#015: Πλευρές μιάς ψυχολόγου, αιτίες νοσταλγίας, η δύναμη της μάζας, η αξία της παιδικότητας.
(Χαλαρωτική μουσική σε μια καφετέρια)
Κατ' αρχάς η δουλειά σα ψυχολόγος με γειώνει στην πραγματικότητα.
Εγώ αυτή τη στιγμή δουλεύω και σαν ερευνήτρια, ψυχολόγος-ερευνήτρια, αλλά και σαν ψυχολόγος μέσα από θεραπείες με ανθρώπους.
Η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους αυτούς σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο εμένα με προσγειώνει στο πραγματικό νόημα της ζωής.
Δηλαδή στο τι θεωρούμε πρόβλημα, τι θεωρούμε χαρά, τι σημαίνει ανακούφιση. Δηλαδή...
Εγώ νιώθω ανακουφισμένη όταν πηγαίνει καλά μια συνεδρία.
Γεμίζω όταν ο άνθρωπος με τον οποίο μιλάω απέναντί μου πάει καλά στη ζωή του.
Όταν βλέπω ανθρώπους που έρχονται σε εμένα... γιατί η αλήθεια είναι ότι οι ψυχολόγοι κάνουμε ένα επάγγελμα με πολύ αρνητικό πρόσημο.
Οι άνθρωποι που έρχονται σε εμάς έρχονται στο τελευταίο τους στάδιο της αντοχής πολλές φορές.
Είναι άνθρωποι που έχουν περάσει πάρα πολύ δύσκολα, κουβαλάνε πάρα πολύ πόνο, πολλά τραύματα μερικές φορές,
έχουν χτυπήσει σε αδιέξοδα, οπότε όταν έρχεται ένας άνθρωπος σε εμένα
είναι σε ένα πολύ δύσκολο στάδιο στην αρχή, στο ξεκίνημα της θεραπείας.
Αυτό που λέμε «η θεραπευτική σχέση» που χτίζεται στην αρχή, ας πούμε, και είναι μια σχέση βαθειάς εμπιστοσύνης,
είναι σημαντικό για εμένα να μπορώ να τον ακούσω.
Να μπορώ δηλαδή να έχω ενσυναίσθηση απέναντι στον πόνο του και στο πρόβλημά του και στη δυσκολία που αντιμετωπίζει.
Που εκείνη την ώρα σα ψυχολόγος θα την ακούσω χωρίς φίλτρο,
το φίλτρο, ας πούμε, που θα «κουβάλαγα» σε μια άλλη κοινωνική αλληλεπίδραση δε το κουβαλάω εκείνη την ώρα της συνεδρίας.
Εκείνη την ώρα είμαι εκεί για να ακούσω, για να συναισθανθώ και είναι πολύ σημαντικό γιατί αισθάνομαι ότι εκεί χτίζεται κάτι εκείνη την ώρα,
υπάρχει μία συμφωνία ως προς το τι θέλουμε να κάνουμε εδώ που είμαστε.
Το φίλτρο που έχω είναι το φίλτρο της ψυχολόγου. Δεν είναι το φίλτρο...
που θα κουβάλαγα σε μία άνευ όρων κοινωνική αλληλεπίδραση, δηλαδή
σε μία κοινωνική αλληλεπίδραση με έναν φίλο, με έναν γνωστό μπορείς να γίνεσαι επικριτικός.
Μπορείς να γίνεις... εμ...
Μπορείς εύκολα να πεις ότι «Εγώ τώρα δε θέλω να ακούσω τον πόνο σου» ή «Δε θέλω να μοιραστώ ή να συμπάσχω μαζί σου».
Αλλά στη διάρκεια της συνεδρίας είσαι εκεί για τον άλλον.
Το φίλτρο που κουβαλάς ουσιαστικά είναι το επιστημονικό σου υπόβαθρο αλλά από εκεί και πέρα δε μπορείς να φέρνεις τα στερεότυπα σου
ή τις προκαταλήψεις σου στην αλληλεπίδραση με τον άλλον γιατί εκεί γίνεται τροχοπέδη για να ακούσεις τον άλλον.
Και προσπαθώ να είμαι συναισθηματικά όσο το δυνατόν πιο διαθέσιμη και ανοιχτή απέναντι σε αυτό χωρίς να βάζω άλλα εμπόδια
και κοινωνικές κατασκευές που θα με εμποδίσουν να δω έναν άλλον άνθρωπο.
Γιατί να νοσταλγούμε; Γιατί νοσταλγείς ανθρώπους που έχουνε πεθάνει, ας πούμε, και ξέρεις ότι δε θα ξανάρθουνε;
Τους νοσταλγείς γιατί ήταν σημαντικά πρόσωπα για εσένα. Γιατί κάπως σε κάνανε να νιώσεις όσο υπήρχανε.
Δηλαδή εγώ πιστεύω ότι αυτό είναι ουσιαστικά, το συναίσθημα. Αναζητάμε το συναίσθημα, για αυτό πάμε...
