From Digital Science Art to Digital Arts Science (2) From Digital Science Art to Digital Arts Science (2) Del arte de la ciencia digital a la ciencia de las artes digitales (2) De l'art scientifique numérique à la science des arts numériques (2)

Στην ουσία, δηλαδή, προσπαθούμε να παρουσιάσουμε... προσπαθούμε να μεταφράσουμε, εντός εισαγωγικών... Προσπαθούμε να δώσουμε κάποια εναύσματα για συζήτηση.

Είχαμε συζητήσει και στο παρελθόν το κομμάτι... την καλλιτεχνική έρευνα, το artistic research. We had discussed in the past the part ... the artistic research, the artistic research.

Και λέγαμε καμιά φορά ότι είναι σχεδόν αντιφατικό.

Από τη μία πλευρά, το αισθανόμαστε ότι υπάρχει η τέχνη... κι από την άλλη η έρευνα.

Βέβαια, απ' αυτό που συζητάμε τώρα, κατανοούμε ότι έχουν κοινά σημεία. Αλλά ταυτόχρονα, η καλλιτεχνική έρευνα σημαίνει ένα πολύ ιδιαίτερο πράγμα.

Θα ήθελες να μας πεις δυο λόγια γι' αυτό; Δεν ξέρω αν υπάρχει ένας ορισμός της καλλιτεχνικής έρευνας... κι αν θα μπορούσα εγώ αυτήν τη στιγμή να τον φέρω εδώ στη συζήτηση.

Σίγουρα, η καλλιτεχνική έρευνα...

έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την καλλιτεχνική πρακτική. has a lot to do with artistic practice.

Αυτή είναι η βάση της κι αυτός είναι ο στόχος της και το αντικείμενό της. This is its basis and this is its goal and its object.

Ο όρος χρησιμοποιείται πολύ σήμερα για διδακτορικές διατριβές... που στην ουσία αναλαμβάνουν, φυσικά, καλλιτέχνες. The term is widely used today for doctoral dissertations ... which are, in fact, undertaken by artists.

Οπότε, είναι ένα κομμάτι της ακαδημίας αυτήν τη στιγμή.

Αυτό είναι στο οποίο ήδη αναφέρθηκες που φέρνει μια αντίφαση. This is what you have already mentioned that brings a contradiction.

Γιατί πάμε να βάλουμε, ας πούμε, την τέχνη μέσα σ' ένα καλούπι. Κι εκεί μπαίνουν κάποια ερωτηματικά.

Κάτι που σκέφτηκα τώρα και θα ήθελα να προσθέσω... σε σχέση με όσα λέγονταν και πριν, σε σχέση με την καλλιτεχνική έρευνα... Something I thought about now and I would like to add ... in relation to what was said before, in relation to artistic research ...

και τη σχέση τέχνης και τεχνολογίας είναι ότι αυτήν τη στιγμή... όπως είπε κι η Μαρία, η ψηφιακή τεχνολογία... είναι μέρος της καθημερινότητάς μας.

Οπότε, κατά κάποιον τρόπο, πολλοί καλλιτέχνες... που δουλεύουν με διαφορετικά μέσα κι όχι αποκλειστικά με τα ψηφιακά... αξιοποιούν διαφορετικά μέσα, είτε την εικονική πραγματικότητα... είτε τους εικονικούς κόσμους, είτε το ψηφιακό βίντεο... το διαδίκτυο, αυτό είναι ένα κομμάτι. So, in a way, a lot of artists ... who work with different media and not just digital ... use different media, either virtual reality ... or virtual worlds, or digital video ... the internet , this is a piece.

Όμως, ένα άλλο κομμάτι που θέλω να φέρω στην κουβέντα μας... είναι η κοινότητα των καλλιτεχνών... η οποία αξιοποιεί τα μέσα αυτά... αλλά ταυτόχρονα στέκεται, κατά κάποιον τρόπο, κρητικά απέναντί τους. But, another piece that I want to bring to our conversation ... is the community of artists ... which utilizes these media ... but at the same time stands, in a way, Cretan towards them.

Δηλαδή, εγείρει διαρκώς ερωτήματα.

