Dare to embrace the chaos: Stephania Xydia at TEDxUniversityofMacedonia - YouTube
Μεταγραφή: Anthi Polatidou Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou
Νιώθω έναν κόμπο στο στομάχι,
όχι επειδή μιλάω μπροστά σε κοινό φιλόδοξων νέων,
όχι επειδή βρίσκομαι για πρώτη φορά στο κόκκινο αυτό στόχαστρο.
Φοβάμαι, ότι το βιντεάκι αυτής της ομιλίας σε ένα ή δύο χρόνια,
θα αποτελεί τεκμήριο της προσωπικής μου αποτυχίας.
Φοβάμαι ότι θα έχω επιστρέψει στον κόσμο, όπου επικρατεί ο νόμος και η τάξη.
Ότι θα βρίσκομαι σε ένα γυάλινο γραφείο,
σε μια βροχερή ευρωπαϊκή πόλη,
και ότι θα έχω γίνει άλλη μία γραφική, νέα ιδεαλίστρια
η οποία προσγειώθηκε απότομα,
παγιδεύτηκε σε οικονομικό αδιέξοδο, και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει
μεγαλόπνοα σχέδια και πολύτιμους συνεργάτες.
Φοβάμαι, ότι -- βλέπω μάλλον ανθρώπους,
οικογενειακούς φίλους στο Λουξεμβούργο, να μου λένε
«Στα 'λεγα εγώ, η Ελλάδα είναι μια τελειωμένη υπόθεση».
Ήταν οι ίδιοι άνθρωποι, που μ' αποκάλεσαν τρελή,
όταν το 2011 αποφάσισα, να επιστρέψω στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, που τους πληγώνει, όπου κι αν ταξιδέψουν.
Στην Ελλάδα, που τρώει τα παιδιά της.
Στην Ελλάδα, που είναι μόνο για διακοπές.
Αυτό που μου δίνει δύναμη όμως αυτήν τη στιγμή,
είναι ότι από την πρώτη μέρα, που επέστρεψα στην Ελλάδα,
τα στερεότυπα μέσα στα οποία μεγάλωσα,
ως Ελληνίδα της ομογένειας, έχουν ανατραπεί.
Έφθασα στην Ελλάδα, εκείνη τη μέρα.
Αυτό ήταν το πανό που κράτησα, στο συλλαλητήριο των αγανακτισμένων.
Η δημοκρατία νόμιζα, θα ξαναγεννηθεί στην Ελλάδα.
Από τις πρώτες μέρες ξεκίνησα μια περιπέτεια.
Να βρω απαντήσεις σε στερεότυπα.
Ξεκινώντας από αυτό, που μου εξήρε περισσότερο την περιέργεια:
Ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνία των πολιτών.
Ξεκίνησα να χαρτογραφώ ΜΚΟ, να συμμετέχω σε δράσεις,
να εντάσσομαι σε ομάδες.
Ξεκίνησα το Διεθνές Ελληνικό Θέατρο, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση
για την προβολή του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό.
Ταξίδεψα σε δέκα χώρες,
έστησα μαραθώνιες αναγνώσεις της Ιλιάδας, της Οδύσσειας, της Πολιτείας,
με 200, 500 άτομα όλων των ηλικιών και εθνικοτήτων.
Περιόδευσα με την απολογία του Σωκράτη σε χώρες όπως η Ουκρανία, το Μεξικό.
Ταξίδεψα σε όλη την Ελλάδα, σε σχολεία, σε πανεπιστήμια, σε θέατρα, σε πλατείες.
Κάναμε δράσεις αστικής αναγέννησης μέσα απ' το δίκτυο Imagine the city.
Είδα τις εκθέσεις «φαντάσου την πόλη», να δίνουν παλμό σε τοπικές κοινωνίες,
σε δέκα πόλεις της Ελλάδας.
Ανέτρεψα το στερεότυπο μέσα μου.
Όμως, συνειδητοποίησα ότι η κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα
παραμένει θεσμικά αποκλεισμένη.
Ασφυκτιά μέσα σε νομικά και θεσμικά πλαίσια,
τα οποία δεν αφήνουν τους ανθρώπους
να δημιουργήσουν.
