#017: Γκεϊ και τέχνη, ανακάλυψη του εαυτού, η αξία του pride, το πορτοφολάκι της αγάπης.
(Ανάλαφρη τζαζ μουσική του χώρου)
Αν υπάρχει...
η...
ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι
η τέχνη με την ομοφυλόφιλη φύση
πάνε μαζί, νομίζω ότι δεν ακουμπάει πολύ την αλήθεια.
Είναι περισσότερο ένας μύθος αυτός.
Ίσως ένα μεγάλο κομμάτι
να συμπορεύονται. Δηλαδή,
υπάρχει
η στερεότυπη εικόνα ότι ένας
χορευτής είναι
απαραιτήτως ομοφυλόφιλος.
Ένας ηθοποιός ίσως το ίδιο.
Ένας ζωγράφος. Αν το αναπτύξουμε παραπέρα,
ένας μόδιστρος.
Νομίζω ότι είναι μύθος.
Απλά συμβαίνει ο άνθρωπος
που καλύπτει και τις δύο αυτές ιδιότητες,
δηλαδή, είναι ομοφυλόφιλος
και είναι και καλλιτέχνης, να έχει
δύο επιπλέον λόγους από όλους τους άλλους
να γίνει θέμα συζήτησης.
Είναι μια κουβέντα που την κάνει ο κόσμος. Φεύγω λίγο από την τέχνη τώρα,
το αναπτύσσω χαριτωμένα.
Ένας σχεδιαστής μόδας, ένας μόδιστρος,
παίρνουμε το στερεότυπο του κινηματογράφου του ελληνικού,
απαραιτήτως είναι
περίεργος και
παρουσιάζεται ως ομοφυλόφιλος. Υπήρχε μια κοινωνική ανάγκη.
Όταν κάποιος σου στέλνει την γυναίκα του
να την γδύσεις, να της πάρεις μέτρα, να της φορέσεις ρούχα,
ε θα προτιμούσε να μην ήταν και
μέσα στις σεξουαλικές σου επιλογές, οπότε να κινδυνεύει ότι
θα της την «πέσεις» ή ότι θα κάνεις κάτι μαζί της
που εσένα θα σε απορρίψει.
Έτσι καθιερώθηκε λίγο αυτή η εικόνα,
τουλάχιστον τον προηγούμενο αιώνα, στο χώρο του θεάματος.
Άσε που ήταν και χαριτωμένο να εμφανίζεις έναν γκέι σε μια ταινία
γιατί ο κόσμος γελάει με τα σκέρτσα και τα καμώματα,
και τη θηλυπρέπεια ενός αρσενικά γεννημένου ατόμου.
Τουλάχιστον γελούσε τότε. Τώρα δε βρίσκω και πολλούς λόγους να γελάς.
Πιστεύω ότι δέχεσαι έναν άνθρωπο
έτσι όπως είναι και είτε σου πάει είτε δε σου πάει,
άσχετα του σεξουαλικού προσανατολισμού του.
Αν θεωρήσουμε μια πρωτόγονη κοινωνία,
τότε που οι άνθρωποι ως μικρές κοινότητες
ζούσαν στις σπηλιές,
ήταν αυτός ο ανθρωπάκος ο οποίος δεν κυνηγούσε
το άγριο ζώο μαζί με όλους τους κυνηγούς
- αν θεωρήσουμε ότι είναι ένας αρσενικός -
μαζί με όλους τους κυνηγούς ώστε να σκοτώσει
το μαμούθ και να το φέρει να φάει η κοινότητα,
αλλά ήταν αυτός που επέλεγε να το ζωγραφίσει.
Λοιπόν, αυτός ήταν κόντρα
στην κανονικότητα της κοινότητας.
Δηλαδή, φαντάζομαι, ότι από κάποιους θα έφαγε και ξύλο ο καημένος
τύπου ότι «Εμείς πήγαμε ρε μαλάκα
και κυνηγούσαμε το θηρίο για να το φάμε και εσύ καθόσουν και το ζωγράφιζες.
Άρα μείνε και νηστικός».
Να και ένας κοινωνικός περι...
μία περιθωριοποίηση του καλλιτέχνη.
