İtiraz Et, Hayal Kur, İlerle! | Selçuk R. Şirin | TEDxIstanbul
Appellieren, träumen, vorwärts gehen | Selçuk R. Şirin | TEDxIstanbul
Appeal, Dream, Move Forward | Selçuk R. Şirin | TEDxIstanbul
アピール、夢、前進｜Selçuk R. Şirin｜TEDxIstanbul｜テデックスイスタンブール
Возражение, мечта, действуй! | Сельчук Р. Сирин | TEDxСтамбул
Transcriber: Bilge Yilmaz Gözden geçirme: Erman Turkmen
Transcriber: Bilge Yilmaz Review: Erman Turkmen
Selçuk Şirin Sayıları Konuşturan Yazar
Selcuk Sirin, The Author That Makes the Numbers Talk
Сельчук Сирин, автор, который заставляет говорить цифры
Şimdi Türkiye'ye dair,
Now about Turkey,
Теперь о Турции,
işim gereği elimden her gün yüzlerce veri geçiyor.
Due to my job, hundreds of data pass through my hands every day.
Благодаря моей работе каждый день через мои руки проходят сотни данных.
Eğitimden istihdama, ekonomiden iş güvenliğine,
От образования к трудоустройству, от экономики к гарантии занятости,
Türkiye'nin bir fotoğrafını çektiğimiz zaman
When we take a picture of Turkey
Когда мы фотографируем Турцию
genel olarak benim söyleyeceğim yorum şu:
My general comment is this:
Мой общий комментарий таков:
Durum pek iç açıcı değil.
The situation is not very encouraging.
Ситуация не очень обнадеживающая.
Fakat bu beni hiçbir zaman umutsuzluğa itmiyor.
But that never makes me despair.
Но это никогда не приводит меня в отчаяние.
Çünkü bu topraklarda, bu coğrafyada, umutsuz olma şansımız yok.
Because in this land, in this geography, we have no chance to be hopeless.
Потому что на этой земле, в этой географии у нас нет шансов быть безнадежными.
Tarihimize baktığımızda, ister yakın, ister uzak tarihe bakın
When we look at our history, look at the recent or distant history.
Когда мы смотрим на нашу историю, смотрим на недавнюю или далекую историю.
bu topraklar en zor koşullarda bile kendi içerisinden bir çare çıkartmış.
These lands have found a solution even in the most difficult conditions.
Эти земли нашли решение даже в самых сложных условиях.
Fakat bir veri var ki, bu beni son derece endişelendiriyor.
Но есть одна информация, которая меня очень беспокоит.
O veri de şu arkadaşlar.
Эти данные - эти ребята.
Yakın bir zamanda yayınlandı ve benim kaygılarımı biraz daha arttırdı.
It was published recently and has raised my concerns a little more.
Türkiye'de biz hayal kurmayı bilmiyoruz.
Çocukların yarısı hayal kurmuyor.
Half of the kids don't dream.
Bu Intel'in yaptığı, birkaç hafta önce açıklanan bir araştırma.
This is research by Intel that was announced a few weeks ago.
Это исследование Intel, о котором было объявлено несколько недель назад.
Yetişkinlerin de yalnızca %14'ü hayal kuruyor.
Only 14% of adults also daydream.
Только 14% взрослых тоже мечтают.
Peki bu çocuklar ne hayali kuruyor diye biraz baktığınız zaman
Well, when you take a look at what these children are dreaming of.
hayallerin büyük bir kısmı ev sahibi olmak, inşaat,
most of the dreams are to own a house, construction,
iş sahibi olmak, öğretmenlik, polislik.
owning a job, teaching, policing.
Bunları geçince büyük hayaller maalesef yok.
There are no big dreams after all these.
Beni bu son derece kaygılandırıyor.
This worries me immensely.
Çünkü hayal olmadan, büyük hayaller kurmadan, bizim gelişmemiz,
Ведь без мечты, без большой мечты наше развитие,
kalkınmamız, şuradan şuraya gitmemiz, ilerlememiz mümkün değil.
It is not possible for us to develop, move from here to there, or progress.
Мы не можем развиваться, двигаться отсюда туда или прогрессировать.
Hem teknolojik olarak, hem beşeri olarak, hem toplum olarak, hem birey olarak.
Technologically, as a human being, as a society, and as an individual.
Технологически, как человек, как общество и как личность.
Bunu ben nereden biliyorum?
How do I know this?
Bunu ben kendi bireysel hikâyemden de biliyorum.
Bu gördüğünüz benim ilkokul fotoğrafım.
Köyde pek çoğunuzun, ya kendiniz ya anne babanızda
Многие из вас в деревне, либо вы сами, либо ваши родители
benzer hikâyeler, benzer fotoğraflar vardır.
Bir köyde ben doğdum.
İlkokulu orada okudum.
Benim liseyi bitirdiğim ilçe ya da il
Округ или город, где я закончил среднюю школу
Türkiye'nin üniversite sınavlarında her sene en başarısız olan ili.
Самая неудачная провинция Турции в сдаче университетских экзаменов каждый год.
Çok istikrarlı bir şekilde.
Очень стабильно.
Benim mezun olduğum lise, o ilin en başarısız lisesi.
The high school I graduated from is the most unsuccessful high school in that province.
Ben o liseden ikmale kalarak mezun oldum.
I graduated from that high school with supplies.
Я закончил эту среднюю школу с расходными материалами.
Peki nasıl oldu da ODTÜ'yü direkt o liseden kazandım?
So how did I get into METU directly from that high school?
Nasıl oldu da New York Üniversitesi'nin en genç kürsü profesörlerinden biri oldum?