Παράδειγμα, για τα δεδομένα.

Γιατί και ποια δεδομένα καταγράφονται; Why and what data are recorded?

Από ποιον; Τι γίνεται μ' αυτά τα δεδομένα; Πώς αυτά τα ερωτήματα γίνονται μέρος και της έρευνας στην πορεία. How these questions become part of the research along the way.

Δηλαδή, εκεί μετά, μια ενδιαφέρουσα γεννάται.

Μαρία, παίρνοντας το κομμάτι... που έχει να κάνει και με την κριτική προσέγγιση... και με το τι είναι η καλλιτεχνική έρευνα.

Δεν μπορούμε να το εξαντλήσουμε σε δυο λεπτά.

Από την πλευρά της δημιουργού, να λειτουργείς, να δημιουργείς έργα... τα οποία έχουν ψηφιακό χαρακτήρα κι είπα προηγουμένως... έχουν και μεγάλη υλικότητα τα δικά σου έργα. From the creator's point of view, to operate, to create works ... which have a digital character and I said before ... your own works also have great materiality.

Τι σημαίνει, από πλευράς εξοικείωσης που πρέπει να 'χει ο καλλιτέχνης... με την τεχνολογία; What does it mean, in terms of familiarity that the artist must have ... with technology? Για να μπορείς να σταθείς κριτικά, πρέπει κάπως να την καταλαβαίνεις. In order to be critical, you have to understand it.

Βέβαια, αυτό που βλέπουμε είναι ότι πολύ συχνά... χωρίς να καταλήγει σε ακαδημαϊσμό... ένας καλλιτέχνης έρχεται να μας πει μ' έναν πολύ απλό τρόπο... κάτι που ένα paper δεν μπορεί να το πει... που να γράφει 30 σελίδες πάνω σ' αυτό. Of course, what we see is that very often ... without ending up in academia ... an artist comes to tell us in a very simple way ... something that a paper cannot say ... that it can write 30 pages on it. Αλλά εσύ, ως δημιουργός, τι αισθάνεσαι...

ότι είναι τα απαραίτητα εφόδια που πρέπει να 'χεις τεχνικής φύσεως... για να φτιάξεις ένα έργο; that they are the necessary supplies that you must have of a technical nature ... to make a project? Ή είναι κάτι που μπορείς να το κάνεις με άλλον;

Τεχνικής φύσεως, όπως είπα και πριν, υπάρχουν όλα στο διαδίκτυο.

Δηλαδή, τα πάντα μπορείς να βρεις... και τα πάντα μπορείς να φτιάξεις πλέον μόνος. That is, you can find everything ... and you can do everything yourself.

Αλλά δεν είναι διασκεδαστικό να δουλεύεις μόνος σου.

Είναι καλύτερα, εγώ υποστηρίζω τη συνεργασία... και την ομάδα λόγω της ανταλλαγής.

Και γιατί μέσα απ' αυτό, προκύπτουν καινούργια ερωτήματα... που δεν είχες θέσει στον εαυτό σου. Έρχονται οι άλλοι και τα φέρνουν.

Και μέσα απ' αυτήν τη διαδικασία, εξελίσσεται η δουλειά σου. And through this process, your work evolves. Το θέμα είναι μετά πώς όλα αυτά τα ερωτήματα που έχουν προκύψει... μπορείς να τα περάσεις στον θεατή.

Και μ' έναν διαφορετικό τρόπο, γιατί δεν είναι ένα paper. Δεν είναι γραπτός λόγος για να τα μεταφέρεις... αλλά πρέπει, με κάποιον τρόπο να κάνεις τον θεατή.... να τα νιώσει, να τα αισθανθεί αυτά όλα. It is not a written reason to convey them ... but you have to, in a way, make the viewer .... feel them, feel them all.

Εκεί είναι το μεγάλο challenge.

Και σε σχέση με το κομμάτι το υλικό εναντίον του άυλου.

Γιατί βάζεις στο έργο και στη δουλειά σου, αν θες μας λες... για τα έργα που ετοιμάζεις αυτήν την περίοδο.