Ίσως με αυτή την λογική
να συμπίπτουν λίγο αυτά τα πράγματα, με την έννοια
ότι είσαι ένα άτομο το οποίο επαναστατείς
στο κοινωνικό δεδομένο, στο στερεότυπο
το οποίο έχουμε φτιάξει εδώ ότι, ξέρω 'γω,
η γυναίκα πρέπει να είναι όμορφη, θελκτική,
μηχανή αναπαραγωγής, νοικοκυρά κλπ.,
και εσύ είσαι μια γυναίκα η οποία
θέλεις, ξέρω 'γω, να χτίζεις πολυκατοικίες
ή να οδηγείς νταλίκα ή δεν ξέρω κι εγώ τι.
Αυτόματα βρίσκεσαι σε μια κατηγορία επαναστατών.
Με αυτή τη λογική ίσως κάπου να συνταιριάζει
ο τρόπος που η κοινωνία αντιμετώπισε τους καλλιτέχνες
και τους ανθρώπους με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό
και ίσως εκεί να έχει και μια βάση αυτή η κουβέντα
που αναπαράγεται ακόμα και σήμερα.
Οι άνθρωποι,
θέλοντας και μη, μπαίνουν σε κάποια κοινωνικά σύνολα,
οικειοποιούνται,
υιοθετούν μάλλον κάποιους κοινωνικούς ρόλους
είτε αυτό αφορά την εμφάνισή σου,
το σεξουαλικό σου προσανατολισμό, την επαγγελματική σου πορεία,
την οικογενειακή σου πορεία,
και κάποιες φορές,
μάλλον τις περισσότερες, μη λέω αηδίες
τις περισσότερες φορές χάνεις τον εαυτό σου.
Χάνεις τον εαυτό σου γιατί δεν έχεις μπει ποτέ στη διαδικασία να τον βρεις.
Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, ό,τι κι αν εννοεί κανένας,
τη φύση τους,
μετά τα 30, μετά τα 40, μετά τα 50, μετά τα 60, λίγες ώρες πριν πεθάνουν...
Έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα.
Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί στο νεκροκρέβατο τους
να εξομολογηθούν στον πιο κοντινό τους άνθρωπο
ότι «Ξέρεις, η ζωή μου πήγε στράφι γιατί δεν είχα καταλάβει - ή ακόμα χειρότερα - είχα καταλάβει
αλλά δεν τόλμησα ποτέ
να αποδεχτώ τον εαυτό μου
και να δείξω και στους άλλους ποιος είμαι.
Και τώρα φτάνοντας, ίσως,
- πολύ δυσάρεστο αυτό που λέω,
θα ήταν ωραίο σενάριο για μια μικρού μήκους -
φτάνω μια ανάσα πριν το τέλος
να αποκαλυφτώ στον εαυτό μου
και σε εσένα που μ' αγαπάς», αν υποθέσουμε ότι δίπλα του υπάρχει ένας άνθρωπος που τον αγαπάει.
Το ενδιαφέρον για 'μένα είναι οι άνθρωποι να μπορούν
μέσα από προσωπικές διαδικασίες, όσο κι αν αυτές είναι κόντρα στο κοινωνικό δεδομένο,
να ανακαλύψουν τον εαυτό τους. Αγαπώ πάρα πολύ τους ανθρώπους
που αλλάζουν σ' όλη τους τη ζωή, που ψάχνονται συνέχεια.
Μου αρέσουν οι άνθρωποι, ας πούμε, που στα 50 τους ξαναδίνουν πανελλαδικές εξετάσεις
για να σπουδάσουν κάτι ακόμα.
Άσχετο αν θα το εφαρμόσουν σαν επάγγελμα. Γιατί δίνουν στον εαυτό τους
την ευκαιρία να γνωρίσει κάτι ακόμα.
Είμαι ένας άνθρωπος, εγώ τουλάχιστον, ο οποίος
πάντα ενδιαφερόταν να δει τι έχει από πίσω αυτή η πόρτα
ή από πάνω αυτή η σκάλα,
ή εκεί που είναι λίγο πιο σκοτεινά να δω τι κρύβεται.
Πολλοί άνθρωποι είναι έτσι.
Έτσι κι αλλιώς η...
