×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.

image

Podcast do projeto Querino (*Generated Transcript*), 2. O pecado original - Part 2

2. O pecado original - Part 2

sobre a forma de contrabando contra essa lei.

Quem enterra essa lei aí?

As forças obscuras que fizeram o golpe de 64

e que elegeram o Bolsonaro.

Evidentemente, não são as mesmas pessoas,

mas é o mesmo espectro do campo político.

Na época, essas forças obscuras eram os grandes fazendeiros,

cafeicultores do Vale do Paraíba, do Rio de Janeiro e de São Paulo,

mais proprietários do sudeste de Minas Gerais e do oeste de Minas Gerais.

Na época, essa gente era podre de rica,

formava o império da ostentação.

Aqueles fazendeiros fizeram pressão para suspender a lei de 1831

e receberam licença para escravizar ilegalmente a rodo

a partir de 1835, 1836, por cerca de 15 anos.

E eles escravizaram, Tiago.

Um tratado com a Inglaterra de antes da independência, de 1818,

já proibia o tráfico de pessoas sequestradas em países africanos

acima da linha do Equador.

Ainda assim, pelo menos 50 mil pessoas desses países

foram trazidas nesse período.

Depois da Lei de 1831, pelo menos 740 mil pessoas

foram ilegalmente trazidas para o Brasil.

740 mil pessoas que, pela lei, não poderiam ter sido sequestradas e trazidas para cá.

E uma vez que foram trazidas, deveriam ter sido imediatamente colocadas em liberdade.

E não só essas pessoas foram ilegalmente escravizadas,

como seus descendentes, porque a escravidão seguia o útero.

Se uma mulher escravizada ficasse grávida,

o filho dela, por lei, era considerado propriedade do senhor.

O Tâmis Pahom chama o que aconteceu nesse período de a política da escravidão.

Foi um pacto político, um arranjo de acordo entre elites

tão importante quanto um pacto constitucional.

Quem a política da escravidão envolve?

Os grandes políticos da época, o centro de comando do Estado,

a elite financeira do Rio de Janeiro, que era a corte do Império do Brasil,

e os grandes proprietários de terra e de escravos do país.

Em torno da defesa da escravidão e da defesa do tráfico negreiro,

como uma estratégia mesmo para gerar riqueza privada,

para gerar crescimento econômico e para financiar o Estado Imperial,

que na época estava sendo construído.

Tinha uma facção na Câmara dos Deputados que eram os conservadores,

também chamados de Partido do Regresso ou então Sacoaremas,

e eles começaram a defender em bloco a reabertura do tráfico.

Teve um deputado, o Bernardo Pereira de Vasconcelos,

que pediu a revogação da lei, argumentando que a culpa não era

nem dos traficantes nem dos fazendeiros que insistiam na ilegalidade.

Segundo ele, quem estava errado era quem delatava os criminosos

para receber as recompensas em dinheiro que a lei previa.

Até o autor da lei, o Marquês de Barbacena, propôs que ela fosse revogada.

Ele falou que era intolerável que os proprietários tranquilos,

chefes de família respeitáveis, homens cheios de indústria e virtude

pudessem ser incriminados por causa do tráfico.

Mas não só parlamentares e senhores de escravos tinham culpa nesse cartório aí.

O governo também.

Os traficantes, e a gente já falou sobre isso aqui,

eram as pessoas mais ricas do Brasil.

E eles sempre diversificaram os investimentos,

por exemplo, concedendo empréstimos tanto para particulares quanto para o governo.

E o império era o principal devedor desses traficantes.

Devia para os mesmos caras que agora, na teoria, deveria combater.

Nesse momento que a atenção da imprensa está voltada para o Covid,

o Tesouro Imperial também arrecadava e muito custos.

E também muito com o comércio negreiro e com a produção dessa mão de obra escravizada.

A oportunidade que nós temos é passar as reformas infralegais de desregulamentação.

Como a proibição do tráfico fez a arrecadação cair,

o império decidiu deixar passar a boiada.

Então, para isso, precisa ter um esforço nosso aqui,

enquanto estamos nesse momento de tranquilidade no aspecto de cobertura de imprensa,

porque só fala de Covid, e ir passando a boiada.

Talvez nós tenhamos tido o primeiro episódio da boiada na história brasileira,

o que faz sentido, porque se a política do contrabando, do tráfico negreiro e da escravidão são

a nossa primeira política pactuada de crescimento econômico,

faz sentido que a primeira boiada não seja essa agora do Ricardo Salles,

mas seja dos escravistas da década de 1830, 1840,

e os seus apaniguados políticos, políticos coniventes e co-gestores do crime.

Porque o que eles estão fazendo é um crime, não uma imoralidade para os nossos valores.

É um crime medido pela régua da própria legislação da época.

De modo geral, o Estado recebia legitimidade porque ganhava o apoio tácito

das classes proprietárias e endinheiradas, os políticos recebiam apoio político,

o Ministério da Fazenda ampliava sua base fiscal, porque o aumento da escravidão

significava aumento das exportações. Então, quem estava no andar de cima da máquina pública

também levava o seu.

O Estado brasileiro tem uma responsabilidade absoluta sobre a reabertura do tráfico

a partir de 1830, por alguns motivos.

Aqui de novo o Tiago Campos Pessoa, que estudou a fundo a trajetória dos Irmãos Breves.

O Tiago já escreveu que essa liberação do contrabando foi um dos maiores casos,

se não o maior caso de corrupção sistêmica da história do Brasil.

As autoridades brasileiras foram mais do que coniventes, foram partícipes,

tomaram parte a favor do tráfico. A elite política imperial fez silenciar

sobre o desenvolvimento do tráfico. Todo mundo sabia, a elite sabia, a sociedade sabia,

que essa coisa continuava acontecendo porque era algo do qual o próprio Estado brasileiro

precisava para a sustentação da sua pauta de exportação, muito atrelada ao café, essencialmente.

E é aí que entram os Irmãos Breves.

Na verdade, esses senhores são estudos de caso interessante para a gente entender

como uma parcela importante da elite sustentou, em termos práticos, a continuidade

do comércio de africanos e a transformação do próprio comércio de africanos em uma atividade

que talvez não tivesse parâmetro em termos de lucratividade e em termos de dimensão,

de deslocamento atlântico para o Brasil até então. A estimativa é que,

dos quase 5 milhões de africanos que desembarcaram no Brasil em cerca de 300 anos de tráfico,

mais de 2 milhões tenham desembarcado na primeira metade do século XIX

e desses, 800 mil em 20 anos do período que o tráfico é ilegal.

Em outras palavras, a gente pode dizer que esse período da ilegalidade,

em que esses senhores foram protagonistas, foi o período da nossa história

onde o tráfico de africanos foi mais volumoso, mais intenso e talvez e provavelmente mais cruel.

Se é que a gente pode traçar paralelo de crueldade.

Os irmãos Breves viram na proibição do tráfico não um problema, mas uma oportunidade de negócios.

É a tal alma empreendedora. Muito traficante antigo tinha pulado fora.

Os irmãos viram esse vácuo de poder e assumiram a operação.

O que eu diria que realmente mudou com o tráfico, inicialmente, seriam os portos.

De sair dos portos de chegada. Com a ilegalidade, você tem uma dispersão pelo litoral africano.

Da mesma forma que há uma dispersão no litoral africano, há uma dispersão no litoral brasileiro.

Então, os portos legais, por exemplo, o mais famoso deles é o mercado Valongo.

Essa região portuária do Rio de Janeiro em torno do Valongo, ele deixa de existir de fato.

Antes da proibição, o cais do Valongo tinha recebido sozinho 1 milhão de pessoas.

Há dispersão desses desembarques ao longo da costa brasileira.

Então, áreas hoje são áreas turísticas famosíssimas no Rio de Janeiro, como Ilha Grande, Búzios.

É um litoral que começa a se especializar com algumas praias específicas na recepção de africanos.

E, claro, os irmãos Breves não estavam agindo sozinhos.

Não era só para abastecer as dezenas de fazendas deles que eles contrabandeavam.

Uma coisa que eu acho que muda de maneira interessante é o envolvimento da própria classe royal,

da elite imperial, com o tráfico.

Por ser ilegal, essa elite precisa sustentar não só politicamente, como sustentou,

mas ela precisa criar as condições sociais, até mesmo logísticas,

para que esse comércio aconteça a despeito da ilegalidade.

Então, a gente pode dizer com certa tranquilidade que os 800 mil africanos que chegaram aqui,

eles só chegaram porque uma fração, talvez hegemônica, ou seja, a fração mais importante da elite brasileira,

criou as condições políticas, sociais, econômicas e infraestruturais para que esse tráfico acontecesse.

E o que a gente vê, de certa forma, na própria produção da história brasileira,

é uma certa construção de uma isenção sobre esses indivíduos,

como se eles tivessem sido também vítimas, eles, dos traficantes.

Mas eles não eram vítimas, não só porque...

Mas espera aí que ainda está faltando gente nessa equação.

Não era só o Estado brasileiro, os políticos, não eram só os traficantes, nem eram só as elites.

A escravidão era não só um ativo econômico, mas ela era uma instituição compartilhada por boa parte da sociedade.

Aqueles que não eram senhores de escravo queriam ser.

Então, nos anos 1830, 1840, o brasileiro comum também apoiava o tráfico de africanos.

Ele não via algo maléfico, ele não via problema moral, humanitário, naquele comércio.

O buraco é muito mais embaixo.

É mais fácil a gente pensar numa história com um grande vilão, ou com os grandes vilões.

Mas a realidade não costuma ser tão simples assim.

A fotografia da sociedade brasileira como um todo é bem mais feia do que se quer admitir.

Esse tráfico só se manteve clandestino em operação porque houve um amplo acordo nacional para que ele continuasse existindo.

Um grande acordo nacional.

Então, por exemplo, José e Joaquim Breves montaram fazendas litorâneas para articular o tráfico.

Houve a participação direta, diretiva das autoridades, que por vezes eram as próprias autoridades dos fortes dessas praias,

que faziam o recebimento dos africanos. É algo assim inacreditável.

