Mission anthropos: Ipatia Dousi Anagnostopoulou at TEDxAthens - YouTube
Μεταγραφή: Ioanna Koutzoukou Επιμέλεια: MARIANGELA LESTOU
Η πρώτη μου επαφή με το TEDxAthens ήταν πέρσι τέτοια εποχή,
όταν η οργάνωσή μας είχε προσκληθεί
για να λάβει μέρος στα πλαίσια του Human Grid.
Θυμάμαι είχα ρωτήσει τότε ποιο είναι το θέμα
και μου είχαν πει, "The ones who do", αυτοί οι οποίοι κάνουν.
Και είπα, «Ουάου, αυτό είναι ένα καταπληκτικό θέμα για τώρα,
για την Ελλάδα και αυτά που περνάει, αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε,
ανθρώπους οι οποίοι κάνουν».
Όταν λοιπόν φέτος η Φαίη με πήρε, πριν από λίγους μήνες από το Human Grid
και μου είπε εάν θέλω να μιλήσω απόψε, τη ρώτησα, «Ποιο είναι το φετινό θέμα;»
και μου είπε τα «Αχαρτογράφητα Νερά».
Στάθηκα ένα λεπτό, σκέφτηκα τα τελευταία χρόνια της ζωής μου
και είπα, «Ναι, τελικά ανήκω εδώ».
Θέλω, λοιπόν, τα επόμενα λίγα λεπτά να σας πάρω μαζί μου,
στο δικό μου ταξίδι, στα αχαρτογράφητα νερά.
Όπως είπε ο Θοδωρής, όλα ξεκίνησαν το 2008.
Το 2008 η Ελλάδα περνούσε πάρα πολύ καλά, ήμασταν ένα κράτος ευρωπαϊκό, ευημερίας,
κανένα ερωτηματικό δεν υπήρχε στη ζωή μας,
κι εγώ τότε βρέθηκα με την οικογένειά μου σ' ένα ταξίδι στην Αιθιοπία.
Η Αιθιοπία είναι μια μεγάλη χώρα, η τρίτη μεγαλύτερη της Αφρικής,
πάνω από 80 εκατομμύρια κάτοικοι.
Για τη φτώχεια της έχετε ακούσει, δεν είναι ανάγκη να σας το πω εγώ.
Παρ΄όλο που είχα ταξιδέψει πολύ και στην Αφρική,
υπήρξαν μερικά πράγματα σ' αυτό το ταξίδι, τα οποία πραγματικά με συγκλόνισαν.
Όταν είμαστε σε ένα ταξίδι έχουμε πιο πολύ χρόνο, είμαστε πιο χαλαροί
και παρατηρούμε πράγματα που διαφορετικά στη ζωή μας
ίσως δεν θα τα βλέπαμε, στην καθημερινότητά μας.
Υπήρχαν μερικές σκηνές στην Αιθιοπία
που όπου και να ήσουν δεν μπορούσες να τις προσπεράσεις.
Η αρρώστια παντού.
Όταν λέω η αρρώστια παντού,
εννοώ ότι και στους δρόμους έβλεπες ανθρώπους να υποφέρουν.
Αυτή η εικόνα από μια νέα γυναίκα
που έχει έναν μεγάλο όγκο στην περιοχή του θυρεοειδούς,
παραμελημένο βεβαίως, είναι μια εικόνα που δεν έχουν δει οι φοιτητές μας
στον δυτικό κόσμο, ούτε καν στα κλασικά συγγράμματα.
Μια άλλη εικόνα, η οποία επίσης με συγκλόνισε, για άλλους λόγους,
ήταν όταν επισκέφτηκα τη Λαλίμπελα, μια ιστορική πόλη της Αιθιοπίας.
Και εκεί, σε μια αυλή, είδα το πιο ωραίο σχολείο
που νομίζω ότι υπάρχει στον κόσμο.