Είδα πρωτοβουλίες να ξεπετάγονται και να μην έχουν συνέχεια.
Δράσεις να αναπτύσσονται και να μην έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα.
Ανθρώπους να εξαντλούνται πριν καταφέρουν
να εφαρμόσουν τις ιδέες τους προς όφελος της κοινωνίας.
Είδα μια κοινωνία των πολιτών να αγνοείται από την κυβέρνηση,
σε τοπικό, σε εθνικό, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Με κατέλαβε μια ματαιότητα, ότι όσες δράσεις κι αν αναπτύξουμε,
στην υγεία, στην παιδεία, στον πολιτισμό, στο περιβάλλον,
αναλωνόμαστε να αντιμετωπίζουμε, τις επιπτώσεις της κρίσης
και όχι τα πραγματικά αίτιά της.
Με κατέλαβε μια ματαιότητα, μια απογοήτευση.
Πριν από έναν χρόνο, κατέρρευσα. Ψυχικά και σωματικά.
Δεν έβρισκα λόγο να σηκωθώ απ' το κρεβάτι.
Ένιωθα ότι είχα στερέψει από ενέργεια.
Και 'κει, καθώς βυθιζόμουν, στο προσωπικό μου χάος,
έβλεπα τα ΜΜΕ σε όλον το κόσμο, να αναπαράγουν τον ίδιο χαρακτήρα,
την ίδια λέξη, για τη χώρα μου.
Το χάος συνδέεται ετυμολογικά με το ρήμα χάνω.
Και όντως, νομίζω κάθε ένας από εμάς, βίωσε μια απώλεια.
Περάσαμε, από τα πέντε στάδια του πένθους.
Περάσαμε από την άρνηση, «δε χρωστάω», «δεν πληρώνω»,
σε μια έντονη κατάσταση θυμού.
Βιώσαμε μια οργή, που πήγαζε μέσα από μια βαθειά αίσθηση αδικίας.
Ζητήσαμε διαπραγμάτευση, και επαναδιαπραγμάτευση.
Πέσαμε σε κατάθλιψη.
Όμως πιστεύω, ότι τώρα βρισκόμαστε πολύ κοντά στην πέμπτη φάση του πένθους.
Που δεν είναι άλλη από την αποδοχή.
Η αποδοχή συνδέεται επίσης με το χάος,
γιατί όταν αποδεχθείς την απώλεια, έχεις μείνει με ένα κενό.
Και το κενό αυτό είναι ένα τίποτα.
Όταν είσαι στο τίποτα, μπορείς να δημιουργήσεις τα πάντα.
Ο Ντι Χωκ, ιδρυτής του κολοσσού Visa Credit, εφηύρε τον όρο «chaordic»,
που χαρακτηρίζει το πεδίο αυτό ανάμεσα στο χάος και την τάξη.
Πέρα από το χάος επικρατεί χαμός και καταστροφή.
Πέρα από την τάξη, έλεγχος και καταπίεση.
Στη φύση, κάθε καινοτομία συμβαίνει ανάμεσα σε αυτόν τον χώρο.
Στον chaordic χώρο.
Ανάμεσα στο χάος και την τάξη.
Εκεί, δημιουργούνται μη γραμμικές λύσεις
και γίνονται νέες συνάψεις.
Αντίστοιχα, σε κάθε μετάβαση από το παλιό στο νέο,
βλέπουμε μια απόκλιση, που χαρακτηρίζεται από χάος,
μέχρι τη δημιουργία μιας νέας δυνατότητας
που βάζει τα πράγματα σε τάξη και μέσα από σύγκλιση,
δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα.
Τι καινοτομία όμως, μπορούμε να βγάλουμε μέσα απ' αυτό το χάος;
Έκανα μια προσπάθεια να ενώσω τις δυο θεωρίες
και μου βγήκε αυτό.
Ίσως περάσαμε όντως απ' τον χαμό, απ' το χάος
και αυτή την στιγμή βρισκόμαστε κοντά στην αποδοχή.
