2-2 Gestrand!

Gestrand deel twee

Langzaam zei hij tegen Leonardo: ‘Wantrouw mij niet, mijn vriend. Ik ben een gewone jongen - en ik ben verdwaald. I'm an ordinary boy - and I'm lost. Ik ben ook student.'

‘Dan ken je dus Latijn?'

‘Niet zo erg goed.'

‘Wat ken je dan? Mathematica?'

‘Ja,' zei Dolf opgelucht. Hij hield niet zo erg van rekenen, maar hij vermoedde dat hij daarin voor een middeleeuwer niet hoefde onder te doen. He was not particularly fond of arithmetic, but he suspected that he was not inferior to a medieval man.

Terloops wierp hij een blik op zijn horloge. He glanced casually at his watch. Anderhalf uur waren al verstreken. Nu hij toch geen toernooi zou kunnen bijwonen omdat hij op de verkeerde plaats terecht was gekomen, zou het wel leuk zijn om die stad daar beneden van dichtbij te bekijken. Since he wouldn't be able to attend a tournament because he'd ended up in the wrong place, it would be nice to get a closer look at that city down there.

Maar Leonardo had een zandig plekje ontdekt en trok Dolf daarheen. Met een dood takje tekende hij een paar figuren: een driehoek, een parallellogram. Dolf grinnikte, nam het takje over en tekende een afgeknotte kegel, een vierkant, een piramide. Dolf grinned, took the twig and drew a truncated cone, a square, a pyramid. Daarna schudden ze elkaar hartelijk de hand. Then they shook hands warmly. Ze hadden elkaar gevonden. They had found each other.

Voor het eerst in zijn leven speet het Dolf dat hij van wiskunde niet meer wist dan de eerste beginselen. For the first time in his life, Dolf regretted that he knew no more than the rudiments of mathematics. Voor de grap schreef hij in het zand de stelling van Pythagoras op: a2 + b2= c2. For fun, he wrote down the Pythagorean theorem in the sand: a2 + b2= c2. Even scheen dat Leonardo voor een raadsel te zetten. For a moment that seemed to puzzle Leonardo. Vragend wees hij op de cijfertjes. He pointed questioningly at the numbers. O, hij rekent natuurlijk met Romeinse cijfers, dacht Dolf geschrokken. Oh, of course he calculates with Roman numerals, Dolf thought, startled. Snel veegde hij alles uit en begon de Romeinse cijfers van I tot X op te schrijven, en daaronder de Arabische cijfers: 1, 2, 3, enzovoort, ook tot 10. Quickly he wiped everything out and began to write down the Roman numerals from I to X, and below that the Arabic numerals: 1, 2, 3, and so on, also up to 10. Leonardo werd meteen geestdriftig. Leonardo immediately became enthusiastic.

‘Dat zijn oosterse tekens,' riep hij. "Those are oriental signs," he shouted.

Dolf knikte.

‘Ja, die gebruiken wij altijd. Je kunt er gemakkelijker mee rekenen dan met de Romeinse.'

Had de student het verstaan? In elk geval begreep hij wat Dolf bedoelde.

‘Ik heb ervan gehoord, maar ik ken ze niet. “I've heard of them, but I don't know them. Doe eens voor.' Show me.'

Ze verhuisden naar weer een ander plekje met meer zand en Dolf begon. They moved to another spot with more sand and Dolf started. Een tijd lang gaf hij de middeleeuwse rondtrekkende student les in gewoon lagere-schoolrekenen. For a time he taught ordinary primary school arithmetic to the medieval itinerant student. Leonardo bleek vlug van begrip te zijn, maar Dolf struikelde herhaaldelijk over de vreemde taal. Leonardo proved quick to understand, but Dolf repeatedly stumbled over the foreign language. Vooral het gebruik van de nul scheen de student helemaal in extase te brengen. Especially the use of the zero seemed to bring the student completely into ecstasy.

De tijd vloog om.

