×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.


image

TED in Arabic, نشأة وتدهور إمبراطورية الإنكا - غوردون مكإيوان

نشأة وتدهور إمبراطورية الإنكا - غوردون مكإيوان

"عام 1491 حكم الإنكا أعظم إمبراطورية على وجه الأرض."

- تشارلز سي مان: اكتشافات جديدة للأمريكتين ما قبل كولومبوس.

في نصف الكرة الغربي، نشأت أكبر إمبراطورية على الإطلاق،

بتعداد يصل إلى 10 ملايين نسمة.

وعلى مساحة تزيد عن 900000 كيلومتر مربع،

قام شعبها ببناء مراكز إدارية هائلة،

ومعابدًا وأنظمة ممتدة من الطرق والقنوات.

لقد قاموا بذلك كلّه في منطقة وعرة، وغير صالحة للعيش

وبدون استخدام عجلاتٍ، أو أحصنةٍ، أو حديدٍ، أو حتى لغةٍ مكتوبةٍ.

لكن بعد 100 عام من نشأتها، في القرن الخامس عشر،

لم تعد إمبراطورية الإنكا موجودة.

تقول الأسطورة،

أنّ إله الشمس "إنتي" هو من خلق أسلاف حكام الإنكا

ومن ثمّ قدِموا من كهف يسمى "تامبو توكو ".

كان "أيار مانكو" يقود إخوته الأربعة وأخواته الأربع،

حاملاً العصا الذهبية، ولديه التوجيهات

لإيجاد التربة الخصبة في المكان الذي ستغور فيه العصا.

بعد العديد من المغامرات والبحث العميق،

تمكّن "ايار مانكو" مع أشقائه من الوصول إلى "وادى كوزكو".

حيث انغرزت العصا في الأرض.

بعد قتالٍ حادٍّ مع السكان الأصليين،

تمكّنوا من إنشاء عاصمتهم،

وأصبح "أيار مانكو" المؤسس الملكي"، أوّل " Sapa Inca" أو أوّل ملك للإنكا.

تشير بعض الدلائل الأثرية،

إلى أنّ الإنكا سكنوا هذا الوادي سنة 1200 ميلادية.

وظلوا مملكة صغيرة حتى 1438،

عندما كان سيتم اجتياحهم من قبل "قبيلة التشانكا".

في تلك الأثناء، هرب ملك الإنكا "فيكاروتشا" ووريثه من الخوف،

لكن أحد أبنائه بقي هناك

ونجح في الدفاع عن المدينة.

وبسبب مهاراته العسكرية، أصبح حاكم الإنكا التاسع .

وكان اسمه "باتشاكوتي" أو "كاتاسليزم".

قام"باتشاكوتي" ببسط امتداد المملكة إلى جبال الأنديز،

ليحولها إلى إمبراطورية عن طريق العديد من الإصلاحات.

أُعيد تنظيم الإمبراطورية إلى "تاوان تينسو يو" أو أربعة أرباع.

وأربع قطاعات يحكمها أربعة حكام تحت سلطته.

بالرغم من عدم وجود الكتابة عند الإنكا،

إلا أنهم استخدموا نظامًا معقدًا من الخيوط المعقودة تُسمّى"كيبو"

ليسجلوا أرقاماً وربما معلوماتٍ أخرى.

مكّنهم النظام البيروقراطي العشري من

وضع ضرائب فعالة ومنظمة على جميع سكان الإمبراطورية.

في المقابل، وفرت لهم الإمبراطورية الأمان، والبنية التحتية، والغذاء.

بالإضافة إلى مخازن عملاقة لحاجياتهم لاستخدامها عند الضرورة.

تم بناء مصاطب ونظم ري عملاقة

وزراعة أنواع متعددة من المحاصيل على ارتفاعات مختلفة.

ليتم نقلها إلى جميع أنحاء الإمبراطورية.

وخلال حكم "باتشاكوتي"

تم إنشاء مقاطعة "ماتشو بيتشو" المشهورة.

استمر ابن "باتشاكوتى"، "توبا إنكا" في الامتدادات العسكرية،

إلى أن أصبح الحاكم عام 1471 ميلادي.

وامتدت الإمبراطورية في نهاية عهده لتشمل معظم الجزء الغربي من أمريكا الجنوبية.

خَلف ابن "توبا" "واينا كاباك" أباه في الحكم عام 1493.

لكن عملياته العسكرية البعيدة أدّت إلى توتر النسيج الاجتماعي.

وفي عام 1524، أصيب "واينا كاباك" بالحمى.

