Herculaneum: A tour in Latin | Learn Latin | #59 Herculaneum: A tour in Latin | Learn Latin | #59

Abhinc trecentos annos, Three hundred years ago,

Puteus non longe hinc fodiebatur A well was dug not far from here

Puteus non longe hinc fodiebatur A well was dug not far from here

sed pro aqua, alia inventa sunt. but instead of water, other things were found.

sed pro aqua, alia inventa sunt. but instead of water, other things were found.

sed pro aqua, alia inventa sunt. but instead of water, other things were found.

Pro aqua, hoc inventum est. Instead of water, this was found.

Hoc oppidum quod post me videtis

ferunt Herculem olim condidisse they say that Hercules once founded

et haec est causa cur vocetur Herculaneum. and this is the reason why it is called Herculaneum.

Et haec est causa cur vocetur Herculaneum.

Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum. Let us now go to see what this beautiful town is like.

Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum.

Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum.

Anno undeoctogesimo post Christum natum, In the nineteenth year after the birth of Christ,

Anno undeoctogesimo post Christum natum,

mons Vesuvius ignium eruptione Mount Vesuvius erupted in flames

mons Vesuvius ignium eruptione

cum alia tum hoc oppidum, Herculaneum, sepelivit. with another he buried this town, Herculaneum.

cum alia tum hoc oppidum, Herculaneum, sepelivit.

Sed hodie, post tot annos, licet rursus But today, after so many years, it is possible again

sed hodie, post tot annos, licet rursus

in viis et in aedibus huius oppidi versari to dwell in the streets and in the houses of this town

quod est pulcherrimum.

Eamus.

In thermopolio nunc sumus. We are in a cafe now.

Huc Herculanei homines veniebant ut cibum sumerent Here the people of Herculaneum came to take food

Huc Herculanei homines veniebant ut cibum sumerent,

ut pranderent, ut fortasse cenarent si forte esuriebant. that they might have lunch, that they might dine if they were hungry.

ut pranderent, ut fortasse cenarent si forte esuriebant.

Et post me videtis aliud conclave,

et in illo conclavi postico, and in that back room

et in illo conclavi postico,

homines poterant considere et cibum sumere. people could consider and take food.

Et hoc non est solum thermopolium

et hoc non est solum thermopolium

quod inveniatur hic Herculanei. which is to be found here in Herculaneum.

Sunt etiam alia.

In itinere, volo aliquid vobis pulcherrimi ostendere. On the way, I want to show you something very beautiful.

In itinere, volo aliquid vobis pulcherrimi ostendere.

Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur. Let us enter this building where the members of Augustale were engaged.

Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur.

Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur.

Et nunc ipsum est satis vacuum, proh dolor, And now it is quite empty, unfortunately.

fere nihil restat sed unum restat idque maximum. almost nothing remains, but one thing remains, and that is the greatest.

fere nihil restat sed unum restat idque maximum.

Venite huc.

Ecce!

Hic videtis pulcherrimas picturas in opere tectorio. Here you can see the most beautiful pictures of the roof work.

Hic videtis pulcherrimas picturas in opere tectorio.

Et, bene, sunt aliquatenus fortasse tritae et lacerae And, well, they're probably worn and torn to some extent

Et, bene, sunt aliquatenus fortasse tritae et lacerae, And, well, they are perhaps somewhat tattered and torn.

sed tamen, post fere duo milia annorum, but still, after nearly two thousand years,

licet tamen dicere,

has picturas esse bene conservatas.

Et, a sinsistra, in illa pictura, videtis tres homines.

Videtis Minervam, Iunonem, Herculem.

Certe Hercules est maximus hoc in oppido,

Certe Hercules est maximus hoc in oppido,

quod oppidum olim condidit,

vel sic fama fert. or so the report goes.

sed est etiam alia pictura in opere tectorio facta. but there is also another picture made in the work of the roof.

sed est etiam alia pictura in opere tectorio facta,

ubi idem Hercules ostenditur, effinigitur: illic. where the same Hercules is shown, he is depicted: there.

ubi idem Hercules ostenditur, effinigitur: illic.

Et haec omnia dicuntur esse facta And all these things are said to have been done

eo stilo in that style

qui vocatur quartus; stilus quartus. which is called the fourth; the fourth style.

Sunt varii stili pingendi There are different styles of painting

quibus usi sunt Pompeiis et Herculanei maxime.

quibus usi sunt Pompeiis et Herculanei maxime.

In aedibus lautissimis nunc ipsum sumus.

Et volo vobis ostendere picturas in opere tectorio factas,

Et volo vobis ostendere picturas in opere tectorio factas,

quae sunt sparsae quasi per varia conclavia huius loci.

quae sunt sparsae quasi per varia conclavia huius loci.

Quae hic ostenduntur non tam bene conservatae sunt

Quae hic ostenduntur non tam bene conservatae sunt

sed a sinistra, si sustuleritis oculos,

illic videtis ubi columna sustentat...aliquid

illic videtis ubi columna sustentat...aliquid

illic videtis ubi columna sustentat...aliquid

eo ipso loco colores sunt nitidissimi et vividissimi.

Est pulcherrimum, nonne?

Sed pergamus.

In hac villa, praeter has pulcherrimas picturas,

In hac villa, praeter has pulcherrimas picturas,

aliae res inventae sunt:

tabulae ceratae inventae sunt.

Sed cum loquimur de scriptis, de rebus scriptis,

sed cum loquimur de scriptis, de rebus scriptis,

est alia villa,

aliae aedes multo magis notae, ut puto,

quae est, certe, Villa di Papyri.

