H2 Wat als … het onderwijs volledig online is?

Annette van Soest (AvS): Michael, om bij jou te beginnen, we zetten even alle mitsen en maren opzij, we leven in 2050. Hoe ziet de schoolklas er volgens jou dan uit?

Michael van Wetering (MvW): Ik denk dat het leerlingen zijn die nog steeds bij elkaar komen. Die al veel meer thuis of elders hebben bekeken en onderzocht en zich hebben afgevraagd hoe ze daarmee om moesten gaan. Who have looked and researched much more at home or elsewhere and wondered how to deal with this. En dat ze dat vooral op school met elkaar en met een begeleider bespreken. And that they discuss this with each other and with a supervisor, especially at school.

AvS: Maar zijn er dan nog klassen zoals we die nu kennen? MvW: Ik denk dat er altijd groepjes zijn en dat we daar het gebouw zo flexibel mogelijk op inrichten. Ik denk ook dat met name jongere kinderen gewoon behoefte hebben aan een groep om bij te horen. MvW: I think there are always groups and that we organize the building as flexibly as possible. Maar een klas, een gebouw met 25 tafeltjes en stoeltjes ja, dat zullen we niet veel meer zien, denk ik. AvS: Koen, de school, het gebouw zoals we dat nu kennen, is er dan dus niet meer. Hoe zie jij de toekomst voor je?

Koen Voermans (KV): Nou, ik weet niet of er nog gebouwen zijn, en of er nog scholen zijn. Wat ik wel weet, is dat we steeds beter in staat bij …. zijn om te weten hoe we leren en dat we dat kunnen inzetten om een individu te helpen om beter te leren, op zijn tempo, op zijn ritme, naar zijn kwaliteiten …

AvS: En, en hoe, hoe we leren, dat weten we dan beter door de digitalisering, doordat het allemaal wordt bijgehouden met software. What I do know is that we are increasingly capable of….

KV: Ja, ja en ik hoop … AvS: Anders dan dat nu gebeurt. Audio en video bij KV: En ik hoop net zoals mijn collega dat we de sociale component niet vergeten – dat we dat sociale aspect dat we ook met het onderwijs proberen te bereiken nog steeds in ogenschouw houden. Enne daarmeee…

AvS: Zie jij daar een gevaar dan? Audio and video at KV: And, like my colleague, I hope that we will not forget the social component - that we still keep in mind that social aspect that we also try to achieve with education. Omdat je het nu zo uitdrukkelijk noemt? KV: Nee, maar het is wel van belang om zowel het digitale te gebruiken in het opleiden van leerlingen maar niet zozeer ehm … Het is geen doel op zich, digitaliseren. MvW: Ik denk ook met name dat de digitale kant ook de ruimte kan scheppen om meer aandacht te kunnen besteden aan dat contact. Want ik denk hè, de reden waarom jij het ook aangeeft, denk ik, is dat dat ook wel vanuit het onderwijs gewoon echt een angst is. Zo van: ‘Ja, maar, waar is de plek voor de mensen in het onderwijs?'

AvS: Laat ik die vraag meteen stellen aan Bart Vervoort. MvW: I also think in particular that the digital side can also create the space to pay more attention to that contact. De Steve Jobsscholen die zetten nu al in op die digitalisering van het onderwijs. Because I think, the reason why you also indicate it, I think, is that it is also really a fear from the perspective of education. Ook daarop is kritiek gekomen. Hoe sta jij hierin?

Bart Vervoort (BV): Ik denk dat die school, ik weet zeker dat die school er in 2050 is. Daar mag u me op afrekenen, zou ik bijna willen zeggen. Ik ben ook niet bang voor dat we een dilemma krijgen: gaan we dat sociale aspect wel of niet nog voeden, in stand houden. Zo zit de mens gewoon in elkaar, dat hebben we erg hard nodig. É assim que as pessoas trabalham, realmente precisamos disso. En dat, dat zal niet even in een paar jaar veranderen, denk ik zelfs nooit.

AvS: Maar wat wordt dan die nieuwe verhouding tussen leerling en docent?