η ησυχία και η φρονιμάδα είναι
κάτι το οποίο εγώ το αμφισβητώ πάρα πολύ.
Η περιέργεια, η αμφισβήτηση του δεδομένου
οδηγεί στην έρευνα, η έρευνα οδηγεί στην ανακάλυψη,
και ενδεχομένως μέσα σε αυτή την ανακάλυψη να βρεθεί και η αλήθεια.
Νομίζω κάπως έτσι λειτουργούν και οι επιστήμες.
Δεν πρέπει να πέφτω πολύ έξω. Επομένως, όταν σου λένε ότι:
«φάε μακαρόνια με κιμά γιατί είναι το καλύτερο φαΐ»
κι εσύ αυτό το δέχεσαι χωρίς να το αμφισβητήσεις ποτέ
στερείς από τον εαυτό σου την ευκαιρία να ανακαλύψει
ένα πιο νόστιμο φαΐ,
που δεν είναι μακαρόνια με κιμά, είναι ξέρω 'γω
κολοκυθάκια βραστά.
Που μπορεί εσένα, εσένα και μόνο εσένα, να αρέσουν περισσότερο.
Όχι απαραίτητα σε όλο τον κόσμο.
Ας μιλήσουμε για το Pride.
Για την περηφάνεια δηλαδή.
Γιατί υπάρχει μια άποψη,
η οποία δε θα κάτσω να μετρήσω αν είναι
η ευρύτερα διαδεδομένη ή λιγότερο,
ότι το Pride είναι ένα Gay Pride.
Θέλω, λοιπόν, να κάνω σαφές ότι δεν είναι ένα Gay Pride.
Είναι μια μέρα υπερηφάνειας
για τους ανθρώπους οι οποίοι αισθάνονται ότι
κάτι τους περιορίζει στο να εκφράσουν τη φύση τους.
και
χωράει μέσα πολλά πράγματα.
Στρίβω, δε σε ενοχλεί εσένα (;)
Απλά, κάποια στιγμή στο κάδρο σου, θα βγει ένα τσιγάρο.
Εχθές
ήταν το Pride της Θεσσαλονίκης,
το 8ο Pride της Θεσσαλονίκης.
Μέτρησα πολλούς
ανθρώπους που ήταν πάνω σε αναπηρικό καρότσι.
Μιλάμε για μια κοινωνική ομάδα, η οποία υφίσταται φοβερούς περιορισμούς,
απ' το να παρκάρεις το αμάξι σου μπροστά σε μια ράμπα για αναπηρικό καρότσι
γιατί δε βρίσκεις που να το παρκάρεις αδερφέ,
μέχρι το γεγονός ότι
κάποιες δεκαετίες πίσω
κάποιοι ήθελαν τους ανθρώπους με αναπηρία να τους πετούν σε κάποιον Καιάδα.
Και χθες το βράδυ, μάλιστα, γυρνώντας σπίτι,
προσπάθησα να ανατρέξω λίγο στις εικόνες
που είχα όλη μέρα από την παραλία της Θεσσαλονίκης
και να μετρήσω όχι πόσοι γκέι ήταν εκεί, αλλά πόσα αναπηρικά καρότσια.
Και ήμουν ευχαριστημένος γιατί μέτρησα κάμποσα.
Είναι μια μέρα υπερηφάνειας
η οποία αφορά όλες τις κοινωνικές ομάδες
οι οποίες είναι περιορισμένες, καταπιέζονται
και δεν τους δίνεται το περιθώριο αυτό να το εκφράσουν.
Και δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, τον 21ο αιώνα, 50 χρόνια μετά το πρώτο Pride,
πρέπει να κάνουμε Pride, πρέπει να έχουμε την ημέρα της υπερηφάνειας
όπου καθένας θα μπορεί να βγει και να δηλώσει περήφανα όχι μόνο τον σεξουαλικό του προσανατολισμό,
την όποια ή αόρατη αναπηρία του, την όποια καταγωγή του,
να αισθανθεί περήφανος για το γεγονός ότι είναι μαύρος, ότι είναι εργάτης, ότι είναι φτωχός.
Ζούμε σε ένα καπιταλιστικό σύστημα το οποίο για δεκαετίες καλλιέργησε μια νοοτροπία ότι
είναι ντροπή να είσαι φτωχός.