Ένα σχολείο όπου η δασκάλα ήταν ένα κοριτσάκι 6-8 χρονών,
όχι μεγαλύτερο από τη μικρή μου κόρη και η οποία δίδασκε τα μικρότερα παιδιά
όχι στους έξυπνους πίνακες, που όλοι είσαστε συνηθισμένοι πλέον,
ούτε καν στον μαυροπίνακα που είχα συνηθίσει εγώ,
αλλά πάνω σε ένα δέρμα από αγελάδα.
Η Αμαρική ήταν εκεί γραμμένη και το μεγάλο παιδί μάθαινε τα μικρά.
Μια μεγάλη χώρα, λοιπόν, φτωχή, με δίψα για μάθηση.
Όλα, λοιπόν, τα πράγματα τελειώνουν κάποια στιγμή
και εγώ γύρισα πίσω στην Αθήνα.
Και συνήθως μετά από ένα ωραίο ταξίδι, αυτό που κάνουμε είναι
ότι μιλάμε με φίλους, λέμε πώς περάσαμε,
βάζουμε τις φωτογραφίες μας στο οικογενειακό μας άλμπουμ
και η ζωή συνεχίζεται όπως πριν.
Εκείνη τη στιγμή, ίσως ήταν η συγκυρία, ίσως ήμουνα έτοιμη, δεν ξέρω,
αισθάνθηκα ότι δεν μπορούσα αυτά που είχα δει να τα αφήσω
και να συνεχίσω κανονικά τη ζωή μου στο ελληνικό ανοιχτό ή κλειστό πανεπιστήμιο.
Αισθάνθηκα όπως το καλοκαίρι, όταν είμαστε κάπου στην Ελλάδα,
ψηλά σε ένα βράχο και βλέπουμε μπροστά μας τη θάλασσα.
Μία θάλασσα, η οποία είναι ωραία, η οποία μας προκαλεί να βουτήξουμε.
Σαν παιδί δεν θα βούταγα ποτέ,
σαν ενήλικας ήμουνα πάντα πολύ συντηρητική στις επιλογές μου.
Εκείνη τη στιγμή όμως, το 2008, έκανα το μεγάλο βήμα και βούτηξα.
Βούτηξα σε αχαρτογράφητα νερά.
Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, ήταν η απόφαση.
Ωραία, τι κάνουμε; Ποιος είναι ο στόχος;
Θέλουμε να βοηθήσουμε ανθρώπους, οι οποίοι υποφέρουν.
Πώς ένας άνθρωπος από την Ευρώπη,
ένας γιατρός μπορεί να βοηθήσει έναν πληθυσμό 80 εκατομμυρίων;
Ο γιατρός έχει στα χέρια του το εργαλείο της περίθαλψης.
Ο πανεπιστημιακός όμως, που είμαι, έχει ένα μεγαλύτερο εργαλείο στα χέρια του,
έχει το εργαλείο της εκπαίδευσης.
Να περιθάλψεις πόσους μπορείς;
Να εκπαιδεύσεις, όμως, πάρα πολλούς
και εκπαιδεύοντας πολλαπλασιάζεται το αποτέλεσμα και διαχέεται.
Πώς θα το 'κανα αυτό; Θα το ΄κανα μόνη μου;
Όχι, βέβαια.
Τα χρόνια μου εμπειρίας στην έρευνα μου δίδαξαν
ότι όσο καλές ιδέες και να 'χεις,
αν δεν έχεις μια ομάδα από πίσω σου, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα.
Έτσι, λοιπόν, μίλησα με φίλους και γνωστούς από διαφορετικές πορείες της ζωής,
με διαφορετικές γνώσεις ο καθένας, που εδώ μπορεί να φαίνονται πολλοί,
αλλά στην πραγματικότητα ήταν ακριβώς μια χούφτα άνθρωποι
και αποφασίσαμε το εγώ να το κάνουμε εμείς και να χτίσουμε μια ομάδα.