Γιατί είναι σημαντικό στο έργο σου να δείχνεις... όχι μόνο κάτι που βλέπουμε σε μια οθόνη... αλλά κάτι που πάντοτε έχει μια σωματική έκφραση... ή καταλήγει να έχει ένα υλικό αποτέλεσμα;

Γιατί, πέρα απ' το ότι ίσως σου αρέσει κι είναι αρκετό αυτό... αλλά για ποιον λόγο, τι σε τραβάει... σ' αυτό το κομμάτι; Why, apart from the fact that you may like it and that is enough ... but for what reason, what draws you ... to this piece? Επειδή στην καθημερινότητά μας... ασχολούμαστε τόσο πολύ με την τεχνολογία και την οθόνη...

μ' ενδιαφέρει πολύ να επιστρέψουμε στον φυσικό κόσμο. Μα πώς θα επιστρέψουμε στον φυσικό κόσμο... έχοντας δει πλέον και γνωρίζοντας όλα αυτά που ξέρουμε;

Είναι τελείως διαφορετική η ματιά μας κι η οπτική μας. Our look and our perspective are completely different.

Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι παράγοντας φυσικά αντικείμενα... να κωδικοποιήσω αφηγήσεις μέσα σ' αυτά, μέσα στ' αντικείμενα. Αυτό το διάστημα, ασχολούμαι κι η έρευνά μου... έχει να κάνει με τα κεντημένα ψωμιά της παράδοσης.

Μ' ενδιαφέρει πάρα πολύ η ιδέα της παράδοσης... κι η ιδέα της χειροτεχνίας και πώς αυτά μπορούν... να εμπεριέχουν την αφήγηση μέσα. Τα κεντημένα ψωμιά τα δουλεύω μαζί με τις Locus Athens... και προσπαθώ να δημιουργήσω... μια νέα παραγωγή, μια νέα γραμμή παραγωγής... στην οποία μπαίνουν μέσα και τα διαδικτυακά application. I work on the embroidered breads together with Locus Athens ... and I try to create ... a new production, a new production line ... in which the online applications are included.

Πώς, δηλαδή, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε.... την παράδοση μέσα απ' αυτά που μας δίνονται; That is, how could we examine ... the tradition through what is given to us? Επίσης, δουλεύω πολύ με την κατασκευασμένη παράδοση... που μ' ενδιαφέρει και συνεργάζομαι με το Λύκειο Ελληνίδων. Also, I work a lot with the fabricated tradition ... which interests me and I collaborate with the Lyceum of Greek Women. Εξετάζω τις φορεσιές του Όθωνα και της Αμαλίας... ως επιβεβλημένα σύμβολα... και πώς μπορώ ν' αναλύσω, αλγοριθμικά και στατιστικά... τα σύμβολα που έχουν πάνω τους... και να δημιουργήσω νέα σύμβολα και νέες αφηγήσεις μ' αυτά. Ένα ακόμα έργο που δουλεύω που ίσως απαντήσει στην ερώτησή σου... είναι, μαζί με τον Μαρίνο Κουτσομιχάλη... και το Τμήμα Σηροτροφίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο... εξετάζουμε τους μεταξοσκώληκες και τα δεδομένα... που μπορούμε ν' αντλήσουμε απ' τη ζωή του μεταξοσκώληκα. Κι έπειτα πώς αυτά τα δεδομένα μπορούν να δημιουργήσουν μια αφήγηση... στο υφαντό που θα παραχθεί απ' το μετάξι του μεταξοσκώληκα. And then how this data can create a narrative ... in the fabric that will be produced from the silkworm silk. Αυτά είναι κάποια παραδείγματα για το πώς δουλεύω... και πώς προσπαθώ να βρω μια ισορροπία... ανάμεσα στην τεχνολογία και στο φυσικό αντικείμενο.

Νομίζω ότι, όπως είπες και πριν, αυτός ο διαχωρισμός... όλο και πλέον γίνεται πιο δύσκολο να τον θέσεις. I think that, as you said before, this separation ... it is becoming more and more difficult to put it.

Μα έχει μια σημασία που επιστρέφουμε στην υλικότητα.