How did I end up being one of New York University's youngest professors?
Muhtemelen hemen kafanızda bir fotoğraf canlandı.
Probably a picture popped up in your mind right away.
Наверное, у вас сразу возникла картинка.
İşte hoca tesadüfen köye doğmuş bir dâhi.
Here, the teacher is a genius who was born in the village by chance.
Здесь учитель — гений, случайно родившийся в деревне.
İlgisi yok.
It doesn't matter.
Это не имеет значения.
Bunun tek bir sebebi var, o da şu an en önde oturuyor.
There is only one reason for this, and that is sitting in the front right now.
Для этого есть только одна причина, и он сейчас сидит впереди.
Babamla annem, buradalar bu arada.
My father and mother are here by the way.
(Alkış)
Bunun tek bir sebebi var.
There is only one reason for this.
(Alkış)
Oldukça karamsar veriler paylaşacağım, tek alkış bu olabilir arkadaşlar.
I will share very pessimistic data, this may be the only applause, friends.
Я поделюсь очень пессимистичными данными, это могут быть только аплодисменты, друзья.
Bunun tek bir sebebi var.
There is only one reason for this.
Ortaokul 3. sınıftayken babam geldi, bana bir fotoğraf gösterdi.
When I was in the 3rd grade of middle school, my father came and showed me a photograph.
Bir öğrencisinin mezuniyet fotoğrafı.
Graduation photo of a student.
Bu fotoğrafta ben Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin mezunlarını gördüm.
In this photo, I saw the graduates of the Middle East Technical University.
Çok güzel, şık elbiseler giyinmişler.
They are dressed in beautiful, elegant dresses.
Arkada bir stad var, orada güzel bir yazı var.
There is a stadium in the back, there is a beautiful writing there.
Ben o fotoğrafı gördüm, bak şimdi bile ürperdim.
I saw that photo, look, even now I shuddered.
Dedim ki ''Burada, şu fotoğrafta ben de olmak isterim.''
I said, "I'd like to be here in this photo."
Orada bir hayal, bir tahayyül canlandı.
There, a dream came to life.
Там воплотилась мечта.
Yani nasıl olur da -üniversiteye girmek istemiyorum-
So how come - I don't want to go to college-
Я имею в виду, почему я не хочу идти в колледж...
Üniversite sınavına belki gitmeyecektim.
Maybe I wouldn't go to the university entrance exam.
Может быть, я бы не пошел на вступительный экзамен в университет.
Lise 1'deyken ben köyde bir bakkal dükkânı açtım.
When I was in high school 1, I opened a grocery store in the village.
Lise 2'deyken sevgilim vardı.
I had a girlfriend when I was in high school.
Orta 3'te iken çoğu arkadaşlarım evlenmişti zaten.
When I was in middle 3, most of my friends were already married.
Lise 3'te benim bütün hayalim: Geleceğim köyde bakkalın başına geçeceğim.
My whole dream in high school 3 is: I will be the head of the grocery store in my future village.
Вся моя мечта в старшей школе 3: я буду директором продуктового магазина в моей будущей деревне.
Üniversite sınavına sırf il merkezini görmek için gittim.
I went to the university exam just to see the city center.
Я пошел на университетский экзамен, чтобы увидеть центр города.
Daha önce gitmemiştim oraya.
I hadn't been there before.
Nasıl oldu da böyle bir çocuk oradan çıktı, ODTÜ'ye geldi ve sonrası.
How did such a child come out of there, came to METU and then.
Как такой ребенок вышел оттуда, попал в МЕТУ и потом.
Bunun tek nedeni işte Orta 3'te sadece hayali vermediler bana.
The only reason for this is that they didn't just give me the dream in Middle 3.
Единственная причина этого в том, что они не просто дали мне сон в середине 3.
Sadece tahayyülü vermediler, aynı zamanda eve büyük bir kütüphane kurdular.
They not only gave the imagination, but also built a large library in the house.
Они не только дали волю фантазии, но и построили в доме большую библиотеку.
Beş kardeşiz. Üç tane doktora var evde, iki tane master var.
We are five siblings. There are three doctorates at home, two masters.
Нас пятеро братьев и сестер. Дома три доктора, две магистра.
Şimdi buradan yola çıkarak ben bir hikâye anlatmak istiyorum size
Now, starting from here, I want to tell you a story.
Теперь, начиная отсюда, я хочу рассказать вам одну историю.
ama biraz karamsar bir hikâye.
But it's a somewhat pessimistic story.
Türkiye'ye dair yaklaşık 20 yıldır yurt dışında çalışıyorum.
I have been working abroad for nearly 20 years in Turkey.
Я работаю за границей почти 20 лет в Турции.
Son 10 yılımda neredeyse 5 yılımı ben burada geçirdim.
In the last 10 years, I spent almost 5 years here.
За последние 10 лет я провел здесь почти 5 лет.
Her ay gidip geliyorum New York'a.
Я езжу в Нью-Йорк каждый месяц.
Dün gece de zaten oradan geldim.
Я только вчера вечером оттуда приехал.
Şimdi en son yaptığım çalışmayı biraz sizle paylaşmak istiyorum.
Now I want to share a little bit of my latest work with you.
Теперь я хочу поделиться с вами небольшой частью своей последней работы.
Biliyorsunuz Türkiye'nin çok ciddi bir sorunu var.
You know, Turkey has a very serious problem.
Bizim kendi çocuklarımızla ilgili,
about our own children,
о наших собственных детях,
onları nasıl yetiştirdiğimizle ilgili verileri paylaşacağım.
I will share data on how we raise them.
Поделюсь данными о том, как мы их выращиваем.