Os irmãos Breves tinham essas duas fazendas gigantescas, longe da corte,

montadas especificamente para receber esses navios ilegais e para fazer a engorda dos escravizados antes de eles serem distribuídos.

De vez em quando, o governo brasileiro fazia uma ou outra apreensão de navio só para fingir que estava cumprindo a lei.

Para inglês ver.

E numa dessas operações, apreenderam o barco União Feliz, do Joaquim,

aquele mesmo que tinha feito a mudança da ex-amante do Pedro I.

Durante todo esse período, os irmãos Breves continuaram super próximos do poder e aumentando a influência política.

Eles só se tornaram comendadores, por exemplo, no fim dos anos 40, quando já estavam contrabandeando há quase 20 anos.

Nos anos 40 também, cada um deles chegou a acumular, ao mesmo tempo, as funções de deputado provincial, vereador e juiz de paz dos seus municípios.

Sabe quem era incumbido no interior de decidir sobre os navios suspeitos de contrabando?

O juiz de paz.

Era a raposa tomando conta do galinheiro.

A audácia em burlar a fiscalização, isso era muito próprio do Joaquim Breves.

Ele não tinha medo de nada, ele não se importava.

A própria Restinga da Marambaia foi adquirida pelo Joaquim para servir de recepção de mão de obra escravizada.

Então o Joaquim tinha embarcações que trafegavam continuamente entre o litoral e a ponta da Restinga, que é a ilha da Marambaia.

E ali na ilha ele tinha uma grande senzala e o navio tumbeiro vinha da África e desembarcava a carga na Marambaia, a carga humana.

Aqui de novo o Aloísio, advogado e pesquisador que a gente ouviu no começo do episódio.

Aliás, já faz tanto tempo que ele se apresentou que eu vou colocar de novo.

Meu nome é Aloísio Clemente Maria Infante de Jesus Breves Beiler.

Em alguns locais, como por exemplo Piraí, era comum o garoto,

tinha um professor que ele costumava dizer o seguinte,

abram alas que está entrando a nobreza de Piraí.

Eu não entendia muito aquilo, mas era o que ele usava.

Tempos depois, na faculdade, algumas pessoas vinham falar comigo e falavam,

você é Breves, da família Breves? Sou.

Eu descendo do Joaquim Breves, eu sou a quinta geração.

Uma vez uma jornalista me fez essa pergunta,

como você consegue viver carregando um nome tão pesado quanto esse?

A corda é grande, Jorge? Se a corda não for grande, foi pouca.

Já está encalhando.

Já está encalhando?

Está calçado, Jorge? Olha o bagre, rapaz. Olha o bagre.

É, porque aqui é rasinho assim, né?

É, aqui é rasinho.

E isso aqui era um caminho para a fazenda?

Sim.

Desembarcava ali no mar?

Desembarcava ali, teve as ruínas do cais.

Esta é a Vânia Guerra.

Aqui são as ruínas da fazenda de Engorda, gente.

Como vocês estão vendo, só tem as pilastras.

A gente foi até a Ilha da Marambaia, que fica na ponta da Restinga de Marambaia.

De carro fica a umas duas horas do rio, depois mais uns 30, 40 minutos de barco.

Aqui era a senzala?

Aqui era a senzala.

Isso aqui é barro cozido, olha.

Isso é barro cozido, olha que coisa linda.

Esse tijolo ainda há pouco tempo estava se fazendo aqui.

Isso aqui é trabalho de mazimbas, de engenheiros mazimbas.

Dentro dela está abraçado o fogão, que é o fogão que faz a cozinha.

Lá está abraçado o fogão, que era feito o zangüento,

que era feita a comida dos negros, que era feito o gemédio.

E um dos gemédios muito importantes que ficou aqui para a gente foi a arueira,

que ainda hoje o povo usa vários tipos de ervas.

Isso é tudo o que restou do que um dia foi a senzala de uma dessas fazendas dos Irmãos Breves,

que funcionava especificamente para receber os navios no período do contrabando.

Ali tem um quilombo, o quilombo da Ilha da Marambaia,

formado por remanescentes daquelas pessoas trazidas para o Brasil no período do contrabando.

Nós estamos aqui na Praia do Sino.

Os navios se aportavam ali, atrás dessa ilha.

E dali que os negros eram tirados e levados para a fazenda durante a escravidão por uma canoa.

Esses negros que iam por Mazém, eles vinham de lado do continente africano para cá.

Aqui eles ficavam em quarentena, porque aí a fazenda daqui, que antes era de café,

passou a ser de engordar negros roubados.

Aqui eles engordavam, se recuperavam e eram vendidos ou reaproveitados nas fazendas.

Então, toda a comunidade quilombola do litoral sul-fluminense do Rio,

todos eles passaram por aqui, são todos nossos parentes.

Quando estive na Marambaia, eu falei, calma, eu não sou a reencarnação do Comentador Breves.

Quer dizer, o nome causa espanto.

Aqui de novo o Aloísio Breves, descendente do Joaquim Breves.

Eu vejo isso, muito isso, no interior do Estado.

Uma espécie de patriarcado ainda dominante, aquela coisa detestável de sabe com quem está falando.

E às vezes eu sou até tratado assim em alguns lugares.

Você, por conta do nome, é livrado de qualquer obstáculo.

É uma coisa curiosa, o que o Brasil ainda produz.

Lembra que ele estava contando que uma jornalista perguntou para ele uma vez

como você consegue viver carregando um nome tão pesado quanto esse?

Eu falei, olha, eu não vivi aquela época, não vivi aquela época.

Eu sou da família, porque nasci na família, mas eu não convivi com o Joaquim,

não compartilho com as ideias escravistas dele, não compartilho com nada disso.

Mas eu sou produto disso.

O que eu faço é divulgar essa história.

Por quê?

É uma história tão fantástica e tão bizarra que ela merece ser contada.

Isso faz parte da história do Brasil.

O Joaquim participou do Grip de Ipiranga, o Joaquim foi político,

considerado por muitos, foi o homem mais rico do Brasil num determinado período,

o rei do café.

O Aloysio tem um site em que ele reuniu tudo o que pesquisou sobre a própria família,

inclusive esses muitos esqueletos no armário.

O endereço é brevescafétudojunto.net.

Eu acho que isso é para ser divulgado, é para ser criticado,

ser objeto de estudo, ser aprofundado para que as pessoas

Eu já ouvi de pessoas que o breves era bom porque ele tratava os escravos de maneira diferente.

Bom, se era escravo dele, já é ruim.

Porque tem relatos dele levar os escravos ao tronco e mandar espancar,

relatos assim muito ruins, marcava as pessoas.

Imagina se cada família brasileira que enriqueceu com a escravidão

também pesquisasse sobre o breves.

Imagina se cada família brasileira que enriqueceu com a escravidão

também pesquisasse e divulgasse essa história.

Tem muita informação que está guardada em porão, em armário, em baú.

Informação que poderia levar pessoas negras a descobrirem mais sobre as suas histórias,

as suas famílias.

Pessoas que, como eu, não têm direito a saber de onde os seus antepassados vieram.

O Brasil tem uma grande dificuldade em contar a sua história.

Então, me afeta o nome, mas não afeta o meu bom senso e o meu discernimento.

A história tem que ser contada, tem que ser avaliada, tem que ser descrita.

Porque a pior coisa é você não conhecer a sua história.

E no caso da família breve, a família breve tem história para contar.

Tem explicações a dar, tem histórias a contar.

Tem grandes exemplos, é óbvio que tem, de benemerência, de acolhimento.

Mas tem todo esse lado obscuro da escravidão,

que foi um modelo adotado pelo Brasil para subsistir e para prosperar na sua riqueza.

E olha, eu vou dizer aqui de novo.

Não foram só os tradicionais brasileiros que foram assim.

E olha, eu vou dizer aqui de novo.

Não foram só os traficantes, os contrabandistas, que enriqueceram com a escravidão.

Em 1850, o contrabando negreiro finalmente teve fim.

Foi aprovada uma nova lei, que acabou conhecida como a Lei Eusébio de Queiroz.

E a gente vai falar mais sobre ela em outro episódio.

O que importa dizer agora aqui é que o governo, enfim, endureceu a fiscalização.

E não podia mais chegar navio com africanos sequestrados.

Com o fim do contrabando, todo esse dinheiro acabou ficando ocioso no mercado.

Porque o tráfico era um negócio de muitos investidores.

Daí rolou uma febre consumista e a boa gente rica brasileira começou a importar,

mais do que nunca, tudo quanto é coisa da Europa.

Perfume, roupa, arma de fogo, piano.

Houve uma superabundância de dinheiro, especialmente no Sudeste,

que acabou assumindo ainda mais protagonismo por causa da explosão do café.

E essa superabundância resultou no ressurgimento do Banco do Brasil,

que tinha sido fechado quando o Dom João VI foi embora, levando todo o dinheiro.

Nos anos 50, o Visconde de Mauá, grande empreendedor brasileiro,

que já tinha ganhado bastante dinheiro fabricando navios que eram usados para o tráfico,

ah sim, e quem fabricava eram trabalhadores assalariados e trabalhadores escravizados.

Bom, mas o Visconde de Mauá liderou um grupo de empresários

que não tinha onde colocar esse dinheiro ocioso.

E essa turma criou um banco privado, que depois se fundiu com outro

e foi transformado no Banco Oficial do Império, hoje o Banco do Brasil.

Desde a invasão pelos portugueses, em 1500,

foi a escravidão que gerou todas as riquezas do Brasil.

E eu vou dizer isso de novo, todo o setor da economia contava com trabalho escravo.

O sujeito podia ter uma lojinha, ter um escravizado e trabalhar lado a lado com ele.

Uma enorme diferença que um recebia e o outro não,

fora tudo mais o que está relacionado a não ter a própria liberdade, né?

Pensar numa riqueza construída antes da abolição

é pensar numa riqueza conquistada por meio da crueldade.

E uma riqueza que foi deixada como herança para os descendentes desses senhores de escravos.

E mesmo pensando depois da abolição,

qual família rica brasileira não se beneficiou dos privilégios

e das relações sociais e de trabalho sedimentadas por uma sociedade

que por mais de 300 anos escravizou um grupo, o das pessoas negras e indígenas,

e durante todo esse período impediu a ascensão desse grupo.