‘Waar heb je dat geleerd?' vroeg de Italiaan.

‘Op school, in Holland.'

‘Dat is onmogelijk,' riep Leonardo. 'That's impossible,' cried Leonardo. ‘In Holland wonen barbaren, domme ridders en nog dommere geestelijken, die nauwelijks Latijn kennen. 'In Holland live barbarians, stupid knights and even stupider clergy, who hardly know Latin. Een universiteit hebben ze niet eens.' They don't even have a university.'

Dolf begon weer onrustig te worden. Dolf started to get restless again. Tersluiks keek hij op zijn polshorloge en hij schrok. He glanced surreptitiously at his wristwatch and was startled. Halfvijf! Met al dat gereken en zijn pogingen om zich verstaanbaar te maken in dat vreemde half-Nederlands, half-Duits had hij de tijd helemaal vergeten. With all that calculation and his attempts to make himself understood in that strange half-Dutch, half-German, he had completely forgotten the time. Nu zou hij niet meer de kans krijgen die prachtige middeleeuwse stad daar beneden te bekijken. Now he wouldn't get a chance to see that beautiful medieval city down there. Zijn vier uren tijdreizen had hij verdaan met kletsen, sommetjes maken, zelfs met vechten... En wat had hij om aan dr. Kneveltoer te geven als bewijs dat hij echt in de dertiende eeuw was geweest, in de heuvels boven Spiers-aan-de-Rijn? He had spent his four hours of time travel chatting, doing sums, even fighting... And what had he to give to Dr. Kneveltoer as proof that he had really been in the thirteenth century, in the hills above Spiers-aan- the Rhine? Maar die Leonardo was ook zo'n fascinerende jonge kerel! But that Leonardo was also such a fascinating young fellow!

Hij stond op, klopte het zand van zijn broek en greep naar zijn windjack. ‘Ik moet verdergaan,' zei hij mat. "I must go on," he said dully.

Ook Leonardo was overeind gekomen. Leonardo had risen too.

‘Waarom? Waar moet je heen? Laten we samen blijven,' stelde hij voor. Let's stay together,' he suggested.

Dolf schudde mismoedig het hoofd. Altijd wanneer hij verlegen werd, stak hij de handen in de broekzakken. Whenever he got shy, he put his hands in his trouser pockets. Ook nu. Zijn vingers ontmoetten de vetkrijtjes. His fingers met the grease crayons. Die had hij niet meer nodig en Leonardo zou er blij mee zijn - hoopte hij. He didn't need it anymore and Leonardo would be happy with it - he hoped.

‘Hier,' zei hij, de student de beide staafjes aanbiedend. ‘Neem dat, als afscheidsgeschenk. 'Take that as a parting gift. Je kunt ermee schrijven.'

Had de jongeman het begrepen? Hij staarde Dolf aan, keek toen naar diens hand, raakte aarzelend met één vinger de stiften aan. He stared at Dolf, then looked at his hand, hesitantly touched the markers with one finger. Dolf keek rond, raapte een steen op en gaf er met het zwarte vetkrijt een haal over. Dolf looked around, picked up a stone and stroked it with the black chalk. ‘Zie je wel? Neem ze, uit vriendschap.' Take them, out of friendship.'

Leonardo straalde. Leonardo beamed. Hij knikte, greep naar zijn hals, nam het dunne koord af dat hij als ketting droeg. He nodded, grabbed his neck, took off the thin cord he wore as a necklace. Onder aan het koord bengelde een hanger: een geëmailleerde afbeelding van de Heilige Maagd. At the bottom of the cord dangled a pendant: an enamelled image of the Blessed Virgin. Die drukte hij Dolf in de hand, terwijl hij de vetkrijtjes accepteerde.

Dolf was zo blij met deze uitwisseling van geschenken (stel je voor, een dertiende-eeuwse hanger, wat zou dr. Kneveltoer daarvan opkijken) dat hij de hanger aan zijn lippen bracht. Leonardo bekeek dat gebaar met welgevallen. Daarna schudden ze elkaar de hand.

