×

我们使用cookies帮助改善LingQ。通过浏览本网站,表示你同意我们的 cookie 政策.


image

Onassis Foundation, Άλογα κατάδυσης και άλλες μυθολογίες | Κωνσταντίνος Παπανικολάου (2)

Άλογα κατάδυσης και άλλες μυθολογίες | Κωνσταντίνος Παπανικολάου (2)

Μάλιστα, η πινακίδα πίσω γράφει με μεγάλα γράμματα "Προσοχή." Η υπόθεσή μου, που ήταν και των περισσότερων... ήταν ότι μάλλον επρόκειτο για κάποιο είδος θεραπευτικού χορού.

Κάποια έρευνα, η οποία τότε μπορεί να βρισκόταν... στα πρώτα της βήματα.

Κάποια ζευγάρια χορεύουν μπροστά σε ασθενείς... και οι εμπειρογνώμονες κρατάνε σημειώσεις... ή βλέπουν τα αποτελέσματα αυτής της επαναστατικής μεθόδου... για εκείνη την εποχή.

Καμία σχέση.

Απολυθήκαμε όλοι τα επόμενα πέντε λεπτά.

Η χορογράφος μας αποκάλυψε, και μάλιστα μας παρότρυνε... να δούμε και μία πολύ ωραία ταινία... το "Σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν." Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι ένα ντοκουμέντο... από μία πολύ γνωστή μορφή θεάματος τότε... που λεγόταν "Μαραθώνιοι χορού." Η αρχή έγινε το 1924 όταν μία χορεύτρια, η Άμα Κάμινγκς... χόρεψε συνεχόμενα για 27 ώρες.

Αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον του τύπου, και πολλές ενζενί... ή κοπέλες του κινηματογράφου μιμήθηκαν το παράδειγμά της.

Έτσι, δημιουργήθηκε μία αυθόρμητη μορφή ψυχαγωγίας... μέσα σ' όλη την τρέλα της δεκαετίας του '20... μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ξεκίνησαν οι μαραθώνιοι χοροί... σαν το παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Βέβαια, δεν υπήρχε κακός μάγος εκεί, το κάνανε οικειοθελώς.

Το σημείο καμπής, όμως, έρχεται το 1929, μετά το οικονομικό κραχ.

Χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν στο δρόμο ή έμειναν άνεργοι.

Το συγκεκριμένο αθώο, κατά μία έννοια, θέαμα... άλλαξε εντελώς ταυτότητα... και πλέον, άρχισε να οργανώνεται στη μορφή... ραδιοφωνικού ριάλιτι. Άνθρωποι που είχαν ανάγκη από χρήματα... δήλωναν συμμετοχή με τον παρτενέρ τους... και έπρεπε να χορεύουν ασταμάτητα.

Δικαιούνταν μόνο ένα τέταρτο ξεκούρασης την ώρα... και χόρευαν μέχρι τελικής πτώσης, μέχρι να μείνει όρθιο ένα ζευγάρι.

Το νικητήριο. Αυτές οι εκδηλώσεις μπορούσαν να διαρκέσουν... από λίγες εβδομάδες έως 5-6 μήνες.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που ενίσχυσε πολύ τέτοια θεάματα... είναι ότι απ' το πουθενά μπορούσαν να δημιουργηθούν... πολλές καινούργιες θέσεις εργασίας. Υπήρχαν μάγειρες που μαγείρευαν... μασέρ... νοσοκόμοι, γιατροί, δημοσιογράφοι, μουσικοί.

Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, μετά, όταν πέρασε η οικονομική ύφεση... σιγά σιγά το κοινό άρχισε να χάνει και το ενδιαφέρον του... και εγκαταλείφθηκαν.

Το αστείο είναι ότι όταν το μοιράστηκα μετά με τη θεία μου στην Αμερική... η οποία όταν ήταν μικρή παρακολουθούσε... γιατί τότε ήταν και οι πρώτες μέρες του ραδιοφώνου, οπότε ο κόσμος... έψαχνε τι παίζει στο ραδιόφωνο, τι γίνεται.

Η θεία μου, όταν της το είπα, θυμήθηκε τα παιδικά της χρόνια... πόσο της άρεσε, τι ωραία διασκέδαση που ήταν.

Η ίδια θεία, όταν είχε γίνει το "Big Brother" στην Ελλάδα... θυμάμαι σε άλλη αντίστοιχη κουβέντα το πόσο... έξαλλη ήταν με την ανθρώπινη κατάντια... την σήψη και παρακμή της εποχής μας. Ξεχνώντας ότι μάλλον η γενιά της υπήρξε για ακόμα μία φορά... πιο σκληροπυρηνική σε θέματα ριάλιτι.

ΤΟ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΠΑΛΕΤΟ

Κάποια χρόνια αργότερα, πήρα την απόφαση να συνεχίσω... τις θεωρητικές σπουδές μου.

Έτσι βρέθηκα στο Παρίσι, να σπουδάζω φιλοσοφία χορού... και σε μία εξόρμησή μου, βρέθηκα στο μουσείο Όπερας του Παρισιού.

Ένα μουσείο αφιερωμένο στην ιστορία αυτού του ιδρύματος... και γενικότερα στην ιστορία του μπαλέτου.

Εκεί τράβηξα αυτή τη φωτογραφία. Συγγνώμη για την κακή ανάλυση... δεν έχω κάτι καλύτερο.

Το συγκεκριμένο έκθεμα... όσο μπορείτε να διακρίνετε, αναπαριστά... είναι ένα σύνολο από καμένα υφάσματα... κιτρινισμένα απ' τον χρόνο. Αν δείτε λίγο καλύτερα... όσο διακρίνετε... υπάρχουν κάποια κορδόνια, ίχνη από μπαλένες... ένα ζευγάρι κάλτσες πάνω δεξιά.

Μου κέντρισε κατευθείαν το ενδιαφέρον γιατί πάνω στην προθήκη... ήταν πολύ όμορφα απλωμένο με τον φωτισμό.