Λειτουργούμε αναμνηστικά προς τα πίσω.
Μπαίνουμε σε μια διαδικασία ανάμνησης, αναβίωσης μίας συναισθηματικής κατάστασης,
αναβίωσης ίσως σαν ανακούφιση για τον πόνο που μπορεί να νιώθουμε τώρα
ή για το κενό που μπορεί να νιώθουμε τώρα συναισθηματικά.
Είναι μία διαδικασία που μας δημιουργεί μία ασφάλεια έστω και επίπλαστη.
Αναβιώνοντας και πηγαίνοντας προς τα πίσω ξαναθυμάσαι κάποια πράγματα.
Μπορεί να θέλεις να θυμάσαι και πράγματα που ήταν σημαντικά και που πια τα έχεις χάσει.
Η σχέση, ας πούμε, με έναν παππού ή μια γιαγιά που χάθηκε.
Αυτή η σχέση όμως μπορεί να ήταν καθοριστική για εσένα
οπότε πας προς τα πίσω για να θυμηθείς πώς ήσουνα.
Έχει σημασία να δούμε και το πλαίσιο στο οποίο γίνεται η διαδικασία της νοσταλγίας μερικές φορές.
Ας πούμε: Ένας άνθρωπος που ζει στο εξωτερικό νοσταλγεί στιγμές του στην Ελλάδα
γιατί είναι το πλαίσιο, ενδεχομένως, της ζωής του εκεί πέρα που του λείπουν πράγματα απ' την Ελλάδα
δηλαδή μπορεί να του λείπει ο ήλιος, ο καιρός, οτιδήποτε.
Ή νοσταλγούμε ωραίες μας στιγμές από σχέσεις παρελθοντικές
γιατί ενδεχομένως σ'αυτή τη φάση τη ζωή μας είμαστε μόνοι μας και μας λείπει αυτό το κομμάτι.
Μπορεί να μας λείπει ο εαυτός μας σε εκείνη τη φάση της ζωής μας.
Το πώς ήμασταν συναισθηματικά, συμπεριφορικά, η εικόνα που είχαμε.
Μπορεί να μας λείπουν οι δεσμοί μας με τους άλλους ή με τη συνθήκη.
Μπορεί να είχαμε μια καλή σχέση, ας πούμε, και μία καλή αλληλεπίδραση η οποία τώρα πια έχει φύγει και απουσιάζει.
Γιατί μπορεί να σου λείπει αυτή η εικόνα. Μπορεί να σου λείπει ένα συναίσθημα, η ανεμελιά.
Για πολλούς λόγους. Ποτέ πάντως για έναν.
Η κουβέντα γύρω από το πόση, μάλλον η απάντηση στο πόση δύναμη έχει η μάζα, είναι πολύ μεγάλη.
Στο μυαλό μου μπορώ να σου απαντήσω μόνο με μία εικόνα, ας πούμε, από ένα κύμα ανθρώπων, ας πούμε.
Φαντάσου αυτό το κύμα των ανθρώπων, ένα απρόσωπο κύμα, να κατευθύνεται προς κάπου.
Τόση δύναμη έχει η μάζα.
Είναι άνθρωποι που μαζοποιούνται από επιλογή, που ακολουθούν τη μάζα γιατί δε μπορούν να υπάρξουν διαφορετικά.
Νιώθουν, ας πούμε, ότι αν πουν ότι διαφοροποιούνται από αυτό που γίνεται στην εποχή τους,
στο περιβάλλον τους, στη χώρα τους, ότι δε μπορούνε να αντέξουνε τη σύγκρουση με τους άλλους,
οπότε ακολουθούν το ρεύμα της εποχής, τη μάζα.
Και υπάρχουν και άνθρωποι που δε μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους
να χάνει το χαρακτήρα του για να ακολουθεί τους άλλους.
Δηλαδή αυτοί που επιλέγουνε να μπούνε και να μαζοποιηθούν είναι και άνθρωποι σίγουρα που αισθάνονται ανασφάλεια.
Θα' λεγα το μεγαλύτερο μέρος είναι άνθρωποι που αισθάνονται ανασφάλεια.
Μπορεί να είναι και άνθρωποι που αισθάνονται όμως ότι δε μπορούν να υπάρξουν διαφορετικά
παρά μόνο ακολουθώντας τους άλλους
Η σύνδεσή μας με τους άλλους είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινής μας ύπαρξης.
Το να καθρεφτίσουμε τον εαυτό μας στα μάτια των άλλων υπήρξε πάντα ένα ζητούμενο.
Υπάρχω επειδή ο άλλος με αναγνωρίζει σαν ύπαρξη.
Ήτανε από αρχαιοτάτων χρόνων ένα φιλοσοφικό πολύ μεγάλο ερώτημα.
