoria: come il passato può sconvolgere la tua mente | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Archaeostorytelling: Jak przeszłość może rozsadzić umysł | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Arqueostorytelling: Como o passado pode dar-nos a volta à cabeça | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube Археоистория: как прошлое может взорвать ваш мозг | Тед Папакостас | TEDxAthens - YouTube Archaeostorytelling: How the past can blow your mind | Ted Papakostas | TEDxAthens - YouTube

Μεταγραφή: Chryssa Rapessi Επιμέλεια: Maria Pericleous transcription|Chryssa|Rapessi|editing|Maria|Pericleous Transcription: Chryssa Rapessi Editing: Maria Pericleous

Μπαίνεις σε ένα μουσείο. you enter|into|a|museum You enter a museum.

Δεξιά κι αριστερά έχει προθήκες, right|and|left|it has|showcases On the right and left, there are display cases,

εκείνες τις ξύλινες, τις παλιές, τις ρετρό, those|the|wooden|the|old|the|retro those wooden, the old, the retro,

τις ρουστίκ, τις κιμπάρικες. the|rustic|the|generous the rustic, the classy.

Κάθεσαι και κοιτάς ένα προς ένα τα αγγεία, you sit|and|you look at|one|towards|one|the|vessels You sit and look at each of the vessels,

όταν ξέρεις ότι πιο κάτω έχει κι άλλες αίθουσες, when|you know|that|more|down|there are|also|other|rooms when you know that further down there are more rooms,

έχει αγάλματα μεγάλα, έχει σαρκοφάγους, έχει ψηφιδωτά, έχει χρυσά κοσμήματα; he has|statues|large|he has|sarcophagi|he has|mosaics|he has|gold|jewelry It has large statues, it has sarcophagi, it has mosaics, it has gold jewelry?

Η απάντηση που δώσατε, the|answer|that|you gave The answer you gave,

52% θα τα προσέχατε. will|them|you would pay attention to 52% would have noticed them.

Λέτε ψέματα, είναι προφανές. you say|lies|it is|obvious You are lying, it is obvious.

Ούτε εγώ δεν το κάνω αυτό. not even|I|not|it|do|this I don't do that either.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Αλλά σίγουρα υπάρχει αξία να δούμε ένα προς ένα. but|surely|there is|value|to|see|one|towards|one But there is definitely value in looking at them one by one.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. let's|take|an|example Let's take an example.

Αυτό είναι ένα αρχαίο αγγείο. this|is|a|ancient|vessel This is an ancient vase.

Συνηθίζουμε τα αρχαία αγγεία να τα λέμε όλα αμφορείς. we usually say|the|ancient|vessels|to|them|we call|all|amphorae We usually refer to all ancient vases as amphorae.

Εννιά στις 10 φορές δεν είναι αμφορείς. nine|in|times|not|are|amphorae Nine times out of ten, they are not amphorae.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Αυτό είναι αμφορέας. this|is|amphora This is an amphora.

Θα μπορούσα να σας πω will|I could|to|you|say I could tell you

για την εξαιρετική συμμετρία που διέπει την καλλιτεχνική απόδοση του αγγείου, about|the|excellent|symmetry|that|governs|the|artistic|rendition|of the|vessel about the exceptional symmetry that governs the artistic representation of the vessel,

αλλά το αγγείο έχει πλάκα. but|the|vessel|has|plate but the vessel is cool.

Πάμε να το δούμε λίγο πιο κοντά. let's go|to|it|see|a little|more|close Let's take a closer look at it.

Τρωικός πόλεμος. Trojan|war Trojan War.

Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας, δεν πολεμάνε, παίζουν. the|Achilles|and|the|Ajax|not|they fight|they play Achilles and Ajax are not fighting, they are playing.

Ο Αχιλλέας φοράει κράνος. the|Achilles|he wears|helmet Achilles is wearing a helmet.

Ξεκουράζονται, περνάνε καλά, μιλάνε μεταξύ τους. they are resting|they are having|well|they are talking|among|themselves They are resting, having a good time, talking to each other.

Ο Αχιλλέας λέει, «Έχω φέρει τέσσερα». the|Achilles|he says|I have|brought|four Achilles says, "I have brought four."

Ο Αίαντας έχει φέρει τρία. the|Ajax|he has|brought|three Ajax has brought three.

Προφανώς χάνει ο Αίαντας. obviously|he is losing|the|Ajax Obviously, Ajax is losing.

Σου φαίνονται λίγο απρόσωποι, λίγο ψυχροί, λίγο αδιάφοροι to you|they seem|a little|faceless|a little|cold|a little|indifferent They seem a bit impersonal, a bit cold, a bit indifferent.

αλλά τα στοιχεία είναι εκεί. but|the|elements|they are|there But the elements are there.

Αρχικά τα δόρατα. initially|the|spears Initially the spears.

Του Αχιλλέα είναι πιο χαλαρό, δεν σφίγγει γροθιά, of|Achilles|they are|more|loose|not|it tightens|fist Achilles' is more relaxed, he doesn't clench his fist,

κερδίζει, δεν τον νοιάζει. he wins|not|him|he cares he wins, he doesn't care.

Ο Αίαντας έχει σφίξει τη γροθιά, τα 'χει πάρει. the|Ajax|he has|tightened|the|fist|the|he has|taken Ajax has clenched his fist, he's really angry.

Αλλά δεν είναι μόνο το χέρι του, είναι και το φρύδι του. but|not|it is|only|the|hand|his|it is|and|the|eyebrow|his But it's not just his hand, it's also his brow.

Φρόντισε να αποδόσει χαλαρά τον Αχιλλέα και σουφρωμένο τον Αίαντα. he made sure|to|he portrays|relaxed|the|Achilles|and|furrowed|the|Ajax He made sure to portray Achilles relaxed and Ajax frowning.

Η κεραμική είναι το Instagram της αρχαιότητας. the|pottery|is|the|Instagram|of|antiquity Ceramics is the Instagram of antiquity.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Αυτός ο influencer ήταν εξαιρετικός, ήταν ο Εξηκίας, this|the|influencer|was|excellent|was|the|Exekias This influencer was exceptional, it was Exekias,

αλλά η επόμενη ερώτηση έχει να κάνει με το κατά πόσο but|the|next|question|has|to|to do|with|the|about|how much but the next question is about whether

μπορεί να μας κινητοποιήσει και άλλες αισθήσεις ένα αγγείο. it can|to|us|motivate|and|other|senses|a|vessel a vessel can stimulate us and other senses.