Όταν το πρωτοείδα... επειδή το είδα καθαρά αισθητικά... φανερά επηρεασμένος απ' τις σπουδές μου τότε... θεώρησα ότι πρόκειται για κάποια τοποθέτηση. Ένα εννοιολογικό έργο τέχνης... όπου ένας εικαστικός προφανώς προσπάθησε κάπως... να οπτικοποιήσει τα βάσανα της μπαλαρίνας.

Πώς δηλαδή καίει τη ζωή της για το καλό της τέχνης της.

Οπότε τη θεώρησα κάπως κακόγουστη, για τα δικά μου μάτια... τοποθέτηση.

Περιέργως, όταν διάβασα το κείμενο... δεν επρόκειτο για κάποια τοποθέτηση, ήταν όντως κάποιο κοστούμι... το οποίο άνηκε σε μια χορεύτρια, ονόματι Εμά Λιβρί.

Το 1858 βρήκε τραγικό θάνατο κατά τη διάρκεια... ενός μπαλέτου, όταν το κοστούμι της ακούμπησε μία λάμπα γκαζιού... που βρισκόταν στη σκηνή, με αποτέλεσμα να πάρει φωτιά.

Δημιουργήθηκε τόσο μεγάλος πανικός... τα κοστούμια και το μέικ-απ ήταν τόσο εύφλεκτα... που οι συνάδελφοί της φοβόντουσαν να πλησιάσουν για να βοηθήσουν.

Ο Τύπος ανέφερε ότι έκανε οχτώ φορές τον γύρο της σκηνής... μέχρι τελικά να παρέμβει ένας πυροσβέστης.

Απ' την ντροπή της, συνειδητοποιώντας τη γύμνια της... έπαιρνε τα καμένα υφάσματα και τα έβαζε πάνω της... για να καλυφθεί. Με αποτέλεσμα, να δημιουργήσει ακόμα πιο βαθιά εγκαύματα.

Η εν λόγω χορεύτρια υπέκυψε τελικά... στους τραυματισμούς της, και πέθανε από σηψαιμία... οχτώ μήνες αργότερα.

Το πρώτο ερώτημα που μου γεννήθηκε, είναι ότι... αν και μία ενδιαφέρουσα ιστορία, τι δουλειά έχει... ένα προσωπικό τραγικό συμβάν σε ένα μουσείο αφιερωμένο στον χορό;

Σε περαιτέρω έρευνα που έκανα, συνειδητοποίησα ότι αυτό... δεν ήταν κάποιο μεμονωμένο συμβάν, αλλά ένα πολύ συχνό φαινόμενο... καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το οποίο μάλιστα...

Ο αγγλικός Τύπος το είχε ονομάσει "Το ολοκαύτωμα των χορευτών." Το θέατρο εκείνη την εποχή ήταν ένας επικίνδυνος χώρος να βρίσκεσαι....

Η βασική αιτία ήταν... οι λαμπτήρες γκαζιού που άρχισαν να χρησιμοποιούνται τότε... αντικαθιστώντας τους πολυελαίους... οι οποίοι σε συνδυασμό με τα πολύ εύφλεκτα υλικά... που βρίσκονται στον συγκεκριμένο χώρο... ήταν πάρα πολύ εύκολο να προκληθεί πυρκαγιά.

Μάλιστα, όλως περιέργως, μου το είπε ένας φίλος αρχιτέκτονας... τα θέατρα εκείνης της εποχής κατασκευάζονταν έτσι ώστε... τα θεωρεία των επισήμων να βρίσκονται τέρμα πίσω.

Όσο πιο μακριά γίνεται απ' τη σκηνή. Γιατί, σε περίπτωση πυρκαγιάς, που ήταν αρκετά συχνό φαινόμενο... να μπορούν οι επίσημοι να φύγουν χωρίς να μπουν σε κίνδυνο.

Μετέπειτα, όταν αντικαταστάθηκαν οι λάμπες γκαζιού με τον ηλεκτρισμό... που γνωρίζουμε σήμερα... τα θεωρεία μεταφέρθηκαν με βάση πλέον όχι την ασφάλεια, αλλά την ορατότητα.

Στο υπερυψωμένο θεωρείο που βρίσκεται δίπλα στη σκηνή.

Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι το 1860 μόνο στην Αγγλία... καταγράφηκαν περίπου 3.000 θάνατοι χορευτών.

Αυτό που καθιστά τους θανάτους πιο τραγικούς... είναι ότι θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.

Τι εννοώ; Ήδη απ' τις αρχές του 16ου αιώνα... υπήρχαν μέσα προστασίας. Υπάρχει μία... μια τεχνική, δεν ξέρω τον όρο της στα ελληνικά... η οποία λέγεται "cartonizing." Παίρνανε τα ρούχα και τα βυθίζανε σε μία ουσία... η οποία λέγεται "alum", στυπτηρία στα ελληνικά... με αποτέλεσμα να γίνονται τα ρούχα πυρίμαχα. Βρέχανε τις κουΐντες, υπήρχαν προστατευτικά μέτρα.

Τι συνέβαινε όμως;

Επειδή η συγκεκριμένη τεχνική... έκανε τα ρούχα θαμπά... δύσκαμπτα και δύσκολο να μεταφερθούν, ενώ για αυτόν που τα φορούσε... ήταν αρκετό βάρος... οι χορεύτριες αρνιόντουσαν να κάνουν χρήση... αυτών των προστατευτικών μέτρων, γιατί θεωρούσαν ότι περιόριζαν... την τεχνική τους απόδοση.

Μάλιστα, η Εμά Λιβρί ήταν απ' τις μεγάλες πολέμιες... των συγκεκριμένων μέτρων ασφαλείας. Σε σημείο να συντάξει μία ανοιχτή επιστολή... στον διευθυντή της όπερας του Παρισιού, λέγοντας ενδεικτικά:

[ανάγνωση σημειώματος]

Πειστήριο που χρησιμοποιήθηκε τελικά εις βάρος της στη δίκη... και δεν έλαβε καμία αποζημίωση για τον θάνατό της.

Για άλλη μία φορά επανέρχεται... στο μυαλό μου αυτή η αίσθηση.