Dolf hing het koord om zijn hals, onder zijn trui, trok zijn windjack aan, wuifde nog even en rende weg, de helling op. Daarachter moest die witte, stoffige weg liggen. Behind it must be that white, dusty road. Het was kwart voor vijf, hij had nog ruimschoots de tijd om de steen-van-aankomst te bereiken en rustig te wachten tot hij naar de twintigste eeuw zou worden teruggeflitst.

Maar toen hij over de heuvel kwam en verwachtte beneden zich de holle weg te zien liggen, verstijfde hij van schrik. But when he came over the hill and expected to see the sunken road below, he froze in terror. Nu pas drong het geluid dat hij al langer had gehoord, zonder er werkelijk naar te luisteren, tot hem door. Only now did the sound he had heard for a long time, without actually listening to it, get through to him. Kinderstemmen, zuiver zingend. Children's voices, singing cleanly. Daardoorheen het slepende geluid van duizenden kindervoeten die het stof van de weg deden opwervelen. Verbijsterd keek hij van de hoogte af neer op een oneindig aantal kinderkopjes, die de weg aan zijn oog onttrokken. Bewildered, he looked down from above at an infinite number of cobblestones, hiding the road from his sight. Een optocht van kinderen trok daar voorbij, van zingende, lopende kinderen - honderden! A procession of children passed there, of singing, walking children - hundreds! Nee, duizenden! Onafzienbaar was hun aantal. Niets dan voortschrijdende kinderen zag hij, die de weg vulden van de ene berm tot de andere. He saw nothing but advancing children, filling the road from one shoulder to the other. Hij keek naar rechts, tot aan de bocht. Niets dan kinderen die zingend voortliepen. Een processie voor Sint-Jan? Maar hij moest de steen terugvinden - meteen! Op de lege weg had het herkenningsteken duidelijk zichtbaar gelegen. The identifying mark had been clearly visible on the empty road. Nu, onder die ontelbare kindervoeten en het opstuwende stof zag hij het niet meer.

En ze keken niet op of om. And they didn't look up or back. Ze liepen maar, heuvelafwaarts, richting Spiers. Waar kwamen ze vandaan? Where did they come from? Was Spiers al zo'n grote stad dat die kinderen met duizenden tegelijk op pad konden gaan? Was Spiers already such a big city that thousands of children could go out at once? Hadden ze een uitstapje gemaakt of een bedevaart?

Vragen - en geen tijd om naar het antwoord te zoeken. Questions - and no time to search for the answer. Hij kon hier niet blijven staan, hij moest snel de steen terugvinden. Zenuwachtig daalde hij verder af. He descended nervously. Een eind naar rechts herkende hij de jonge berkenboom die hij het eerst had gezien toen hij na het overflitsen de ogen opende. De steen lag daar vlak tegenover. The stone lay directly opposite. Hij ging eropaf, zijn hart roffelde, hij was opeens doodzenuwachtig. He went for it, his heart was beating, he was suddenly very nervous. Als die kinderen maar even opzij wilden gaan! If only those kids would step aside! Als ze hem maar wilden doorlaten... If only they would let him through...

Maar de holle weg bood niet genoeg ruimte. But the sunken road didn't offer enough space. Ze wilden wel plaatsmaken voor de grote jongen, die zich met ellebogen en knieën een weg probeerde te banen tegen de stroom in, maar ze werden zelf ook opgestuwd door de rijen kinderen die achter hen kwamen, zodat ze dreigden te vallen. They wanted to make way for the big boy, who was elbowing his way through the tide with elbows and knees, but they were also pushed up by the rows of children behind them, threatening to fall.

Kleine handen klampten zich vast aan Dolfs armen en rug. Little hands clung to Dolf's arms and back. Magere lichaampjes botsten tegen hem aan. Skinny bodies bumped into him. Hij trapte op een blote voet en hoorde een kreet van pijn. He stepped on bare foot and heard a cry of pain.