وكان الغزو الإسباني قد وصل إلى شواطئ الكاريبي قبل ذلك بقليل،

جالبين معهم الأمراض للسكان معدومي المناعة.

مما أدّى إلى موت الملايين بسبب تفشي المرض.

ومن بينهم "واينا كاباك" ووريثه.

مما أشعل فتيل الحرب الأهلية بين الشقيقين الناجيين لتولي الحكم

"أتاوالبا" و"هواسكار"

وأدّى ذلك إلى إضعاف الإمبراطورية بشكلٍ كبير.

في عام 1532، و بعد فوزه في حرب الإنكا الأهلية

واجه "أتاوالبا" وجيشه المستعمرين الأوروبيين.

ولكن رغم تفوق الإنكا في العدد،

تمكّن "فرانسيسكو بيزارو" وفرقته الصغيرة من الغزاة

من فزع الملك وجيشه الكبير بالبنادق والأحصنة.

التي لم يروا مثلها من قبل.

تم أسر "أتاوالبا" وقتله بعد ذلك بعام.

ذُهل المستعمرون الأسبان من العاصمة "كوزكو".

ووصفها "بيزارو" أنها جميلة قائلاً: "إنها ستلفت الأنظار حتى في إسبانيا".

على الرغم من سقوط العاصمة،

والقضاء على السكان، بالحروب الأهلية والأمراض.

فقد لجأ بعض سكان الإنكا إلى عاصمة جديدة "فيلكا بامبا".

وقاوموا الغزاة لمدة أربعين عاماً.

ولكن في 1572، قضى الإسبان على جميع المقاومات،

بالإضافة إلى الكثير من تراث الإنكا المادي و الثقافي.

لذلك، سقطت إمبراطورية الإنكا أسرع من نشأتها.

نشأة وتدهور إمبراطورية الإنكا - غوردون مكإيوان Aufstieg und Niedergang des Inka-Reiches – Gordon McEwan The Rise and Decline of the Inca Empire - Gordon McEwan El ascenso y la decadencia del Imperio Inca - Gordon McEwan L'essor et le déclin de l'empire inca - Gordon McEwan Ascesa e declino dell'impero Inca - Gordon McEwan Inkų imperijos iškilimas ir nuosmukis – Gordonas McEwanas İnka İmparatorluğunun Yükselişi ve Çöküşü - Gordon McEwan 印加帝国的兴衰——戈登·麦克尤恩

"عام 1491 حكم الإنكا أعظم إمبراطورية على وجه الأرض." In 1491 the Incas ruled the greatest empire on Earth. „1491 m. inkai valdė didžiausią imperiją Žemėje.

- تشارلز سي مان: اكتشافات جديدة للأمريكتين ما قبل كولومبوس. Charles C. Mann: New Discoveries of the Pre-Columbian Americas. - Charles C. Mann: Nauji ikikolumbinės Amerikos atradimai. Charles C. Mann: Kolomb Öncesi Amerika'nın Yeni Keşifleri.

في نصف الكرة الغربي، نشأت أكبر إمبراطورية على الإطلاق، In the Western Hemisphere, the largest empire ever existed. Vakarų pusrutulyje iškilo didžiausia kada nors imperija,

بتعداد يصل إلى 10 ملايين نسمة. With a population of up to 10 million people. Su gyventojų iki 10 milijonų žmonių.

وعلى مساحة تزيد عن 900000 كيلومتر مربع، On an area of more than 900,000 square kilometres,

قام شعبها ببناء مراكز إدارية هائلة، Its people built enormous administrative centers, Jos žmonės pastatė didžiulius administracinius centrus,

ومعابدًا وأنظمة ممتدة من الطرق والقنوات. temples and extended systems of roads and canals. Šventyklos ir plačios kelių bei kanalų sistemos.

لقد قاموا بذلك كلّه في منطقة وعرة، وغير صالحة للعيش They did it all in a rough, uninhabitable area Visa tai jie padarė atšiaurioje, negyvenamoje vietovėje

وبدون استخدام عجلاتٍ، أو أحصنةٍ، أو حديدٍ، أو حتى لغةٍ مكتوبةٍ. And without the use of wheels, horses, iron, or even written language. Ir nenaudojant ratų, arklių, geležies ar net rašytinės kalbos.

لكن بعد 100 عام من نشأتها، في القرن الخامس عشر، But 100 years after its inception, in the 15th century, Tačiau praėjus 100 metų nuo jos įkūrimo, XV a.

لم تعد إمبراطورية الإنكا موجودة. The Inca Empire ceased to exist. Inkų imperija nebeegzistavo.