A escravidão acabou, mas o racismo continuou na república,

sempre como uma escolha política,

para que um grupo continuasse a ser subjugado pelo outro,

para a continuidade de quem sempre esteve no poder.

Qual pessoa branca rica, mesmo às saídas do nada, a self-made,

não se beneficiou e se beneficia até hoje dessas relações?

E qual pessoa branca, mesmo que não é rica,

não acaba se beneficiando das diferenças abissais de oportunidades

que uma sociedade estruturalmente racista oferece para sua população?

Uma pesquisa divulgada recentemente mostra que trabalhadores negros

ainda ganham menos que os brancos, e que além da diferença salarial,

para os negros alcançar altos postos também é mais difícil.

Um estudo apresentado hoje em São Paulo

mostra que mesmo com o ensino superior,

a diferença salarial entre trabalhadores brancos e negros chega a 29%.

Na história do Brasil, enquanto os brancos podiam brincar de empresário,

de investidor, de empreendedor,

os negros tinham de lutar para sobreviver.

E ainda é assim.

Saber de toda essa luta do meu avô, do meu bisavô,

para a gente eles estão vivos, perderam o corpo,

e estão vivos.

Então, assim, a gente não podia decepcionar.

Porque a luta deles, essa era a nossa herança,

era a nossa herança e tínhamos que abraçar.

E aí a gente saiu brigando, lutando com as forças que tinham,

com as armas que tinha.

Mesmo depois da lei de 1850,

os irmãos breves continuaram a contrabandear pessoas ilegalmente escravizadas.

Houve pelo menos quatro viagens que foram flagradas pelas autoridades.

Por uma ironia do destino, foi essa sanha de não largar o osso

que teria impedido os dois de subirem ainda mais na escala da nobreza brasileira.

Nenhum deles jamais chegou a receber o título de barão.

Estacionaram em encomendador.

Em 1953, o governo fez uma operação numa fazenda do José de Sousa Breves

para encontrar africanos contrabandeados.

O José enviou uma carta para o Eusébio de Queiroz,

que nessa época era ministro da Justiça e comandava a fiscalização da Lei de 50.

O José estava com medo de que o governo fosse libertar todo mundo

que tinha chegado desde 1931, desde o início da ilegalidade.

E o Eusébio disse para ele que podia ficar tranquilo, que

qualquer busca que se dê é para procurar os negros agora importados

e nunca para entender com o passado.

Isso é uma coisa muito importante, porque a última geração de escravo no Brasil

é uma geração basicamente de escravos ilegais, aquelas pessoas juridicamente eram livres.

Então a escravidão por si já é um horror, é uma barbárie, é uma aberração.

Imagine uma escravidão que juridicamente é ilegal pelas leis do país escravizador.

Aqui de novo o Tiago Campos Pessoa.

Isso é uma coisa que eu acho que já ficou claro, mas não custa nada repetir.

Cada pessoa africana que foi trazida de algum país ao norte do Equador desde 1818

e todas as que foram trazidas desde 1931,

cada uma dessas quase 800 mil pessoas mais os seus descendentes,

um número que infelizmente a gente não consegue saber qual é,

cada uma dessas pessoas foi escravizada ilegalmente.

Era contra a lei, um crime segundo as leis do Brasil.

O historiador Luiz Felipe de Alencastro, que é um grande estudioso da nossa história e da escravidão,

ele chama o que aconteceu nesse momento de o pecado original da sociedade e da ordem jurídica brasileira.

Porque houve mais uma vez um grande pacto nacional,

agora para garantir que todas essas pessoas não fossem libertadas,

para evitar rebeliões, para garantir a segurança de posse,

para evitar que as pessoas não fossem libertadas,

para evitar rebeliões, para garantir a segurança de posse dos proprietários,

os ricos e poderosos, a classe política, toda essa boa gente brasileira,

mais uma vez se calou.

E a escravidão continuou por mais 38 anos, só terminou em 88.

Para o Luiz Felipe de Alencastro, a última geração de escravizados no Brasil

era formada em sua esmagadora maioria por indivíduos livres, sequestrados e ilegalmente escravizados.

O pecado original do Brasil.

E tem outra coisa, a lei de 31 tipificava quem continuasse a contrabandear como sequestrador,

um crime previsto no código criminal da época.

E o que aconteceu na prática com esses contrabandistas?

Anistia.

Um exemplo perfeito disso é o do Eusebio de Queiroz,

o ministro da Justiça, o representante do Império do Brasil,

estava dizendo para um desses criminosos,

ó, a partir de agora você tem que parar com isso.

O que passou, passou.

É muito emblemático essa passagem, não se entender com o passado.

Nosso país, a nossa sociedade, até hoje não se entendeu com o seu passado.

Quando o Eusebio de Queiroz disse isso, o que ele estava querendo dizer é o seguinte,

olha, os africanos que entraram antes da lei de 1850,

da segunda lei antitráfico, da lei Eusebio de Queiroz,

eles vão permanecer na escravidão.

E ele diz isso porque ele está mirando a elite imperial

que tem boa parte dos seus escravos africanos ilegalmente importados.

Quantas vezes na história do Brasil o país teve a chance de se entender com o passado

e escolheu não fazer isso?

Foi assim em 1850?

Foi assim com a abolição que veio sem compensação nenhuma?

Foi assim com a ditadura militar?

Vai ser assim até quando?

Para o nosso futuro, eu quero que essas coisas sejam mudadas,

que as pessoas agora que têm condições de saber,

têm condições de estudar, de compreender,

e aí que faça melhor para que não fique mais ninguém de fora.

Para que ninguém perca de conviver com a herança que temos.

Porque isso é a nossa herança.

E também de compreender que a resistência vai ser o ponto crucial da nossa herança.

A herança nossa é a resistência.

O projeto Quirino é apoiado pelo Instituto Ibiraputanga.

O podcast é produzido pela Rádio Novelo.

O nosso site projetoquirino.com.br

reúne todas as informações sobre o projeto e conteúdo adicional.

O site foi desenvolvido pela AIE.

E eu te convido a conferir também todo o material do projeto Quirino

que está sendo publicado pela revista Piauí,

nas bancas e no site da revista.

Este episódio teve pesquisa de Gilberto Porcidônio,

Rafael Domingos Oliveira, Yasmin Santos e Angélica Paulo,

que também fez a produção.

A edição é do Luca Mendes e a sonorização da Júlia Matos.

A finalização da Pipoca Sound.

A checagem é do Gilberto Porcidônio e a música original do Vitor Rodrigues Dias.

Estratégia de promoção, distribuição e conteúdo digital, Bia Ribeiro.

A identidade visual é do Draco Imagem.

Os transcritores das entrevistas foram Guilherme Póvoas e Rodolfo Viana.

A locução foi gravada no estúdio da Pipoca Sound com trabalhos técnicos do João Muniz.

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe, Paula Escarpim e Flora Thompson Devoe,

com revisão de Natália Silva.

Consultoria em história, Inaê Lopes dos Santos.

Produção executiva, Guilherme Alpendre.

A execução financeira do projeto é do ISPIS,

Instituto Sincronicidade para a Interação Social.

Idealização, reportagem, roteiro, apresentação e coordenação, Thiago Rogero.

Este episódio usou áudios da TV Globo e do SBT.

Agradecimentos a Bárbara Guerra e ao Jorge Moreira.

Até o próximo!

Learn languages from TV shows, movies, news, articles and more! Try LingQ for FREE

2. O pecado original - Part 2 the|sin|original|Part ten|grzech|pierwotny|część El|pecado|original|Parte 2. Erbsünde - Teil 2 2. The original sin - Part 2 2. El pecado original - Parte 2 2 Il peccato originale - Parte 2 2 原罪 - その2 2. Grzech pierworodny - Część 2 2. İlk günah - Bölüm 2 2.原罪--第二部分

sobre a forma de contrabando contra essa lei. about|the|form|of|smuggling|against|this|law o|w|forma|z|przemyt|przeciwko|temu|prawu sobre|la|forma|de|contrabando|contra|esa|ley sobre la forma de contrabando contra esa ley. o formie przemytu przeciwko temu prawu. about the form of smuggling against this law.

Quem enterra essa lei aí? who|buries|this|law|there kto|grzebie|tę|prawo|tam Qui|entierra|esa|ley|ahí ¿Quién entierra esa ley ahí? Kto zakopuje to prawo tam? Who buries this law there?

As forças obscuras que fizeram o golpe de 64 the|forces|dark|that|made|the|coup|of te|siły|mroczne|które|dokonały|zamach|zamach|w Las|fuerzas|oscuras|que|hicieron|el|golpe|de Las fuerzas oscuras que hicieron el golpe del 64 Mroczne siły, które dokonały zamachu w 64. The dark forces that carried out the coup of 64

e que elegeram o Bolsonaro. and|that|they elected|the|Bolsonaro i|że|wybrali||Bolsonaro y|que|eligieron|al|Bolsonaro y que eligieron a Bolsonaro. i którzy wybrali Bolsonaro. and who elected Bolsonaro.

Evidentemente, não são as mesmas pessoas, evidently|not|they are|the|same|people oczywiście|nie|są|te|same|osoby Evidentemente|no|son|las|mismas|personas Evidentemente, no son las mismas personas, Oczywiście, nie są to ci sami ludzie, Evidently, they are not the same people,

mas é o mesmo espectro do campo político. but|it is|the|same|spectrum|of|field|political ale|to jest|ten|sam|spektrum|z|pole|polityczne pero|es|el|mismo|espectro|del|campo|político pero es el mismo espectro del campo político. ale to ten sam spektrum w polu politycznym. but it is the same spectrum of the political field.