Πρέπει να δουλέψεις, πρέπει να βγάλεις χρήματα,
πρέπει να είσαι σε μια οικονομική ευμάρεια
και να δείχνεις ότι είσαι ευτυχισμένος μέσα σε αυτή.
Δεν είναι έτσι. Ένας από τους λόγους του Pride είναι να καταπολεμήσει και αυτές τις απόψεις,
αυτά τα στερεότυπα.
Απαραίτητα πετυχημένος δεν είναι αυτός ο οποίος βγάζει πολλά λεφτά.
Και επίσης απαραίτητα ευτυχισμένος δεν είναι αυτός ο οποίος βγάζει πολλά λεφτά.
Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι μπορεί αυτή τη στιγμή να κοιμούνται στα παγκάκια
και να είναι ευτυχισμένοι γιατί δίπλα τους έχουν έναν άλλο άνθρωπο που τους νοιάζεται, που τους αγαπά
ή γιατί έχουν ένα γατάκι δίπλα με το οποίο παίζουν
ή γιατί μπορεί να ξυπνούν το πρωί και να κοιτούν τον ήλιο να βγαίνει
ή για Χ προσωπικούς λόγους ο καθένας.
Ξαναγυρνάω στο Pride. Και πάλι, δυστυχώς,
εξακολουθούμε να διεκδικούμε πράγματα για αυτές τις κοινωνικές ομάδες,
τα οποία τους είναι απαγορευμένα
Αν κάποιοι θέλουν να διοργανώσουν ένα straight pride για να δηλώσουν ότι «Εμείς είμαστε straight»,
ας το κάνουν.
Δε μπορεί να κάνει
αγώνα ο κανόνας για να επιβεβαιώσει ότι είναι ο κανόνας.
Αγώνα κάνει η εξαίρεση του κανόνα για να δηλώσει την παρουσία της.
Δε ζητάει κανείς την ανοχή κανενός.
Ζητάμε το σεβασμό, την ισότητα, την ισοτιμία, την ισονομία.
Απλά αυτό.
Και όταν έρθει η εποχή που
θα πάψουν να υπάρχουν αυτές οι ανάγκες,
να είμαστε σίγουροι ότι θα πάψει να γίνεται και Pride.
Υπάρχει, λοιπόν, ένα κομμάτι το οποίο αμφισβητεί το Pride
με δεδομένο ότι κάποιες φορές είναι προκλητικό, ότι ένα κομμάτι του Pride αρέσκεται στο να προκαλεί. Ναι.
Υπάρχει ένα κοινωνικό κομμάτι το οποίο προτιμάει, ας πούμε, να βλέπει δύο αγόρια να παίζουν μπουνίδια
παρά να κρατιούνται χέρι-χέρι και να δώσουν ένα τρυφερό φιλί στα χείλη ο ένας του αλλουνού; Υπάρχει.
Υπάρχει πολύς κόσμος που είναι της άποψης ότι δύο αγόρια δε μπορούν να φιλιούνται.
Να παίζουνε μπουνιές, όμως, μπορούν. Να φάει ο ένας το λαρύγγι του αλλουνού μπορεί.
Ε και 'γω σε ρωτώ. Τι θεωρείς πιο υγιές;
Το να σκοτωνόμαστε ή το να αγκαλιαζόμαστε;
Αν η δικιά μας η αγκαλιά ή η αγκαλιά κάποιων άλλων
δεν συνταιριάζει με αυτό που εσύ αγαπάς να αγκαλιάζεις και να φιλάς
ή κατ' επέκταση να φτιάχνεις μια οικογένεια μαζί του, να το παντρεύεσαι,
αν θες να έχει και μια νομική υπόσταση σε αυτή τη μορφή της οικογένειας,
δε φταίω ούτε εγώ ούτε εσύ.