Τι μπορεί να εννοώ. what|it can|to|I mean What could I mean.

Τη γεύση προφανώς, γιατί δεν θα πάρεις να το φας. the|taste|obviously|because|not|will|you will take|to|it|you will eat Taste obviously, because you won't take it to eat.

Αλλά μπορεί την ακοή. but|it can|the|hearing But it could be hearing.

Για να δούμε έναν άλλον influencer for|to|we see|a|another|influencer Let's see another influencer.

που τον λέγανε Ψίακα. who|him|they called|Psiaka His name was Psiaka.

Πάλι αμφορέας. again|amphora Again an amphora.

Βλέπεις τέσσερις φιγούρες, τίποτε ιδιαίτερο. you see|four|figures|nothing|special You see four figures, nothing special.

Είναι τέσσερις θεοί, είναι στον Όλυμπο. they are|four|gods|they are|on the|Olympus There are four gods, they are on Olympus.

Ας τους δούμε έναν έναν. let us|them|see|one|one Let's see them one by one.

Αρχικά είναι ο Απόλλωνας. initially|he is|the|Apollo First is Apollo.

Είναι νεαρός, φαίνεται επειδή έχει λίγο γενάκι στα μούτρα του, he is|young|he seems|because|he has|little|beard|on the|face|his He is young, it shows because he has a little beard on his face,

έπαθε Χιώτης mambo, πήρε την κιθάρα, σολάρει, περνάει καλά. he got|Chios man|mambo|he took|the|guitar|he is tuning|he is having|well The Chios man had a mambo, took the guitar, is jamming, having a good time.

Πρώτη πρώτη, η τίμια, η δοξασμένη, η Ελληνίδα μάνα, να χαρεί τον γιο. first|first|the|honest|the|glorified|the|Greek|mother|to|to rejoice|the|son First and foremost, the honorable, the glorified, the Greek mother, to enjoy her son.

Είναι από αυτές που γίνονται πολύ καλές πεθερές. she is|from|those|that|they become|very|good|mothers-in-law She is one of those who become very good mothers-in-law.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Εντελώς άσχετη πληροφορία πως ο Απόλλωνας δεν παντρεύτηκε ποτέ. completely|irrelevant|information|that|the|Apollo|not|married|ever Completely unrelated information that Apollo never got married.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Δεύτερη έρχεται η Άρτεμις. second|is coming|the|Artemis Next comes Artemis.

Πιο grande, έβαλε τα κολλητά της, τα στρασάκια της, more|big|she put on|her|tight|her|her|rhinestones| More grande, she put on her tight clothes, her rhinestones,

το κουφάρι του πάνθηρα στους ώμους της. the|carcass|of the|panther|on the|shoulders|her the carcass of the panther on her shoulders.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Θεσσαλονικιά. Thessalonian woman From Thessaloniki.

(Γέλια) (Χειροκρότημα) laughter|applause (Laughter) (Applause)

Και τελευταίος είναι ο Άρης. and|last|is|the|Ares And last is Ares.

Θα μου πεις, ώπα. Γιατί όχι ένας Διόνυσος; will|to me|you will say|whoa|why|not|a|Dionysus You might say, wait. Why not a Dionysus?

Είναι και γλετζές. is|also|party animal He is also a party guy.

Γιατί η μουσική, ακόμη και τον θεό του πολέμου, τον χαλαρώνει. because|the|music|even|and|the|god|of the|war|it|relaxes Because music, even relaxes the god of war.

Και δεν πηγαίνει με όπλα, δεν έχει έρθει με διάθεση πολεμική. and|not|he goes|with|weapons|not|he has|come|with|disposition|warlike And he does not come with weapons, he has not come with a warlike disposition.

Έχει έρθει με άλλη διάθεση, η οποία φαίνεται στην ασπίδα του. he has|come|with|other|disposition|the|which|it appears|on the|shield|his He has come with a different disposition, which is evident in his shield.

Που έχει πάνω έναν πετεινό. that|he has|on|a|rooster On which there is a rooster.

Ο πετεινός ήταν ερωτικό σύμβολο. the|rooster|it was|erotic|symbol The rooster was a symbol of love.

Μου έχουν πει κάποτε παλιά πώς είναι ο πετεινός στα Αγγλικά, to me|they have|said|once|long ago|how|is|the|rooster|in the|English I was once told a long time ago what a rooster is in English,

δεν το θυμάμαι. not|it|I remember I don't remember.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Αλλά υπάρχει κάτι που δεν προσέξαμε. but|there is|something|that|not|we noticed But there is something we didn't notice.

Χτυπάνε τα δάκτυλά τους στον ήχο της κιθάρας. they hit|the|fingers|their|on the|sound|of the|guitar They are tapping their fingers to the sound of the guitar.

Το παρεάκι περνάει καλά κι αυτό βγαίνει προς τα έξω. the|group|it spends|well|and|this|it shows|towards|the|outside The group is having a good time and it shows.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Δεν υπήρχε περίπτωση να σου πούνε ότι θα πας σε μια προθήκη, not|there was|case|to|to you|they tell|that|will|you go|to a|a|showcase There was no way they would tell you that you would go to a showcase,

θα δεις ένα κομμάτι ψημένο χώμα, δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά, you will|see|a|piece|baked|clay|two and a half|thousand|years|later you will see a piece of baked earth, two and a half thousand years later,

και θα φτάσει στ' αυτιά σου ο ήχος από τα δάχτυλα των θεών. and|you will|reach|to the|ears|your|the|sound|from|the|fingers|of the|gods and the sound of the fingers of the gods will reach your ears.

Αυτά έχουν να κάνουν με την κεραμική, these|they have|to|do|with|the|ceramics These have to do with ceramics,

η κυρία μπροστά έχει λυσσάξει με τα αγάλματα. the|lady|in front|she has|gone crazy|with|the|statues the lady in front is obsessed with the statues.

Της έμεινε στο μυαλό από τότε που το είπαμε. to her|it remained|in the|mind|since|then|that|it|we said It stayed in her mind since we said it.