Άρα είμαστε ένα βήμα πριν από μια μεγάλη καινοτομία.
Δε θα σας μιλήσω για την καινοτομία με όρους «start up» και «mobile up».
Αυτό θα το κάνουν άλλοι, πολύ καλύτερα από εμένα.
Από τον χώρο της τεχνολογίας θα ήθελα να κρατήσουμε το χαρακτηριστικό 2.0.
Αυτό που χαρακτηρίζει το διαδίκτυο δεύτερης γενιάς.
Εφαρμογές όπως το Facebook και η Βικιπαίδεια
οι οποίες επιτρέπουν συμμετοχή, αλληλεπίδραση, συνδημιουργία,
ανοιχτό κώδικα.
Καθώς η επιστήμη και η τεχνολογία απογειώνονται,
βλέπουμε τις κοινωνικές και πολιτικές μας αρχές να καταρρέουν.
Μήπως ήρθε η ώρα, να ασχοληθούμε με κοινωνική καινοτομία;
Τι μπορεί να αποτελέσει πολιτική καινοτομία;
Εάν θέλουμε να καινοτομήσουμε, πραγματικά,
πρέπει να απαλλαγούμε από όσα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε
και να υιοθετήσουμε,
αυτό το τόσο απλό και όμως τόσο δύσκολο:
«Ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα».
Για παράδειγμα, να δω χέρια, πόσοι από εμάς γνωρίζουμε,
τι θα πει η λέξη δημοκρατία;
Πολύ ωραία.
Και πόσοι από εμάς βιώνουμε τη δημοκρατία εδώ στην Ελλάδα;
Μάλιστα.
Η δημοκρατία, αν το σκεφτείτε, είναι μια κοινωνική καινοτομία.
Μια νέα ιδέα, που δημιουργήθηκε, αναπτύχθηκε, για να εξυπηρετήσει
συγκεκριμένες ανάγκες μιας κοινωνίας.
Γεννήθηκε στον τόπο μας και έκτοτε εξελίσσεται και δοκιμάζεται,
κυρίως όμως, αναγνωρίζεται η αξία της, αλλά και τα δεινά που επέρχονται,
όταν αυτή υποβαθμίζεται.
Σήμερα, σ' ολόκληρο τον κόσμο,
βλέπουμε πολίτες απογοητευμένους από τους πολιτικούς.
Πολίτες αποκομμένους από διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Οι ειδικοί αποκαλούν αυτό το φαινόμενο δημοκρατικό έλλειμμα.
Και υπάρχει ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες.
Στη δική μας χώρα έχουμε ένα παγκοσμίως γνωστό,
έλλειμμα στα οικονομικά μας.
Μήπως όμως, υπάρχει κι ένα άλλο έλλειμμα, το οποίο δεν μετριέται σε αριθμούς;
Βλέπουμε εφαρμογές της πολιτικής,
οι οποίες εκφράζουν όλο και λιγότερο τους Έλληνες πολίτες.
Ενώ συχνά, προσβάλουν τη νοημοσύνη μας,
την κοινωνική συνοχή, αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Και ξέρετε τι,
τα φαινόμενα αυτά προϋπήρχαν της κρίσης.
Καλλιεργήθηκαν,
στις καλές εποχές για τη χώρας μας.
Μήπως λοιπόν, η κρίση είναι μια ευκαιρία,
να επανεξετάσουμε τους πολιτειακούς μας θεσμούς;
Να επαναδημιουργήσουμε,
να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει δημοκρατία;
Να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτεία;
Μήπως η χώρας μας, θα μπορούσε να γίνει μια νέα κοιτίδα δημοκρατίας;
Αυτή είναι μια ερώτηση, η οποία απασχολεί εμένα αλλά και πολλούς φίλους
τον τελευταίο καιρό.
Πριν από έναν χρόνο ξεκινήσαμε τον σχεδιασμό ενός μεγαλόπνοου,
κοινωνικού εγχειρήματος, με τον τίτλο «Πολιτεία 2.0».
Πολιτεία δεύτερης γενιάς, κι όπως βλέπετε, ο υπότιτλος,
είναι ακριβώς αυτό που είχα στο πανό μου τότε, πριν δύο χρόνια.