Ποια είναι τα όρια ή τι θυσίες πρέπει να κάνεις... ή σε τι βαθμό πρέπει να διακινδυνέψεις... τη σωματική σου ακεραιότητα, ή και τη ζωή σου ακόμα;

Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα καώ ποτέ επί σκηνής.

Αλλά το πώς... νιώθουμε, γιατί διδασκόμαστε έτσι, μάλιστα... θυμάμαι ένα ντοκιμαντέρ που αφορούσε τη χορευτική εκπαίδευση... στην Ελλάδα. Ήταν μία καθηγήτρια η οποία ανέφερε... και με κάποια περηφάνεια για αυτά που έλεγε.. ότι εφόσον επιλέξατε τον δρόμο του χορού... μπορώ να σας εγγυηθώ τρία πράγματα.

Το πρώτο είναι... ότι δεν θα έχετε ποτέ λεφτά... δεν θα έχετε ποτέ προσωπική ζωή... και θα πονάτε για όλη σας τη ζωή.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ

Επειδή οι σπουδές μου ήταν πια θεωρητικές, και δεν δικαιούμουν... κάποιο άλλο μπόνους... λόγω φύλου... έπρεπε παράλληλα να βιοπορίζομαι, οπότε έπιασα δουλειά... στο ίδρυμα Λουί Βιτόν... το οποίο βρίσκεται στο δάσος της Βουλώνης.

Εκεί πέρα υπήρχε ένα πολύ όμορφο πάρκο με παιδικές χαρές, συλλογή από φυτά... ήταν πολύ όμορφο.

Συνήθιζα μετά το τέλος της δουλειάς μου... να πηγαίνω εκεί.

Η φωτογραφία αυτή... είναι απ' την ενημερωτική πινακίδα της ιστορίας του πάρκου... την οποία δεν έτυχε μέχρι τότε να παρατηρήσω. Ξεκίνησα κατευθείαν... το παιχνίδι ταυτοποίησης.

Αυτό που μου τράβηξε πολύ το ενδιαφέρον ήταν... η συμπαρουσία δύο εντελώς ετερογενών πληθυσμών... στο ίδιο κάδρο.

Η πρώτη μου αντίδραση... φανερά επηρεασμένος απ' τον Τιτανικό... είναι ότι επρόκειτο για μία περισυλλογή ναυαγών... επιζώντων από κάποιο ναυάγιο... τους οποίους, λόγω κρύου, το λιμενικό τους είχε προμηθεύσει με γούνες. Παράλληλα, οι ανήσυχοι συγγενείς ψάχνανε μέσα στους επιζώντες... τους φίλους τους ή τους συγγενείς τους.

Εντελώς άκυρο.

Δεδομένου ότι στη Βουλώνη δεν υπάρχει καν... θάλασσα.

Και παρατηρώντας την λίγο καλύτερα, το δεύτερο φάουλ είναι... ότι οι άνθρωποι που είναι μπροστά στο πλάνο, είναι... διαφορετικής φυλής.

Μάλλον Ίνουιτ.

Οπότε, στην προσπάθειά μου να καταλάβω τι έβλεπα... θυμήθηκα ότι όσο καιρό ζούσα στην Αθήνα, για κάποιο διάστημα... δούλευα σαν χορευτής σε κυνήγι θησαυρού.

Διοργανωνόταν από μία εταιρεία για να ψυχαγωγεί... ξένους επιχειρηματίες που ερχόντουσαν στην Ελλάδα για συνέδρια.

Συγκεκριμένα εγώ ήμουν ντυμένος Ζορμπάς έξω απ' το... θέατρο Ηρώδου Αττικού, και δίδασκα συρτάκι... στους συγκεκριμένους επιχειρηματίες που συμμετείχαν στα συνέδρια. Οπότε θεώρησα ότι πολύ πιθανό και η συγκεκριμένη φωτογραφία... να είναι από κάποιο ταξίδι... που οι άνθρωποι αυτοί εκθέτουν τον τρόπο ζωής, την παράδοσή τους... σαν μία μορφή ψυχαγωγίας.

Πάλι όμως, ξεχνάω ότι βρίσκομαι στη Βουλώνη... οπότε αυτή η υπόθεση δεν παίζει.

Μάλιστα, τα κτίρια από πίσω είναι δυτικά... οπότε εκεί πέρα έκανα μία αντιστροφή.

Λέω... δεν θα ήταν πολύ παράλογο... σε μία εποχή που δεν υπήρχε η άνεση να πάρω το αεροπλάνο... και να κάνω μακρινά ταξίδια... ή δεν ξέρω, ήταν θέμα εμβολιασμών; Υγείας;

Δεν ξέρω. Μπορεί να... να φέρανε το σαφάρι έξω απ' το σπίτι τους... αφού δεν μπορούσαν να πάνε εκεί για σαφάρι. Η συγκεκριμένη υπόθεση δεν είναι πολύ μακριά απ' την πραγματικότητα. Το πάρκο... είχε ιδρυθεί το 1878, ονομαζόταν "Εθνολογικό Πάρκο." Εκεί εξέθεταν, σε μορφή θεάματος, εξωτικούς λαούς.

Ο κόσμος έκοβε εισιτήριο και παρακολουθούσε... τους συγκεκριμένους ανθρώπους... να εκτελούν παραδοσιακούς χορούς, να μαγειρεύουν πιάτα... της φυλής τους.

Αφού εκθέτω ζώα και φυτά, γιατί να μην εκθέτω και ανθρώπους.

Ενώ ξεκίνησε ως ιδιωτική πρωτοβουλία επιχειρηματιών... πάρα πολύ σύντομα... το θέαμα αυτό υιοθετήθηκε και απ' τα υπουργεία... αποικιών, τα οποία ουσιαστικά βρήκαν μία καλή αφορμή... να νομιμοποιήσουν στον Ευρωπαίο την ιδέα της αποικιοκρατίας. Εφόσον αυτοί οι άνθρωποι παρουσιάζονται... σε μία "πρωτόγονη" ή φυσική κατάσταση... σε αυτήν την περίπτωση ο Ευρωπαίος τους εκπολιτίζει... και δεν υπάρχει κάποιο ηθικό θέμα. Εδώ να τονίσουμε φυσικά ότι αυτά τα πάρκα... δεν είχαν καμία εγκυρότητα.