Na época, essas forças obscuras eram os grandes fazendeiros, in the|time|these|forces|dark|they were|the|large|landowners w|czasie|te|siły|mroczne|były|ci|wielcy|właściciele ziemscy En|época|esas|fuerzas|oscuras|eran|los|grandes|terratenientes En ese momento, esas fuerzas oscuras eran los grandes terratenientes, W tamtym czasie te mroczne siły to byli wielcy właściciele ziemscy, At that time, these dark forces were the big landowners,

cafeicultores do Vale do Paraíba, do Rio de Janeiro e de São Paulo, coffee growers|from the|valley|of the|Paraíba|from the|river|of|Janeiro|and|of|São|Paulo plantatorzy kawy|z|dolina|z|Paraiba|z|Rio|z|Janeiro|i|z|São|Paulo caficultores|del|Valle|del|Paraíba||Río|de|Janeiro|y|de|San|Pablo caficultores del Valle de Paraíba, de Río de Janeiro y de São Paulo, plantatorzy kawy z Doliny Paraíba, z Rio de Janeiro i São Paulo, coffee growers from the Paraíba Valley, from Rio de Janeiro and São Paulo,

mais proprietários do sudeste de Minas Gerais e do oeste de Minas Gerais. more|owners|from the|southeast|of|Minas|Gerais|and|from the|west||| więcej|właściciele|z|południowy wschód|z|Minas|Gerais|i|z|zachód|z|Minas|Gerais más|propietarios|del|sureste|de|Minas|Gerais|y|del|oeste|de|Minas|Gerais más propietarios del sureste de Minas Gerais y del oeste de Minas Gerais. więcej właścicieli z południowo-wschodniego Minas Gerais i zachodniego Minas Gerais. as well as owners from the southeast and west of Minas Gerais.

Na época, essa gente era podre de rica, at the|time|this|people|was|rotten|of|rich w|czasie|ci|ludzie|była|zepsuta|z|bogata En|época|esa|gente|era|podrida|de|rica En esa época, esta gente era rica de verdad, W tamtych czasach ci ludzie byli strasznie bogaci, At that time, these people were filthy rich,

formava o império da ostentação. formed|the|empire|of the|ostentation tworzyła|ten|imperium|z|ostentacja formaba|el|imperio|de|ostentación formaba el imperio de la ostentación. tworzyli imperium ostentacji. they formed the empire of ostentation.

Aqueles fazendeiros fizeram pressão para suspender a lei de 1831 those|farmers|they made|pressure|to|suspend|the|law|of tamci|rolnicy|zrobili|presję|aby|zawiesić|tę|ustawę|z Aquellos|agricultores|hicieron|presión|para|suspender|la|ley|de Esos agricultores presionaron para suspender la ley de 1831 Ci rolnicy wywierali presję, aby zawiesić ustawę z 1831 roku Those farmers pressured to suspend the law of 1831

e receberam licença para escravizar ilegalmente a rodo and|they received|license|to|enslave|illegally|to|large scale i|otrzymali|pozwolenie|aby|zniewolić|nielegalnie|na|masowo y|recibieron|licencia|para|esclavizar|ilegalmente|a|gran cantidad y recibieron permiso para esclavizar ilegalmente a gran escala i otrzymali pozwolenie na nielegalne niewolenie na dużą skalę and received permission to illegally enslave at will

a partir de 1835, 1836, por cerca de 15 anos. from|starting|from|for|about|of|years od|począwszy|z|przez|około|z|lat a|partir|de|por|cerca|de|años a partir de 1835, 1836, durante unos 15 años. od 1835, 1836 roku, przez około 15 lat. starting from 1835, 1836, for about 15 years.

E eles escravizaram, Tiago. and|they|they enslaved|Tiago i|oni|zniewolili|Tiago Y|ellos|esclavizaron|Tiago Y esclavizaron, Tiago. I zniewolili, Tiago. And they enslaved, Tiago.

Um tratado com a Inglaterra de antes da independência, de 1818, a|treaty|with|the|England|from|before|of the|independence|from um|traktat|z|tą|Anglią|z|przed|tą|niepodległością|z Un|tratado|con|la|Inglaterra|de|antes|de la|independencia|de Un tratado con Inglaterra de antes de la independencia, de 1818, Traktat z Anglią sprzed niepodległości, z 1818 roku, A treaty with England before independence, from 1818,

já proibia o tráfico de pessoas sequestradas em países africanos already|prohibited|the|trafficking|of|people|kidnapped|in|countries|African już|zabraniał|ten|handel|z|ludźmi|porwanych|w|krajach|afrykańskich ya|prohibía|el|tráfico|de|personas|secuestradas|en|países|africanos ya prohibía el tráfico de personas secuestradas en países africanos już zakazywał handlu ludźmi porwanymi w krajach afrykańskich already prohibited the trafficking of people kidnapped in African countries

acima da linha do Equador. above|the|line|of the|Equator powyżej|linii|linia|równika|równik arriba|de|línea|del|Ecuador por encima de la línea del Ecuador. na północ od równika. above the equator.

Ainda assim, pelo menos 50 mil pessoas desses países still|thus|at least|least|thousand|people|from those|countries jeszcze|jednak|przez|przynajmniej|tysięcy|ludzi|z tych|krajów Aún|así|por|lo menos|mil|personas|de esos|países Aun así, al menos 50 mil personas de esos países Mimo to, przynajmniej 50 tysięcy ludzi z tych krajów Still, at least 50,000 people from these countries

foram trazidas nesse período. they were|brought|in this|period były|przyniesione|w tym|okresie fueron|traídas|en ese|período fueron traídas en ese período. zostały przywiezione w tym okresie. were brought during this period.

Depois da Lei de 1831, pelo menos 740 mil pessoas after|the|law|of|at least|least|thousand|people po|z|ustawie|z|przez|przynajmniej|tysięcy|ludzi Después|de|Ley|de|por|menos|mil|personas Después de la Ley de 1831, al menos 740 mil personas Po ustawie z 1831 roku, przynajmniej 740 tysięcy osób After the Law of 1831, at least 740 thousand people

foram ilegalmente trazidas para o Brasil. they were|illegally|brought|to|the|Brazil były|nielegalnie|przyniesione|do||Brazylii fueron|ilegalmente|traídas|al|el|Brasil fueron ilegalmente traídas a Brasil. zostało nielegalnie przywiezionych do Brazylii. were illegally brought to Brazil.

740 mil pessoas que, pela lei, não poderiam ter sido sequestradas e trazidas para cá. thousand|people|that|by the|law|not|they could|to have|been|kidnapped|and|brought|to|here tysięcy|ludzi|które|przez|prawo|nie|mogły|mieć|być|porwane|i|przyniesione|do|tutaj mil|personas|que|por la|ley|no|podrían|haber|sido|secuestradas|y|traídas|para|acá 740 mil personas que, por la ley, no podrían haber sido secuestradas y traídas aquí. 740 tysięcy osób, które zgodnie z prawem nie mogły być porwane i przywiezione tutaj. 740 thousand people who, by law, could not have been kidnapped and brought here.

E uma vez que foram trazidas, deveriam ter sido imediatamente colocadas em liberdade. and|a|time|that|they were|brought|they should|to have|been|immediately|placed|in|freedom i|raz|raz|że|zostały|przyniesione|powinny|mieć|być|natychmiast|umieszczone|w|wolności Y|una|vez|que|fueron|traídas|deberían|haber|sido|inmediatamente|puestas|en|libertad Y una vez que fueron traídas, deberían haber sido inmediatamente puestas en libertad. A gdy zostały przywiezione, powinny były zostać natychmiast uwolnione. And once they were brought, they should have been immediately set free.

E não só essas pessoas foram ilegalmente escravizadas, and|not|only|these|people|they were|illegally|enslaved i|nie|tylko|te|osoby|zostały|nielegalnie|zniewolone Y|no|solo|esas|personas|fueron|ilegalmente|esclavizadas Y no solo esas personas fueron ilegalmente esclavizadas, I nie tylko te osoby zostały nielegalnie zniewolone, And not only were those people illegally enslaved,

como seus descendentes, porque a escravidão seguia o útero. as|their|descendants|because|the|slavery|followed|the|womb jak|ich|potomkowie|ponieważ|ta|niewolnictwo|podążało|za|macicą como|sus|descendientes|porque|la|esclavitud|seguía|el|útero sino también sus descendientes, porque la esclavitud seguía el útero. ale także ich potomkowie, ponieważ niewolnictwo podążało za macicą. but their descendants as well, because slavery followed the womb.

Se uma mulher escravizada ficasse grávida, if|a|woman|enslaved|she became|pregnant jeśli|jedna|kobieta|zniewolona|zajmowałaby|w ciąży Si|una|mujer|esclavizada|quedara|embarazada Si una mujer esclavizada quedaba embarazada, Jeśli niewolnica zaszła w ciążę, If a enslaved woman became pregnant,

o filho dela, por lei, era considerado propriedade do senhor. the|son|her|by|law|was|considered|property|of the|master ten|syn|jej|przez|prawo|był|uważany|własność|pana| el|hijo|de ella|por|ley|era|considerado|propiedad|del|señor su hijo, por ley, era considerado propiedad del señor. Jej syn, zgodnie z prawem, był uważany za własność pana. her son, by law, was considered the property of the master.

O Tâmis Pahom chama o que aconteceu nesse período de a política da escravidão. The|Tâmis|Pahom|calls|the|that|happened|in that|period|of|the|policy|of the|slavery ten|Tâmis|Pahom|nazywa|to|co|wydarzyło się|w tym|okres|w|ta|polityka|niewolnictwa| El|Tâmis|Pahom|llama|lo|que|sucedió|en ese|período|de|la|política|de la|esclavitud El Tâmis Pahom llama a lo que ocurrió en ese período la política de la esclavitud. Tâmis Pahom nazywa to, co wydarzyło się w tym okresie, polityką niewolnictwa. Tâmis Pahom calls what happened during this period the politics of slavery.

Foi um pacto político, um arranjo de acordo entre elites It was|a|pact|political|an|arrangement|of|agreement|among|elites to był|jeden|pakt|polityczny|jeden|układ|z|porozumienie|między|elitami Fue|un|pacto|político|un|arreglo|de|acuerdo|entre|élites Fue un pacto político, un arreglo de acuerdo entre élites Był to pakt polityczny, układ między elitami It was a political pact, an arrangement of agreement among elites

tão importante quanto um pacto constitucional. as|important|as|a|pact|constitutional tak|ważny|jak|jeden|pakt|konstytucyjny tan|importante|como|un|pacto|constitucional tan importante como un pacto constitucional. tak samo ważny jak pakt konstytucyjny. as important as a constitutional pact.