Μια ομάδα, η οποία θα 'πρεπε να 'χει ένα κοινό όραμα.
Το να βοηθάει ανιδιοτελώς, εθελοντικά ανθρώπους που έχουν ανάγκη
με εργαλείο βασικό, την εκπαίδευση.
Τα χαρακτηριστικά μας, λοιπόν, ήταν μια μικρή ομάδα,
η οποία θα μπορούσε να εντοπίζει και να αντιμετωπίζει συγκεκριμένες ανάγκες,
τις οποίες θα τις αντιμετώπιζε με ευελιξία και αμεσότητα.
Κι έτσι, το 2010, όπως λέει ένας φίλος μου, γεννήθηκε το τρίτο μου παιδί.
Η Αποστολή Άνθρωπος.
Και ξεκινήσαμε.
Πόσο εύκολο είναι να διοργανώσεις
από την Ελλάδα μια ανθρωπιστική αποστολή στην Αφρική;
Σας διαβεβαιώ, καθόλου εύκολο.
Βρήκαμε έναν τοπικό συνεργάτη,
το δεύτερο μεγαλύτερο πανεπιστημιακό νοσοκομείο στη χώρα,
και μου έστειλαν τις φωτογραφίες
και λέω, «Αποκλείεται, αυτό δεν μπορεί να είναι εκεί».
Κι όμως ήτανε.
Βέβαια, η έκπληξη ήταν ότι αυτό το καταπληκτικό κτίριο ήταν μέσα άδειο.
Άδειο από μηχανήματα, άδειο από εξοπλισμό, άδειο από προσωπικό.
250 κλίνες με 12 γιατρούς.
Αυτό σημαίνει τίποτα.
Την αντίστοιχη εποχή στην Ελλάδα,
νοσοκομεία 250 κλινών είχαν πάνω από 150 γιατρούς.
Φέρναμε λοιπόν τα πάντα μαζί μας.
Πάνω από 150 κιλά εξοπλισμό σε κάθε μας αποστολή.
Το κυριότερο όμως ήταν ότι φέρναμε τους εθελοντές μας, την ψυχή μας.
Οι οποίοι ήταν άνθρωποι και γιατροί και νοσηλευτές και από το ΕΚΑΒ
και από το πανεπιστήμιο και από το ΕΣΥ και από τον ιδιωτικό τομέα,
που ερχόντουσαν στον ελεύθερο χρόνο τους,
που δίνανε κέφι, διάθεση, γνώσεις, που δίνανε ψυχή,
γιατί χωρίς ψυχή δεν μπορείς να τα κάνεις αυτά.
Κι έτσι, λοιπόν, μέσα σε τρία χρόνια κάναμε πολλά.
Κάναμε πάνω από 150 χειρουργεία, κάναμε διάφορα.
Το βασικότερο όμως ήταν ότι εκπαιδεύσαμε.
Εκπαιδεύσαμε τους ανθρώπους και ζήσαμε πολλές στιγμές.
Μία θα μοιραστώ μαζί σας.
Αυτός ο πατέρας ήταν τυφλός από το ένα μάτι.
Ήρθε να μας βρει τη δεύτερη χρονιά,
φορώντας μία πλαστική σαγιονάρα στο ένα του πόδι, στο άλλο ήταν ξυπόλυτος.
Είχε περπατήσει τέσσερις ώρες μαζί με το μικρό του γιο,
που είχε ένα μεγάλο όγκο στην περιοχή της παρωτίδας.
Φανταστείτε πώς αισθανθήκαμε όταν έπρεπε να πούμε σε αυτόν τον γονιό
ότι δεν έχουμε τα χειρουργικά εργαλεία για να χειρουργήσουμε αυτό το παιδί.
Του δώσαμε όμως την υπόσχεση ότι θα τα φέρουμε την επόμενη χρονιά.
Και το κάναμε.
Κι ο πατέρας αυτός ξανάρθε.