Παρουσίαζαν απλά το κλισέ του Ευρωπαίου... για την εκάστοτε φυλή, και πολλές φορές υπήρχαν φυλές... που παρουσιάζονταν ως κανίβαλοι, ενώ δεν ήταν.

Ή τονίζονταν πολύ χαρακτηριστικά... η φυλή των Πυγμαίων π.χ. στο Κονγκό... επειδή έχουν μικρότερο ύψος και είχαν τότε την τακτική... να πριονίζουν τα δόντια τους. Χρησιμοποιούταν πολύ... και με πολύ επικίνδυνο τρόπο... σαν μία εξελικτική γραμμή. Μάλιστα, στους Ολυμπιακούς του 1904... είχε γίνει ολόκληρη εξελικτική παρέλαση... που παρουσιάζονταν οι φυλές ανάλογα με την πρόοδο που διένυσαν.

Σε διεθνείς εκθέσεις ήταν πολύ συνηθισμένο... είδα κάπου και μία αρκετά σοκαριστική φωτογραφία... όπου παρουσιαζόταν ένας δυτικός άνδρας... ένα ερωτηματικό και από δίπλα ένας χιμπατζής... και από κάτω η λεζάντα έγραφε "Βρες τον κρίκο που λείπει." Ήταν ένα διαφημιστικό τρικ για να εξάψει... την περιέργεια του κοινού. Ποια φυλή απ' τους πρωτόγονους λαούς... θα εκθέσουμε σήμερα; Να σημειώσω ότι η τελευταία χρονολογική έκθεση... έγινε μόλις το 1958 στο Βέλγιο... έναν χρόνο πριν την ανεξαρτητοποίηση του Κονγκό... που ήταν βελγική αποικία.

Η πρώτη πληροφορία... που μου ήρθε στον νου είναι... ότι και σήμερα ακόμα... τα ελληνικά και τα αιγυπτιακά έργα τέχνης βρίσκονται στο Λούβρο... ενώ οτιδήποτε έχει να κάνει με εξωτικούς λαούς... ή με αφρικανική τέχνη, ακόμα και σήμερα στο Παρίσι εκτίθεται... στο Μουσείο του Ανθρώπου.

Η απουσία κριτικού λόγου στον Τύπο της εποχής... με έκανε να αναρωτιέμαι... κατά πόσο το κοινό τότε αντιλαμβανόταν την απόσταση... ανάμεσα σε αυτό που έβλεπε και την αυθεντικότητα.

Γιατί, στο παράδειγμα του Ζορμπά, οι επιχειρηματίες... ερχόμενοι να το δουν, αντιλαμβανόντουσαν ότι πρόκειται... για μία έκθεση του εθνικού μας κιτς.

Δεν πίστευαν ότι είναι κάτι αυθεντικό, άσχετα αν απολάμβαναν την διαδικασία.

Αυτό που μου αρέσει είναι... όταν έρχεσαι για πρώτη φορά σε επαφή με μία φωτογραφία.

Είναι λίγο σαν να μπαίνεις... στη μέση μίας κινηματογραφικής προβολής... και απ' ό,τι βλέπεις, απ' ό,τι έχεις στα χέρια σου... προσπαθείς να καταλάβεις... αυτό που έχεις χάσει, αυτό που έχει προηγηθεί. Γιατί τελικά, μία φωτογραφία, όχι αισθητικά... αλλά ως ντοκουμέντο μίας εποχής... δεν καταφέρνει να μας πει πολλά για την εποχή της.

Πιο πολύ εκθέτει στα μάτια μας τη δική μας.

Η πρακτική μας είναι μία πρακτική που κατά κόρον αφήνει πίσω της... ίχνη, φωτογραφίες. Και το συγκεκριμένο βίντεο... είναι ένα ντοκουμέντο.

Αναρωτιέμαι πολλές φορές... σε μία εποχή τέτοιας ταχύτητας όπως είναι η σημερινή... για πόσα πράγματα που κάνουμε σήμερα... θα νιώθουμε πολύ άβολα αύριο;

Υπότιτλοι AUTHORWAVE


Άλογα κατάδυσης και άλλες μυθολογίες | Κωνσταντίνος Παπανικολάου (2) Diving horses and other mythologies | Konstantinos Papanikolaou (2) Caballos buceadores y otras mitologías | Konstantinos Papanikolaou (2)

Μάλιστα, η πινακίδα πίσω γράφει με μεγάλα γράμματα "Προσοχή." Η υπόθεσή μου, που ήταν και των περισσότερων... ήταν ότι μάλλον επρόκειτο για κάποιο είδος θεραπευτικού χορού.

Κάποια έρευνα, η οποία τότε μπορεί να βρισκόταν... στα πρώτα της βήματα.

Κάποια ζευγάρια χορεύουν μπροστά σε ασθενείς... και οι εμπειρογνώμονες κρατάνε σημειώσεις... ή βλέπουν τα αποτελέσματα αυτής της επαναστατικής μεθόδου... για εκείνη την εποχή.

Καμία σχέση.

Απολυθήκαμε όλοι τα επόμενα πέντε λεπτά. We were all fired for the next five minutes.

Η χορογράφος μας αποκάλυψε, και μάλιστα μας παρότρυνε... να δούμε και μία πολύ ωραία ταινία... το "Σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν." Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι ένα ντοκουμέντο... από μία πολύ γνωστή μορφή θεάματος τότε... που λεγόταν "Μαραθώνιοι χορού." Η αρχή έγινε το 1924 όταν μία χορεύτρια, η Άμα Κάμινγκς... χόρεψε συνεχόμενα για 27 ώρες.

Αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον του τύπου, και πολλές ενζενί... ή κοπέλες του κινηματογράφου μιμήθηκαν το παράδειγμά της. This attracted the interest of the press, and many engineers ... or movie girls imitated her example.

Έτσι, δημιουργήθηκε μία αυθόρμητη μορφή ψυχαγωγίας... μέσα σ' όλη την τρέλα της δεκαετίας του '20... μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ξεκίνησαν οι μαραθώνιοι χοροί... σαν το παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. The marathon dances began ... like the tale of Hans Christian Andersen.