Ama son 5 yıl içerisinde bize 3 milyon nüfus katıldı.
But in the last 5 years, 3 million people joined us.
Но за последние 5 лет к нам присоединилось 3 миллиона человек.
Bu 3 milyonun yaklaşık 2 milyonu çocuk.
About 2 million of these 3 million are children.
Yani 18 yaşın altında.
So under the age of 18.
''Bu çocuklar kimdir, ne ihtiyaçları var,
"Who are these children, what do they need,
nereye gidecekler ve biz bu çocuklarla ne yapacağız''
soruları beni son derece düşündürüyor.
The questions make me think a lot.
Niye düşündürüyor?
Why does it make you think?
Почему заставляет задуматься?
Çünkü bu olay başladığında benim New York Üniversitesi'ndeki asistanım,
Because when this started, my assistant at New York University,
Pakistanlı doktora öğrencim geldi dedi ki:
My Pakistani doctoral student came and said:
Мой пакистанский докторант пришел и сказал:
‘'Hocam, mülteciler gelmeye başlamış 2012'de."
"Hodja, refugees started arriving in 2012."
«Ходжа, беженцы начали прибывать в 2012 году».
‘'Aman!" dedi "Aman bunları anlamaya çalışın."
“Oh!” he said. “Oh, try to understand them.”
"О, - сказал он. - О, попытайтесь понять их".
"Çünkü biz Pakistan'a bunlar ilk gelmeye başladıklarında hiç dert etmedik."
"Biz bir zamanlar Hindistan'la yarışan bir ülkeydik.
“We were once a country competing with India.
Şimdi Hindistan uzaya gidiyor, biz orta çağa geri döndük."
Now India is going into space, we're back in the middle ages."
Теперь Индия отправляется в космос, мы вернулись в средневековье».
"Aman siz aynı hatayı yapmayın.''
"Oh, don't make the same mistake."
Peki bu çocuklar kim?
Bu benim araştırma ekibim.
This is my research team.
Bizim yaptığımız araştırmada bulduğumuz birkaç veri.
Here are some data we found in our research.
Вот некоторые данные, которые мы нашли в ходе нашего исследования.
Bu çocukların %74'ü ailesinden birini kaybetmiş.
74% of these children have lost a family member.
74% этих детей потеряли члена семьи.
Yani her 4 kişiden 3'ü ya yetim, ya da bir kardeşini savaşta kaybetmiş.
In other words, 3 out of 4 people are either orphans or have lost a sibling in the war.
Другими словами, 3 из 4 человек либо сироты, либо потеряли брата или сестру на войне.
Gördüğünüz resimler bizim araştırmamızda çocukların kendi çizdiği resimler.
The pictures you see are the pictures drawn by the children themselves in our research.
Картинки, которые вы видите, — это картинки, нарисованные самими детьми в ходе нашего исследования.
Bu çocukların her 3 tanesinden 1 tanesi, yani %30'u bireysel olarak
1 out of 3 of these children, that is 30%, individually
1 из 3 таких детей, то есть 30%, индивидуально
silahlı ya da fiziki bir şiddet mağduru.
a victim of armed or physical violence.
жертва вооруженного или физического насилия.
Peki bu kadar mağduriyet, fiziki şiddet görüyor,
So he suffers so much suffering, physical violence,
Поэтому он терпит столько страданий, физического насилия,
başına silah dayanıyor, ailesinden birini kaybediyor.
holding a gun to his head, losing a family member.
приставив пистолет к голове, потеряв члена семьи.
Bu nereye gidiyor?
Bunun gittiği yer travma.
Where this is going is trauma.
Biz buna posttravmatik stres bozukluğu diyoruz.
We call this posttraumatic stress disorder.
Posttravmatik travma bozukluğu yaşayan çocukların oranı %35.
The rate of children with posttraumatic trauma disorder is 35%.
Показатель детей с посттравматическим расстройством составляет 35%.
Bu %35 nedir diye düşünürseniz normal popülasyonun 10 katı.
If you think about what this 35% is, it's 10 times the normal population.
Если подумать, что это за 35%, это в 10 раз больше нормального населения.
Vietnam'dan dönen Amerikan askerlerinden daha yüksek bir oran bu.
That's a higher percentage than American soldiers returning from Vietnam.
Это более высокий процент, чем американские солдаты, возвращающиеся из Вьетнама.
Bununla da kalmadık biz aynı zamanda depresyonu ölçtük.
Not only that, we also measured depression.
Bu çocukların yarısı klinik manada depresyonda.
Half of these children are clinically depressed.
Половина этих детей находится в клинической депрессии.
Yani kendisini öldürmek istiyor, uyumak istiyor uyuyamıyor,
So he wants to kill himself, he wants to sleep, he can't sleep,
Так он хочет убить себя, он хочет спать, он не может спать,
yemek sorunu var vesaire.
there is a food problem.
Есть проблемы с питанием и так далее.
Şimdi bu kadar travma yaşamış bir nüfus var.
2 milyon çocuktan söz ediyoruz.
We're talking about 2 million children.
Мы говорим о 2 миллионах детей.
Peki bu çocuklar şu an nerede?
Nerede olması lazım?
Where should it be?
Okullarda olması lazım.
Psikolojik ihtiyaçlarını falan geçtim,
I passed his psychological needs or something,
Я передал его психологические потребности или что-то в этом роде,
en azından bir yerde, düzenli bir hayatın içinde olmaları lazım.
at least somewhere, they have to be in a regular life.
хоть где-то они должны быть в обычной жизни.
Bu çocukların %70'i, ortaokul çağındaki çocukların %70'i okulda değil.