Quem a política da escravidão envolve? who|the|policy|of the|slavery|involves kto|ta|polityka|niewolnictwa||obejmuje Qui|la|política|de|esclavitud|involucra ¿A quién involucra la política de la esclavitud? Kogo dotyczy polityka niewolnictwa? Who does the policy of slavery involve?

Os grandes políticos da época, o centro de comando do Estado, the|great|politicians|of the|time|the|center|of|command|of the|State ci|wielcy|politycy|z|epoka|centrum||dowodzenia|dowodzenie|państwa| Los|grandes|políticos|de|época|el|centro|de|comando|del|Estado Los grandes políticos de la época, el centro de comando del Estado, Wielcy politycy tamtych czasów, centrum dowodzenia państwem, The major politicians of the time, the command center of the State,

a elite financeira do Rio de Janeiro, que era a corte do Império do Brasil, the|elite|financial|of the|Rio|of|Janeiro|which|was|the|court|of the|Empire|of the|Brazil ta|elita|finansowa|z|Rio|z|Janeiro|która|była|ta|dwór|z|Imperium|z|Brazylii la|élite|financiera|de|Río|de|Janeiro|que|era|la|corte|del|Imperio|de|Brasil la élite financiera de Río de Janeiro, que era la corte del Imperio de Brasil, elita finansowa Rio de Janeiro, która była stolicą Imperium Brazylii, the financial elite of Rio de Janeiro, which was the court of the Empire of Brazil,

e os grandes proprietários de terra e de escravos do país. and|the|large|owners|of|land|and|of|slaves|of the|country i|ci|wielcy|właściciele|z|ziemi|i|z|niewolników|z| y|los|grandes|propietarios|de|tierra|y|de|esclavos|del|país y los grandes propietarios de tierras y esclavos del país. oraz wielcy właściciele ziemscy i niewolników w kraju. and the large landowners and slave owners of the country.

Em torno da defesa da escravidão e da defesa do tráfico negreiro, in|around|the|defense|the|slavery|and|the|defense|of the|trafficking|slave w|wokół|obrony|obrony|w|niewolnictwa|i|obrony|obrony|handlu|handlu|niewolniczego En|torno|de la|defensa|de la|esclavitud|y|de la|defensa|del|tráfico|de esclavos En torno de la defensa de la esclavitud y de la defensa del tráfico de esclavos, Wokół obrony niewolnictwa i obrony handlu niewolnikami, Around the defense of slavery and the defense of the slave trade,

como uma estratégia mesmo para gerar riqueza privada, ||||to|generate|| jako|strategia|strategia|nawet|aby|generować|bogactwo|prywatne como|una|estrategia|incluso|para|generar|riqueza|privada como una estrategia incluso para generar riqueza privada, jako strategii mającej na celu generowanie prywatnego bogactwa, as a strategy even to generate private wealth,

para gerar crescimento econômico e para financiar o Estado Imperial, ||||||finance the State||| aby|generować|wzrost|gospodarczy|i|aby|finansować|państwo|państwo|imperialne para|generar|crecimiento|económico|y|para|financiar|el|Estado|Imperial para generar crecimiento económico y para financiar el Estado Imperial, generowanie wzrostu gospodarczego i finansowanie Imperium, to generate economic growth and to finance the Imperial State,

que na época estava sendo construído. que en la época estaba siendo construido. które w tamtym czasie było budowane. which was being built at the time.

Tinha uma facção na Câmara dos Deputados que eram os conservadores, there was|a|faction|in the|Chamber|of the|Deputies|that|they were|the|conservatives miałem|jedną|frakcję|w|Izbie|||która|byli|ci|konserwatyści Había|una|facción|en|Cámara|de los|Diputados|que|eran|los|conservadores Había una facción en la Cámara de Diputados que eran los conservadores, Była frakcja w Izbie Deputowanych, która była konserwatywna, There was a faction in the Chamber of Deputies that were the conservatives,

também chamados de Partido do Regresso ou então Sacoaremas, also|called|of|Party|of the|Return|or|then|Sacoaremas także|nazywani|przez|Partię|powrotu||lub|wtedy|Sacoaremas también|llamados|de|Partido|del|Regreso|o|entonces|Sacoaremas también llamados Partido del Regreso o Sacoaremas, nazywana również Partią Powrotu lub Sacoaremas, also called the Party of Return or Sacoaremas,

e eles começaram a defender em bloco a reabertura do tráfico. and|they|they started|to|to defend|in|block|the|reopening|of the|trafficking i|oni|zaczęli|do|bronić|w|bloku|do|ponowne otwarcie|| y|ellos|comenzaron|a|defender|en|bloque|la|reapertura|del|tráfico y comenzaron a defender en bloque la reapertura del tráfico. i zaczęli oni wspólnie bronić ponownego otwarcia handlu. and they began to collectively advocate for the reopening of the slave trade.

Teve um deputado, o Bernardo Pereira de Vasconcelos, there was|a|deputy|the|Bernardo|Pereira|of|Vasconcelos miał|jednego|posła|ten|Bernardo|Pereira|z|Vasconcelos Hubo|un|diputado|el|Bernardo|Pereira|de|Vasconcelos Hubo un diputado, Bernardo Pereira de Vasconcelos, Był jeden deputowany, Bernardo Pereira de Vasconcelos, There was a deputy, Bernardo Pereira de Vasconcelos,

que pediu a revogação da lei, argumentando que a culpa não era that|he asked for|the|revocation|of the|law|arguing|that|the|blame|not|it was że|prosił|o|uchwałę|tej|ustawy|argumentując|że|ta|wina|nie|była que|pidió|la|revocación|de la|ley|argumentando|que|la|culpa|no|era que pidió la revocación de la ley, argumentando que la culpa no era który zażądał uchwały ustawy, argumentując, że wina nie leżała who requested the repeal of the law, arguing that the blame was not

nem dos traficantes nem dos fazendeiros que insistiam na ilegalidade. neither|of the|traffickers|nor|of the|farmers|who|they insisted|on the|illegality ani|handlarzy|narkotyków|ani|farmerów|rolników|którzy|nalegali|na|nielegalności ni|de los|traficantes|ni|de los|hacendados|que|insistían|en la|ilegalidad ni de los traficantes ni de los hacendados que insistían en la ilegalidad. ani po stronie dilerów, ani po stronie rolników, którzy upierali się przy nielegalności. either on the traffickers or the landowners who insisted on the illegality.

Segundo ele, quem estava errado era quem delatava os criminosos according to|him|who|was|wrong|it was|who|he reported|the|criminals według|niego|kto|był|w błędzie|był|kto|donosił|tych|przestępców Según|él|quien|estaba|equivocado|era|quien|delataba|a los|criminales Según él, quien estaba equivocado era quien delataba a los criminales Według niego, to ci, którzy donosili na przestępców According to him, those who were wrong were the ones who reported the criminals

para receber as recompensas em dinheiro que a lei previa. to|receive|the|rewards|in|money|that|the|law|it provided aby|otrzymać|te|nagrody|w|pieniądzach|które|ta|ustawa|przewidywała para|recibir|las|recompensas|en|dinero|que|la|ley|preveía para recibir las recompensas en dinero que la ley preveía. aby otrzymać nagrody pieniężne przewidziane przez prawo, byli w błędzie. to receive the cash rewards that the law provided.

Até o autor da lei, o Marquês de Barbacena, propôs que ela fosse revogada. even|the|author|of the|law|the|Marquis|of|Barbacena|proposed|that|it|was|revoked aż|ten|autor|tej|ustawy|ten|markiz|z|Barbacena|zaproponował|że|ona|byłaby|uchylona Hasta|el|autor|de|ley|el|Marqués|de|Barbacena|propuso|que|ella|fuera|derogada Hasta el autor de la ley, el Marqués de Barbacena, propuso que esta fuera derogada. Nawet autor ustawy, markiz de Barbacena, zaproponował, aby została ona uchylona. Even the author of the law, the Marquis of Barbacena, proposed that it be revoked.

Ele falou que era intolerável que os proprietários tranquilos, he|said|that|was|intolerable|that|the|owners|peaceful on|powiedział|że|było|nietolerowane|że|ci|właściciele|spokojni Él|habló|que|era|intolerable|que|los|propietarios|tranquilos Él dijo que era intolerable que los propietarios tranquilos, Powiedział, że to było nietolerowalne, że spokojni właściciele, He said it was intolerable that peaceful property owners,

chefes de família respeitáveis, homens cheios de indústria e virtude heads|of|family|respectable|men|full|of|industry|and|virtue głowy|rodzin|rodzina|szanowani|mężczyźni|pełni|z|pracowitości|i|cnoty jefes|de|familia|respetables|hombres|llenos|de|industria|y|virtud jefes de familia respetables, hombres llenos de industria y virtud szanowani głowy rodzin, ludzie pełni pracowitości i cnoty respectable heads of families, men full of industry and virtue

pudessem ser incriminados por causa do tráfico. could|be|incriminated|for|cause|of the|trafficking mogli|być|oskarżeni|z powodu|przyczyny|z|handlu pudieran|ser|incriminados|por|causa|del|tráfico pudieran ser incriminados por causa del tráfico. mogą być oskarżani z powodu handlu. could be incriminated because of trafficking.

Mas não só parlamentares e senhores de escravos tinham culpa nesse cartório aí. but|not|only|parliamentarians|and|lords|of|slaves|had|guilt|in that|registry office|there ale|nie|tylko|parlamentarzy|i|panowie|od|niewolników|mieli|winę|w tym|biurze|tam Pero|no|solo|parlamentarios|y|señores|de|esclavos|tenían|culpa|en ese|registro|ahí Pero no solo los parlamentarios y los señores de esclavos tenían culpa en este registro. Ale nie tylko parlamentarzyści i panowie niewolników mieli winę w tym biurze. But it wasn't just parliamentarians and slave owners who were to blame in that registry.

O governo também. the|government|also rząd|rząd|także El|gobierno|también El gobierno también. Rząd też. The government was to blame too.