Βέβαια, δεν υπήρχε κακός μάγος εκεί, το κάνανε οικειοθελώς.

Το σημείο καμπής, όμως, έρχεται το 1929, μετά το οικονομικό κραχ.

Χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν στο δρόμο ή έμειναν άνεργοι.

Το συγκεκριμένο αθώο, κατά μία έννοια, θέαμα... άλλαξε εντελώς ταυτότητα... και πλέον, άρχισε να οργανώνεται στη μορφή... ραδιοφωνικού ριάλιτι. This innocent, in a sense, spectacle ... completely changed its identity ... and now, it started to be organized in the form of ... a radio reality show. Άνθρωποι που είχαν ανάγκη από χρήματα... δήλωναν συμμετοχή με τον παρτενέρ τους... και έπρεπε να χορεύουν ασταμάτητα. People who needed money ... declared participation with their partner ... and had to dance non-stop.

Δικαιούνταν μόνο ένα τέταρτο ξεκούρασης την ώρα... και χόρευαν μέχρι τελικής πτώσης, μέχρι να μείνει όρθιο ένα ζευγάρι.

Το νικητήριο. The winner. Αυτές οι εκδηλώσεις μπορούσαν να διαρκέσουν... από λίγες εβδομάδες έως 5-6 μήνες.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που ενίσχυσε πολύ τέτοια θεάματα... είναι ότι απ' το πουθενά μπορούσαν να δημιουργηθούν... πολλές καινούργιες θέσεις εργασίας. Υπήρχαν μάγειρες που μαγείρευαν... μασέρ... νοσοκόμοι, γιατροί, δημοσιογράφοι, μουσικοί. There were cooks who cooked ... masseurs ... nurses, doctors, journalists, musicians.

Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, μετά, όταν πέρασε η οικονομική ύφεση... σιγά σιγά το κοινό άρχισε να χάνει και το ενδιαφέρον του... και εγκαταλείφθηκαν. Precisely for this reason, then, when the economic recession passed ... little by little, the public began to lose interest ... and they were abandoned.

Το αστείο είναι ότι όταν το μοιράστηκα μετά με τη θεία μου στην Αμερική... η οποία όταν ήταν μικρή παρακολουθούσε... γιατί τότε ήταν και οι πρώτες μέρες του ραδιοφώνου, οπότε ο κόσμος... έψαχνε τι παίζει στο ραδιόφωνο, τι γίνεται.

Η θεία μου, όταν της το είπα, θυμήθηκε τα παιδικά της χρόνια... πόσο της άρεσε, τι ωραία διασκέδαση που ήταν.

Η ίδια θεία, όταν είχε γίνει το "Big Brother" στην Ελλάδα... θυμάμαι σε άλλη αντίστοιχη κουβέντα το πόσο... έξαλλη ήταν με την ανθρώπινη κατάντια... την σήψη και παρακμή της εποχής μας. Ξεχνώντας ότι μάλλον η γενιά της υπήρξε για ακόμα μία φορά... πιο σκληροπυρηνική σε θέματα ριάλιτι. Forgetting that her generation was probably once again ... more hardcore in reality issues.

ΤΟ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΠΑΛΕΤΟ

Κάποια χρόνια αργότερα, πήρα την απόφαση να συνεχίσω... τις θεωρητικές σπουδές μου.

Έτσι βρέθηκα στο Παρίσι, να σπουδάζω φιλοσοφία χορού... και σε μία εξόρμησή μου, βρέθηκα στο μουσείο Όπερας του Παρισιού.

Ένα μουσείο αφιερωμένο στην ιστορία αυτού του ιδρύματος... και γενικότερα στην ιστορία του μπαλέτου.

Εκεί τράβηξα αυτή τη φωτογραφία. Συγγνώμη για την κακή ανάλυση... δεν έχω κάτι καλύτερο.

Το συγκεκριμένο έκθεμα... όσο μπορείτε να διακρίνετε, αναπαριστά... είναι ένα σύνολο από καμένα υφάσματα... κιτρινισμένα απ' τον χρόνο. Αν δείτε λίγο καλύτερα... όσο διακρίνετε... υπάρχουν κάποια κορδόνια, ίχνη από μπαλένες... ένα ζευγάρι κάλτσες πάνω δεξιά. If you look a little better ... as far as you can see ... there are some laces, traces of whales ... a pair of socks on the top right.

Μου κέντρισε κατευθείαν το ενδιαφέρον γιατί πάνω στην προθήκη... ήταν πολύ όμορφα απλωμένο με τον φωτισμό. It directly piqued my interest because on the display case ... it was very nicely spread out with the lighting.

Όταν το πρωτοείδα... επειδή το είδα καθαρά αισθητικά... φανερά επηρεασμένος απ' τις σπουδές μου τότε... θεώρησα ότι πρόκειται για κάποια τοποθέτηση. Ένα εννοιολογικό έργο τέχνης... όπου ένας εικαστικός προφανώς προσπάθησε κάπως... να οπτικοποιήσει τα βάσανα της μπαλαρίνας. A conceptual work of art ... where an artist obviously tried somehow ... to visualize the ballerina's sufferings.

Πώς δηλαδή καίει τη ζωή της για το καλό της τέχνης της.

Οπότε τη θεώρησα κάπως κακόγουστη, για τα δικά μου μάτια... τοποθέτηση. So I considered it a bit bad taste, for my own eyes ... attitude.

Περιέργως, όταν διάβασα το κείμενο... δεν επρόκειτο για κάποια τοποθέτηση, ήταν όντως κάποιο κοστούμι... το οποίο άνηκε σε μια χορεύτρια, ονόματι Εμά Λιβρί.

Το 1858 βρήκε τραγικό θάνατο κατά τη διάρκεια... ενός μπαλέτου, όταν το κοστούμι της ακούμπησε μία λάμπα γκαζιού... που βρισκόταν στη σκηνή, με αποτέλεσμα να πάρει φωτιά.