70% of these children, 70% of middle school age children are not in school.
70% этих детей, 70% детей среднего школьного возраста не посещают школу.
Sokakta.
Bir kısmını görmüşsünüzdür zaten.
You've already seen some of it.
Lisedekilerin %90'ı okulda değil.
90% of high school students are not in school.
90% старшеклассников не ходят в школу.
İlkokuldakilerin yalnızca yarısı okulda.
Only half of those in primary school are in school.
Только половина учащихся начальной школы посещает школу.
Onlar da derme çatma okullar.
They are also makeshift schools.
Они также импровизированные школы.
Şimdi karşımızda çok tehlikeli bir alaşım var.
Now we have a very dangerous alloy before us.
Travma yaşamış bir grup ve okulda eğitim almıyorlar.
They are a traumatized group and they are not educated at school.
Dilini bilmedikleri bir ülkeye yerleşmiş durumdalar.
They have settled in a country where they do not speak the language.
Они поселились в стране, где не говорят на языке.
Bunun nereye varacağını anlamak için dünyaya bakmamız lazım.
We need to look at the world to understand where this is going.
Нам нужно посмотреть на мир, чтобы понять, к чему все идет.
Üç tane coğrafyaya bakın.
Look at three geographies.
Uzak Asya'ya bakın.
Look at Far Asia.
Pakistan-Afganistan sınırı sadece bir tanesi.
The Pakistan-Afghanistan border is just one.
Граница Пакистана и Афганистана всего одна.
Oradaki mülteci kamplarından Taliban çıktı.
The Taliban emerged from the refugee camps there.
Там из лагерей беженцев вышли талибы.
Afrika'ya bakın, Afrika'daki mülteci kamplarından Boko Haram çıktı.
Посмотрите на Африку, Боко Харам вышла из лагерей беженцев в Африке.
Orta Doğu'ya bakın, Orta Doğu'yu biliyorsunuz zaten.
Look at the Middle East, you already know the Middle East.
Önümüzde böyle bir tehlike var.
There is such a danger before us.
Bizim bu çocukları kurtarmak için yapmamız gereken tek bir şey var.
There is only one thing we have to do to save these children.
Bizim bu çocuklara daha iyi bir yaşam umudu vermemiz lazım.
We need to give these children hope for a better life.
Peki bu çocuklarda bu umut, bu potansiyel var mı?
So, do these children have this hope, this potential?
Evet var.
Bu çizim de bu çocuklardan topladığımız veriler.
This drawing is the data we collected from these children.
Biz bunlara hayallerini sorduk.
We asked them about their dreams.
Bu çocuklar hâlen daha hayal kurabiliyorlar.
These kids can still dream.
Эти дети еще могут мечтать.
Daha iyi bir dünya, yaşanır bir dünya hayalini kendileri için kurabiliyorlar.
They can dream of a better world, a livable world for themselves.
Они могут мечтать о лучшем мире, пригодном для жизни мире для себя.
Fakat bunu kurma süreleri sınırlı.
But the time to set it up is limited.
Но время на его настройку ограничено.
3 yıl daha, 4 yıl daha bunu kurabilirler.
They can build it for 3 more years, 4 more years.
Ondan sonra vazgeçiyorlar.
After that, they give up.
Ondan sonra bu çocuklar, eğer biz onlara daha önce ulaşamazsak,
After that these kids, if we don't reach them sooner,
После этого эти дети, если мы не доберемся до них раньше,
suç örgütlerinin elinde, terör organizasyonlarının elinde,
in the hands of criminal organizations, in the hands of terrorist organizations,
fuhuş çetelerinin elinde, maalesef yem olarak kalacaklar.
Unfortunately, they will remain as bait in the hands of prostitution gangs.
К сожалению, они так и останутся приманкой в руках банд проституток.
Böyle bir tercih yapmak zorundayız.
We have to make such a choice.
Нам предстоит сделать такой выбор.
Biz mi erken ulaşacağız yoksa onlar mı?
Will we arrive early or will they?
Şimdi tabii bu verileri Twitter'da, başka ortamlarda paylaşınca tepki geliyor.
Now, of course, when you share this data on Twitter or in other media, there is a reaction.
Теперь, конечно, когда мы делимся этими данными в Твиттере или в других СМИ, возникает реакция.
''Ya hocam!'' diyorlar. ''Türkiye'nin kendi sorunları zaten var,
They say, "Oh my lord!" "Turkey already has its own problems,
bu çocuklar niye geldi, bunlar niye geldi?'' vesaire.
why did these children come, why did they come?" and so on.
Buraya nasıl geldiklerinin hiçbir önemi yok.
It doesn't matter how they got here.
Şu an burada olmaları yeterli.
It is enough that they are here now.
Достаточно того, что они сейчас здесь.
Politik olarak bunun pek çok sebebi var.
Politically, there are many reasons for this.
Политически для этого есть много причин.
Tartışabiliriz, birilerini suçlayabiliriz.
We can argue, we can blame someone.
Güzel ama bunların tercihi değil zaten.
It's nice, but it's not their choice anyway.
Это мило, но в любом случае это не их выбор.
O siyasi, ideolojik bir tartışma.
It's a political, ideological debate.
Это политические, идеологические дебаты.
Burada sözünü ettiğim gayet insani bir nokta
It's a very human point that I'm talking about here.
Это очень человеческий момент, о котором я говорю здесь.
ama aynı zamanda güvenlikle ilgili çok önemli bir nokta.
but also a very important point regarding security.
Şimdi bizim bu çocuklara kendi çocuklarımızdan
Now we have these children from our own children.