Συνδεόμαστε με τους άλλους και είμαστε σημαντικοί για τους άλλους,
αλλά δεν υπάρχουμε μόνο για αυτό το λόγο.
Μία σημαντική ανακάλυψη που έκανα μέσα από το επάγγελμα
ήτανε να εμπιστεύομαι την ανθρώπινη φύση.
Η ανθρώπινη φύση πραγματικά είναι πάρα πολύ ισχυρή και γεμάτη εκπλήξεις.
Και ότι ακόμα και άνθρωποι που πιστεύεις ότι δε θα τα καταφέρουν να επιβιώσουν
μέσα από μια δύσκολη συνθήκη, μέσα από μία ψυχοπιεστική συνθήκη, εν τέλει έχουνε
όλους τους μηχανισμούς μέσα τους για να τα καταφέρουν και να επιβιώσουν.
Δηλαδή...
Ακόμα και αν η ψυχή σου βγει με τραύματα και πραγματικά...
...ξέρεις...
πολύ πληγωμένη από μία διαδικασία, από μία συνθήκη, από μία φάση, θα βγει.
Και θα την κουβαλήσεις μαζί σου μετά από αυτό.
Δε θα πεθάνεις. Ακόμα και σε συνθήκες που νομίζεις ότι μπορεί να πεθάνεις ή
μπορεί να χάσεις τον εαυτό σου ή οτιδήποτε,
αυτό είναι το πιο τρομακτικό και ταυτόχρονα υπέροχο, είναι ότι επιβιώνεις.
Η αξία της παιδικότητας είναι ανεκτίμητη
για αυτό λέμε ότι τα παιδικά μας χρόνια είναι ανεκτίμητα.
Γιατί δεν είναι μόνο αυτό που χτίζουμε εκείνη τη στιγμή όταν είμαστε παιδιά, ας πούμε,
οι αρχές, οι συμπεριφορές, οι συναισθηματικοί δεσμοί,
το αίσθημα της ασφάλειας με τη μαμά και όλα αυτά.
Όχι, είναι πολύ βαθύτερα. Είναι πράγματα στα οποία θα επιστρέφουμε σε όλη την πορεία της ζωής μας.
Είναι καλό να κρατάμε
ένα δίαυλο επικοινωνίας με τις ρίζες μας,
από που ξεκινήσαμε, ποιοι είμαστε.
Να θυμόμαστε ότι όλοι εν τέλει κάποτε υπήρξαμε παιδιά.
Και παίζαμε και ήμασταν ανέμελοι και δε μας απασχολούσαν πράγματα που
στην ενήλικη ζωή μάς βαραίνουνε και μερικές φορές
υπάρχει ανάγκη να μας βαραίνουνε, όπως είναι το κομμάτι της επιβίωσης, αλλά
ως πού μπορεί να μας βαραίνει, ας πούμε, το κυνήγι των χρημάτων;
Ή το κυνήγι της φήμης;
Πόσα κομμάτια μπορούμε να θυσιάσουμε για να πετύχουμε αυτό;
Σε ένα επίπεδο τα κοινωνικά φίλτρα χρησιμεύουνε, δηλαδή
ήσουν παιδί και δεν είχες την αίσθηση του κινδύνου.
Τώρα που είσαι ενήλικας οφείλεις να έχεις την αίσθηση του κινδύνου
και το κοινωνικό φίλτρο μπορεί να σε προστατεύσει σε αυτό.
Στο ότι, ας πούμε, αν πιεις πολύ, κινδυνεύεις μετά όταν θα οδηγήσεις.
Την παιδικότητα όπως τη διαμορφώνουμε τώρα και τη συζητάμε
την αντιλαμβάνομαι σα μια αίσθηση απλότητας, ουσιαστικότητας,
ότι περνάω καλά με έναν άνθρωπο και θα κάνω παρέα με αυτό τον άνθρωπο
και δε με νοιάζει αν αυτός ο άνθρωπος είναι φτωχός ή πλούσιος ή έχει έναν τίτλο ή όχι.
Και νομίζω ότι αυτές είναι βασικές αρχές που πρέπει λίγο να μας ανατροφοδοτούν
στην ενήλική μας ζωή και να τις κουβαλάμε για να διαμορφώνουμε
μία πιο ευτυχισμένη ύπαρξη στο σύνολό μας.
Αν μπορούσα να φωνάξω κάτι στον κόσμο αυτό θα ήταν: «Ακούστε την καρδιά σας».
Να ακούσουμε την εσωτερική μας φωνή, τις εσωτερικές μας ανάγκες
και να κατευθυνθούμε στο να πραγματοποιήσουμε αυτό που πραγματικά επιθυμούμε
χωρίς να περιοριζόμαστε από «πρέπει» και από περιορισμούς που πολλές φορές οι ίδιοι θέτουμε στον εαυτό μας
από αμφιβολίες προσωπικές ή οτιδήποτε.
Να βγούμε εκεί έξω και να διεκδικήσουμε αυτό που θέλουμε.