Θέλει να πάει στα αγάλματα. Πάμε στα αγάλματα. she wants|to|go|to the|statues|we go|| She wants to go to the statues. Let's go to the statues.

Αυτός είναι ο Ηρακλής. he|is|the|Heracles This is Hercules.

Ο Ηρακλής είναι 3,17 μέτρα ψηλός. the|Heracles|is|meters|tall Hercules is 3.17 meters tall.

Για ημίθεο, τον λες μετρίου αναστήματος. for|demigod|him|you say|medium|height For a demigod, you call him of medium stature.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Ο γλύπτης είναι θεούλης. the|sculptor|is|little god The sculptor is a little god.

Έχει καταφέρει να βάλει στο άγαλμα όλη τη μυθολογία του ημίθεου ήρωα. he has|managed|to|put|in the|statue|all|the|mythology|of the|demigod|hero He has managed to incorporate all the mythology of the demigod hero into the statue.

Δεν την πολυβλέπεις. not|her|you see often You don't see her much.

Είναι αρχικά μάθημα ανατομίας όλο το άγαλμα. it is|initial|lesson|of anatomy|all|the|statue The entire statue is an introductory anatomy lesson.

Κανονικό μάθημα ανατομίας. Ένας προς ένας οι μύες. regular|lesson|of anatomy|one|to|one|the|muscles A proper anatomy lesson. One by one the muscles.

Ακουμπάει πάνω σε έναν βράχο που έχει ρίξει τη λεοντή. it leans|on|on|a|rock|that|it has|thrown|the|lion skin She rests on a rock where she has thrown her lion skin.

Η λεοντή είναι το δέρμα από το λιοντάρι της Νεμέας. the|lion's skin|is|the|skin|from|the|lion|of the|Nemea The Nemean lion's skin is the hide of the lion of Nemea.

Το λιοντάρι της Νεμέας είναι ο πρώτος του άθλος. the|lion|of the|Nemea|is|the|first|his|feat The Nemean lion is his first labor.

Έχει το χέρι του το δεξί από πίσω κρυμμένο. he has|the|hand|his|the|right|from|behind|hidden He has his right hand hidden behind.

Θέλει να σε κάνει να πας από κει να το δεις τι κρύβει από πίσω. he wants|to|you|to make|to|you go|from|there|to|it|you see|what|it hides|from|behind He wants to make you go over there to see what he hides behind.

Έχει τα μήλα των Εσπερίδων. Είναι ο δωδέκατος άθλος του. he has|the|apples|of the|Hesperides|it is|the|twelfth|labor|of him He has the apples of the Hesperides. It is his twelfth labor.

Ο ενδέκατος, συγγνώμη. the|eleventh|sorry The eleventh, sorry.

Άρα μας δείχνει από τον πρώτο ως τον δωδέκατο άθλο. so|to us|it shows|from|the|first|to|the|twelfth|labor So it shows us from the first to the twelfth labor.

Και είναι μια στιγμή ανάπαυσης, ξεκουράζεται, σκέφτεται. and|it is|a|moment|of rest|he rests|he thinks And it is a moment of rest, he relaxes, he thinks.

Ο τελευταίος του άθλος, ο δωδέκατος, είναι να κατέβει στον κάτω κόσμο. the|last|his|feat|the|twelfth|is|to|descend|to the|under|world His last feat, the twelfth, is to descend into the underworld.

Κανείς δεν γουστάρει να κατέβει στον κάτω κόσμο, no one|not|likes|to|descend|to the|under|world No one likes to descend into the underworld,

γι' αυτό και τον δείχνει σκεπτικό. for that|this|and|him|shows|thoughtful which is why he appears thoughtful.

Τον δείχνει επί της ουσίας μεγαλοπρεπή, μυώδη, εντυπωσιακό ως θεό, him|shows|on|the|essence|magnificent|muscular|impressive|as|god He is depicted essentially as grand, muscular, impressive as a god,

σκεπτικό και αγχωμένο ως άνθρωπο, thoughtful|and|anxious|as|person thoughtful and anxious as a person,

αυτό που στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως χολοσκασμένος, this|that|in the|international|literature|is referred to|as|cholecystitis what is referred to in the international literature as a 'cholera-stricken' person,

(Γέλια) laughter (Laughter)

από τον πρώτο μέχρι και τον τελευταίο άθλο του, from|the|first|until|and|the|last|feat|of from the first to the last feat of his,

και τη διπλή φύση του, όλο αυτό σε ένα κομμάτι πέτρα. and|the|double|nature|his|all|this|in|a|piece|stone and its dual nature, all of this in a piece of stone.

Κατάφερε και το πέτυχε. he managed|and|it|he achieved He managed to achieve it.

Και μια που είμαστε στον ημίθεο. and|once|that|we are|in the|demigod And since we are on the demigod.

Η επόμενη ερώτηση ήταν αν είναι ο Ηρακλής το αρχετυπικό αρσενικό. the|next|question|it was|if|he is|the|Heracles|the|archetypal|male The next question was whether Hercules is the archetypal male.

Μου είπατε ναι. to me|you said|yes You said yes.

24% είπε όχι. he said|no 24% said no.

Γι' αυτούς που είπατε όχι, ακούστε λιγο μια ιστορία. for|those|that|you said|no|listen|a little|a|story For those of you who said no, listen to a story.

Δεκαοχτώ χρονών ο Ηρακλής. eighteen|years old|the|Heracles Hercules at eighteen years old.

Πάει στο παλάτι του βασιλιά Θέσπιου. he goes|to the|palace|of the|king|Thespian He goes to the palace of King Thespios.

Ο Θέσπιος ήταν κάπου στη Βοιωτία, the|Thespian|he was|somewhere|in the|Boeotia Thespios was somewhere in Boeotia,

πάνω στον Κιθαιρώνα ήταν ένα λιοντάρι, έτρωγε κόσμο, καθημερινές καταστάσεις. on|on the|Cithaeron|there was|a|lion|it was eating|people|everyday|situations on Kithairon there was a lion, it was eating people, everyday situations.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Πάει ο Ηρακλής. he goes|the|Heracles Heracles is leaving.