Os traficantes, e a gente já falou sobre isso aqui, the|traffickers|and|we|people|already|spoke|about|this|here ci|handlarze|i|to|ludzie|już||o|to|tutaj Los|traficantes|y|la|gente|ya|habló|sobre|eso|aquí Los traficantes, y ya hemos hablado de esto aquí, Handlarze, a już o tym mówiliśmy, The traffickers, and we've already talked about this here,

eram as pessoas mais ricas do Brasil. were|the|people|most|rich|of the|Brazil byli|te|ludzie|naj|bogate|w|Brazylii eran|las|personas|más|ricas|del|Brasil eran las personas más ricas de Brasil. byli najbogatszymi ludźmi w Brazylii. were the richest people in Brazil.

E eles sempre diversificaram os investimentos, and|they|always|diversified|the|investments i|oni|zawsze|zdywersyfikowali|te|inwestycje Y|ellos|siempre|diversificaron|los|inversiones Y siempre diversificaron las inversiones, I zawsze dywersyfikowali inwestycje, And they always diversified their investments,

por exemplo, concedendo empréstimos tanto para particulares quanto para o governo. for|example|granting|loans|both|to|individuals|as|to|the|government dla|przykładu|udzielając|pożyczki|zarówno|dla|osób prywatnych|jak|dla|rząd|rząd por|ejemplo|concediendo|préstamos|tanto|para|particulares|como|para|el|gobierno por ejemplo, concediendo préstamos tanto a particulares como al gobierno. na przykład udzielając pożyczek zarówno osobom prywatnym, jak i rządowi. for example, granting loans to both individuals and the government.

E o império era o principal devedor desses traficantes. and|the|empire|was|the|main|debtor|of these|traffickers i|ten|imperium|był|ten|główny|dłużnik|tych|handlarzy Y|el|imperio|era|el|principal|deudor|de esos|traficantes Y el imperio era el principal deudor de esos traficantes. A imperium było głównym dłużnikiem tych handlarzy. And the empire was the main debtor of these traffickers.

Devia para os mesmos caras que agora, na teoria, deveria combater. owed|to|the|same|guys|that|now|in the|theory|should|fight był dłużny|dla|tych|samych|facetów|którzy|teraz|w|teorii|powinien|zwalczać Debía|para|los|mismos|tipos|que|ahora|en|teoría|debería|combatir Debía a los mismos tipos que ahora, en teoría, debería combatir. Zadłużone było u tych samych facetów, których teraz, teoretycznie, powinno zwalczać. It owed money to the same guys that it was now, in theory, supposed to fight.

Nesse momento que a atenção da imprensa está voltada para o Covid, in this|moment|that|the|attention|of the|press|is|turned|to|the|Covid w tym|momencie|że|a|uwaga|prasy||jest|skierowana|na|Covid| En ese|momento|que|la|atención|de|prensa|está|centrada|hacia|el|Covid En este momento en que la atención de la prensa está centrada en el Covid, W tym momencie, gdy uwaga mediów jest skierowana na Covid, At this moment when the press's attention is focused on Covid,

o Tesouro Imperial também arrecadava e muito custos. the|Treasury|Imperial|also|was collecting|and|a lot|costs skarb|imperialny||również|zbierał|i|dużo|kosztów el|Tesoro|Imperial|también|recaudaba|y|muchos|costos el Tesoro Imperial también recaudaba y muchos costos. Imperialny Skarb również zbierał i ponosił wiele kosztów. the Imperial Treasury was also collecting and incurring many costs.

E também muito com o comércio negreiro e com a produção dessa mão de obra escravizada. and|also|a lot|with|the|trade|slave|and|with|the|production|of that|hand|of|labor|enslaved i|również|dużo|z|handlem|niewolniczym|i||z|produkcją|tej||pracy|z|niewolnicza| Y|también|mucho|con|el|comercio|de esclavos|y|con|la|producción|de esa|mano|de|obra|esclavizada Y también mucho con el comercio de esclavos y con la producción de esta mano de obra esclavizada. I również wiele z handlu niewolnikami oraz z produkcji tej niewolniczej siły roboczej. And also a lot from the slave trade and the production of this enslaved labor.

A oportunidade que nós temos é passar as reformas infralegais de desregulamentação. the|opportunity|that|we|have|is|to pass|the|reforms|infralegal|of|deregulation ta|okazja|że|my|mamy|jest|przeprowadzenie|te|reformy|infralegalne|z|deregulacji La|oportunidad|que|nosotros|tenemos|es|aprobar|las|reformas|infralegales|de|desregulación La oportunidad que tenemos es pasar las reformas infralegales de desregulación. Okazją, którą mamy, jest wprowadzenie reform infraprawnych dotyczących deregulacji. The opportunity we have is to pass the infralegal deregulation reforms.

Como a proibição do tráfico fez a arrecadação cair, as|the|prohibition|of the|trafficking|made|the|revenue|fall jak|ta|zakaz|handlu|handel|sprawił|ta|zbiórka|spaść Como|la|prohibición|del|tráfico|hizo|la|recaudación|caer Como la prohibición del tráfico hizo que la recaudación cayera, Jak zakaz handlu spowodował spadek dochodów, As the ban on trafficking caused revenue to drop,

o império decidiu deixar passar a boiada. the|empire|decided|to let|to pass|the|herd ten|imperium|zdecydował|pozwolić|przejść|ta|stado bydła el|imperio|decidió|dejar|pasar|la|ganado el imperio decidió dejar pasar el ganado. imperium postanowiło puścić bydło. the empire decided to let the cattle pass.

Então, para isso, precisa ter um esforço nosso aqui, so|for|that|needs|to have|an|effort|our|here więc|aby|to|musi|mieć|jeden|wysiłek|nasz|tutaj Entonces|para|eso|necesita|tener|un|esfuerzo|nuestro|aquí Entonces, para eso, necesitamos hacer un esfuerzo aquí, Więc w tym celu musimy tutaj włożyć wysiłek, So, for that, we need to make an effort here,

enquanto estamos nesse momento de tranquilidade no aspecto de cobertura de imprensa, while|we are|in this|moment|of|tranquility|in the|aspect|of|coverage|of|press podczas gdy|jesteśmy|w tym|momencie|w|spokoju|w|aspekcie|w|relacji|z|prasą mientras|estamos|en ese|momento|de|tranquilidad|en|aspecto|de|cobertura|de|prensa mientras estamos en este momento de tranquilidad en el aspecto de cobertura de prensa, podczas gdy jesteśmy w tym momencie spokoju pod względem relacji prasowych, while we are in this moment of tranquility in terms of media coverage,

porque só fala de Covid, e ir passando a boiada. because|only|talks|about|Covid|and|to go|passing|the|herd of cattle ponieważ|tylko|mówi|o|Covid|i|iść|przechodząc|przez|bydło porque|solo|habla|de|Covid|y|ir|pasando|la|manada porque solo habla de Covid, y va pasando la manada. bo tylko mówi o Covidzie, a reszta idzie dalej. because it only talks about Covid, and letting the cattle pass.

Talvez nós tenhamos tido o primeiro episódio da boiada na história brasileira, maybe|we|we have|had|the|first|episode|of the|herd of cattle|in the|history|Brazilian może|my|mamy|mieli|pierwszy||odcinek|z|bydło|w|historia|brazylijska Quizás|nosotros|hayamos|tenido|el|primer|episodio|de la|boiada|en la|historia|brasileña Quizás hayamos tenido el primer episodio de la manada en la historia brasileña, Może mieliśmy pierwszy epizod boi w historii Brazylii, Maybe we had the first episode of the cattle in Brazilian history,

o que faz sentido, porque se a política do contrabando, do tráfico negreiro e da escravidão são what|that|makes|sense|because|if|the|policy|of the|smuggling|of the|trafficking|slave|and|of the|slavery|are co|co|robi|sens|ponieważ|jeśli|to|polityka|o|przemyt|o|handel|niewolniczy|i|z|niewolnictwo|są lo|que|hace|sentido|porque|se|la|política|del|contrabando|del|tráfico|negrero|y|de la|esclavitud|son lo que tiene sentido, porque si la política del contrabando, del tráfico de esclavos y de la esclavitud son co ma sens, ponieważ jeśli polityka przemytu, handlu niewolnikami i niewolnictwa jest which makes sense, because if the politics of smuggling, the slave trade, and slavery are

a nossa primeira política pactuada de crescimento econômico, the|our|first|policy|agreed|of|growth|economic nasza||pierwsza|polityka|uzgodniona|o|wzrost|gospodarczy nuestra|primera|primera|política|pactada|de|crecimiento|económico nuestra primera política pactada de crecimiento económico, naszą pierwszą uzgodnioną polityką wzrostu gospodarczego, our first agreed policy of economic growth,

faz sentido que a primeira boiada não seja essa agora do Ricardo Salles, makes|sense|that|the|first|herd|not|is|this|now|of|Ricardo|Salles robi|sens|że|ta|pierwsza|boiada|nie|jest|ta|teraz|od|Ricardo|Salles hace|sentido|que|la|primera|boiada|no|sea|esa|ahora|de|Ricardo|Salles tiene sentido que la primera manada no sea esta ahora de Ricardo Salles, ma sensowne jest, że pierwsza grupa bydła nie jest tą teraz od Ricardo Salles, it makes sense that the first cattle drive is not this one now from Ricardo Salles,

mas seja dos escravistas da década de 1830, 1840, but|is|of the|slaveholders|from the|decade|of ale|jest|od|niewolników|z|dekady|z pero|sea|de los|esclavistas|de|década|de sino de los esclavistas de la década de 1830, 1840, ale jest grupą niewolników z lat 1830, 1840, but rather from the slave owners of the 1830s, 1840s,

e os seus apaniguados políticos, políticos coniventes e co-gestores do crime. and|the|their|allies|political||complicit|and|||of|crime i|ci|ich|poplecznicy|politycy||współwinni|i|||z|przestępstwo y|los|sus|cómplices|políticos||cómplices|y|||del|crimen y sus cómplices políticos, políticos cómplices y co-gestores del crimen. i ich politycznymi sojusznikami, politykami współdziałającymi i współzarządzającymi przestępstwem. and their political allies, complicit politicians and co-managers of the crime.