Κι εκτός απ' την υλικότητα, να επιστρέψουμε και στη Ναταλία. Η όλη αυτή συζήτηση μιλάει για το πώς μπορούμε να εξηγήσουμε... να σκεφτούμε τα θέματα... που σχετίζονται με την τεχνολογία κι αλλάζουν τη ζωή μας.

Όπως μας είπες πριν, οι επιστήμονες έχουν αλλάξει τις πρακτικές τους... όπως και οι καλλιτέχνες, κι έχει μεγάλη σημασία... να 'ναι μέσα στην κοινωνία, έχει μεγάλη σημασία... η επικοινωνία η επιστημονική. As you told us before, scientists have changed their practices ... just like artists, and it's very important ... yes in society, it's very important ... communication is scientific. Στο επίπεδο των πολιτικών που έρχονται να τα στηρίξουν αυτά, τι γίνεται; At the level of politicians who come to support them, what happens?

Ασχολείσαι τόσα χρόνια με ευρωπαϊκά προγράμματα... έχεις τρέξει μερικά απ' τα πιο μεγάλα δίκτυα στην Ευρώπη... στο κομμάτι της ψηφιακής επιστήμης κι ανοιχτής επιστήμης. Τι προσπαθεί να πετύχει αυτήν τη στιγμή; What is he trying to achieve right now?

Μπορείς να μας εξηγήσεις με δυο κουβέντες... τι προσπαθεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στο θέμα.... της ψηφιακής επιστήμης και του ψηφιακού εγγραμματισμού; Can you explain to us in two words ... what the European Union is trying to do on the subject of .... digital science and digital literacy?

Αυτήν τη στιγμή μάλλον έχουν ξεκινήσει ήδη εδώ και τέσσερα πέντε χρόνια... λίγο κεντρικά απ' την Ευρώπη, υπάρχει πολιτική απόφαση... ότι πρέπει πλέον η Ευρώπη ν' αλλάξει πορεία... και να έχει τον εγγραμματισμό, το data literacy... και κυρίως τα δεδομένα και στις καινούργιες τεχνολογίες. Υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες ή ευρωπαϊκά προγράμματα... τα οποία προσπαθούν να οργανώσουν όλες τις χώρες... κι η κάθε χώρα να μπορεί να κάνει το δικό της το κομμάτι. There are European directives or European programs ... which try to organize all the countries ... and each country can do its part.

Υπάρχει το μεγάλο το "Digital Europe", το πρόγραμμα... το οποίο θα βγει το 2021 για εφτά χρόνια... παράλληλα με τον "Ορίζοντα 2020"... το οποίο θα δώσει... Ωραία ονόματα, έχουν ποιητικότητα. There is the big "Digital Europe", the program ... which will be released in 2021 for seven years ... in parallel with "Horizon 2020" ... which will give ... Nice names, they have quality. [γέλια]

το οποίο θα δώσει 600 εκατομμύρια ευρώ... Κι αυτό ποιητικότητα έχει. Ακριβώς.

Στα skills, στις δεξιότητες, στις ψηφιακές δεξιότητες.

Το οποίο θα πρέπει κάθε χώρα παράλληλα να έχει δικά της προγράμματα... μα να μπορεί ν' αντλήσει και πόρους απ' αυτό το μεγάλο πρόγραμμα. Which each country should have its own programs ... but also be able to draw resources from this great program. Υπάρχει μια ατζέντα, η ψηφιακή ατζέντα για τις ψηφιακές δεξιότητες... το οποίο είναι καταγεγραμμένο. There is an agenda, the digital agenda for digital skills ... which is recorded. Υπάρχουν σε κάθε χώρα... οι κόμβοι των National Coalition Jobs and Digital Coalitions... και γίνονται προσπάθειες. They exist in every country ... the nodes of the National Coalition Jobs and Digital Coalitions ... and efforts are being made.

Μέχρι τώρα, το κακό είναι ότι όλα αυτά είναι κατανεμημένα. So far, the bad news is that all of this is distributed.

Αλλιώς το προσεγγίζει η επιστήμη κι ο ακαδημαϊκός χώρος... αλλιώς το προσεγγίζουν οι τέχνες, αλλιώς ο δημόσιος τομέας. Science and academia approach it differently ... the arts approach it differently, the public sector differently.