Теперь у нас есть эти дети от наших собственных детей.
daha fazla yatırım yapmak gibi bir zorunluluğumuz var.
Мы обязаны инвестировать больше.
Bunu nasıl yapacağız derken,
doğal olarak hepiniz kendi çocuklarınızı düşüyorsunuz.
Naturally, you all drop your own children.
Естественно, вы все бросаете собственных детей.
Kendi çocuklarımız nerede?
Where are our own children?
Bu veri de beni endişelendiriyor.
This data also worries me.
PISA.
PISA.
PISA sınavını pek çoğunuz belki biliyorsunuz.
Many of you may be familiar with the PISA exam.
Многие из вас могут быть знакомы с экзаменом PISA.
Ben yaklaşık 3-4 yıl önce PISA'yı yaygınlaştırıp tanıtmak için çok uğraştım.
I tried hard to popularize and promote PISA about 3-4 years ago.
Я очень старался популяризировать и продвигать PISA года 3-4 назад.
Çünkü Türkiye'deki eğitim sisteminin nerede olduğunu anlamak için
Because in order to understand where the education system in Turkey is.
Потому что для того, чтобы понять, где система образования в Турции.
elimizde veri yok arkadaşlar.
we don't have data.
у нас нет данных.
Standart, uluslararası kıyaslanabilir veri yok.
Bir tek bu veri var.
Bunu da zaten Dünya Bankası ile birlikte yapıyoruz.
We are already doing this together with the World Bank.
Мы уже делаем это вместе со Всемирным банком.
Milli Eğitim Bakanlığı'nın verisi.
Data from the Ministry of Education.
Данные Министерства образования.
Bizim çocuklarımız fen bilgisinde, matematikte ve okuduğunu anlamada
Our children learn in science, math, and reading comprehension.
Наши дети учатся естественным наукам, математике и пониманию прочитанного.
yani Türkçe'de, ana dillerinde, dünyada ilk 40 arasında yoklar.
in other words, they are not among the top 40 in the world in Turkish, their mother tongue.
другими словами, они не входят в число 40 лучших в мире по турецкому языку, своему родному языку.
Biliyorsunuz Türkiye G20 ülkesi.
You know, Turkey is a G20 country.
Biz G20 ülkesiyiz.
We are a G20 country.
Nüfusumuzun yarısı 30 yaşın altında ve çocuklarımız ilk 40'ta yok.
Half of our population is under the age of 30, and our children are not in the top 40.
Половина нашего населения моложе 30 лет, а наши дети не входят в топ-40.
Çok fazla matematik bilmenize gerek yok.
You don't need to know much math.
Вам не нужно знать много математики.
İlk 20'deyiz, ekonomik büyüklük olarak çocuklarımız ilk 40'ta yok.
We are in the top 20, our children are not in the top 40 in terms of economic size.
Мы в топ-20, наши дети не в топ-40 по размеру экономики.
Nereye gideceğiz biz?
Where will we go?
Куда мы поедем?
Sadece bu değil.
Not only this.
Aynı zamanda bizim bir de başka daha büyük bir sorunumuz var.
At the same time, we have another bigger problem.
O da ekonomik durumumuz.
It's our economic situation.
Kişi başına milli gelir, son 10 yılda yerinde sayıyor.
The per capita income has been in place in the last 10 years.
Доход на душу населения за последние 10 лет рос.
Şu veriye baktığınız zaman düz bir çizgi göreceksiniz.
When you look at this data, you will see a straight line.
Когда вы посмотрите на эти данные, вы увидите прямую линию.
Son 9 yılda milli gelir, olduğu yerde sayıyor.
In the last 9 years, national income is counting where it is.
За последние 9 лет национальный доход считается там, где он есть.
Buna biz ekonomi literatüründe ''Orta Gelir Tuzağı'' diyoruz.
We call this the "Middle Income Trap" in the economics literature.
Buradan kurtulmanın da yolu, katma değeri yüksek ekonomiye geçiş.
The way out of this is the transition to a high value-added economy.
Выход из этого — переход к экономике с высокой добавленной стоимостью.
Biraz teknik bir deyim.
It's a bit of a technical idiom.
Ben buradan kurtulmanın yolunun, hayal ekonomisine geçiş olduğunu düşünüyorum.
I think the way to get out of here is to switch to the dream economy.
Я думаю, что способ выбраться отсюда — переключиться на экономику мечты.
Katma değeri yüksek ekonominin diğer bir tarifi İnovasyon Ekonomisi.
Another definition of economy with high added value is Innovation Economy.
Еще одним определением экономики с высокой добавленной стоимостью является инновационная экономика.
İnovasyon demek de hayal düşü, hayal gücü yüksek insanların,
Innovation means people who have a dream, a high imagination,
Инновации означают, что люди с высоким воображением,
beceri seviyesi yüksek insanların üretmesi demek.
It means that people with high skill levels produce it.
означает, что его производят люди с высоким уровнем квалификации.
Peki buradan biz nasıl kurtulacağız?
Dünyada 3.000 Dolar'dan 10.000 Dolar'a gelen onlarca ülke var.
There are dozens of countries in the world that come in from $ 3,000 to $ 10,000.
В мире есть десятки стран с доходом от 3000 до 10 000 долларов.
Kişi başı milli gelirde.
per capita income.
доход на душу населения.
Çünkü 3.000 Dolar'dan 10.000 Dolar'a inşaatla, yolla gelebilirsiniz,
Because you can come from $3,000 to $10,000 with construction, road,
Потому что вы можете получить от 3000 до 10 000 долларов на строительство, дорогу,
fındık satarak gelebilirsiniz, ham madde ile gelebilirsiniz.