Το όραμά μας, είναι να δημιουργήσουμε, στην Αθήνα, ένα διεθνές κέντρο έρευνας
και καινοτομίας για την πολιτική, και τη δημοκρατία,
και να εξελίξουμε την Ελλάδα, ως ένα πρότυπο εφαρμοσμένης δημοκρατίας.
Δημιουργούμε λοιπόν, μια φυσική κυρίως αλλά και ψηφιακή πλατφόρμα
για τη διερεύνηση της έννοιας αλλά και της εφαρμογής της δημοκρατίας.
Αναπτύσσουμε νέες διαδικασίες, οι οποίες θα μειώσουνε
το δημοκρατικό έλλειμμα στη χώρα μας και θα αναδημιουργήσουν την έννοια,
αυτήν την τόσο πολύτιμη.
Υπερβαίνουμε κομματικές ιδεολογίες, πολιτικές πεποιθήσεις, για να εστιάσουμε
στον σχεδιασμό νέων διαδικασιών.
Και ξεκινάμε από το βασικό συμβόλαιο, το οινωνικό μας συμβόλαιο εδώ στην Ελλάδα.
Από το συμβόλαιο, το οποίο ορίζει τη σχέση πολίτη και πολιτείας.
Ξεκινάμε από το «Σύνταγμα 2.0».
Μια επιστημονικά δομημένη διαδικασία, μέσα από την οποία οι Έλληνες πολίτες,
θα δημιουργήσουν ένα νέο Σύνταγμα για την Ελλάδα.
Μάλιστα.
Ένα νέο Σύνταγμα για την Ελλάδα.
(Χειροκρότημα)
Τον εαυτό σας χειροκροτάτε, γιατί εσείς θα το δημιουργήσετε.
Λοιπόν, σε συνεργασία με πρωτοπόρους ερευνητές, σχεδιάζουμε τοπικά εργαστήρια,
συντακτικά εργαστήρια σε όλη την Ελλάδα.
Ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες, αλλά και μια σύνοδο κορυφής,
στην οποία εκατοντάδες τυχαία επιλεγμένοι πολίτες σε τρεις μέρες
θα δημιουργήσουν νέες συνταγματικές αρχές.
Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας δεν το γνωρίζουμε.
Τον προορισμό τον ξέρουμε, το αν θα φτάσουμε, θα δείξει.
Αυτό που ξέρουμε όμως είναι, ότι είναι μια πορεία που αξίζει να χαράξουμε.
Αναγνωρίζουμε, ότι δεν υπάρχει μόνο αυτό που γνωρίζουμε.
Κυρίως υπάρχει αυτό που δεν γνωρίζουμε.
Αυτό που δεν έχουμε επινοήσει ακόμα, αυτό που δεν έχουμε καν φανταστεί.
Δεν ξέρουμε πραγματικά ποιο θα είναι το αποτέλεσμα.
Αυτό που, εμένα προσωπικά, με εμπνέει σε αυτό το εγχείρημα,
είναι ότι παράλληλα με το Σύνταγμα,
αναπτύσσεται μια μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης και συμμετοχής πολιτών.
Καθώς και πολιτιστικοί και επιστημονικοί θεσμοί,
όπως ένα ευρωπαϊκό φεστιβάλ φιλοσοφίας,
ένα διεθνές συνέδριο για την εφαρμοσμένη δημοκρατία,
τα οποία έχουν σκοπό να επανασυντονίσουν τις λέξεις «πόλη», «πολίτης», «πολιτισμός»
«πολιτική», «πολιτεία», που στη δική μας γλώσσα είναι ομόρριζες
και αξίζει να παραμείνουν αλληλένδετες.
Τις λεπτομέρειες,
θα τις μάθετε σύντομα ελπίζω.
Αυτό που ήθελα μόνο να μοιραστώ μαζί σας, είναι ότι τα αντίστοιχα εγχειρήματα,
που πραγματοποιήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο,
αναπτύχθηκαν μέσα από συνθήκες χάους.