Το μεγάλο στοίχημα είναι κάθε χώρα να κάνει μια στρατηγική... και νομίζω ότι η χώρα μας πλέον μπαίνει σ' αυτό το κανάλι... και μια στρατηγική που όμως θα πρέπει να βρεθούν οι κατάλληλοι φορείς... να τις υλοποιήσει. The big bet is for each country to make a strategy ... and I think that our country is now entering this channel ... and a strategy that, however, the appropriate bodies must be found ... to implement them. Ένα βασικό πράγμα που θα πρέπει να σκεφτούμε όλοι μας... όσοι είμαστε ανακατεμένοι σ' αυτά τα θέματα... είναι πώς θα φέρουμε τον κόσμο κοντά. Δηλαδή πώς θα φέρουμε τους πολίτες, πώς θα φέρουμε τους καλλιτέχνες... πώς θα φέρουμε τους επιστήμονες, γιατί είναι τα ίδια προβλήματα... ή παρόμοια προβλήματα.

Τουλάχιστον στον δικό μας χώρο, αυτό που ήθελα να τονίσω... είναι ότι αυτό που κατάλαβα απ' ό,τι είπαν οι κυρίες. At least in our area, what I wanted to emphasize ... is that what I understood from what the ladies said. είναι ότι εμείς ένα απ' τα βασικά πράγματα... για να κάνουμε είναι η διεπιστημονικότητα. Πώς διάφορες επιστήμες δουλεύουν μεταξύ τους.

Το θέμα είναι πώς θα το κάνουμε πιο ευρύ αυτό. The question is how to make this wider.

Καλλιτέχνες, κοινό, οτιδήποτε.

Όλο αυτό πρέπει να 'ναι μέσα στη στρατηγική. All of this must be part of the strategy. Είναι λίγο δύσκολο γιατί δεν ξέρω... πόσο μακροπρόθεσμα βλέπουν αυτοί που χαράζουν την πολιτική. It's a little difficult because I do not know ... how long the policy makers see it.

Είναι δύσκολο, βέβαια, και το γεγονός ότι οι πολιτικές απ' τη φύση τους... είναι μεγάλης κλίμακας αντικείμενα, αν μου επιτρέπετε... και τα οποία έχουν μια εν γενεί γραφειοκρατία. Δηλαδή πολύ συχνά, αυτό που βλέπουμε κι εμείς ως ένα ίδρυμα... που είμαστε κάπου στη μέση, βλέπουμε το χάσμα... ανάμεσα στις πολύ μεγάλες πολιτικές... και μια πραγματικότητα που συμβαίνει ζώσα αυτήν τη στιγμή... και τρέχει με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα. That is, very often, what we see as an institution ... that we are somewhere in the middle, we see the gap ... between the very big policies ... and a reality that is happening alive right now ... and it runs with much higher speed.

Σ' αυτό το πλαίσιο, και μια ερώτηση και στις τρεις είναι το εξής. Μιλήσαμε για το τι συμβαίνει στις πρακτικές μας... μιλήσαμε για τις πολιτικές τις ευρωπαϊκές.

Αυτό που υπάρχει, ο ελέφαντας στο δωμάτιο... είναι όλες αυτές οι τεχνολογίες οι οποίες δεν είναι ευρωπαϊκές.

Είναι κατεξοχήν αμερικάνικες ή κινέζικες... κι επίσης δεν έρχονται απαραίτητα από την πολιτεία. They are predominantly American or Chinese ... and also do not necessarily come from the state.

Είναι σκληρός ιδιωτικός τομέας.

Και μάλιστα ένας πολύ ιδιαίτερος είναι αυτό που λέμε η μεγάλη τεχνολογία... τα μεγάλα κοινωνικά δίκτυα.

Πώς αυτό σας επηρεάζει την κάθε μια ξεχωριστά; How does this affect you individually?

Μπορείτε να πείτε ότι "δεν με ενδιαφέρει... στην πρακτική μου, δεν με επηρεάζει". You can say that "I do not care ... in my practice, it does not affect me". Ή τι επιρροή έχει στην εργασία σας, στο αντικείμενό σας αυτό; Or what influence does it have on your work, on your subject matter?