Δημιουργήθηκε τόσο μεγάλος πανικός... τα κοστούμια και το μέικ-απ ήταν τόσο εύφλεκτα... που οι συνάδελφοί της φοβόντουσαν να πλησιάσουν για να βοηθήσουν.

Ο Τύπος ανέφερε ότι έκανε οχτώ φορές τον γύρο της σκηνής... μέχρι τελικά να παρέμβει ένας πυροσβέστης. The press reported that he went around the scene eight times ... until finally a firefighter intervened.

Απ' την ντροπή της, συνειδητοποιώντας τη γύμνια της... έπαιρνε τα καμένα υφάσματα και τα έβαζε πάνω της... για να καλυφθεί. Out of her shame, realizing her nakedness ... she would take the burnt cloths and put them on her ... to cover herself. Με αποτέλεσμα, να δημιουργήσει ακόμα πιο βαθιά εγκαύματα. As a result, it creates even deeper burns.

Η εν λόγω χορεύτρια υπέκυψε τελικά... στους τραυματισμούς της, και πέθανε από σηψαιμία... οχτώ μήνες αργότερα.

Το πρώτο ερώτημα που μου γεννήθηκε, είναι ότι... αν και μία ενδιαφέρουσα ιστορία, τι δουλειά έχει... ένα προσωπικό τραγικό συμβάν σε ένα μουσείο αφιερωμένο στον χορό;

Σε περαιτέρω έρευνα που έκανα, συνειδητοποίησα ότι αυτό... δεν ήταν κάποιο μεμονωμένο συμβάν, αλλά ένα πολύ συχνό φαινόμενο... καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το οποίο μάλιστα...

Ο αγγλικός Τύπος το είχε ονομάσει "Το ολοκαύτωμα των χορευτών." Το θέατρο εκείνη την εποχή ήταν ένας επικίνδυνος χώρος να βρίσκεσαι.... The theater at that time was a dangerous place to be ....

Η βασική αιτία ήταν... οι λαμπτήρες γκαζιού που άρχισαν να χρησιμοποιούνται τότε... αντικαθιστώντας τους πολυελαίους... οι οποίοι σε συνδυασμό με τα πολύ εύφλεκτα υλικά... που βρίσκονται στον συγκεκριμένο χώρο... ήταν πάρα πολύ εύκολο να προκληθεί πυρκαγιά.

Μάλιστα, όλως περιέργως, μου το είπε ένας φίλος αρχιτέκτονας... τα θέατρα εκείνης της εποχής κατασκευάζονταν έτσι ώστε... τα θεωρεία των επισήμων να βρίσκονται τέρμα πίσω.

Όσο πιο μακριά γίνεται απ' τη σκηνή. Γιατί, σε περίπτωση πυρκαγιάς, που ήταν αρκετά συχνό φαινόμενο... να μπορούν οι επίσημοι να φύγουν χωρίς να μπουν σε κίνδυνο. Because, in case of fire, which was quite common ... the officials could leave without being in danger.

Μετέπειτα, όταν αντικαταστάθηκαν οι λάμπες γκαζιού με τον ηλεκτρισμό... που γνωρίζουμε σήμερα... τα θεωρεία μεταφέρθηκαν με βάση πλέον όχι την ασφάλεια, αλλά την ορατότητα. Later, when the gas lamps were replaced with electricity ... as we know today ... the galleries were moved based on not security, but visibility.

Στο υπερυψωμένο θεωρείο που βρίσκεται δίπλα στη σκηνή.

Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι το 1860 μόνο στην Αγγλία... καταγράφηκαν περίπου 3.000 θάνατοι χορευτών. Indicatively I will mention that in 1860 only in England ... about 3,000 deaths of dancers were recorded.

Αυτό που καθιστά τους θανάτους πιο τραγικούς... είναι ότι θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.

Τι εννοώ; Ήδη απ' τις αρχές του 16ου αιώνα... υπήρχαν μέσα προστασίας. What I mean; As early as the beginning of the 16th century ... there were means of protection. Υπάρχει μία... μια τεχνική, δεν ξέρω τον όρο της στα ελληνικά... η οποία λέγεται "cartonizing." Παίρνανε τα ρούχα και τα βυθίζανε σε μία ουσία... η οποία λέγεται "alum", στυπτηρία στα ελληνικά... με αποτέλεσμα να γίνονται τα ρούχα πυρίμαχα. They took the clothes and dipped them in a substance ... which is called "alum", alum in Greek ... as a result of which the clothes became fireproof. Βρέχανε τις κουΐντες, υπήρχαν προστατευτικά μέτρα. It was raining, there were protective measures.

Τι συνέβαινε όμως;

Επειδή η συγκεκριμένη τεχνική... έκανε τα ρούχα θαμπά... δύσκαμπτα και δύσκολο να μεταφερθούν, ενώ για αυτόν που τα φορούσε... ήταν αρκετό βάρος... οι χορεύτριες αρνιόντουσαν να κάνουν χρήση... αυτών των προστατευτικών μέτρων, γιατί θεωρούσαν ότι περιόριζαν... την τεχνική τους απόδοση.

Μάλιστα, η Εμά Λιβρί ήταν απ' τις μεγάλες πολέμιες... των συγκεκριμένων μέτρων ασφαλείας. In fact, Emma Livery was one of the big opponents ... of the specific security measures. Σε σημείο να συντάξει μία ανοιχτή επιστολή... στον διευθυντή της όπερας του Παρισιού, λέγοντας ενδεικτικά:

[ανάγνωση σημειώματος]

Πειστήριο που χρησιμοποιήθηκε τελικά εις βάρος της στη δίκη... και δεν έλαβε καμία αποζημίωση για τον θάνατό της. Evidence that was eventually used against her in the trial ... and she received no compensation for her death.

Για άλλη μία φορά επανέρχεται... στο μυαλό μου αυτή η αίσθηση. Once again it comes back ... in my mind this feeling.

Ποια είναι τα όρια ή τι θυσίες πρέπει να κάνεις... ή σε τι βαθμό πρέπει να διακινδυνέψεις... τη σωματική σου ακεραιότητα, ή και τη ζωή σου ακόμα;

Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα καώ ποτέ επί σκηνής. I want to believe that I will never burn on stage.