تقول الأسطورة، legend says,

أنّ إله الشمس "إنتي" هو من خلق أسلاف حكام الإنكا The sun god Inti was created by the ancestors of the Inca rulers Saulės dievas „Inti“ buvo tas, kuris sukūrė inkų valdovų protėvius

ومن ثمّ قدِموا من كهف يسمى "تامبو توكو ". And then they came from a cave called "Tambo Toko". Tada jie atėjo iš urvo, vadinamo „Tambo Toko“. Daha sonra "Tambo Toko" adlı bir mağaradan geldiler.

كان "أيار مانكو" يقود إخوته الأربعة وأخواته الأربع، Ayar Manco was leading his four brothers and four sisters, Ayar Manco vadovavo keturiems savo broliams ir keturioms seserims. Ayar Manco dört erkek ve dört kız kardeşine liderlik ediyordu.

حاملاً العصا الذهبية، ولديه التوجيهات Carrying the golden wand, he has the directions Nešdamas auksinį lazdą, jis turi nurodymus

لإيجاد التربة الخصبة في المكان الذي ستغور فيه العصا. showing fertile soil. Rasti derlingą dirvą toje vietoje, kur lazdelė paskęs. Çubuğun batacağı yerde verimli toprak bulmak.

بعد العديد من المغامرات والبحث العميق، After many adventures and extensive searching, Pek çok macera ve derin araştırmadan sonra,

تمكّن "ايار مانكو" مع أشقائه من الوصول إلى "وادى كوزكو". Ayar Manco and his siblings reached the Cuzco Valley, Ayar Manco ir jo broliai sugebėjo pasiekti Kusko slėnį. Ayar Manco ve kardeşleri Cusco Vadisi'ne ulaşmayı başardılar.

حيث انغرزت العصا في الأرض. where the staff pierced the ground. Kur lazda buvo įsmeigta į žemę. Çubuğun yere saplandığı yer.

بعد قتالٍ حادٍّ مع السكان الأصليين، After fighting off the fierce local native population, Po intensyvių kovų su čiabuviais,

تمكّنوا من إنشاء عاصمتهم، they founded their capital,

وأصبح "أيار مانكو" المؤسس الملكي"، أوّل " Sapa Inca" أو أوّل ملك للإنكا. and Ayar Manco became Manco Capac, the first Sapa Inca, or king of the Incas.

تشير بعض الدلائل الأثرية، Archaeological evidence suggests Kai kurie archeologiniai įrodymai rodo,

إلى أنّ الإنكا سكنوا هذا الوادي سنة 1200 ميلادية. that the Incas first settled in this valley around 1200 CE. Ta ki MS 1200 yılında İnkalar bu vadide yaşayana kadar.

وظلوا مملكة صغيرة حتى 1438، They remained a small kingdom until 1438, Jie liko maža karalystė iki 1438 m. 1438 yılına kadar küçük bir krallık olarak kaldılar.

عندما كان سيتم اجتياحهم من قبل "قبيلة التشانكا". when they were nearly overrun by the neighboring Chanka tribe. Kai juos ketino užvaldyti Chanka gentis. Chanka kabilesi tarafından istila edilecekleri zaman.

في تلك الأثناء، هرب ملك الإنكا "فيكاروتشا" ووريثه من الخوف، The Inca king at this time, Viracocha, and his designated heir fled in fear, Tuo tarpu inkų karalius Vicarrocha ir jo įpėdinis išsigandę pabėgo. Bu sırada İnka kralı Vicarrocha ve varisi korku içinde kaçtı.

لكن أحد أبنائه بقي هناك but one of his other sons remained

ونجح في الدفاع عن المدينة. and successfully rallied the city’s defenses. Şehri savunmayı başardı.

وبسبب مهاراته العسكرية، أصبح حاكم الإنكا التاسع . For his military skill, he became the ninth Inca ruler, Dėl savo karinių įgūdžių jis tapo devintuoju inkų valdovu.

وكان اسمه "باتشاكوتي" أو "كاتاسليزم". assuming the name of Pachacuti, or "Cataclysm." Adı "Pachacuti" veya "Katalizm" idi.

قام"باتشاكوتي" ببسط امتداد المملكة إلى جبال الأنديز، Pachacuti expanded Inca rule throughout the Andes mountains, Pachacuti krallığı And Dağları'na kadar genişletti.

ليحولها إلى إمبراطورية عن طريق العديد من الإصلاحات. transforming the kingdom into an empire through extensive reforms. Birçok reformla burayı imparatorluğa dönüştürmek.