De steen! Waar was de steen? Radeloos keek hij rond. He looked around helplessly. Boven op het talud zag hij Leonardo staan, die ook stomverwonderd neerkeek op de stroom kinderen die maar bleef voortgolven. On top of the embankment he saw Leonardo, who was also looking down in amazement at the stream of children that kept on waving on. De student wenkte hem, maar Dolf reageerde er niet op. The student beckoned him, but Dolf didn't respond. Hij bleef tegen de stroom in worstelen om bij de berk te komen - want daar ergens moest de steen liggen. He kept struggling against the current to get to the birch—because that's where the stone must be somewhere. En hij was er vlakbij. And he was close to it.

Een grote jongen duwde hem. A big boy pushed him. Een paar meisjes hielden zijn armen vast om zelf niet te vallen. A few girls held onto his arms to keep from falling themselves. Een andere jongen, gekleed in grauwe lompen, sprong opeens op een verhoging en zwaaide wild met zijn armen. Another boy, dressed in gray rags, suddenly jumped on a platform and waved his arms wildly. Hij riep iets onverstaanbaars. He shouted something unintelligible. Dolf begreep opeens dat die boerenjongen op de steen stond! Dolf suddenly understood that that farm boy was standing on the stone! De voorbijstromende kinderen keken op, wezen naar de boerenknaap, lachten om hem. The passing children looked up, pointed at the farm boy, laughed at him. Sommigen riepen vrolijk iets terug. Some cheerfully shouted something back. Aan Dolf werd gerukt, geduwd, hij moest zich schrap zetten om niet meegesleurd te worden. Dolf was yanked, pushed, he had to brace himself not to be dragged along.

‘Laat me door!' gilde hij over de zee van kinderkopjes heen. he screamed over the sea of cobblestones. ‘Hé, daar, ga weg jij. “Hey, there, go away. Ik moet daar staan.'

De jongen op de steen maakte danspasjes en grimassen. Hij gaf een voorstelling. He gave a performance. De kinderen die voorbijgolfden juichten hem toe, velen bleven staan, zich evenals Dolf schrap zettend. The children that waved past cheered him, many stopped, bracing themselves like Dolf. Als een muur stonden ze tussen Dolf en de jongen. They stood like a wall between Dolf and the boy. Dolf, helemaal in paniek, stompte, sloeg, trapte. Dolf, completely panicked, punched, punched, kicked. Een paar kinderen gilden, deinsden terug van de steen. A few children screamed, recoiled from the stone. Dolf keek op. De steen was leeg en op de plaats waar de vette cirkels zo-even nog duidelijk afgetekend hadden gestaan, was nu een flauwe holte te zien. The stone was empty, and where the bold circles had just been clearly marked, a faint hollow could now be seen. Met een sprong was Dolf erop. Onbeweeglijk, met een hart dat uit zijn borst dreigde te springen en een keel die dicht zat van angst, stond hij daar. He stood there, motionless, with a heart threatening to burst from his chest and a throat closed with fear. En wanhopig begon hij weer te tellen: ‘... vijf, zes, zeven...' om vooral niet te hoeven denken. And desperately he started counting again: "... five, six, seven..." so as not to have to think. Om de vraag: waar is die jongen gebleven? To the question: where has that boy gone? niet in zijn brein te hoeven toelaten. not having to allow it into his brain. Hij sloot de ogen.

‘... drieëntwintig, vierentwintig, hij sprong er af, ik zág het, achtentwintig, negenentwintig, die kinderen gilden omdat ik ze duwde, niet omdat... vijfendertig, zesendertig... Straks komt die dreun weer en sta ik in het laboratorium van dr. Simiak. '… twenty-three, twenty-four, he jumped off, I saw it, twenty-eight, twenty-nine, those children screamed because I pushed them, not because… thirty-five, thirty-six… That thump will come again soon and I'll be in the laboratory of Dr. Simiak. Achtenveertig, negenenveertig, die jongen is er gewoon afgesprongen en ik ben niet te laat gekomen.' Forty-eight, forty-nine, that boy just jumped off and I wasn't late.'