You can come by selling hazelnuts, you can come with raw materials.
Можно приехать с продажей фундука, можно приехать с сырьем.
Fakat 10.000 Dolar'dan 20.000 Dolar'a ham madde satarak gelemezsiniz.
But you can't come from $10,000 to $20,000 by selling raw materials.
İnşaat yaparak gelemezsiniz.
You can't come by building.
Вы не можете прийти строя.
10.000 Dolar'dan 20.000 Dolar'a gelmek için
To come from $10,000 to $20,000
yaptığınız her işe katma değer katmanız lazım.
You need to add value to everything you do.
Вы должны добавлять ценность ко всему, что вы делаете.
Katma değer nedir?
What is added value?
Что такое добавленная стоимость?
Akıl, zekâ, fikir, tasarım, sanat.
Mind, intelligence, idea, design, art.
Разум, интеллект, идея, дизайн, искусство.
Bütün bunları katmadan ürettiğiniz hiçbir şey,
Nothing you produce without adding all this,
sizi 10.000 Dolar'dan 20.000 Dolar'a götüremez.
it won't get you from $10,000 to $20,000.
Pek çok örnek verebilirim.
I can give many examples.
Kitabımda da bunun değişik pek çok örneği var.
There are many different examples of this in my book.
En son Uber diye bir şey çıktı mesela.
For example, something called Uber came out recently.
Например, недавно появилось нечто под названием Uber.
Uber nedir?
Что такое Убер?
Bir çöpçatan servisi.
A matchmaking service.
Служба сватовства.
Bir tarafta aracı olanlar var, öbür tarafta taksi ihtiyacı olanlar var.
There are those who have a vehicle on one side, and those who need a taxi on the other.
С одной стороны те, у кого есть машина, с другой — те, кому нужно такси.
Bir yazılım yapılmış.
A software has been made.
O yazılım aracı olanlarla, taksi ihtiyacı, araç ihtiyacı olanları buluşturuyor.
That software brings together those who have a vehicle with those who need a taxi and a vehicle.
Эта программа объединяет тех, у кого есть машина, с теми, кому нужно такси и машина.
Ortada filo yok, şoför yok. Yazılım.
There is no fleet, no driver. Software.
Нет автопарка, нет водителя. Программное обеспечение.
Yazılım firması diyorum ben buna.
I call it a software company.
Я называю это софтверной компанией.
Tabii bir hayalle başlıyor bu.
Of course, it starts with a dream.
Конечно, все начинается с мечты.
Bunun kıymetini bileniniz var mı?
Do you know the value of this?
Вы знаете цену этому?
Piyasa değeri?
Market value?
50 küsur milyar dolar.
50-odd billion dollars.
50 с лишним миллиардов долларов.
Şimdi 50 milyar deyince tabii anlaşılmıyor.
Now, of course, when you say 50 billion, it is not understood.
Ama Türk Hava Yolları, benim Türkiye'deki para birimim.
But Turkish Airlines is my currency in Turkey.
Но Turkish Airlines — моя валюта в Турции.
Kaç Türk Hava Yolları eder?
How many Turkish Airlines?
Сколько Турецких авиалиний?
10 tane Türk Hava Yolları ediyor.
There are 10 Turkish Airlines.
Kitapta WhatsApp'ın hikâyesini anlattım.
In the book, I told the story of WhatsApp.
52 tane çalışanın kurduğu bir şirket WhatsApp.
WhatsApp is a company founded by 52 employees.
WhatsApp — компания, основанная 52 сотрудниками.
Bu 52 çalışan WhatsApp satıldığı zaman, -ben Hürriyet'te Pazartesileri yazıyorum-
WhatsApp satıldığı zaman baktım kaç liraya satılmış,
When WhatsApp was sold, I checked how much it was sold for,
Когда WhatsApp был продан, я проверил, за сколько он был продан,
kaç milyon dolara.
18 milyar Dolar.
Ya dedim bu nedir yani?
Я сказал, что это?
Öyle bir paramız olmadığı için anlamıyorum fiyatını.
I don't understand the price because we don't have that kind of money.
Dedim ki Cumhuriyet tarihi boyunca bizim ürettiğimiz en büyük markaları,
en büyük şirketleri alt alta bir koyup bakayım.
Let me put together the biggest companies one after the other and have a look.
Позвольте мне перечислить крупнейшие компании одну за другой и посмотреть.
Beş tane en büyük Türk şirketini alt alta koyun.
Соедините вместе пять крупнейших турецких компаний.
Tüpraş'ı koyun, Türk Telekom'u koyun,
Put Tüpraş, put Türk Telekom,
Türk Hava Yolları'nı koyun, Petrol Ofisi'ni koyun.
Alt alta koyun, hepsi bir WhatsApp etmiyor.
Put it one under the other, it's not all WhatsApp.
Положите один под другим, это не весь WhatsApp.
Hava alanları var, uçaklar var.
Есть аэропорты, есть самолеты.
Hepsini bir tarafa koyuyorsunuz, bir WhatsApp etmiyor.
You put it all to one side, a WhatsApp does not.
Вы кладете все это в одну сторону, а WhatsApp нет.
Minecraft diye bir oyun satıldı.
A game called Minecraft has been sold.
Игра под названием Minecraft была продана.
Minecraft satıldığında ben oturup Türkiye'deki madenleri hesaplamadım.
When Minecraft was sold, I did not sit down and calculate the mines in Turkey.
Когда Майнкрафт продали, я не стал садиться и считать шахты в Турции.
Çünkü bir yıllık maden gelirimiz Minecraft etmiyordu.
Because our one year mining income was not Minecraft.