أُعيد تنظيم الإمبراطورية إلى "تاوان تينسو يو" أو أربعة أرباع. The empire’s territory was reorganized as Tahuantinsuyu, or "four quarters," Imperija buvo reorganizuota į „Tawan Tinsu Yu“ arba keturis kvartalus. İmparatorluk "Tawan Tinsu Yu" veya dört mahalle olarak yeniden düzenlendi.

وأربع قطاعات يحكمها أربعة حكام تحت سلطته. with four divisions ruled by governors reporting to the king. Onun yetkisi altında dört yönetici tarafından yönetilen dört sektör var.

بالرغم من عدم وجود الكتابة عند الإنكا، Although the Inca had no writing, Nors inkai neturėjo rašto,

إلا أنهم استخدموا نظامًا معقدًا من الخيوط المعقودة تُسمّى"كيبو" they used a complex system of knotted strings called quipu Ancak kipu adı verilen karmaşık bir düğümlü iplik sistemi kullandılar.

ليسجلوا أرقاماً وربما معلوماتٍ أخرى. to record numbers and perhaps other information. Sayıları ve belki diğer bilgileri kaydetmek için.

مكّنهم النظام البيروقراطي العشري من A decimal-based bureaucracy enabled systematic

وضع ضرائب فعالة ومنظمة على جميع سكان الإمبراطورية. and efficient taxation of the empire’s subjects. Nustatyti veiksmingus ir tvarkingus mokesčius visiems imperijos gyventojams. İmparatorluğun tüm sakinlerine etkili ve düzenli vergiler koyun.

في المقابل، وفرت لهم الإمبراطورية الأمان، والبنية التحتية، والغذاء. In return, the empire provided security, infrastructure, and sustenance, Karşılığında imparatorluk onlara güvenlik, altyapı ve yiyecek sağladı.

بالإضافة إلى مخازن عملاقة لحاجياتهم لاستخدامها عند الضرورة. with great storehouses containing necessities to be used when needed. Be milžiniškų parduotuvių, skirtų jų poreikiams naudoti, kai reikia. İhtiyaçları için dev mağazaların yanı sıra gerektiğinde de kullanılabilecek.

تم بناء مصاطب ونظم ري عملاقة Great terraces and irrigation works were built

وزراعة أنواع متعددة من المحاصيل على ارتفاعات مختلفة. and various crops were grown in at different altitudes Ir įvairių rūšių pasėlių auginimas skirtinguose aukščiuose. Ve farklı rakımlarda birden fazla türde ürün yetiştirmek.

ليتم نقلها إلى جميع أنحاء الإمبراطورية. to be transported all over the empire.

وخلال حكم "باتشاكوتي" And it was during Pachacuti’s reign Pachacuti valdymo laikais

تم إنشاء مقاطعة "ماتشو بيتشو" المشهورة. that the famous estate of Machu Picchu was constructed. Buvo sukurta garsioji „Maču Pikču“ provincija. Ünlü "Machu Picchu" eyaleti oluşturuldu.

استمر ابن "باتشاكوتى"، "توبا إنكا" في الامتدادات العسكرية، Pachacuti’s son Topa Inca continued the empire’s military expansion, Pachacuti'nin oğlu Toba Inca askeri genişlemelerine devam etti.

إلى أن أصبح الحاكم عام 1471 ميلادي. and he eventually became ruler in 1471 CE. Iki tol, kol jis tapo valdovu 1471 m.

وامتدت الإمبراطورية في نهاية عهده لتشمل معظم الجزء الغربي من أمريكا الجنوبية. By the end of his reign, the empire covered much of western South America. Saltanatının sonunda imparatorluk, Güney Amerika'nın batı kısmının çoğunu kapsayacak şekilde genişledi.

خَلف ابن "توبا" "واينا كاباك" أباه في الحكم عام 1493. Topa’s son Huayna Capac succeeded him in 1493. Tuba'nın oğlu Wayna Capac, 1493'te babasının yerine iktidara geldi.

لكن عملياته العسكرية البعيدة أدّت إلى توتر النسيج الاجتماعي. But the new ruler’s distant military campaigns strained the social fabric. Tačiau jo tolimos karinės operacijos sukėlė įtampą socialinėje sistemoje. Ancak uzaktan yaptığı askeri operasyonlar sosyal dokuda gerginliğe yol açtı.

وفي عام 1524، أصيب "واينا كاباك" بالحمى. And in 1524, Huayna Capac was stricken by fever. 1524'te Wayna Capac ateşle hastalandı.