Et, ibi,

plurima, plurima volumina

volumina scriptorum antiquorum inventa sunt.

Sed, cum quasi in carbonem haec volumina abierint,

difficillimum est ea legere.

Et per saecula homines conati sunt haec evolvere

et tum destructa omnino perdita sunt.

Nostra autem memoria,

novis artibus usi,

homines doctissimi potuerunt nonnulla legere.

Et scimus in illa villa, Villa di Papyri,

servari cum alia tum opera quaedam philosophica

scriptoris, cui nomen est Philodemus.

Sed nuper nova quaedam inventa sunt

Senecae Historiae.

Et, cum hoc cognovissem,

maximo gaudio atque studio affectus sum.

Et nunc cupio haec scripta quam primum legere.

Sed, quantum scio, nondum in lucem edita sunt.

Proh dolor, videntur esse tantummodo partes illius operis,

Proh dolor, videntur esse tantummodo partes illius operis,

sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.

sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.

sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.

Nunc sumus in apodyterio balnearum

et hic est locus ubi homines

vestimenta sua exuebant antequam lavarent

Eamus lavatum.

His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.

His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.

His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.

Et hic, humi, in pavimento,

possumus videre pulcherrimum opus tessellatum.

possumus videre pulcherrimum opus tessellatum.

Proh dolor, nobis nunc videtur inversum

sed non licet transilire hunc funem.

sed non licet transilire hunc funem.

Balneis virorum visis,

Nunc volo vobis ostendere brevissime balneas feminarum.

Nunc volo vobis ostendere brevissime balneas feminarum.

Etiam hic est opus tessellatum pulcherrimum

Etiam hic est opus tessellatum pulcherrimum

et multo melius servatum.

et multo melius servatum.

Meministisne paulo ante dixisse

esse thermopolia satis multa?

et ecce hic est alius locus

ubi liceat cibum sumere vel saltem

ubi licuit.

Ut in omnibus oppidis, sic Herculanei quoque:

aliae villae sunt magnae

aliae parvae, aliae lautae, aliae lautissimae.

Et nunc sumus in una ex his villis

Et nunc sumus in una ex his villis,

mea quidem sententia, lautissimis.

mea quidem sententia, lautissimis.

Nam haec villa, quam post me videtis,

est pulchra.

Bene, non est maxima fortasse, sed

opportunitas loci...

Ecce! Haec enim villa sita est ad mare;

immo, fere in ipsa ora maritima.

immo, fere in ipsa ora maritima.

Qualis olim fuit?

Haec villa spectabat mare.

Prospectus hinc erat in mare.

Nunc, certe, non iam adest mare,

vel mare obductum est.

vel mare obductum est.

Sed antiquis temporibus ante eruptionem ignium

illius montis Vesuvii

illius montis Vesuvii

illic erat mare.

Et hinc erat prospectus in illud pulcherrimum mare.

Et hinc erat prospectus in illud pulcherrimum mare.

Multis aedificiis, viis,

aliis rebus pulcherrimis et prorsus mirificis visis,

unum, certe, vidimus deesse...

Ubi sunt incolae?

Certe mortui sunt.

Et homines docti

per longum tempus

putabant homines plerosque effugisse

non esse mortuos illa calamitate maxima

non esse mortuos illa calamitate maxima

illa eruptione ignium

sed effugisse.

Tum abhinc annos circiter triginta,

Tum abhinc annos circiter triginta,

aliquid inventum est:

ipsi incolae.

Amplius trecenta cadavera hic inventa sunt.

Amplius trecenta cadavera hic inventa sunt.

Videntur huc fugisse

cum coniugibus suis, cum liberis suis

cum amicis suis

ut se...

ut sibi quodammodo salutem peterent.

...sed frustra.

Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium

Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium

Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium

interfecti sunt.

Illa calamitas facta est propter illam eruptionem ignium.

Sed ut intellegamus quanta fuerit vis,

spectemus montem qui post me est.

Hic est mons

qui coaluit ex illa materia quae per vias,

per aedes, per oppidum fluit.

per aedes, per oppidum fluit.

per aedes, per oppidum fluit.

Hic olim fuit ora maritima sed, nunc

est mons.

Herculaneum,

quod vidimus,

est locus mirificus atque magnificus.

est locus mirificus atque magnificus.

Est aliquid mirum

posse per vias tam antiquas ambulare

et Latine loqui

et scire eas vias,

parietes aedificiorum,

hanc linguam, hunc sermonem olim audiisse.

Est pulcherrimum.

Sed quod maius est:

hoc in oppido licet sentire,

vere sentire qualis vita Romanorum fuerit,

quae plerumque vita nobis tam longinqua

atque aliena esse videtur

quam semper per scripta cognoscimus

sed hic vere possumus cognoscere hanc ipsam vitam.

Sed certe oportet etiam meminerimus

finem esse impositum huic oppido

et his omnibus incolis pessimum.

Et non possumus

illa cadavera innumera

spectare quin

quodammodo afficiamur dolore.

Et tum ipsum sentimus

vere illos Romanos fuisse homines

neque tantummodo scripta nobis reliquisse et linguam discendam

sed fuisse homines qui vitam suam agerent

qui amarent

qui morerentur.

Et nusquam, ita me di ament,

melius haec gravissima atque pulcherrima

possumus quam hic Herculanei cognoscere atque videre.

Quam ob rem, maxime vobis suadeo ut Herculaneum aliquando invisatis.

Tantum'st. Bene valete.

Andreas Morehouse verba transcripsit.