Όταν ήρθε η Βαρβάρα και μου λέει,
«Ήρθε πάλι εκείνος ο πατέρας με τη μία σαγιονάρα».
Τρελαθήκαμε όλοι.
Τέτοιες στιγμές, λοιπόν, μας δείχνουνε ότι όσο απότομος κι αν είναι ο δρόμος,
όσο δύσκολες κι αν είναι οι στροφές που παίρνεις
κι όσο κι αν βλέπεις μερικές φορές και χάος κάτω δίπλα σου,
τελικά όλα αξίζουν το χαμόγελο.
Και το χαμόγελο δεν είναι μόνο στη μάνα που βοηθάς τα παιδιά της
ήταν σε όλους εμάς στην ομάδα μας,
γιατί είναι πολύ μεγάλο το χαμόγελο που έχεις,
όταν έχεις κατορθώσει κάτι στο τέλος της μέρας σου σαν κι αυτό.
Παράλληλα λοιπόν, στην Ελλάδα είχε μπει το 2011 και ξεκίναγε η κρίση.
Κι όλοι αρχίζαμε να την καταλαβαίνουμε σιγά σιγά
γιατί βλέπαμε γνωστούς και φίλους να χάνουν τις δουλειές τους.
Αυτό ήταν το πρώτο βήμα.
Οι άνθρωποι οι οποίοι χάνουν τη δουλειά τους, χάνουν την ασφάλειά τους.
Και μαζί με την ασφάλειά τους, αισθάνονται ανασφαλείς.
Και το ερώτημα είναι τι κάνεις για όλους αυτούς τους ανθρώπους,
οι οποίοι βρίσκονται εκτός συστήματος υγείας.
Μπορεί να κάνει κάτι μια μικρή οργάνωση που δεν έχει μόνιμο προσωπικό,
σε μια περίοδο κρίσης;
Νομίζω ότι με μικρά βήματα μπορεί να κάνει πολλά, πάρα πολλά.
Έτσι λοιπόν στο τέλος του '11, σκεφτήκαμε
ότι πρέπει να έχουμε μια παρέμβαση που να 'ναι στοχευμένη,
που να μπορεί να γίνει από μία μικρή εθελοντική ομάδα
και να 'χει ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Και εκείνη την εποχή στο σχολείο της μεγάλης μου της κόρης
έπεσε μια επιδημία γρίπης
κι αρχίσανε να αδειάζουν οι τάξεις των παιδιών.
Και ξαφνικά σκέφτηκα «Σκέψου να ξαναρχίσουν οι παιδικές επιδημίες
από αρρώστιες παιδικές,
που στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, τις έχουμε ξεχάσει εδώ και δεκαετίες».
Άρα πάντα η προτεραιότητά μας είναι τα παιδιά
και το πρώτο πράγμα θα 'πρεπε να είναι ο εμβολιασμός των παιδιών.
Να τα προστατέψουμε από πιθανές επιδημίες.
Πώς θα το κάναμε αυτό, μόνοι μας; Όχι.
Μαζί με άλλους. Μαζί με ποιους;
Μαζί με φορείς που θα μπορούσαν να διαδώσουν τη δράση μας
και να βρουν τις ευπαθείς ομάδες μέσα στον πληθυσμό.
Μαζί με εθελοντές και μαζί με χορηγούς.
Επομένως εδώ έρχονται οι συνεργασίες.
Νομίζω ότι όσο στην Αφρική η λέξη κλειδί είναι η εκπαίδευση,
στην Ελλάδα του σήμερα η λέξη κλειδί είναι οι συνεργασίες.
Συνεργασίες με νοσοκομεία, συνεργασίες με δήμους,
συνεργαζόμαστε με πάνω από 20 δήμους
σε πάνω από 4 νομούς της χώρας μέχρι σήμερα
και με πάρα πολλές άλλες οργανώσεις που τα logo τους νομίζω αναγνωρίζετε,
με τη βοήθεια βεβαίως πάντα των εθελοντών μας.