وكان الغزو الإسباني قد وصل إلى شواطئ الكاريبي قبل ذلك بقليل، Spanish conquistadors had arrived in the Caribbean some time before, İspanyol işgali bundan kısa bir süre önce Karayip kıyılarına ulaşmıştı.

جالبين معهم الأمراض للسكان معدومي المناعة. bringing diseases to which the native peoples had no resistance. Bağışıklık sistemi zayıflamış toplumlara hastalık bulaştırmak.

مما أدّى إلى موت الملايين بسبب تفشي المرض. Millions died in the outbreak, Dėl šios ligos protrūkio mirė milijonai žmonių. Bu da hastalığın ortaya çıkması nedeniyle milyonlarca kişinin ölümüne yol açtı.

ومن بينهم "واينا كاباك" ووريثه. including Huayna Capac and his designated heir. Bunların arasında Wayna Kabak ve varisi de var.

مما أشعل فتيل الحرب الأهلية بين الشقيقين الناجيين لتولي الحكم The vacant throne ignited a civil war between two of the surviving brothers, Hayatta kalan iki kardeşin iktidarı ele geçirmesi için iç savaşı ateşleyen olay

"أتاوالبا" و"هواسكار" Atahualpa and Huascar, "Atahualpa" ve "Huascar"

وأدّى ذلك إلى إضعاف الإمبراطورية بشكلٍ كبير. greatly weakening the empire. Bu imparatorluğu büyük ölçüde zayıflattı.

في عام 1532، و بعد فوزه في حرب الإنكا الأهلية In 1532, after finally winning the Inca civil war, 1532'de İnka İç Savaşı'ndaki zaferinden sonra

واجه "أتاوالبا" وجيشه المستعمرين الأوروبيين. Atahualpa and his army encountered the European invaders. Atahualpa ve ordusu Avrupalı sömürgecilerle karşı karşıya kaldı.

ولكن رغم تفوق الإنكا في العدد، Although greatly outnumbered, Fakat İnka'nın sayıca üstünlüğüne rağmen,

تمكّن "فرانسيسكو بيزارو" وفرقته الصغيرة من الغزاة Francisco Pizarro and his small group of conquistadors Francisco Pizarro ve küçük grubu işgalcileri yendi

من فزع الملك وجيشه الكبير بالبنادق والأحصنة. stunned the king’s much larger force with guns and horses, Kral ve onun silahlı ve atlı büyük ordusu dehşete düşmüştü.

التي لم يروا مثلها من قبل. neither of which they had seen before. Daha önce hiç görmedikleri türden.

تم أسر "أتاوالبا" وقتله بعد ذلك بعام. Atahualpa was taken captive and killed about a year later. Atahualpa bir yıl sonra yakalandı ve öldürüldü.

ذُهل المستعمرون الأسبان من العاصمة "كوزكو". The Spanish conquerors were awed by the capital of Cuzco. İspanyol sömürgeciler başkent Cusco'ya hayran kaldılar.

ووصفها "بيزارو" أنها جميلة قائلاً: "إنها ستلفت الأنظار حتى في إسبانيا". Pizarro described it as so beautiful that “it would be remarkable even in Spain.” Pizarro onu güzel olarak tanımlayarak, "İspanya'da bile dikkat çekecek" dedi.

على الرغم من سقوط العاصمة، Though the capital had fallen Başkentin düşmesine rağmen

والقضاء على السكان، بالحروب الأهلية والأمراض. and the native population had been destroyed by civil war and disease, Ve iç savaşlar ve hastalıklar yoluyla nüfusun ortadan kaldırılması.

فقد لجأ بعض سكان الإنكا إلى عاصمة جديدة "فيلكا بامبا". some Incas fell back to a new capital at Vilcabamba İnkaların bir kısmı yeni başkent Vilcá Pampa'ya sığındı.

وقاوموا الغزاة لمدة أربعين عاماً. and resisted for the next 40 years. Kırk yıl işgalcilere karşı direndiler.

ولكن في 1572، قضى الإسبان على جميع المقاومات، But by 1572, the Spaniards had destroyed all remaining resistance Fakat 1572'de İspanyollar tüm direnişi ortadan kaldırdı.

بالإضافة إلى الكثير من تراث الإنكا المادي و الثقافي. along with much of the Incas’ physical and cultural legacy. İnka'nın maddi ve kültürel mirasının çoğuna ek olarak.

لذلك، سقطت إمبراطورية الإنكا أسرع من نشأتها. Thus, the great Inca empire fell even faster than it had risen. Bu nedenle İnka İmparatorluğu var olduğundan daha hızlı çöktü.