BV: Die wordt … AvS: Want dat die gaat veranderen, dat is duidelijk. BV: Ja, ja, ja, die zal zeker veranderen en die is ook gewoon aan het veranderen en die is, denk ik, altijd aan verandering onderhevig geweest. Het proces waar wij nu in staan met de Steve Jobs-school hier in Amsterdam en verschillende andere Steve Jobs-scholen in het land – die ook weer onderling van elkaar verschillen. Dat is ook volledig verklaarbaar dat die van elkaar verschillen want ze hebben allemaal een andere achtergrond, een andere schoolbevolking, staan anders in de ontwikkeling met hun team … Maar het is aan het veranderen, zeker. En één van de zaken die mijn leerkrachten, met de groepen waarmee we nu het Steve Jobs-concept aan het neerzetten zijn, meer gaan invullen – ik heb net nog een bespreking met ze gehad – is een coachende rol. Dat is eigenlijk de droom van elke leerkracht. Maar als je begint van ‘de leerkracht wordt een coach' krijgt iedereen zenuwen want kan ik dan ook nog gewoon lesgeven? Nou beide zullen plaatsvinden, maar de rol zal verschuiven van volledig lesgeven naar een prettiger mix. AvS: Ja, want je hebt daarin ook twee stromingen hè? De ene zegt: de docent wordt een coach – wat u zegt. De andere stroming is: je krijgt twee soorten docenten; dus de ene leraar is de vakinhoudelijke en de andere is de coach. MvW: Ja, ik hoor die dubbeling, die hoor ik wel meer. Maar misschien komt dat meer uit het middelbaar onderwijs. Een van de initiatieven waar we veel contact mee hebben als Kennisnet zijn ‘Zo leer ik' – die hebben gekeken naar een Zweeds model, dat heet ‘Kunskapsskolan' – en dat heeft iets met kennis te maken. En daar wordt onderscheiden: een vakdocent, die gewoon ontzettend veel verstand heeft van dat vak – met name op de middelbare school heb je dat natuurlijk meer. En dan heb je een coach en die kijkt vooral naar het proces. En die mensen werken nauw samen, maar die hebben wel verschillende taken. En ik kan me voorstellen dat in de basisschool dat dat meer vermengd is, hoewel ik me ook een specialist taalverwerving kan voorstellen op een basisschool. Maar … AvS: Ja. BV: Dat zeker. Ja, maar ik denk dat inherent aan de leeftijd waar wij mee werken is dat nou juist die twee rollen idealiter heel mooi in elkaar verweven zijn.

AvS: Koen Voermans, even terug naar de technologie zelf. Hoe zien we dat terug? Is die school een brok technologie? KV: Ehm nou, wat je ziet met de technologie, digitalisering in het onderwijs, dat is bijna een soort dieseltrein die langzaam op gang komt en steeds sneller gaat, die sneller gaat in een versnelling en maar door blijft denderen. We zijn de halte van de basisinfrastructuur zijn we voorbij en we denderen door naar adaptief leren, waarin we persoonlijk onderwijs kunnen hebben. Maar niet voordat we erachter zijn gekomen hoe we dat in een les en in een school moeten organiseren en niet voordat we digitale content hebben – dus we hebben nog heel veel haltes te gaan. AvS: Digitale content; het lesmateriaal dus? KV: Bijvoorbeeld, ja, en allerlei systemen en zaken die dat kunnen faciliteren. En dat gaat op zijn tempo en dat gaat … daar moeten we mee mee en er moeten ook ondernemers mee mee… AvS: Een… eenmaal is die dieseltrein op stoom – en dan? KV: Dan dendert die door en dan gaat die eerst naar die digitale content, dan gaat die naar die blended omgeving waar we dat kunnen toepassen en dan … AvS: ‘Blended omgeving'? Leg even uit. Audio en video bij KV: Ehm, denk aan het toepassen van zowel in de les, als thuis, als individueel: Wat doe je waar? Hoe leer je? En hoe ga je dat faciliteren? En daar zijn nog heel veel uitdagingen om daar een antwoord op te vinden. KV: Ehm well, what you see with the technology, digitization in education, that is almost a kind of diesel train that starts slowly and goes faster and faster, that accelerates and keeps on rumbling. Steve Jobs-scholen doen dat en allerlei instellingen zijn daarmee bezig. We are the stop of the basic infrastructure, we have passed and we are racing on to adaptive learning, in which we can have personal education. Dat moet eerst gekraakt worden voordat je echt individueel … AvS: Ja, maar die uitdagingen … uitdagingen, daar komen we straks nog even op. But not before we figure out how to organize that in a class and in a school, and not before we have digital content - so we have a lot of stops to go. Wat als je dat allemaal hebt gehad, wat staat er dan? BV: Ehm … AvS: Geen boeken meer? Alles digitaal? Werken scholen vanuit de cloud? BV: Nee hoor. Jij zegt geen boeken meer? Kan ik me niet voorstellen. AvS: Papieren boeken blijven bestaan? BV: Ja, ja, ja. Allerlei onderzoek … AvS: Ik dacht dat jij toch wel van de iPad was? BV: Zeker, zeker, zeker. Audio and video at KV: Ehm, think of applying both in class, at home, and individually: What do you do where? Op zijn plaats. Op de juiste plek en met de juiste toepassing. En één van de zaken die nu voorlopig uit onderzoek blijkt – en die ja, eh, blijkens mijn visie op de mens voorlopig nog wel even zo zal blijven – is dat we, zeker als het gaat om leesplezier en om goed informatie opnemen, dat we met onze huidige, eh lijfelijke middelen, beter lezen uit een boek op papier dan van een scherm. Die ontwikkeling gaat wel verder. Ik geloof ook best dat die meer tot elkaar zullen komen, maar de meeste mensen – en misschien ook wel de meeste mensen in deze ruimte – lezen liever van papier dan van een schermpje. En aangezien het leesplezier heel belangrijk is in de totale ontwikkeling van een kind, koop ik me krom aan boeken. E como o prazer da leitura é muito importante para o desenvolvimento total da criança, compro muitos livros para mim. Deze week nog en dat hou ik nog wel even vol …