Fakat bütün bu örnekler teknoloji olduğu için,
But since all these examples are technology,
siz de biraz teknolojiye yakın bir grup olduğunuz için gayet iyi anladınız.
Since you are a group that is a bit close to technology, you understood it very well.
Ben aynı hikâyeyi fındık üzerinden de anlatıyorum.
Geçen sene bir haber yayınlandı.
A story was published last year.
''Türkiye'de fındık ihracatında rekor kırıldı.''
"A record was broken in hazelnut exports in Turkey."
Kaç lira biliyor musunuz?
3 milyar dolar.
Cumhuriyet tarihi boyunca en yüksek ihracat yaptığımız yıl
The year we made the highest export throughout the history of the Republic
diye kutlamalar yapıldı. Çok güzel.
celebrations were held. Very nice.
Bu fındığı kim alıyor ve ne yapıyor, bunu araştırdım.
I researched who buys this hazelnut and what does it do.
Bu fındığı İtalya'da gökten, gökten değil ağaçtan düşen
This hazelnut fell from the sky in Italy, not from the sky, but from the tree.
Этот орех упал с неба в Италии, не с неба, а с дерева.
4 fındığın 1 tanesini İtalya'da bir şirket alıyor.
Компания в Италии покупает 1 из 4 фундуков.
Bu şirket alıyor, üstüne bir marka koyuyor.
This company takes it, puts a brand on it.
Эта компания берет его, ставит на нем клеймо.
Bir yıllık satışı 10 küsur milyar dolar bu şirketin.
Annual sales of this company is 10-odd billion dollars.
Şimdi fındığı alıyoruz biz.
Now we're getting the hazelnuts.
Теперь займемся фундуком.
10 milyon kişi Türkiye'de, çoluk çocuk Güneydoğu'dan geliyor,
10 million people are in Turkey, their children come from the Southeast,
10 миллионов человек в Турции, их дети с юго-востока,
zorla çalıştırıyoruz, koşullar belli.
We are forced to work, the conditions are clear.
3 milyar dolar satış yaptık, çok güzel diyoruz.
Öbür tarafta alıyorlar, 500 tane çalışanı var.
On the other hand, they have 500 employees.
С другой стороны, у них 500 сотрудников.
Fakat işte buradan oraya geçmek için, yani ham madde potansiyel coğrafyanın,
But to get from here to there, that is, raw material potential geography,
Но добраться отсюда туда, то есть географию сырьевого потенциала,
doğanın bize verdiğini satmak, onun hamallığını yapmanın ötesine geçmek için
продавать то, что дает нам природа, не только быть ее носильщиком
bizim yapısal dönüşümler yapmamız lazım.
we need to make structural transformations.
мы должны сделать структурные преобразования.
Nedir bu?
3 tane çok basit önerim var benim.
Şimdi bakın bilgi ekonomisi diyoruz, bilgi ekonomisi ne demek?
Now look what we call the knowledge economy, what does the knowledge economy mean?
Теперь посмотрите, что мы называем экономикой знаний. Что означает экономика знаний?
Bilgiye ulaşma ve bilgiyi paylaşma ekonomisi.
The economy of accessing and sharing knowledge.
Экономика доступа к знаниям и обмена ими.
Türkiye bilgi ekonomisinde maalesef çok kötü bir noktada.
Unfortunately, Turkey is at a very bad point in the knowledge economy.
К сожалению, Турция находится в очень плохом состоянии в сфере экономики знаний.
Çünkü biz bilgiye ulaşmanın önüne engeller koyuyoruz.
Because we put obstacles in front of accessing information.
Потому что мы ставим препятствия перед доступом к информации.
Basın özgürlüğü dediğiniz şey, bilgiye ulaşma özgürlüğüdür.
What you call freedom of the press is freedom of access to information.
То, что вы называете свободой прессы, на самом деле является свободой доступа к информации.
Dünyada bilgiye kolay ulaşan ülkeler daha çok inovasyon yapıyor.
Countries with easy access to information in the world innovate more.
Страны с легким доступом к информации в мире больше внедряют инновации.
Bilgi ekonomisini yürütmek için, başarılı olmak için inovasyon şart.
Innovation is essential to drive the knowledge economy, to be successful.
Инновации необходимы для управления экономикой знаний, чтобы добиться успеха.
Dolayısıyla böyle bir ilişki var.
So there is such a relationship.
Так что есть такие отношения.
Bizim basın özgürlüğünün önündeki bütün engelleri kaldırmamız lazım.
Нам необходимо устранить все барьеры на пути свободы прессы.
Eğer bunu kaldırmazsak,
If we don't remove it,
''İki tane gazeteci gözaltına alındı, bana ne!'' derseniz,
If you say, "Two journalists were detained, what's wrong with me?"
Если вы скажете: «Задержали двух журналистов, что со мной не так?»
oradan inovasyon çıkmıyor. Bu kadar basit.
Innovation does not come out of it. It's that simple.
Инновации берутся не оттуда. Это так просто.
(Alkış)
(Applause)
İkinci olarak.
İkinci olarak, bizim adil rekabet kurallarını yerleştirmemiz lazım.
Second, we need to establish fair competition rules.
Во-вторых, нам необходимо установить правила честной конкуренции.
Şimdi bakın burada bir yarışma yapsam, desem ki;
Now look, if I had a contest here, I would say;
Теперь смотрите, если бы у меня было состязание здесь, я бы сказал;
''10 kişiye New York Üniversitesi'nden burs vereceğim ama yarışma adil olmayacak"
"I will give scholarships to 10 people from New York University, but the competition will not be fair"
«Я дам стипендии 10 людям из Нью-Йоркского университета, но конкурс будет нечестным»
Katılır mısınız böyle bir yarışmaya?