Ο Θέσπιος είχε 50 κόρες. Ο Ηρακλής έμεινε 50 βράδια. the|Thespian|he had|daughters|the|Heracles|he stayed|nights Thespis had 50 daughters. Heracles stayed for 50 nights.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Κοιμήθηκε με 49 κόρες. he slept|with|daughters He slept with 49 daughters.

Έκανε 50 γιους. he made|sons He had 50 sons.

Η τελευταία έκανε δίδυμα. the|last|she made|twins The last one had twins.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Άρα δεν ήταν πάντα το καλό παιδί που ξέραμε. so|not|he was|always|the|good|child|that|we knew So he wasn't always the good kid we knew.

Ενίοτε, έκανε και ατασθαλείες. sometimes|he made|and|misdeeds Sometimes, he also committed misdeeds.

Κάποτε έκανε φόνο. once|he made|murder Once he committed murder.

Ο Δίας θύμωσε the|Zeus|he got angry Zeus got angry

και τον υποχρέωσε να πάει στη μακρινή Λυδία, and|him|he forced|to|go|to the|distant|Lydia and forced him to go to distant Lydia,

να υπηρετήσει τη βασίλισσα Ομφάλη για τρία χρόνια ως δούλος της. to|serve|the|queen|Omphale|for|three|years|as|slave|her to serve Queen Omphale for three years as her slave.

Πάει ο Ηρακλής, τι να κάνει, ο μπαμπάς του είπε. he goes|the|Heracles|what|to|do|the|dad|his|he said Hercules goes, what can he do, his father told him.

Γνωρίζει την Ομφάλη, έρωτας με την πρώτη ματιά, he knows|the|Omphale|love|with|the|first|glance He meets Omphale, love at first sight,

ερωτεύονται με τη μία και περνάνε μαζί τρία υπέροχα χρόνια. they fall in love|with|the|one|and|they spend|together|three|wonderful|years they fall in love immediately and spend three wonderful years together.

Βέβαια, τα βράδια, άλλαζαν ρούχα. of course|the|nights|they changed|clothes Of course, in the evenings, they would change clothes.

Έπαιρνε ο Ηρακλής το αδράχτι και το ιμάτιο της Ομφάλης, he took|the|Heracles|the|spindle|and|the|garment|of the|Omphale Heracles would take the spindle and the garment of Omphale,

η Ομφάλη έβαζε τη λεοντή, έπαιρνε το ρόπαλο. the|Omphale|she put on|the|lion skin|she took|the|club Omphale would put on the lion skin, take the club.

Περνούσαν καλά. they spent|well They had a good time.

Να σας πω την αλήθεια, προσωπικά, to|you|I tell|the|truth|personally To tell you the truth, personally,

δεν με νοιάζει τι κάνουν οι αρχαίοι ημίθεοι ήρωες στο κρεβάτι τους. not|me|it matters|what|they do|the|ancient|demigods|heroes|in the|bed|their I don't care what the ancient demigod heroes do in their beds.

Έχω φίλους αρχαίους ημίθεους ήρωες. I have|friends|ancient|demigods|heroes I have friends who are ancient demigod heroes.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Αρκεί να μην προκαλούν. it suffices|to|not|they provoke As long as they don't provoke.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Αυτά βέβαια όλα ανήκουν στη σφαίρα της μυθολογίας. these|of course|all|belong|to the|sphere|of the|mythology Of course, all of this belongs to the realm of mythology.

Είναι λογάκια, φαντασίες. they are|little words|fantasies They are just words, fantasies.

Πάμε σε κάτι λίγο πιο ρεαλιστικό. let's go|to|something|a little|more|realistic Let's go for something a bit more realistic.

Αρχαία Αθήνα. ancient|Athens Ancient Athens.

Τίγκα στον φιλόσοφο, τίγκα στον λογοτέχνη, τίγκα στον γλύπτη, στον ρήτορα. full|of the|philosopher|full|of the|writer|full|of the|sculptor|of the|rhetor Full of philosophers, full of writers, full of sculptors, full of orators.

Σκόνταφταν ο ένας πάνω στον άλλον. Βότσαλο πετούσες, πέντε πετύχαινες. they were stumbling|the|one|on|of the|other|pebble|you were throwing|five|you were hitting They were stumbling over each other. You could throw a pebble and hit five.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Εκεί πέρα θεωρείς ότι επικρατούσε περισσότερο η αξία του ορθολογισμού there|beyond|you think|that|prevailed|more|the|value|of|rationalism Do you think that there was more of a value placed on rationality

ή η δεισιδαιμονία; or|the|superstition or superstition?

Απαντήσατε περισσότερο ορθολογισμός. you answered|more|rationalism You answered more rationality.

Λογικό, κι εγώ έτσι θα πίστευα. logical|and|I|this way|will|I would believe Logical, I would believe that too.

Ακούστε λίγο μια ωραία ιστορία. listen|a little|a|nice|story Listen a bit to a nice story.

Ο Περικλής ήταν ανερχόμενος πολιτικός. the|Pericles|he was|rising|politician Pericles was an emerging politician.

Αντίπαλός του κυρίως, ο Θουκιδίδης. opponent|his|mainly|the|Thucydides His main opponent was Thucydides.

Όχι ο ιστορικός, ένας άλλος. not|the|historian|a|another Not the historian, another one.

Είναι από το χωριό δεν τον ξες. he is|from|the|village|not|him|you know He is from the village, you don't know him.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Μια μέρα λοιπόν, πηγαίνει σε ένα από τα χωράφια του Περικλή one|day|therefore|he goes|to|a|from|the|fields|of|Pericles One day, therefore, he goes to one of Pericles' fields.

-- είχε διάφορα -- ένα κατσίκι που είχε μόνο ένα κέρατο. he had|various|a|goat|that|he had|only|one|horn -- it had various -- a goat that had only one horn.

Έρχεται ένας μάντης. he is coming|a|seer A seer is coming.

Μια λέρα. a|scoundrel A filth.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Ο Λάμπωνας. «Περικλή, θα κερδίσεις εσύ! the|Lamponas|Pericles|will|you win|you Lambonas. "Pericles, you will win!"

Πρώτα απ' όλα από διαίσθηση. Και δεύτερον, το 'παν οι θεοί. first|of|all|from|intuition|and|second|the|they said|the|gods First of all, by intuition. And secondly, the gods say so.

