3. Rokete ne oldu? Falcon Heavy fırlatışının sonuçları
İki gün önce hep birlikte tarihi bir ana tanıklık ettik. 21. Yüzyılın en önemli roket fırlatma olayını canlı yayında izledik. O yayını kaçıranlar varsa yayının videosunu izleyebilirler. Biraz uzun bir video ama heyecanlı olduğun(m)u garanti edebilirim.
Sonuçta şu anda dünyanın en büyük roketi uzaya gönderildi. Bundan önce gönderilen son büyük roket 1973'te fırlatılan Saturn 5'ti. Yani bir anlamda yarım yüzyıldır uykuya dalmış olan uzay çalışmaları tekrar hareket kazandı. Üstelik uzaya gönderilen roket çok eğlenceli bir yük taşıdı. Daha doğrusu çok havalı! Üstü açık bir araba. O yüzden havalı 🙂 Bu araba bir Tesla Roadster . Bütün bunlar gerçekten de çok heyecan verici ama eminim yaptığım canlı yayına katıldıysanız ya da sonradan kaydını izlediyseniz sizin de fark ettiğiniz pek çok soru işareti de kafanızda oluşmuştur . Gelin bu videoda o sorulara cevap arayalım . 3 . Rokete ne oldu ? Falcon Heavy üç roketin birleşiminden oluşuyor . Yandakiler kalkıştan bir süre sonra ayrıldılar ve başarılı bir şekilde dünyaya iniş yaptılar . Hem de ne iniş . Eş zamanlı şiir gibi bir iniş ! Yan roketler erken ayrıldıkları için tekrar fırlatıldıkları noktaya geri dönebildiler . Ancak merkezi roket bir süre daha yükseldikten sonra geri dönmek zorunda olduğu için Atlantik okyanusundaki bir drone platforma inecekti . Yani tıpkı Tesla'nın sürücüsüz arabaları gibi Space X'in de kaptansız gemileri var . Gerek roketler ve gerekse bu iniş platformu tamamen bilgisayarlar tarafından kontrol ediliyor . Bu arada şunu da belirtmeden geçmeyelim . Önceden bu roketler ayrıldıktan sonra parçalanıp denize düşüyordu . Yani yeniden kullanılması zaten mümkün değildi . Ancak Space X “yeniden kullanılabilir roketler” üretmeye çalıştığı için bunları kullandıktan sonra adeta fizik kurallarına meydan okurcasına dikey olarak indirebilmeyi de başarmıştı . Tabi onlarca başarısız denemenin ardından . Nitekim bu fırlatışta yan roketler başarıyla geri geldi . Herkes canlı yayında üçüncü roketin inişini beklerken önce görüntü dondu . Sonra da yayını kameralardan değil de sunucuların yüz ifadelerinden izlemeye başladık 🙂 Canlı yayın sırasında ben kaçırdım ama sizlerden fark edenler olmuş, “We lost the center core” diyorla r. Yani merkezdeki roketi kaybetti k. Yayında da belirtmiştim, video sinyalini kestiler ama arkadaki panelde dumanlar dağıldıktan sonra hala boş olan platform gözüküyo r. Böylesi büyük bir olayda panikle video sinyalini kesmeleri ve kısmi bir başarısızlığı tüm dünyaya ilan etmelerini beklemek zaten çok mantıklı olmazd ı. Bu arada video sinyalimiz kesildi dedikten sonra bu tür şeyler zaman zaman olabiliyor şeklinde bir açıklama yaptı sunucula r. Space X yayınlarını ve videolarını izleyenler bilirler, gerçekten de okyanusta yaptıkları inişlerde yere temas etmeden çok kısa bir süre önce görüntüde donmalar olabiliyo r. Roketler, kameralardan kablosuz olarak yapılan yayının sinyalini bozabiliyo r. Yani başarılı olan inişlerde de video sinyalinin kesildiğine daha önce pek çok kez şahit oldu k. Bir not daha… Okyanusa başarılı olarak ilk iniş Nisan 2016'da yapılabild i. Yani daha iki yaşında bile olmayan bir teknoloji b u. Ve en önemlisi de Space X başarısız uçuşlarını saklamaya çalışan bir şirket deği l. Tam tersine başta Elon Musk olmak üzere bu tür “başarısızlık” videolarıyla yani “blooper”larla eğlendiklerini de gördü k. YouTube'da Space X'in kendi kanalında bile pek çok blooper video görebilirsini z. Kaldı ki bu bir test uçuş u. Yani bu uçuşun asıl hedefi zaten olası hataları mümkün olduğu kadar yapma k. Ki gerçek bir yük taşırken başarılı olunabilsi