Στο Βέλγιο χίλιοι πολίτες, θέσπισαν νέους νόμους,
όταν η κυβέρνησή τους κατέρρευσε, και έμειναν χωρίς κυβέρνηση για 589 μέρες.
Στην Ισλανδία, μετά την πτώχευση, ανέπτυξαν μια διαδικασία,
μέσα απ' την οποία χιλιάδες πολίτες, δημιούργησαν ένα νέο σύνταγμα για τη χώρα.
Η δική τους εμπειρία,
σύμφωνα με τους συντελεστές με τους οποίους συνεργαζόμαστε,
κατατάσσει τη δική μας μεθοδολογία, στην παγκόσμια πρωτοπορία.
Η αναζήτηση αρχών που μας ενώνουν σαν κοινωνία,
και όχι ιδεολογιών που μας διασπούν,
με κινητοποιεί να επενδύσω χρόνο και ενέργεια.
Να εντάξω συμπολίτες μου, να πείσω χρηματοδότες, να αντιμετωπίσω ΜΜΕ.
Καθημερινά αμφιταλαντεύομαι μεταξύ χάους και τάξης.
Το χάος με προκαλεί να ρισκάρω, να εκτεθώ.
Να προσεγγίσω λύσεις, οι οποίες, από τη φύση τους,
δεν μπορούν να γεννηθούν στον κόσμο της απόλυτης τάξης,
όπου ζούσα μέχρι πρότινος.
Το χάος, το φοβάμαι.
Τον τελευταίο καιρό παθαίνω κρίσεις ιλίγγου.
Αναγνωρίζω όμως, ότι εδώ, τώρα, στο χείλος του γκρεμού,
απαιτείται από τον καθένα μας προσωπικά, αλλά και από το σύνολο, ένα τολμηρό άλμα.
Και το άλμα αυτό, προϋποθέτει χάος. Εμπεριέχει κενό και προκαλεί ίλιγγο.
Απαιτεί υπέρβαση σε επίπεδο σκέψης, υπευθυνότητας στον προφορικό μας λόγο,
ακεραιότητα στη σύνδεσή του με τις πράξεις μας.
Ένα είναι σίγουρο, ότι ο μέχρι τώρα τρόπος σκέψης,
«χαλαρά, εδώ ρε είναι Ελλάδα»,
θα φέρει τις ίδιες πράξεις, που θα φέρουν τα ίδια αποτελέσματα.
Εξαιρετικά αποτελέσματα για μας και για τη χώρα μας,
μπορούν να έρθουν μόνο από πρωτότυπες πράξεις.
Που θα έρθουν μέσα από πρωτότυπες σκέψεις.
Εδώ, είναι Ελλάδα.
Και τα δημιουργικά της μυαλά, αξίζουν να παραμείνουν εδώ.
Και να συμβάλλουν, αντί να φεύγουν σε ξένα περιβάλλοντα τάξης για να διαπρέψουν.
Αξίζει να παραμείνουν εδώ και να φέρουν την τάξη στη δική μας κοινωνία.
Νομίζω πως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε ν' αναλωνόμαστε
στην καταπολέμηση της υπάρχουσας πραγματικότητας,
και να εστιάσουμε στη δημιουργία ενός νέου μοντέλου για τη χώρα μας.
Το νέο αυτό μοντέλο, ασφαλώς, θα έχει στοιχεία τάξης.
Όμως προτείνω, σαν άτομα, να παραμείνουμε σε αυτήν την ταχύτητα άλματος,
και να μην επαναπαυτούμε ποτέ στην ηρεμία και την ομαλότητα της τάξης.
Το μονοπάτι προς κάθε μεγάλη, συστημική αλλαγή,
περνάει μέσα από το χάος, σε μια νέα πραγματικότητα.
Σας καλώ λοιπόν να αποδεχτούμε το χάος.
Να αδράξουμε τη δημιουργική του δύναμη.
Σας προκαλώ,
να αναδημιουργήσουμε τη δημοκρατία.
Να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτεία.
Μια πολιτεία δεύτερης γενιάς, για την Ελλάδα και για τον κόσμο.
Σας ευχαριστώ.
(Χειροκρότημα)