Ξεκόλλα λίγο από τη στερεότυπη εικόνα, ας πούμε, ότι οι άντρες πρέπει να 'χουν βαριά φωνή,
μπράτσα, να δέρνουν, να φωνάζουν, να πηγαίνουν στο γήπεδο, να τσαμπουκαλεύονται και δέξου το οτι
υπάρχουν και κάποιοι άντρες οι οποίοι δεν έχουν μπράτσα, δε τσαμπουκαλεύονται,
μπορεί να βάφουν τα χείλη τους, μπορεί να ντύνονται λίγο πιο περίεργα απ' ότι εσύ έχεις δεχτεί να ντύνεσαι
σύμφωνα με όσα σου έχουν δείξει και διδάξει. Και το πράγμα τελειώνει εκεί.
Θέλω να προσθέσω όμως κάτι. Αν υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι θεωρούν προκλητικό το να βγει
την ημέρα της υπερηφάνειας, την ημέρα του Pride,
ένα ζευγάρι γυναικών ή ένα ζευγάρι αντρών
και να ανταλλάξουν ένα φιλί
ή, ακόμη περισσότερο, κι ένα αρκετά παθιάρικο φιλί και κάποιες περιπτύξεις...
Γιατί αυτό είναι περισσότερο προκλητικό
από ένα παλικάρι ο οποίος είναι «τούμπανο»,
κυκλοφορεί στις καφετέριες, στα μπαρ, στο δρόμο, με κοιτάει εμένα, που είμαι τσιλιβήθρας, περίεργα
και εγώ πρέπει εκείνη τη στιγμή να περάσω μια ολόκληρη κρίση από τον εαυτό μου:
«Γιατί ρε γαμώτο δεν είμαι κι εγώ έτσι;
Γιατί δεν έχω μπράτσα; Γιατί δεν είμαι ο σούπερ γκόμενος, ο οποίος αρπάζει τα κορίτσια
και τα φιλάει και αυτά λιγώνονται στη δύναμη και τη γοητεία του;»
Θέλω να πω ότι εξίσου κακοποιητικό για έναν αλλιώτικο άνθρωπο μπορεί να είναι το στερεότυπο.
Ε τώρα αν μου λένε ότι προσβάλλει την αισθητική τους η απάντηση είναι ότι:
«Πολύ ωραία, κοίτα προς την άλλη».
Εφόσον προσβάλλεται η αισθητική σου από την αισθητική του Pride,
ποιος ο λόγος να κατέβεις και να τα δεις όλα αυτά;
Όπως και για κάποιους ανθρώπους προσβάλλεται η αισθητική τους με αυτά που γίνονται
στα γήπεδα του ποδοσφαίρου.
Πολύ απλά δε θα πάνε στο γήπεδο να δουν ποδόσφαιρο.
«Τι θα πουν τα παιδιά αν δουν δύο αγόρια να φιλιούνται;»
Και τι θα πουν τα παιδιά αν δουν δύο αγόρια να παίζουν κλωτσομπούνια;
Άσε τα παιδιά ελεύθερα να διαλέξουν.
Α! Πειράζει να καπνίζω;
Τι ωραία που είναι η ζωή! Και το εννοώ.
Αλήθεια.
Όσο κι αν χρειάζεται δηλαδή να αγωνιστείς για να την κάνεις ακόμα καλύτερη.
Είναι ωραίο απλά και μόνο το γεγονός ότι μπορείς να ξυπνήσεις το πρωί και να δεις τον ήλιο.
Αυτά μπορεί να ακούγονται ρομαντικά, ποιητικά και γραφικά, αλλά αν συνειδητοποιήσουμε
πόσο σημαντικό είναι ότι «ξύπνησα και σήμερα και μου χαρίζεται μια ακόμη μέρα»
από μόνο του είναι σπουδαίο.
Τι ωραίο που είναι να ξυπνάς το πρωί, να ανοίγεις τη πόρτα σου και να κάνεις έναν περίπατο
χωρίς να έχεις συγκεκριμένο προορισμό.
Να βγαίνεις και να περπατάς.
Την πιο σοφή κουβέντα στη ζωή μου την έχω ακούσει από έναν τσομπάνο,
σε ένα βουνό,
ο οποίος είχε πει - για μένα πέρα από σοφή είναι και η πιο ποιητική έκφραση
που μπορώ να πω αυτή τη στιγμή -
ότι «Την παλαιά την εποχή
ήσαντε νεράιδες.
Τη σήμερον ημέρα εγινήκαμε
εμείς πιο κακοί και οι νεράιδες χαθήκανε».