Porque o que eles estão fazendo é um crime, não uma imoralidade para os nossos valores. because|the|that|they|are|doing|is|a|crime|not|an|immorality|for|our|| ponieważ|to|co|oni|są|robią|jest|przestępstwem||nie|||dla|naszych||wartości Porque|lo|que|ellos|están|haciendo|es|un|crimen|no|una|inmoralidad|para|nuestros||valores Porque lo que están haciendo es un crimen, no una inmoralidad para nuestros valores. Bo to, co robią, to przestępstwo, a nie niemoralność w naszych wartościach. Because what they are doing is a crime, not an immorality against our values.

É um crime medido pela régua da própria legislação da época. it is|a|crime|measured|by the|ruler|of the|own|legislation|of the|time to jest|przestępstwo|przestępstwo|mierzone|przez|miarę|własnej|własnej|ustawodawstwo|z|epoki Es|un|crimen|medido|por la|regla|de|propia|legislación|de|época Es un crimen medido por la regla de la propia legislación de la época. To przestępstwo mierzone miarą własnego ustawodawstwa z tamtego okresu. It is a crime measured by the ruler of the legislation of the time.

De modo geral, o Estado recebia legitimidade porque ganhava o apoio tácito in|way|general|the|State|received|legitimacy|because|gained|the|support|tacit w|sposób|ogólny|państwo|państwo|otrzymywało|legitymację|ponieważ|zdobywało|wsparcie|wsparcie|milczące De|modo|general|el|Estado|recibía|legitimidad|porque|ganaba|el|apoyo|tácito En general, el Estado recibía legitimidad porque ganaba el apoyo tácito Ogólnie rzecz biorąc, państwo zyskiwało legitymację, ponieważ otrzymywało milczące wsparcie In general, the State received legitimacy because it gained tacit support

das classes proprietárias e endinheiradas, os políticos recebiam apoio político, from the|classes|owning|and|wealthy|the|politicians|received|support|political od|klas|właścicieli|i|zamożnych|politycy|politycy|otrzymywali|wsparcie|polityczne de las|clases|propietarias|y|adineradas|los|políticos|recibían|apoyo|político de las clases propietarias y adineradas, los políticos recibían apoyo político, klas właścicielskich i zamożnych, politycy otrzymywali wsparcie polityczne, from the owning and wealthy classes, politicians received political support,

o Ministério da Fazenda ampliava sua base fiscal, porque o aumento da escravidão the|Ministry|of the|Treasury|expanded|its|base|fiscal|because|the|increase|of the|slavery ministerstwo|ministerstwo|finansów|finansów|powiększało|swoją|bazę|fiskalną|ponieważ|wzrost|wzrost|niewolnictwa|niewolnictwa el|Ministerio|de|Hacienda|ampliaba|su|base|fiscal|porque|el|aumento|de|esclavitud el Ministerio de Hacienda ampliaba su base fiscal, porque el aumento de la esclavitud Ministerstwo Finansów rozszerzało swoją bazę podatkową, ponieważ wzrost niewolnictwa the Ministry of Finance expanded its tax base, because the increase in slavery

significava aumento das exportações. Então, quem estava no andar de cima da máquina pública it meant|increase|of the|exports|so|who|was|on the|floor|of|top|of the|machine|public oznaczało|wzrost|tych|eksportów|więc|kto|był|na|piętrze|w|górze|tej|maszynie|publicznej significaba|aumento|de las|exportaciones|Entonces|quien|estaba|en|piso|de|arriba|de la|máquina|pública significaba un aumento de las exportaciones. Entonces, quien estaba en el piso de arriba de la máquina pública oznaczało wzrost eksportu. Więc ci, którzy byli na górze w maszynie publicznej meant an increase in exports. So, those who were at the top of the public machine

também levava o seu. also|took|his| także|zabierał|jego|jego también|llevaba|su|suyo también llevaba el suyo. również brali swoje. also took their share.

O Estado brasileiro tem uma responsabilidade absoluta sobre a reabertura do tráfico the|state|Brazilian|has|an|responsibility|absolute|over|the|reopening|of the|traffic państwo|stan|brazylijski|ma|odpowiedzialność|odpowiedzialność|absolutna|za|tę|ponowne otwarcie|do|handlu El|Estado|brasileño|tiene|una|responsabilidad|absoluta|sobre|la|reapertura|del|tráfico El Estado brasileño tiene una responsabilidad absoluta sobre la reapertura del tráfico Państwo brazylijskie ma absolutną odpowiedzialność za ponowne otwarcie handlu The Brazilian state has an absolute responsibility for the reopening of the traffic

a partir de 1830, por alguns motivos. ||from|for|some|reasons od|początku|z|z|kilka|powodów a|a partir|de|por|algunos|motivos a partir de 1830, por algunos motivos. od 1830 roku, z kilku powodów. starting in 1830, for several reasons.

Aqui de novo o Tiago Campos Pessoa, que estudou a fundo a trajetória dos Irmãos Breves. here|of|again|the|Tiago|Campos|Pessoa|who|studied|the|depth|the|trajectory|of the|Brothers|Breves tutaj|z|nowy|ten|Tiago|Campos|Pessoa|który|studiował|na|głęboko|i|trajektoria|braci|| Aquí|de|nuevo|el|Tiago|Campos|Pessoa|que|estudió|a|fondo|la|trayectoria|de los|Hermanos|Breves Aquí de nuevo Tiago Campos Pessoa, que estudió a fondo la trayectoria de los Hermanos Breves. Znowu tutaj Tiago Campos Pessoa, który dokładnie zbadał historię Braci Breves. Here again is Tiago Campos Pessoa, who studied the trajectory of the Breves Brothers in depth.

O Tiago já escreveu que essa liberação do contrabando foi um dos maiores casos, the|Tiago|already|wrote|that|this|release|of the|smuggling|was|one|of the|biggest|cases ten|Tiago|już|napisał|że|ta|uwolnienie|z|przemytu|było|jeden|z|największych|przypadków El|Tiago|ya|escribió|que|esa|liberación|del|contrabando|fue|uno|de los|mayores|casos Tiago ya escribió que esta liberación del contrabando fue uno de los mayores casos, Tiago już napisał, że to uwolnienie przemytu było jednym z największych przypadków, Tiago has already written that this release of smuggling was one of the biggest cases,

se não o maior caso de corrupção sistêmica da história do Brasil. if|not|the|biggest|case|of|corruption|systemic|in the|history|of the|Brazil jeśli|nie|to|największy|przypadek|z|korupcji|systemowej|w|historii|| si|no|el|mayor|caso|de|corrupción|sistémica|de la|historia|del|Brasil si no el mayor caso de corrupción sistémica de la historia de Brasil. jeśli nie największym przypadkiem korupcji systemowej w historii Brazylii. if not the biggest case of systemic corruption in the history of Brazil.

As autoridades brasileiras foram mais do que coniventes, foram partícipes, The|authorities|Brazilian|were|more|than|that|complicit|were|participants te|władze|brazylijskie|były|bardziej|niż|że|współwinne|były|uczestnikami Las|autoridades|brasileñas|fueron|más|que||coniventes|fueron|partícipes Las autoridades brasileñas fueron más que cómplices, fueron partícipes, Brazylijskie władze były nie tylko pobłażliwe, były współuczestnikami, Brazilian authorities were more than complicit; they were participants,

tomaram parte a favor do tráfico. A elite política imperial fez silenciar they took|part|to|favor|of|trafficking|the|elite|political|imperial|made|to silence wzięli|udział|na|rzecz|w|handlu|ta|elita|polityczna|imperialna|sprawiła|uciszyć tomaron|parte|a|a favor|del|tráfico|La|élite|política|imperial|hizo|silenciar tomaron parte a favor del tráfico. La élite política imperial hizo callar wzięli udział na rzecz handlu. Elita polityczna imperium sprawiła, że milczano they took part in favor of the trafficking. The imperial political elite silenced

sobre o desenvolvimento do tráfico. Todo mundo sabia, a elite sabia, a sociedade sabia, about|the|development|of|trafficking|all|world|knew|the|elite|knew|the|society|knew o||rozwój|handlu||wszyscy|ludzie|wiedział|a|elita|wiedziała|a|społeczeństwo|wiedziała sobre|el|desarrollo|del|tráfico|Todo|mundo|sabía|la|élite|sabía|la|sociedad|sabía sobre el desarrollo del tráfico. Todo el mundo lo sabía, la élite lo sabía, la sociedad lo sabía, na temat rozwoju handlu. Wszyscy wiedzieli, elita wiedziała, społeczeństwo wiedziało, about the development of trafficking. Everyone knew, the elite knew, society knew,

que essa coisa continuava acontecendo porque era algo do qual o próprio Estado brasileiro that|this|thing|continued|happening|because|it was|something|of|which|the|own|State|Brazilian że|ta|rzecz|kontynuowała|działo się|ponieważ|było|coś|czego|który|ten|sam|państwo|brazylijskie que|esa|cosa|continuaba|sucediendo|porque|era|algo|del|cual|el|propio|Estado|brasileño que esta cosa seguía sucediendo porque era algo de lo que el propio Estado brasileño że ta rzecz nadal się działo, ponieważ było to coś, czego sam stan brazylijski that this thing continued happening because it was something that the Brazilian state itself

precisava para a sustentação da sua pauta de exportação, muito atrelada ao café, essencialmente. needed|for|the|sustenance|of the|its|agenda|of|export|very|tied|to the|coffee|essentially potrzebowało|do||utrzymania|swojej||agendy|eksportu||bardzo|powiązana|z|kawą|zasadniczo necesitaba|para|la||de|su|agenda|de||muy|atrelada|al|café|esencialmente necesitaba para el sostenimiento de su agenda de exportación, muy atada al café, esencialmente. potrzebował do utrzymania swojego programu eksportowego, ściśle związanego z kawą, zasadniczo. needed for the support of its export agenda, very tied to coffee, essentially.

E é aí que entram os Irmãos Breves. and|it is|there|that|enter|the|Brothers|Breves i|to|tam|że|wchodzą|ci|Bracia|Breve Y|es|ahí|que|entran|los|Hermanos|Breves Y es ahí donde entran los Hermanos Breves. I to jest moment, w którym wkraczają Bracia Breves. And this is where the Breve Brothers come in.