Ενα το κέρατο, ένας ο νικητής στο δικό σου το χωράφι βρέθηκε, εσύ θα κερδίσεις». one|the|horn|one|the|winner|in the|own|your|the|field|was found|you|will|you win One horn, one winner has been found in your field, you will win."

Ήταν εκεί πέρα και ο Αναξαγόρας. he was|there|over there|and|the|Anaxagoras Anaxagoras was also there.

Ο Αναξαγόρας ήταν αστρονόμος, φιλόσοφος, λίγο απ' όλα, the|Anaxagoras|he was|astronomer|philosopher|a little|of|everything Anaxagoras was an astronomer, philosopher, a bit of everything,

έτσι το είχαν τότε. so|it|they had|then that's how it was back then.

Δεν άντεχε πάρα πολύ τη βλακεία not|he could stand|too|much|the|stupidity He couldn't stand stupidity very much

και βάλθηκε να τους εξηγήσει ότι, παιδιά, θέλω λίγο να χαλαρώσουμε, and|he set out|to|them|to explain|that|kids|I want|a little|to|to relax and he set out to explain to them that, kids, I want us to relax a bit,

γενετικά, βιολογικά, εξηγείται αυτό, μπορεί να συμβεί, genetically|biologically|it is explained|this|it can|to|happen genetically, biologically, this is explained, it can happen,

δεν είναι κανένα θεϊκό σημάδι, δεν έχει τίποτα ο Δίας, ας χαλαρώσουμε. not|is|any|divine|sign|not|has|nothing|the|Zeus|let's|relax there is no divine sign, Jupiter has nothing, let's relax.

Πετάγεται ένας άλλος μάντης, ο Διοπείθης, jumps in|a|another|seer|the|Diopithes Another seer jumps in, Diopithes,

και πείθει ο Διοπείθης την εκκλησία του δήμου and|convinces|the|Diopithes|the|assembly|of the|people and Diopithes convinces the assembly of the people.

ότι όποιος δεν πιστεύει τα θεϊκά σημάδια, that|whoever|not|believes|the|divine|signs that whoever does not believe in divine signs,

και πιστεύει και στα ουράνια σώματα και μιλάει για ουράνια σώματα, and|believes|and|the|celestial|bodies|and|talks|about|celestial|bodies and believes in celestial bodies and speaks of celestial bodies,

-- δεν φωτογραφίζει -- not|photographs -- does not photograph --

είναι επικίνδυνος και πρέπει να φύγει από την Αθήνα. is|dangerous|and|must|to|leave|from|the|Athens is dangerous and must leave Athens.

Προς έκπληξή σας, προφανώς, ο Αναξαγόρας δικάζεται, to|surprise|your|obviously|the|Anaxagoras|is being tried To your surprise, apparently, Anaxagoras is being tried,

καταδικάζεται, αποχωρεί από την Αθήνα. is being condemned|he is leaving|from|the|Athens is being convicted, and is leaving Athens.

Με συνοπτικές διαδικασίες. with|summary|procedures In summary proceedings.

Η δεισιδαιμονία τα κατάφερε. the|superstition|it|it succeeded Superstition has succeeded.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Νομίζουμε πως ξέρουμε τι είναι αρχαιολογία σε αυτήν τη χώρα. we think|that|we know|what|is|archaeology|in|this|the|country We think we know what archaeology is in this country.

Νομίζουμε πως σκάβουμε για να βρούμε το εντυπωσιακό άγαλμα, we think|that|we dig|to|to|find|the|impressive|statue We think we are digging to find the impressive statue,

για να αποκαλύψουμε τον ωραίο ναό. to|to|reveal|the|beautiful|temple to reveal the beautiful temple.

Δεν είναι μόνο αυτό. Η αρχαιολογία είναι καθαρά φιλοσοφική επιστήμη. not|is|only|this|the|archaeology|is|purely|philosophical|science It's not just that. Archaeology is purely a philosophical science.

Προσπαθεί να ερμηνεύσει τον άνθρωπο μέσα από τα υλικά κατάλοιπα που άφησε πίσω του. it tries|to|interpret|the|human|through|from|the|material|remains|that|he left|behind|him It tries to interpret humanity through the material remains it has left behind.

Τον άνθρωπο. the|human Humanity.

Και ό,τι αγγίζουμε, το εμφυτεύουμε and||we touch|it|we implant And whatever we touch, we implant it.

και του δίνουμε διαφορετικές ερμηνείες, ουσίες, χρήσεις και έννοιες. and|to him|we give|different|interpretations|substances|uses|and|concepts and we give it different interpretations, substances, uses, and meanings.

Δεν είναι πάντα προφανή αυτά που θεωρούμε προφανή. not|are|always|obvious|these|that|we consider|obvious What we consider obvious is not always obvious.

Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα απλό τυχαίο γυάλινο αγγείο let us|we take|for|example|a|simple|random|glass|vessel Let's take, for example, a simple random glass vessel

από την αρχαιότητα. from|the|antiquity from antiquity.

Είναι πραγματικά εντελώς τυχαίο. it is|really|completely|random It is really completely random.

Είναι χρηστικό αντικείμενο; Είναι θρησκευτικό αντικείμενο; it is|useful|object|it is|religious|object Is it a functional object? Is it a religious object?

Είναι συσκευασία; Είναι διακοσμητικό; it is|packaging|it is|decorative Is it packaging? Is it decorative?

Μήπως είναι όλα μαζί; perhaps|it is|all|together Could it be all of the above?

Για να σας το εξηγήσω, θα σας δώσω ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα. for|to|you|it|I explain|will|you|I give|a|more|specific|example To explain it to you, I will give you a more specific example.

Ας πάρουμε ένα προϊόν πραλίνας φουντουκιού, τη Nutella, let's|take|a|product|of praline|hazelnut|the|Nutella Let's take a hazelnut spread product, Nutella,

που βγαίνει σε γυάλινη συσκευασία. that|comes|in|glass|packaging which comes in a glass container.

Όταν ρώτησα αν είναι θρησκευτικό αντικείμενο η Nutella, when|I asked|if|it is|religious|object|the|Nutella When I asked if Nutella is a religious object,

δεν εννοούσα ότι λατρεύουμε τη σοκολάτα not|I meant|that|we worship|the|chocolate I didn't mean that we worship chocolate.