Δηλαδή όλη η μεγάλη τεχνολογία, είτε μιλάμε για μηχανές αναζήτησης... είτε μιλάμε για κοινωνικά δίκτυα, είτε για πλατφόρμες... οι οποίες μοιράζουν περιεχόμενο;

Θα ξεκινήσω από σένα, Δάφνη.

Το θέμα είναι ότι συχνά θέλουμε να λέμε ότι δεν μας επηρεάζουν... αλλά μας επηρεάζουν κάθε στιγμή.

Για μένα, το ερώτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε... όσο μπορούμε να βρίσκουμε εναλλακτικές. For me, the question is what can we do ... as long as we can find alternatives.

Δηλαδή, αν μιλήσουμε για εταιρίες, για παράδειγμα... όπως είναι η Google και το Facebook... που ο περισσότερος κόσμος, ας πούμε, χρησιμοποιεί... το θέμα είναι τι εναλλακτικές υπάρχουν για να μη χρησιμοποιούμε αυτές.

Εγώ κάνω μια προσπάθεια να χρησιμοποιώ... εναλλακτικές μηχανές αναζήτησης.

Προσπαθώ να χρησιμοποιώ το Facebook ελάχιστα, και τα λοιπά.

Το ερώτημα, όμως, που πάντα υπάρχει κι εδώ και χρόνια μας ακολουθεί... αυτή η σκιά που λέει ότι δεν σωζόμαστε... είναι ότι δεν αλλάζει κάτι. Θετική σε βρίσκω, Δάφνη. I find you positive, Daphne.

Θετική σε βρίσκω. Δεν αλλάζει κάτι, πάλι εκεί είμαστε. Nothing changes, we are there again.

Σημαντικό είναι να προσπαθούμε να γνωρίζουμε όσο γίνεται περισσότερα. It is important to try to know as much as possible.

Ή οι άνθρωποι που βρίσκονται σε θέσεις που μπορούν να πληροφορούν... να επικοινωνούν αυτήν τη γνώση. Or people in positions that can inform ... communicate this knowledge.

Δηλαδή, πώς διαχειρίζεται η Google τα δεδομένα;

Τι επιπτώσεις έχει αυτό, για παράδειγμα, στο περιβάλλον;

Τι αντίστοιχα συμβαίνει με το Facebook; What about Facebook?

Τι συμβαίνει με το Netflix; Μεγάλο ερώτημα στην εποχή μας.

Και το streaming και η ενέργεια που καταναλώνεται. Both the streaming and the energy consumed.

Έχει μεγάλη σημασία κι η εκπαίδευση... τι απ' αυτά συζητιέται στα σχολεία. Education is also very important ... what of these is discussed in schools. Και πώς. And how.

Και πώς συζητιέται. Ναι.

Βλέπεις στους καλλιτέχνες να αυξάνεται η θεματολογία σ' αυτά τα ζητήματα; Do you see artists raising the issue on these issues? Οι καλλιτέχνες ν' ασχολούνται μ' αυτά... ή να εμφανίζονται υποδόρια μέσα στο έργο τους, ή εμφανώς; Should artists deal with them ... or appear subcutaneously in their work, or openly? Επειδή έχεις μια μεγάλη εικόνα... λόγω της δουλειάς σου για το τι συμβαίνει τουλάχιστον στην Ευρώπη. Because you have a big picture ... because of your work on what is happening at least in Europe.

Σίγουρα μεν, ναι.

Είναι περισσότεροι οι καλλιτέχνες που καταπιάνονται με τα ζητήματα. There are more artists who deal with the issues.

Είναι περισσότεροι που καταπιάνονται... με τα ψηφιακά μέσα, γενικότερα.

Και με την κριτική, όμως, αυτή πλευρά είναι περισσότεροι και περισσότερες. And with criticism, however, this side is more and more.

Όπως και είναι πολύ μεγαλύτερο το κοινό... που ενδιαφέρεται για τα ζητήματα αυτά, που είναι σημαντικό. As is the much larger audience ... who are interested in these issues, which is important.