Hij durfde niet op zijn horloge te kijken, hij durfde zich niet te verroeren, en vooral durfde hij niet toe te geven dat hij gezien had wát hij had gezien: hoe een dertiende-eeuwse jongen die op de steen had staan dansen, er opeens niet meer was... He did not dare to look at his watch, he did not dare to move, and above all he did not dare to admit that he had seen what he had seen: how a thirteenth-century boy who had been dancing on the stone suddenly did not see it. more laundry...

Maar hoe Dolf ook trachtte datgene wat hij voor zijn ogen had zien gebeuren weg te denken, weg te tellen - diep in zijn brein was er de volstrekte zekerheid dat het die jongen was geweest die werd weggeflitst. But no matter how much Dolf tried to think away, count away what he had seen happening before his eyes - deep in his brain there was the absolute certainty that it had been that boy who was being flashed away. En dat het voor hem, Dolf Wega, te laat was.

In zijn oren dreunde opeens de stem van dr. Simiak, die uitlegde: ‘En als het mislukt, ik bedoel als je er op het juiste moment niet bent, zul je de rest van je leven in het verkeerde tijdperk moeten ronddwalen. Suddenly Dr. Simiak's voice boomed in his ears, explaining, “And if it fails, I mean if you're not there at the right time, you'll have to spend the rest of your life wandering in the wrong era. Dan ben je voor ons verloren.'

Dolf haalde diep adem, vermande zich, opende de ogen en keek op zijn horloge. Dolf took a deep breath, pulled himself together, opened his eyes and looked at his watch. Zes minuten over vijf. Hij bleef staan, nog altijd hopend tegen beter weten in. He stopped, still hoping against his better judgment. Traag kropen de minuten voorbij, maar er gebeurde niets. Slowly the minutes crept by, but nothing happened. Nu wist hij: ik ben gestrand, ik heb mijn kans gemist. Mijn enige kans... Langzaam ebde de schok van schrik en teleurstelling uit zijn hersenen. My only chance... Slowly the shock of shock and disappointment ebbed from his brain. Hij begon weer regelmatig te denken. Nog steeds stond hij op de steen, op de nieuw ontstane holte - en hij wist waardoor die holte was veroorzaakt. He was still standing on the stone, on the newly created cavity - and he knew what caused that cavity. Dr. Kneveltoer had geen enkel risico durven nemen en de materietransmitter tot het uiterste van zijn capaciteit belast. dr. Kneveltoer had not dared to take any risks and had loaded the matter transmitter to the limit of its capacity. Het toestel was nu zeker voor enige maanden buiten werking... The device was now out of action for at least a few months...