n. Fırlatmadan önce verdiği demeçte Elon Musk başarı ihtimalinin 2/3 olduğunu söylemişt i. Sonradan o demeci tekrar izleyince fark ettim ki Falcon Heavy geliştiriminin “neredeyse” bittiğini ama “center core” denilen merkezi rokette hala bazı düzeltmeler yapmak gerektiğini belirtmi ş. Peki 3. Rokete ne old u? Falcon roketlerinin geri gelirken yavaşlatılması gerekiyo r. Yumuşak bir iniş için bu şar t. Bunun için de yukarı çıkarken tüm yakıtı harcamıyorla r. Bir kısmını dönüş için saklıyorla r. İşte merkezi roketin arkasındaki 9 motordan 3'ünün geri dönüşte tekrar çalıştırılması gerekiyord u. Ancak bunlardan sadece biri ateşlenebild i. Dolayısıyla roket yeryüzüne yaklaşırken yeterince yavaşlatılamadı ve saatte 500 km hızla okyanusa çakıld ı. Elon Musk fırlatma sonrası yaptığı basın toplantısında bu çakılma sırasında drone geminin iki motorunu da beraberinde götürdüğünü söyled i. Aynı basın toplantısında “Falcon Heavy sana ne öğretti?” diye bir soru geliyo r. Elon Musk'ın cevabı şu: “Falcon Heavy bana şunu öğrett i. Çılgın şeyler gerçek olabilir .” Çılgın şeyle r. Bakın bu yaşadığımız olayın nasıl bir çılgınlık olduğunu size şöyle anlatmaya çalışayı m. 22 katlı 3 tane binayı, apartmanı, kuleyi uzaya gönderiyorsunu z. 22 katlı diyorum çünkü 70 metre yüksekliğ i. İstanbul'da köprüden geçenler şöyle hayal edebilir, köprü yolunun denizden yüksekliği 64 m. Dolayısıyla köprünün bacaklarını roket olarak hayal edebilirsini z. Bina yüksekliğinde dünyanın en büyük roketlerinden bahsediyoru z. Fırlatmadan sonra yandaki iki bina (roket) ayrılıp dikey olarak geri geliyo r. Ortadaki binanın çatı katı, üzerindeki arabayla birlikte binadan ayrılıyo r. 22 katlı binanın geri kalanı da okyanusdaki bir geminin üstüne dikey olarak konmaya çalışıyo r. Ama konamadığı için sulara gömülüyo r. Doğal olarak insanların çoğu da bu olayın geri kalan kısmına değil de başarısız olan bu kısmına odaklanarak 3. Rokete ne oldu diye soruyo r.
3. Roket mevta oldu arkadaşla r. Sizlere ömü r. Panik yok 🙂 İnsanlar olarak bu tür başarısızlıklar nedense daha çok ilgimizi çekiy or. Ama bence asıl sormamız gereken soru kırmızı Tesla'ya ne ol du? O şimdi uzay da. Şu anda galaksimizde, güneş sisteminde bir araba dolaşıyo r 🙂 Her ne kadar bu araba dünyada kendi kendine gidebilen bir araç olsa da sürücü koltuğunda uzay giysileri giymiş bir manken oturuyor: Star man. Yıldız a dam. Dedim ya çok havalı d iye. Kolunu da atmış yan tarafa, eline de bir tespih verdin mi tam ola cak. Onun uzayda süzülüşünü izleyenlerin çok değişik yorumları var. Mesela dünyanın en pahalı araba reklamı diyenler… Aslında do ğru. İşin o yönü de var. Ama sadece bir reklam de ğil. Bu görüntülerde aynı zamanda Space X'in geliştirdiği uzay giysisini de görüyo ruz. Yani o giysi de test edili yor. Ve tabiki komplo teorisyenl eri. Şüpheyle yaklaşan lar. Sorgulamak ve şüphe duymak güzel bir şey ama tüm dünyanın gözü önünde yapılan bu tür gösterilerde önceden bilgisayarla hazırlanmış CGI görüntüleri kullanmak pek akıl karı değil gibi gözükü yor. Sonuçta hadi bunlarla bizi kandırdılar, peki sırada bekleyen müşterilerinin uydularını yörüngeye yerleştirirken onları nasıl kandıracak lar? Peki ama uzaydaki bu görüntüler biraz garip gözükmüyor mu? Yıllardır cilalı CGI efektlerle beynini ve gözlerini eğitmiş biz izleyiciler için gerçekten de çok çiğ. Nitekim Elon Musk da şunu söylemiş: “Görüntüler sahte olsaydı bundan çok daha iyisini yapard ık!” Şu anda uzayda, Mars'la Dünya arasındaki bir yörüngeye doğru yola çıkmış gerçek bir araba var. Kırmızı bir gezegen için kırmızı bir araba galaksimizde süzülüyor ve otostopçusunu bekli yor. Yani panik yok! Anladınız siz onu…