Αυτό για 'μένα είναι...
Sorry, κάθε φορά που το σκέφτομαι αυτό το πράγμα ανατριχιάζω...
Εμ... Αυτό για 'μένα είναι ουσία ζωής.
Δηλαδή,
είπε αυτός ο τσομπάνος την πιο ποιητική έκφραση που μπορώ να φανταστώ,
την πιο μεταφυσική, την πιο πολύχρωμη, την πιο όμορφη.
Ότι υπήρχαν νεράιδες, αλλά σήμερα εμείς γίναμε τόσο κακοί που οι νεράιδες φύγαν, μας εγκατέλειψαν.
Αν, λοιπόν, θεωρήσουμε ότι υπάρχει μια νεράιδα με ένα τεφτέρι, αν έχει ξεμείνει μια τέτοια νεράιδα,
είναι αυτή
η οποία φέρνει τα πράγματα έτσι ώστε να σου επιστραφεί ό,τι καλό έχεις δώσει.
Ενδεχομένως και ό,τι κακό. Αυτό δεν θέλω να το πιστεύω,
δε θέλω να πιστεύω σε μια κακή νεράιδα η οποία είναι τιμωρητική.
Έχω βαρεθεί! Έχω βαρεθεί...
την τιμωρία, το πρόστιμο
και το αφού έκανες αυτό θα σε κάνω ''νταντά''.
Δε μιλάω για δικαιοσύνη, δε μιλάω για δικαιοσύνη.
Μιλάω για την τιμωρητικότητα.
Τύπου, ας πούμε, «Αν δεν φας όλο το φαΐ σου, θα σε σπάσω στο ξύλο»,
«Αν δεν διαβάσεις το μάθημα σου δε θα βγεις βόλτα»,
«Αν δεν, δεν , δεν.. κλπ».
Όλες αυτές οι τιμωρίες οι οποίες είναι το πρώτο και πιο εύκολο επιχείρημα
που έχουμε προκειμένου να πείσουμε κάποιον.
Και ξέρεις κάτι;
Η αγάπη είναι τζάμπα.
Εντελώς τζάμπα. Όσο κι αν πιστεύουν κάποιοι ότι μπορούν να την αγοράσουν.
Αυτά είναι τζάμπα. Αυτά τα έχεις και τα προσφέρεις.
Τα έχεις. Σίγουρα τα έχεις.
Δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει αυτό το υλικό μέσα του.
Αρκεί να καταλάβει ότι πρέπει να ανοίξει αυτό
το πορτοφολάκι, το οποίο δεν αδειάζει ποτέ,
δεν αδειάζει ποτέ το πορτοφολάκι που βγάζει αγάπη,
και να αρχίσει να τη μοιράζει.
Αν μπορούσα να φωνάξω κάτι στον κόσμο και να ήταν μόνο μια λέξη,
αυτή θα ήταν. «Ελευθερία».
Η οποία νομίζω ότι εμπεριέχει μέσα όλες τις αξίες και τα ιδανικά για τα οποία κάποιοι έχουν αγωνιστεί,
έχουν δώσει τη ζωή τους και για τα οποία τολμώ να βάλω και το δικό μου εαυτό μέσα, αγωνίζομαι και εγώ.
Νομίζω η λέξη «ελευθερία», η έννοια «ελευθερία» τα περιλαμβάνει όλα.
Κι αυτό θα ήθελα να φωνάξω στο σύμπαν.
Στον κόσμο. Στο οτιδήποτε υπάρχει εκεί πάνω ή εδώ κάτω δίπλα μας.
Αν θεωρήσουμε ότι υπήρχε ένας υπεράνθρωπος του οποίου το παράδειγμα θα ακολουθούσαμε όλοι,
θα ήταν ένας άνθρωπος που το μόνο που θα έκανε θα ήταν να δίνει ελευθερία.
Και με το παράδειγμα του θα δίναμε όλοι ελευθερία.
Επομένως, δε θα καταπίεζε κανείς κανένα.
Το κανένα δεν εννοεί μόνο κανέναν άνθρωπο.
Κανένα οτιδήποτε.
Και τα πράγματα θα κυλούσαν πολύ καλύτερα για όλους μας.