Αλλά το πώς... νιώθουμε, γιατί διδασκόμαστε έτσι, μάλιστα... θυμάμαι ένα ντοκιμαντέρ που αφορούσε τη χορευτική εκπαίδευση... στην Ελλάδα. Ήταν μία καθηγήτρια η οποία ανέφερε... και με κάποια περηφάνεια για αυτά που έλεγε.. ότι εφόσον επιλέξατε τον δρόμο του χορού... μπορώ να σας εγγυηθώ τρία πράγματα.

Το πρώτο είναι... ότι δεν θα έχετε ποτέ λεφτά... δεν θα έχετε ποτέ προσωπική ζωή... και θα πονάτε για όλη σας τη ζωή.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ

Επειδή οι σπουδές μου ήταν πια θεωρητικές, και δεν δικαιούμουν... κάποιο άλλο μπόνους... λόγω φύλου... έπρεπε παράλληλα να βιοπορίζομαι, οπότε έπιασα δουλειά... στο ίδρυμα Λουί Βιτόν... το οποίο βρίσκεται στο δάσος της Βουλώνης.

Εκεί πέρα υπήρχε ένα πολύ όμορφο πάρκο με παιδικές χαρές, συλλογή από φυτά... ήταν πολύ όμορφο.

Συνήθιζα μετά το τέλος της δουλειάς μου... να πηγαίνω εκεί. I used to go there after the end of my job.

Η φωτογραφία αυτή... είναι απ' την ενημερωτική πινακίδα της ιστορίας του πάρκου... την οποία δεν έτυχε μέχρι τότε να παρατηρήσω. Ξεκίνησα κατευθείαν... το παιχνίδι ταυτοποίησης. I started straight away ... the identification game.

Αυτό που μου τράβηξε πολύ το ενδιαφέρον ήταν... η συμπαρουσία δύο εντελώς ετερογενών πληθυσμών... στο ίδιο κάδρο. What really interested me was ... the presence of two completely heterogeneous populations ... in the same frame.

Η πρώτη μου αντίδραση... φανερά επηρεασμένος απ' τον Τιτανικό... είναι ότι επρόκειτο για μία περισυλλογή ναυαγών... επιζώντων από κάποιο ναυάγιο... τους οποίους, λόγω κρύου, το λιμενικό τους είχε προμηθεύσει με γούνες. Παράλληλα, οι ανήσυχοι συγγενείς ψάχνανε μέσα στους επιζώντες... τους φίλους τους ή τους συγγενείς τους.

Εντελώς άκυρο. Completely invalid.

Δεδομένου ότι στη Βουλώνη δεν υπάρχει καν... θάλασσα.

Και παρατηρώντας την λίγο καλύτερα, το δεύτερο φάουλ είναι... ότι οι άνθρωποι που είναι μπροστά στο πλάνο, είναι... διαφορετικής φυλής. And observing it a little better, the second foul is ... that the people in front of the shot are ... of a different race.

Μάλλον Ίνουιτ.

Οπότε, στην προσπάθειά μου να καταλάβω τι έβλεπα... θυμήθηκα ότι όσο καιρό ζούσα στην Αθήνα, για κάποιο διάστημα... δούλευα σαν χορευτής σε κυνήγι θησαυρού.

Διοργανωνόταν από μία εταιρεία για να ψυχαγωγεί... ξένους επιχειρηματίες που ερχόντουσαν στην Ελλάδα για συνέδρια.

Συγκεκριμένα εγώ ήμουν ντυμένος Ζορμπάς έξω απ' το... θέατρο Ηρώδου Αττικού, και δίδασκα συρτάκι... στους συγκεκριμένους επιχειρηματίες που συμμετείχαν στα συνέδρια. Οπότε θεώρησα ότι πολύ πιθανό και η συγκεκριμένη φωτογραφία... να είναι από κάποιο ταξίδι... που οι άνθρωποι αυτοί εκθέτουν τον τρόπο ζωής, την παράδοσή τους... σαν μία μορφή ψυχαγωγίας.

Πάλι όμως, ξεχνάω ότι βρίσκομαι στη Βουλώνη... οπότε αυτή η υπόθεση δεν παίζει. But again, I forget that I am in Boulogne ... so this case does not play.

Μάλιστα, τα κτίρια από πίσω είναι δυτικά... οπότε εκεί πέρα έκανα μία αντιστροφή.

Λέω... δεν θα ήταν πολύ παράλογο... σε μία εποχή που δεν υπήρχε η άνεση να πάρω το αεροπλάνο... και να κάνω μακρινά ταξίδια... ή δεν ξέρω, ήταν θέμα εμβολιασμών; Υγείας; I say ... it would not be very absurd ... at a time when it was not comfortable to take the plane ... and travel long distances ... or I do not know, was it a matter of vaccinations? Health?

Δεν ξέρω. Μπορεί να... να φέρανε το σαφάρι έξω απ' το σπίτι τους... αφού δεν μπορούσαν να πάνε εκεί για σαφάρι. They may have ... brought the safari out of their house ... since they could not go there for a safari. Η συγκεκριμένη υπόθεση δεν είναι πολύ μακριά απ' την πραγματικότητα. Το πάρκο... είχε ιδρυθεί το 1878, ονομαζόταν "Εθνολογικό Πάρκο." Εκεί εξέθεταν, σε μορφή θεάματος, εξωτικούς λαούς.

Ο κόσμος έκοβε εισιτήριο και παρακολουθούσε... τους συγκεκριμένους ανθρώπους... να εκτελούν παραδοσιακούς χορούς, να μαγειρεύουν πιάτα... της φυλής τους.

Αφού εκθέτω ζώα και φυτά, γιατί να μην εκθέτω και ανθρώπους. Since I expose animals and plants, why not expose people as well.