γιατί όλοι την αγαπάμε και είναι τέλεια η σοκολάτα. because|everyone|it|we love|and|it is|perfect|the|chocolate Because we all love it and chocolate is perfect.

Αν είναι κανονικά θρησκευτικό αντικείμενο. if|it is|normally|religious|object If it is a normal religious object.

Η Nutella, λοιπόν, την τρως. the|Nutella|therefore|it|you eat So, you eat Nutella.

Σχετικά γρήγορα κιόλας, δεν περιμένεις και πολύ. relatively|quickly|already|not|you wait|and|long Pretty quickly actually, you don't wait too long.

Αδειάζει λοιπόν, πλένω το σκεύος και το κάνω ποτήρι. it empties|so|I wash|the|vessel|and|the|I make|glass So it empties, I wash the vessel and turn it into a glass.

Αυτομάτως γίνεται κομμάτι σερβίτσιου, χρηστικό αντικείμενο. automatically|it becomes|piece|serving|useful|object It automatically becomes a piece of service, a useful object.

Ή βάζεις μέσα ένα πολύ ωραίο ρεσό και το κάνεις διακοσμητικό. or|you put|inside|a|very|nice|candle|and|it|you make|decorative Or you put a very nice candle inside and make it decorative.

Και στη μετακόμιση επάνω, πέφτει η κούτα, σπάει το καντήλι, φρικάρει η γιαγιά, and|in the|moving|up|falls|the|box|breaks|the|lamp|freaks out|the|grandmother And during the move, the box falls, the lamp breaks, grandma freaks out,

παίρνει τη Nutella, νερά, λαδάκι, φυτιλάκι she takes|the|Nutella|waters|little oil|little wick she grabs the Nutella, water, oil, and wick

και τσουπ το έχει κάνει κανονικό θρησκευτικό αντικείμενο. and|poof|it|she has|made|regular|religious|object and poof, she has turned it into a proper religious object.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Άρα όλα είναι σχετικά therefore|all|are|relative So everything is relative

και όλα υποκειμενικά. and|all|subjective and everything is subjective.

Κι αυτό είναι κάτι που το καταφέρνει η αρχαιολογία, and|this|is|something|that|it|manages|the|archaeology And this is something that archaeology manages,

να αγγίξει τον άνθρωπο πίσω από τα αντικείμενα. to|touch|the|person|behind|from|the|objects to touch the person behind the objects.

Θα μου πείτε τι σχέση έχει τώρα όλο αυτό με το TEDx. will|to me|you tell|what|relation|has|now|all|this|with|the|TEDx Can you tell me what all this has to do with TEDx?

State of X, δέκα χρόνια, για το μέλλον, τι έρχεται, πού κολλάει η αρχαιολογία; state|of|X|ten|years|for|the|future|what|is coming|where|fits|the|archaeology State of X, ten years, for the future, what is coming, where does archaeology fit in?

Γι' αυτό και σας ρώτησα πότε ήρθε το TEDx στην Ελλάδα. for that|this|and|to you|I asked|when|it came|the|TEDx|in|Greece That's why I asked you when TEDx came to Greece.

Λογικά οι περισσότεροι απαντήσατε πως ήρθε το 2009. logically|the|most|you answered|that|it came|the Logically, most of you answered that it came in 2009.

Η ερώτηση, να με συγχωρέσετε πολύ, αλλά είναι παγίδα, the|question|to|me|forgive|very|but|is|trap The question, forgive me very much, but it is a trap,

γιατί το TEDx δεν ήρθε στην Ελλάδα, ήταν εδώ από τα αρχαία. because|the|TEDx|not|came|to the|Greece|was|here|since|the|ancient because TEDx did not come to Greece, it has been here since ancient times.

(Γέλια) Laughter (Laughter)

Αρχικά υπήρχαν μικρά περιφεριακά TEDx, στην Αγορά... Initially|there were|small|regional|TEDx|in the|Market Initially, there were small regional TEDx events, in the Market...

(Γέλια) (Χειροκρότημα) laughter|applause (Laughter) (Applause)

Μερικά πιο ελιτίστικα, ήταν για λίγους. some|more|elitist|they were|for|few Some were more elitist, meant for a few.

Άμα τότε το φυσούσες, σπούδαζες και κάπου καλύτερα. if|then|it|you blew|you studied|and|somewhere|better If you blew it back then, you studied somewhere better.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Υπήρχαν μερικά που κράτησαν λίγο, όπως το Μακεδονία του βασιλιά Αρχέλαου, there were|some|that|they lasted|a little|like|the|Macedonia|of the|king|Archelaus There were some that lasted a little, like the Macedonia of King Archelaus,

όπου όποιον ήταν και δεν ήταν στην περιοχή εκεί πέρα κάτι να 'κανε, where|whoever|he was|and|not|he was|in the|area|there|beyond|something|to|he did where anyone who was and wasn't in that area did something,

μα θεατρικό έγραφε, μα γλυπτό έφτιαχνε but|theatrical|he wrote|but|sculpture|he made whether they wrote a play or created a sculpture,

τον καλούσε να έρθει στο χωριό. him|he called|to|come|to the|village he would invite them to come to the village.

Και υπήρχαν και μερικά που ήταν πολύ exclusive, members only. and|there were|and|some|that|they were|very|exclusive|members|only And there were some that were very exclusive, members only.

Οι ξένοι απαγορεύονται. Εμείς κι εμείς, καλά περνάμε. the|foreigners|are prohibited|we|and|we|well|we are having fun Foreigners are prohibited. We and we, we are having a good time.

Ένα είναι όμως το βασικότερο. one|it is|however|the|most important However, one thing is the most important.

Τους ξέραμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά στην αρχαίο Ολυμπία, them|we knew|for|the|Olympic|games|but|in the|ancient|Olympia We knew them for the Olympic Games, but in ancient Olympia,

κάθε τέσσερα χρόνια, για πέντε μέρες, every|four|years|for|five|days every four years, for five days,

μαζεύονταν το who is who της παγκόσμιας Ελληνικής κοινότητας. gathered|the|who|is|who|of the|global|Greek|community the who is who of the global Greek community gathered.