Doodmoe, volslagen vertwijfeld, zonk Dolf neer en met ogen die nauwelijks iets zagen keek hij naar de kinderen die nog altijd voorbijliepen. Dead tired, in complete despair, Dolf sank down and, with eyes that barely saw anything, he looked at the children who were still passing by. Veel langzamer nu - met grote openingen in hun gelederen. Much slower now - with big gaps in their ranks. Dodelijk vermoeid, niet meer in staat te zingen, grapjes te maken, te lachen of zelfs maar te bidden, sloften ze langs hem heen. Deadly tired, unable to sing, joke, laugh, or even pray, they shuffled past him. Dolf keek ernaar en wat hij zag drong nauwelijks tot hem door. Dolf looked at it and what he saw barely got through to him. Ze druppelden maar door en de meeste van deze achterblijvertjes waren meisjes, of heel kleine kinderen, met vuile magere gezichtjes, gehuld in lompen. They trickled on and on, and most of these stragglers were girls, or very small children, with dirty, thin faces, clad in rags. Toen kwam er een tijdje niets, en daarna weer een groep, slof, slof, slof, zich voortslepend op blote voeten en zonder de fut om iets te zeggen. Then nothing came for a while, and then another group, slop, slop, slop, dragging along barefoot and without the energy to speak. Dolf zag een kind vallen, van een jaar of zes. Dolf saw a child fall, about six years old. Het huilde. It cried. Een wat groter kind raapte het op en trok het mee. A slightly older child picked it up and pulled it along. Toen was er opeens een jongen die fier voortstapte. Then suddenly there was a boy who proudly walked on. Hij was prachtig aangekleed met zachte laarzen aan zijn voeten, een dolk in zijn met zilver beslagen gordel; zo mooi als een plaatje was hij. He was beautifully dressed with soft boots on his feet, a dagger in his silver-studded girdle; he was as beautiful as a picture. Aan elke hand trok hij een uitgeput kleintje met zich mee, terwijl hij vrolijk met hen praatte. On each hand he pulled an exhausted little one with him, chatting merrily with them. Daarna kwamen weer de haveloze stumpers, hinkend, huilend, strompelend van vermoeidheid.

Waar kwamen al die kinderen vandaan, waar gingen ze heen? Wat betekende deze eindeloze processie die maar bleef voortdruppelen? What was this endless procession that kept trickling on? Voor zijn ogen struikelde weer een kind, dat niet werd opgeraapt en onbeweeglijk bleef liggen. Slof, slof, slof, de blote voeten van de anderen schoven eraan voorbij. Plotseling kon Dolf het niet meer verdragen. Hij wilde geen kind op de weg zien liggen, niet ver van de plaats waar enkele uren tevoren een rover was gestorven. Hij sprong op, snelde naar voren, bukte zich over het meisje en hees haar op haar voeten. He sprang up, rushed forward, bent over the girl and hoisted her to her feet. Toen hij haar gezichtje zag, schrok hij. De ogen waren gesloten en lagen diep in de kassen. The eyes were closed and lay deep in the sockets. De wangen vertoonden diepe holten. The cheeks showed deep hollows. Ze woog bijna niets. She weighed almost nothing. Leefde ze nog?

Vertwijfeld keek hij rond. He looked around in despair. Nog slechts enkele kinderen passeerden hem, starend, als automatisch hun voeten verzettend, volkomen versuft door honger en uitputting. Wat moest hij beginnen met dit bewusteloze kind in zijn armen?

Opeens was daar weer Leonardo, gevolgd door zijn trouwe ezel.

‘Ze gaat dood,' riep Dolf hem toe, helemaal over zijn toeren. "She's going to die," Dolf called to him, completely upset. Leonardo greep naar de eidunne pols, liet die toen weer vallen. Leonardo grabbed at the thin wrist, then dropped it again.

‘Ze is dood,' zei hij droevig.

Langzaam liet Dolf het kinderlijkje uit zijn armen glijden. Slowly Dolf let the child's corpse slide out of his arms.

‘Waarom?' Tranen liepen over zijn wangen. Tears ran down his cheeks. ‘Wat gebeurt hier eigenlijk? Waar moeten al die kinderen heen?'

Leonardo antwoordde niet. Hij sleepte het dode kind van de weg en legde het onder de struiken. He dragged the dead child off the road and placed it under the bushes. Vroom vouwde hij de handjes over de borst, maakte een kruisteken over het lijkje, prevelde een gebed en begon stenen op het lichaampje te stapelen. Devoutly he folded his hands over his chest, made a sign of the cross over the corpse, muttered a prayer and began to pile stones on the body. Dolf knielde naast hem en hielp mee. Achter zich hoorde hij het ononderbroken slof, slof, slof van nog altijd meer kinderen... Behind him he heard the uninterrupted shuffle, shuffle, shuffle of still more children...

Kwam er dan geen einde aan de stoet? Hoevelen moesten nog volgen die eigenlijk al te ziek en te uitgeput waren om een voet te verzetten? Leonardo stond op.