Ενώ ξεκίνησε ως ιδιωτική πρωτοβουλία επιχειρηματιών... πάρα πολύ σύντομα... το θέαμα αυτό υιοθετήθηκε και απ' τα υπουργεία... αποικιών, τα οποία ουσιαστικά βρήκαν μία καλή αφορμή... να νομιμοποιήσουν στον Ευρωπαίο την ιδέα της αποικιοκρατίας. Εφόσον αυτοί οι άνθρωποι παρουσιάζονται... σε μία "πρωτόγονη" ή φυσική κατάσταση... σε αυτήν την περίπτωση ο Ευρωπαίος τους εκπολιτίζει... και δεν υπάρχει κάποιο ηθικό θέμα. If these people are presented ... in a "primitive" or physical condition ... in this case the European civilizes them ... and there is no moral issue. Εδώ να τονίσουμε φυσικά ότι αυτά τα πάρκα... δεν είχαν καμία εγκυρότητα. Let us emphasize here, of course, that these parks ... had no validity.

Παρουσίαζαν απλά το κλισέ του Ευρωπαίου... για την εκάστοτε φυλή, και πολλές φορές υπήρχαν φυλές... που παρουσιάζονταν ως κανίβαλοι, ενώ δεν ήταν. They were simply presenting the cliché of the European ... for the respective tribe, and many times there were tribes ... who presented themselves as cannibals, when they were not.

Ή τονίζονταν πολύ χαρακτηριστικά... η φυλή των Πυγμαίων π.χ. Or it was emphasized very characteristically ... the Pygmy tribe e.g. στο Κονγκό... επειδή έχουν μικρότερο ύψος και είχαν τότε την τακτική... να πριονίζουν τα δόντια τους. in the Congo ... because they are shorter and then had the tactic ... of sawing their teeth. Χρησιμοποιούταν πολύ... και με πολύ επικίνδυνο τρόπο... σαν μία εξελικτική γραμμή. It was used very ... and in a very dangerous way ... as an evolutionary line. Μάλιστα, στους Ολυμπιακούς του 1904... είχε γίνει ολόκληρη εξελικτική παρέλαση... που παρουσιάζονταν οι φυλές ανάλογα με την πρόοδο που διένυσαν. In fact, at the 1904 Olympics ... there was a whole evolutionary parade ... in which the tribes were presented according to the progress they made.

Σε διεθνείς εκθέσεις ήταν πολύ συνηθισμένο... είδα κάπου και μία αρκετά σοκαριστική φωτογραφία... όπου παρουσιαζόταν ένας δυτικός άνδρας... ένα ερωτηματικό και από δίπλα ένας χιμπατζής... και από κάτω η λεζάντα έγραφε "Βρες τον κρίκο που λείπει." It was very common in international exhibitions ... I saw somewhere a rather shocking photo ... where a western man was presented ... a question mark and next to it a chimpanzee ... and below the caption it said "Find the missing link. " Ήταν ένα διαφημιστικό τρικ για να εξάψει... την περιέργεια του κοινού. It was a publicity stunt to arouse ... the curiosity of the audience. Ποια φυλή απ' τους πρωτόγονους λαούς... θα εκθέσουμε σήμερα; Which tribe of the primitive peoples ... will we exhibit today? Να σημειώσω ότι η τελευταία χρονολογική έκθεση... έγινε μόλις το 1958 στο Βέλγιο... έναν χρόνο πριν την ανεξαρτητοποίηση του Κονγκό... που ήταν βελγική αποικία. Note that the last chronological exhibition ... took place only in 1958 in Belgium ... a year before the independence of the Congo ... which was a Belgian colony.

Η πρώτη πληροφορία... που μου ήρθε στον νου είναι... ότι και σήμερα ακόμα... τα ελληνικά και τα αιγυπτιακά έργα τέχνης βρίσκονται στο Λούβρο... ενώ οτιδήποτε έχει να κάνει με εξωτικούς λαούς... ή με αφρικανική τέχνη, ακόμα και σήμερα στο Παρίσι εκτίθεται... στο Μουσείο του Ανθρώπου. The first information ... that came to my mind is ... that even today ... Greek and Egyptian works of art are in the Louvre ... while anything that has to do with exotic peoples ... or African art , even today in Paris it is exhibited ... in the Museum of Man.

Η απουσία κριτικού λόγου στον Τύπο της εποχής... με έκανε να αναρωτιέμαι... κατά πόσο το κοινό τότε αντιλαμβανόταν την απόσταση... ανάμεσα σε αυτό που έβλεπε και την αυθεντικότητα.

Γιατί, στο παράδειγμα του Ζορμπά, οι επιχειρηματίες... ερχόμενοι να το δουν, αντιλαμβανόντουσαν ότι πρόκειται... για μία έκθεση του εθνικού μας κιτς. Because, in Zorba's example, businessmen ... coming to see it, realized that it was ... an exhibition of our national kitsch.

Δεν πίστευαν ότι είναι κάτι αυθεντικό, άσχετα αν απολάμβαναν την διαδικασία. They did not believe that it was something authentic, regardless of whether they enjoyed the process.

Αυτό που μου αρέσει είναι... όταν έρχεσαι για πρώτη φορά σε επαφή με μία φωτογραφία.

Είναι λίγο σαν να μπαίνεις... στη μέση μίας κινηματογραφικής προβολής... και απ' ό,τι βλέπεις, απ' ό,τι έχεις στα χέρια σου... προσπαθείς να καταλάβεις... αυτό που έχεις χάσει, αυτό που έχει προηγηθεί. Γιατί τελικά, μία φωτογραφία, όχι αισθητικά... αλλά ως ντοκουμέντο μίας εποχής... δεν καταφέρνει να μας πει πολλά για την εποχή της. Because in the end, a photograph, not aesthetically ... but as a document of an era ... does not manage to tell us much about its era.

Πιο πολύ εκθέτει στα μάτια μας τη δική μας. It exposes ours to our eyes the most.

Η πρακτική μας είναι μία πρακτική που κατά κόρον αφήνει πίσω της... ίχνη, φωτογραφίες. Και το συγκεκριμένο βίντεο... είναι ένα ντοκουμέντο.

Αναρωτιέμαι πολλές φορές... σε μία εποχή τέτοιας ταχύτητας όπως είναι η σημερινή... για πόσα πράγματα που κάνουμε σήμερα... θα νιώθουμε πολύ άβολα αύριο;

Υπότιτλοι AUTHORWAVE