Εδώ είναι here|is Here is

όπου ένας πιτσιρικάς ονόματι Θουκυδίδης where|a|kid|named|Thucydides where a kid named Thucydides

-- ο ιστορικός, αυτόν τον ξέρεις -- the|historian|him|the|you know -- the historian, you know him --

άκουσε τον Ηρόδοτο να διαβάζει για πρώτη φορά δημοσίως τις ιστορίες που είχε γράψει he heard|the|Herodotus|to|he reads|for|first|time|publicly|the|stories|that|he had|written he heard Herodotus read for the first time publicly the stories he had written

και εμπνεύστηκε να κάνει το ίδιο. and|he was inspired|to|he does|the|same and was inspired to do the same.

Εδώ είναι που ο Γοργίας έβγαλε τον λόγο του υπέρ της πανελλήνιας ενότητας. here|is|that|the|Gorgias|he delivered|the|speech|his|in favor of|the|pan-Hellenic|unity This is where Gorgias delivered his speech in favor of pan-Hellenic unity.

Εδώ είναι που ο Λυσίας κάλεσε όλους τους Έλληνες να ενωθούν here|is|that|the|Lysias|called|all|the|Greeks|to|unite Here is where Lysias called all Greeks to unite

υπέρ της δημοκρατίας και κατά της τυρρανίας in favor of|the|democracy|and|against|the|tyranny in favor of democracy and against tyranny

που υπήρχε σε διάφορες πόλεις. that|existed|in|various|cities that existed in various cities.

Εδώ είναι που ο Ισοκράτης έγραψε, here|is|that|the|Isocrates|wrote Here is where Isocrates wrote,

και μάλιστα μοίρασε και αντίγραφα για να τον διαδώσει περισσότερο, and|indeed|he distributed|and|copies|in order|to|him|he spread|more and in fact distributed copies to spread it further,

τον λόγο του όπου καλούσε την Αθήνα και τη Σπάρτη, the|word|his|where|he called|the|Athens|and|the|Sparta his message where he called Athens and Sparta,

τους δύο προαιώνιους εχθρούς να ενωθούν επιτέλους για το κοινό καλό. the|two|eternal|enemies|to|they unite|finally|for|the|common|good the two ancient enemies to finally unite for the common good.

Εδώ, σε αυτό το χωνευτήρι είναι που γεννήθηκε όλος ο δυτικός πολιτισμός. here|in|this|the|melting pot|is|that|was born|all|the|western|civilization Here, in this melting pot is where all of Western civilization was born.

Έχουμε 27 αιώνες καταγεγραμμένης ιστορίας. we have|centuries|recorded|history We have 27 centuries of recorded history.

Έχουμε 90 αιώνες και κάτι παραπάνω τεκμηριωμένης πολιτιστικής παρουσίας. we have|centuries|and|something|more|documented|cultural|presence We have 90 centuries and a little more of documented cultural presence.

Αυτό εκ των πραγμάτων δείχνει ένα βαρύ φορτίο. this|from|the|things|shows|a|heavy|burden This, in effect, shows a heavy burden.

Το αντιλαμβανόμαστε ως βαρύ, το ζούμε ως βαρύ it|we perceive|as|heavy|it|we live|as|heavy We perceive it as heavy, we experience it as heavy.

και η αντίληψη που έχουμε γι' αυτό είναι όντως βαριά. and|the|perception|that|we have|for|this|is|indeed|heavy and the perception we have of it is indeed heavy.

Και ερωτώ. and|I ask And I ask.

Αν το ελαφρύνουμε, αν το δούμε λίγο πιο χαλαρά, if|it|we lighten|if|it|we see|a little|more|relaxed If we lighten it, if we look at it a little more relaxed,

μπορούμε να το φέρουμε πιο κοντά μας; we can|to|it|we bring|more|close|to us can we bring it closer to us?

Μπορούμε να διασκεδάσουμε με αυτό; we can|to|have fun|with|this Can we have fun with this?

Δικαιούμαστε; are we entitled Are we entitled?

Είναι το παρελθόν μια ιερή αγελάδα σε ένα βάθρο ψηλό is|the|past|a|sacred|cow|on|a|pedestal|high Is the past a sacred cow on a high pedestal

που δεν κάνει να το πειράξουμε; that|not|makes|to|it|touch that we must not touch?

Όπως και να 'χει, το παρελθόν, είτε είναι ατομικό, είτε είναι συλλογικό, as|and|to|have|the|past|whether|is|individual|whether|is|collective In any case, the past, whether it is individual or collective,

μας αφορά όλους. to us|concerns|all concerns us all.

Το ψάχνουμε για να βρούμε ποιοι είμαστε. it|we search|for|to|find|who|we are We search for it to find out who we are.

Δεν ψάχνουμε τους αρχαίους προγόνους, ψάχνουμε εμάς τους ίδιους. not|we search|the|ancient|ancestors|we search|us|the|same We are not searching for ancient ancestors, we are searching for ourselves.

Ουσιαστικά η αρχαιολογία είναι από μόνη της μια τεράστια εκπομπή Πάμε Πακέτο. essentially|the|archaeology|is|from|alone|it|a|huge|show|Let's go|Package Essentially, archaeology is a huge 'Let's Go Package' show by itself.

(Γέλια) laughter (Laughter)

Μπορούμε να συγχωρέσουμε τους αρχαίους προγόνους μας we can|to|forgive|the|ancient|ancestors|our Can we forgive our ancient ancestors

πως δεν ήταν τέλειοι; that|not|they were|perfect for not being perfect?

Ο Περικλής θα 'χε μια μέρα πονοκέφαλο. the|Pericles|will|he would have|a|day|headache Pericles would have a headache one day.

Ο Διογένης θα 'παθε μια δυσκοιλιότητα. the|Diogenes|will|he would have|a|constipation Diogenes would suffer from constipation.

Ο Αλέξανδρος θα 'παθε μια κράμπα. the|Alexander|will|he would have|a|cramp Alexander would get a cramp.

Ο Σωκράτης θα 'πε κι ένα, «Πάλι κουκιά σήμερα;» the|Socrates|will|he would say|and|one|again|beans|today; Socrates would say, "More beans today?"