‘Het wordt laat. We kunnen beter naar de stad gaan. Al ben ik bang dat ze daar deze avond de poorten dichthouden.' Although I'm afraid they'll keep the gates closed there tonight.'

Dolf begon al te wennen aan het taaltje en het redelijk te verstaan. Dolf was already getting used to the language and understanding it reasonably well. Hij had echter geen antwoord op zijn vragen gekregen.

‘Wie zijn het - die kinderen?' hield hij aan. he persisted.

Leonardo schudde het hoofd. Ook hij was blijkbaar onder de indruk. He too was apparently impressed. ‘Die kinderen... ik heb er over gehoord. Het is de Kinderkruistocht.'

‘Wat?'

‘Ze zijn op weg naar het Heilige Land, om Jeruzalem van de Saracenen te bevrijden.'

Met open mond staarde Dolf hem aan.

‘Die... die hummels?' "Those... those bumblebees?"

Leonardo knikte.

‘Bedoel je dat die kinderen de Turken willen bevechten?' Verdrietig keek Leonardo naar de steenhoop waaronder het dode meisje lag.

‘Maar hoe stellen ze zich dat dan voor?' "But how do they imagine that?" zei Dolf nog steeds met open mond, terwijl hij een ogenblik zijn eigen ellende vergat. said Dolf still open-mouthed, forgetting for a moment his own misery. ‘Ik heb er kleintjes bij gezien, niet ouder dan een jaar of zes, zeven. Wat is dat dan voor een kruistocht? Dat kan toch niet...'

Of Leonardo hem verstaan had, wist hij niet, maar eindelijk kreeg hij zoiets als een antwoord. He didn't know whether Leonardo had understood him, but at last he got something like an answer.

‘Het is een Kinderkruistocht. In Frankrijk is er ook zoiets geweest, maar dat waren er niet zo veel. Ik heb erover horen praten...'

‘Ik begrijp het niet,' stamelde Dolf.

‘Nee, ik ook niet. Toen ik er voor het eerst over hoorde, wilde ik het niet geloven. Maar nu heb ik het gezien.'

‘Nee,' zei Dolf. ‘Ik droom. Het is een boze droom. Straks word ik wakker en ben blij dat het allemaal niet waar was. Kinderkruistocht... dat is te zot om over te denken. Een kruistocht is mannenwerk, dat doen ridders op paarden, met harnassen aan. Geen kinderen.'

Leonardo zweeg. Hij greep zijn ezel bij de teugel en begon te lopen. Dolf, opeens bang om alleen te blijven in deze onbegrijpelijke wereld, liep hem na. Ze haalden een kleine jongen in die moeizaam voortstrompelde op blote, bloedende voeten. They overtook a little boy who was staggering along with bare, bleeding feet. Leonardo zei niets, pakte het jongetje op en zette het op de ezelsrug. Leonardo said nothing, picked up the boy and put him on the donkey's back. Even later plukte hij een snikkend meisje van de wegberm en zette dat achter het jongetje. Nog steeds sprak hij geen woord. Dolf evenmin. Nor does Dolph. Maar zijn hart liep vol met een warm gevoel, alsof de hete tranen die hij terugdrong zich in zijn borst verzamelden. Die merkwaardige student die zo onverschillig was gebleven bij de dood van een rover, die kalmweg een gestorven meisje aan de kant van de weg sleepte en begroef, diezelfde student bekommerde zich om de zielige achterblijvers. Dolf keek even opzij, naar het strakke gezicht van de ander. Dolf looked to the side for a moment, at the tight face of the other. Daarna echter durfde hij zijn ogen bijna niet meer te gebruiken, want hij meende weer een dood kind te zien dat met gebroken ogen naar een meedogenloze hemel staarde.

Zo vervolgden ze zwijgend hun weg naar de stad Spiers, waar de klokken luidden en de poorten dichtvielen.