Και έτσι μέσα στον πρώτο μας χρόνο εμβολιάσαμε πάνω από 1.300 παιδιά
και τα προστατέψαμε από πάνω από 8.500 αρρώστιες.
Ποιοι έρχονται σε μας;
Έρχονται Έλληνες, έρχονται μετανάστες, έρχονται πρόσφυγες,
έρχονται μειονοτικοί πληθυσμοί από τη Θράκη,
έρχονται άνθρωποι, οι οποίοι είναι ανασφάλιστοι,
αλλά το βασικό είναι ότι έρχονται άνθρωποι, οι οποίοι είναι σε ανάγκη.
Αυτούς τους ανθρώπους θέλουμε να στηρίξουμε.
Εάν με ρωτήσετε,
ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που προσφέρει η οργάνωσή μας,
θα σας πω ότι είναι η προσωπική επαφή του γιατρού,
του εθελοντή γιατρού με την οικογένεια,
γιατί τα παιδιά αυτά τα βλέπουμε κάθε 2 μήνες,
μέχρις ότου να ολοκληρώσουν το εμβολιαστικό τους σχήμα.
Αυτή η επαφή χτίζει μία σχέση, μία σχέση εμπιστοσύνης.
Γιατί αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι αισθάνονται αδύναμοι και ευάλωτοι,
αυτό που θέλουνε είναι να ξέρουν ότι κάποιος είναι εκεί.
Κι εμείς είμαστε και θα είμαστε εκεί γι' αυτούς, για όσο χρειαστεί.
Έτσι λοιπόν, εξετάζουμε, εμβολιάζουμε, συμβουλεύουμε,
ελπίζουμε ότι τελικά ανακουφίζουμε με όλα αυτά και συνεχίζουμε.
Ένα παιδάκι ήθελε μια μαγνητική από ένα ίδρυμα
και στήσαμε το δεύτερο μας πρόγραμμα,
το Στηρίζουμε που είναι για εξετάσεις, για διαγνωστικές, είναι για επεμβάσεις,
είναι πάλι για ανθρώπους που έχουν ανάγκη
και κάνουμε και διάφορα άλλα που δεν έχω τον χρόνο να σας τα πω τώρα.
Το βασικό όμως ποιο είναι;
Ότι όλοι εμείς στην Αποστολή Άνθρωπος είμαστε σαν όλους εσάς.
Είμαστε άνθρωποι οι οποίοι έχουμε οικογένεια, οι οποίοι έχουμε καριέρα,
οι οποίοι έχουμε μια δουλειά, οι οποίοι έχουμε διάφορα ενδιαφέροντα,
αλλά το κύριο βασικό μας γνώρισμα
είναι ότι θέλουμε όλοι να στηρίξουμε τον συνάνθρωπό μας,
αυτόν που σήμερα ταλαιπωρείται πάρα πολύ
και να του δείξουμε ότι είμαστε και θα 'μαστε εδώ.
Αυτό στην αρχή δε φαίνεται απλό.
Στη γεμάτη ζωή όλων μας φαίνεται αδύνατο.
Εάν όμως κάποιος το προσπαθήσει, αν μπει σε αυτή τη διαδικασία,
όχι μόνο φαίνεται εφικτό, τελικά είναι απλό.
Γιατί έχουμε όλοι τον Οδυσσέα λίγο μέσα μας
και η πορεία όταν έχει να κάνει με τον συνάνθρωπο
είναι πάντα πάρα πολύ σημαντική.
Βάζει ένα μεγάλο χαμόγελο στα χείλη μας στο τέλος της μέρας, παρ' όλη την κούραση,
και μας δείχνει ότι τα αχαρτογράφητα νερά τελικά μπορούν
να μας πάνε απλώς σε ατελείωτες δυνατότητες.
Ευχαριστώ.
(Χειροκρότημα)