(Γέλια) laughter (Laughter)

Θέλουμε το παρελθόν μας μόνο κειμήλιο; Ή μπορούμε να το έχουμε και έμπνευση; we want|the|past|our|only|relic|or|we can|to|it|we have|and|inspiration Do we want our past only as a relic? Or can we have it as inspiration too?

Συνηθίζουμε να λέμε ότι το παρελθόν δεν αλλάζει. we usually say|to|we say|that|the|past|not|changes We usually say that the past doesn't change.

Newsflash, spoiler alert, spoiler alert. newsflash|spoiler|alert|| Newsflash, spoiler alert, spoiler alert.

Το παρελθόν δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει, δεν υφίσταται. the|past|not|exists|not|exists|not|is The past does not exist. It does not exist, it is not present.

Ό,τι μου δείξεις ως παρελθόν σήμερα |to me|you show|as|past|today Whatever you show me as the past today

είναι ό,τι έχει μείνει από το παρελθόν το παρόν. is||has|remained|from|the|past|the|present is what remains of the past in the present.

Η Ακρόπολη, αν ανεβούμε όλοι μαζί τώρα πάνω στην Ακρόπολη, the|Acropolis|if|we climb|all|together|now|up|to the|Acropolis The Acropolis, if we all go up together now to the Acropolis,

δεν θα πάμε στον 5ο αιώνα. not|will|we will go|to the|5th|century we will not go to the 5th century.

Θα είμαστε ακόμη στο 2019. will|we will be|still|in the We will still be in 2019.

Είναι το παρόν. Το παρελθόν δεν υπάρχει, δεν υφίσταται. it is|the|present|the|past|not|exists|not|it is It is the present. The past does not exist, it does not have any existence.

Δεν έχει υλική υπόσταση καμία. not|has|material|existence|none It has no material substance.

Υπάρχει μόνο στην αντίληψη που έχουμε γι' αυτό. it exists|only|in the|perception|that|we have|for|this It exists only in the perception we have of it.

Και οι αντιλήψεις αλλάζουν. and|the|perceptions|change And perceptions change.

Άρα κι αυτή η ομιλία σύντομα θα είναι παρελθόν. so|also|this|the|speech|soon|will|be|past So this speech will soon be a thing of the past.

Αλλά η αντίληψη που έχετε γι' αυτή μπορεί να αλλάξει but|the|perception|that|you have|for|this|can|to|change But the perception you have of it may change.

αύριο, μεθαύριο, παραμεθαύριο. tomorrow|the day after tomorrow|the day after the day after tomorrow tomorrow, the day after tomorrow, the day after the day after tomorrow.

Επομένως το παρελθόν αλλάζει ή δεν αλλάζει; therefore|the|past|changes|or|not|changes So does the past change or not?

Και κάπου εδώ πρέπει να σας αφήσω, αλλά όχι εδώ, ούτε στην αρχαία Ολυμπία, and|somewhere|here|must|to|you|I leave|but|not|here|nor|in the|ancient|Olympia And I must leave you here, but not here, nor in ancient Olympia,

ούτε στο μουσείο. nor|in the|museum nor in the museum.

Θα σας αφήσω στη θάλασσα, για την ακρίβεια στη μέση της θάλασσας I will|you|leave|in the|sea|for|the|accuracy|in the|middle|of the|sea I will leave you in the sea, to be precise in the middle of the sea.

κι ελπίζω να πάρετε μαζί σας λίγη αρχαιότητα and|I hope|to|you take|with|you|some|antiquity And I hope you take with you a bit of antiquity.

έξω από τις προθήκες τις ρετρό, τις ρουστίκ, τις κιμπάρικες. outside|from|the|showcases|the|retro|the|rustic|the|kimbark Out of the retro, rustic, and bohemian showcases.

(Μουσική) Music) (Music)

[Ο Δίας ήταν μπερμπάντης] the|Zeus|he was|rascal [Zeus was a rogue]

[Η Λητώ ήταν άβγαλτη] the|Leto|she was|inexperienced [Leto was inexperienced]

[Έμεινε έγκυος] she remained|pregnant [She became pregnant]

[Η Ήρα θύμωσε] the|Hera|she got angry [Hera got angry]

[Έστειλε μήνυμα κανένας τόπος να μη δεχτεί τη Λητώ να γεννήσει] he sent|message|no|place|to|not|accept|the|Leto|to|give birth [Did any place send a message not to accept Leto to give birth]

[Ένας μικρός βράχος έπλεε στο Αιγαίο χωρίς θέση] a|small|rock|he was floating|in the|Aegean|without|place [A small rock was floating in the Aegean without a place]

[Ήταν άδηλος] he was|unclear [It was unclear]

[Δέχτηκε τη Λητώ κι εκείνη του υποσχέθηκε πως θα έπαιρνε τη θέση που του αξίζει] he accepted|the|Leto|and|she|to him|she promised|that|will|she would take|the|place|that|to him|it deserves [He accepted Leto and she promised him that she would take the place he deserves]

[Έγινε Δήλος] he became|Delos [Delos was born]

[Η Λητώ πιάστηκε από έναν φοίνικα στο κέντρο του νησιού] the|Leto|she was caught|by|a|palm tree|in the|center|of the|island [Leto was caught by a palm tree in the center of the island]

[Και γέννησε] and|she gave birth [And gave birth]

[Ο μικρός Απόλλωνας ενηλικιώθηκε στη στιγμή] the|small|Apollo|he came of age|in the|moment [The young Apollo matured in an instant]

[Και ο τόπος λούστηκε στο φως] and|the|place|bathed|in the|light [And the place was bathed in light]

[Τα άλλα νησιά ήρθαν να προσκυνήσουν τον μικρό βράχο που γέννησε το φως] the|other|islands|came|to|worship|the|small|rock|that|gave birth to|the|light [The other islands came to worship the small rock that gave birth to the light]

[Έκαναν κύκλο γύρω του] they made|circle|around|it [They formed a circle around it]

[Έγιναν Κυκλάδες] they became|Cyclades [They became Cyclades]

Ευχαριστώ πολύ. I thank|very much Thank you very much.

(Χειροκρότημα) applause (Applause)

ai_request(all=168 err=0.00%) translation(all=334 err=0.00%) cwt(all=2210 err=0.36%) en:B7ebVoGS openai.2025-02-07 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.19 PAR_CWT:B7ebVoGS=7.43