Вы бы приняли участие в таком конкурсе?
Katılsanız çaba harcar mısınız?
Would you make an effort if you joined?
Harcamazsınız.
You don't spend.
Dünyada Daron Acemoğlu'nun da ortaya koyduğu,
As Daron Acemoğlu put forth in the world,
Как выразился Дарон Аджемоглу в мире,
tarihsel olarak çok basit bir veri var.
Есть исторически очень простые данные.
Adalet sistemini oturtan ülkeler ilerliyor.
Countries that have established the justice system are advancing.
Страны, создавшие систему правосудия, продвигаются вперед.
Çünkü diyor ki oradaki yurttaş: ''Çok çalışırsam emeğimin hakkını alırım."
Because the citizen there says: "If I work hard, I will get the right of my labor."
Потому что гражданин там говорит: «Если я буду много работать, я получу свои деньги».
Rekabet adil olacak ve herkes bu yarışa girecek.
The competition will be fair and everyone will enter this race.
Соревнование будет честным, и в этой гонке примут участие все.
Biz ne yapıyoruz?
Nüfusun yarısı kadınlar, siz yarışa girmeyin.
Half of the population is women, do not enter the race.
Половину населения составляют женщины, не участвуйте в гонках.
Öbür yarısı ideolojik olarak siz filan partidensiniz, almıyorum.
The other half is ideologically from such and such a party, I don't get it.
Другая половина идеологически из такой-то партии, я не понимаю.
Geri kalanlar işte şu mezhep, din, vesaire vesaire.
The rest is that sect, religion, etc. and so on.
Остальное это секта, религия и т.д. и т.п.
Nüfusunun %5'i ile üretim yapan bir ülkeyiz biz.
We are a country that produces with 5% of its population.
Мы страна, которая производит с 5% своего населения.
Öbür tarafta %100'le giriyor Finlandiya.
On the other hand, Finland enters with 100%.
С другой стороны, Финляндия входит со 100%.
Senden çok üretiyor, nasıl oluyor bu?
He produces more than you, how is that?
Son olarak, en önemlisi bu.
Finally, this is the most important.
Наконец, это самое важное.
Bizim, bu hayal ekonomisine gitmemiz için çocuklarımızın itiraz etmesi lazım.
In order for us to go to this dream economy, our children have to object.
Чтобы мы пришли к этой экономике мечты, наши дети должны возражать.
Bunu da kim ölçüyor biliyor musunuz?
Bakın, OECD ölçüyor.
Look, the OECD measures.
Посмотрите, меры ОЭСР.
Bir ekonomik kuruluştur bu.
OECD, 15 yaşındaki çocukların,
ОЭСР, 15-летние дети,
‘'critical thinking and problem solving'' diye geçiyor bu.
It's called "critical thinking and problem solving".
Это называется «критическое мышление и решение проблем».
Yani ben bunu Türkçe'ye "itiraz etme" olarak çeviriyorum biraz kısa olsun diye.
So, I translate this into Turkish as "don't object" to keep it a little short.
Другими словами, я перевожу это на турецкий как «не возражаю», чтобы быть немного короче.
''İtiraz etme becerisi.''
"The ability to object."
«Способность возражать».
Türkiye'de bu oran %2,2.
В Турции этот показатель составляет 2,2%.
15 yaşındaki çocuklarımızın itiraz etme becerisi.
Способность наших 15-летних возражать.
Güney Kore'de bu oran %28.
In South Korea, this rate is 28%.
В Южной Корее этот показатель составляет 28%.
OECD ortalaması %11.
Средний показатель по ОЭСР составляет 11%.
Şimdi bakın, normal koşullarda,
çocuklar zaten doğdukları zaman %5'i üstün yetenekli.
5% детей к моменту рождения уже одарены.
Hiçbir şey yapmanıza gerek yok.
Biz o %5'i alıyoruz, 10 yıl eğitiyoruz ve %2,2'ye kadar düşürüyoruz.
Мы берем эти 5%, тренируемся 10 лет и уменьшаем их до 2,2%.
Bizim en büyük sıkıntımız bu: İtiraz etmeyi bilmiyoruz.
Это наша самая большая проблема: мы не умеем возражать.
Şimdi büyük bir sessizlik istiyorum, belki de bütün bu anlattığımı
Теперь я хочу великой тишины, может быть, все, что я говорил
benden çok daha iyi anlatacak bir şair abimizden bir mısra.
‘'Düşünde bile göremez işler, düşlerin gördüğü işleri.''
«Он даже не может видеть вещи во сне, вещи, которые видят сны».
Düşünde bile göremez işler, düşlerin gördüğü işleri.
Он даже не может видеть вещи во сне, вещи, которые видят сны.
İşte bu yüzden itiraz edin diyorum.
Вот почему я говорю об апелляции.
Bana itiraz edin.
Hocam bu konuşma iyi bir konuşma değil, bu konuşma olmadı diye bana itiraz edin.
Сэр, эта речь не очень хорошая речь, возразите мне, что этой речи не было.
New York'tan bunun için mi geldin diye itiraz edin.
Возражение, что вы приехали из Нью-Йорка для этого.
İtiraz edin, bu çocuklar çok daha iyi eğitilmeli diye itiraz edin.
Возражайте, протестуйте против того, чтобы эти дети получали гораздо лучшее образование.
En önemlisi bu ülke çok daha iyi yönetilmeyi hak ediyor diye itiraz edin.
Самое главное, возразите, что эта страна заслуживает того, чтобы ею управляли намного лучше.
Teşekkür ederim.
(Alkış)