Na verdade, esses senhores são estudos de caso interessante para a gente entender in the|truth|these|gentlemen|are|studies|of|case|interesting|for|the|people|to understand w|prawda|ci|panowie|są|studia|o|przypadek|interesujący|dla|to|ludzi|zrozumieć En|verdad|esos|señores|son|estudios|de|caso|interesante|para|la|gente|entender De hecho, estos señores son estudios de caso interesantes para entender W rzeczywistości, ci panowie są interesującymi studiami przypadku, które pomagają nam zrozumieć In fact, these gentlemen are interesting case studies for us to understand

como uma parcela importante da elite sustentou, em termos práticos, a continuidade how|an|portion|important|of the|elite|sustained|in|terms|practical|the|continuity jak|jedna|część|ważna|elity||podtrzymała|w|terminach|praktycznych|to|kontynuacja como|una|parte|importante|de|élite|sustentó|en|términos|prácticos|la|continuidad cómo una parte importante de la élite sustentó, en términos prácticos, la continuidad jak istotna część elity w praktyce wspierała kontynuację how an important part of the elite practically supported the continuity

do comércio de africanos e a transformação do próprio comércio de africanos em uma atividade of the|trade|of|Africans|and|the|transformation|of the|own|trade|of|Africans|into|an|activity handlu|||afrykańców|i|to|przekształcenie|handlu||||afrykańców|w|jedną|działalność del|comercio|de|africanos|y|la|transformación|del|propio|comercio|de|africanos|en|una|actividad del comercio de africanos y la transformación del propio comercio de africanos en una actividad handlu Afrykanami oraz przekształcenie samego handlu Afrykanami w działalność of the African trade and the transformation of the African trade itself into an activity

que talvez não tivesse parâmetro em termos de lucratividade e em termos de dimensão, that|perhaps|not|had|parameter|in|terms|of|profitability|and|in|||dimension że|może|nie|miałby|parametr|w|kategoriach|o|rentowności|i|w|kategoriach|o|wymiar que|tal vez|no|tuviera|parámetro|en|términos|de|rentabilidad|y|en|términos|de|dimensión que tal vez no tuviera parámetro en términos de rentabilidad y en términos de dimensión, który być może nie miałby parametrów pod względem rentowności i pod względem wymiaru, that perhaps had no parameter in terms of profitability and in terms of scale,

de deslocamento atlântico para o Brasil até então. A estimativa é que, of|displacement|Atlantic|to|the|Brazil|until|then|The|estimate|is|that z|przemieszczenia|atlantyckiego|do|do|Brazylii|do|wtedy|ta|szacunkowa|jest|że de|desplazamiento|atlántico|hacia|el|Brasil|hasta|entonces|La|estimación|es|que de desplazamiento atlántico hacia Brasil hasta entonces. La estimación es que, przemieszczenia atlantyckiego do Brazylii do tego czasu. Szacuje się, że, of Atlantic displacement to Brazil until then. The estimate is that,

dos quase 5 milhões de africanos que desembarcaram no Brasil em cerca de 300 anos de tráfico, of the|almost|million|of|Africans|that|disembarked|in the|Brazil|in|around|of|years|of|trafficking z|prawie|milionów|z|afrykańskich|którzy|wysiedli|do|Brazylii|w|około|z|lat|z|handlu de los|casi|millones|de|africanos|que|desembarcaron|en|Brasil|en|cerca|de|años|de|tráfico de los casi 5 millones de africanos que desembarcaron en Brasil en cerca de 300 años de tráfico, z prawie 5 milionów Afrykanów, którzy przybyli do Brazylii w ciągu około 300 lat handlu, of the nearly 5 million Africans who disembarked in Brazil over about 300 years of trafficking,

mais de 2 milhões tenham desembarcado na primeira metade do século XIX more|than|million|have|disembarked|in the|first|half|of the|century|XIX więcej|z|milionów|mają|wysiedli|w|pierwszej|połowie|wieku||XIX más|de|millones|hayan|desembarcado|en|primera|mitad|del|siglo|XIX más de 2 millones hayan desembarcado en la primera mitad del siglo XIX ponad 2 miliony przybyło w pierwszej połowie XIX wieku. more than 2 million disembarked in the first half of the 19th century.

e desses, 800 mil em 20 anos do período que o tráfico é ilegal. and|of these|thousand|in|years|of the|period|that|the|trafficking|is|illegal i|tych|tysięcy|w|lat|z|okres|który|ten|handel|jest|nielegalny y|de esos|mil|en|años|del|período|que|el|tráfico|es|ilegal y de esos, 800 mil en 20 años del período en que el tráfico es ilegal. a z tych, 800 tysięcy w 20 lat okresu, w którym handel był nielegalny. and of those, 800 thousand in 20 years of the period when trafficking is illegal.

Em outras palavras, a gente pode dizer que esse período da ilegalidade, in|other|words|the|we|can|say|that|this|period|of the|illegality w|inne|słowa|to|my|możemy|powiedzieć|że|ten|okres|z|nielegalności En|otras|palabras|la|gente|puede|decir|que|ese|período|de la|ilegalidad En otras palabras, podemos decir que este período de ilegalidad, Innymi słowy, można powiedzieć, że ten okres nielegalności, In other words, we can say that this period of illegality,

em que esses senhores foram protagonistas, foi o período da nossa história in|that|these|gentlemen|were|protagonists|was|the|period|of the|our|history w|którym|ci|panowie|byli|bohaterami|był|ten|okres|z|naszej|historii en|que|esos|señores|fueron|protagonistas|fue|el|período|de|nuestra|historia en el que estos señores fueron protagonistas, fue el período de nuestra historia w którym ci panowie byli głównymi postaciami, był okresem naszej historii in which these gentlemen were protagonists, was the period of our history

onde o tráfico de africanos foi mais volumoso, mais intenso e talvez e provavelmente mais cruel. where|the|trafficking|of|Africans|was|more|voluminous|more|intense|and|perhaps|and|probably|more|cruel gdzie|ten|handel|z|Afrykanami|był|bardziej|obfity|bardziej|intensywny|i|może|i|prawdopodobnie|bardziej|okrutny donde|el|tráfico|de|africanos|fue|más|voluminoso|más|intenso|y|tal vez|y|probablemente|más|cruel donde el tráfico de africanos fue más voluminoso, más intenso y tal vez y probablemente más cruel. gdzie handel afrykańczykami był najbardziej masowy, najbardziej intensywny i być może najokrutniejszy. where the trafficking of Africans was most voluminous, more intense, and perhaps probably more cruel.

Se é que a gente pode traçar paralelo de crueldade. if|it is|that|the|we|can|draw|parallel|of|cruelty jeśli|to jest|że|to|my|możemy|nakreślić|paralel|z|okrucieństwo Si|es|que|la|gente|puede|trazar|paralelo|de|crueldad Si es que podemos trazar un paralelo de crueldad. Jeśli w ogóle możemy nakreślić równoległość okrucieństwa. If we can draw a parallel of cruelty.

Os irmãos Breves viram na proibição do tráfico não um problema, mas uma oportunidade de negócios. the|brothers|Breves|saw|in the|prohibition|of the|trafficking|not|a|problem|but|an|opportunity|of|business ci|bracia|Breves|zobaczyli|w|zakaz|handlu|handel|nie|problem||ale|okazja||do|interesy Los|hermanos|Breves|vieron|en la|prohibición|del|tráfico|no|un|problema|sino|una|oportunidad|de|negocios Los hermanos Breves vieron en la prohibición del tráfico no un problema, sino una oportunidad de negocio. Bracia Breves nie widzieli w zakazie handlu problemu, lecz okazję do interesów. The Breves brothers saw the prohibition of trafficking not as a problem, but as a business opportunity.

É a tal alma empreendedora. Muito traficante antigo tinha pulado fora. it is|the|such|soul|entrepreneurial|many|trafficker|old|had|jumped|out to jest|ta|taka|dusza|przedsiębiorcza|bardzo|handlarz|stary|miał|skoczył|na zewnątrz Es|la|tal|alma|emprendedora|Mucho|traficante|antiguo|había|saltado|fuera Es el famoso alma emprendedora. Muchos traficantes antiguos se habían retirado. To ta przedsiębiorcza dusza. Wielu starych handlarzy opuściło ten rynek. It's that entrepreneurial spirit. Many old traffickers had jumped ship.

Os irmãos viram esse vácuo de poder e assumiram a operação. the|brothers|saw|this|vacuum|of|power|and|took over|the|operation ci|bracia|zobaczyli|tę|lukę|w|władzę|i|przejęli|tę|operację Los|hermanos|vieron|ese|vacío|de|poder|y|asumieron|la|operación Los hermanos vieron este vacío de poder y asumieron la operación. Bracia dostrzegli tę lukę władzy i przejęli operację. The brothers saw this power vacuum and took over the operation.

O que eu diria que realmente mudou com o tráfico, inicialmente, seriam os portos. the|that|I|would say|that|really|changed|with|the|trafficking|initially|would be|the|ports co|że|ja|powiedziałbym|że|naprawdę|zmieniło|z|tym|handle|początkowo|byłyby|te|porty Lo|que|yo|diría|que|realmente|cambió|con|el|tráfico|inicialmente|serían|los|puertos Lo que diría que realmente ha cambiado con el tráfico, inicialmente, serían los puertos. Co bym powiedział, że naprawdę się zmieniło z handlem, początkowo, to porty. What I would say has really changed with trafficking, initially, would be the ports.

De sair dos portos de chegada. Com a ilegalidade, você tem uma dispersão pelo litoral africano. from|leaving|from the|ports|of|arrival|with|the|illegality|you|have|a|dispersion|along the|coast|African z|wyjść|z|portów|z|przybycia|z|tą|nielegalnością|ty|masz|jedną|rozproszenie|wzdłuż|wybrzeża|afrykańskiego De|salir|de los|puertos|de|llegada|Con|la|ilegalidad|usted|tiene|una|dispersión|por el|litoral|africano De salir de los puertos de llegada. Con la ilegalidad, tienes una dispersión por la costa africana. Z portów przybycia. Z nielegalnością masz rozproszenie wzdłuż wybrzeża afrykańskiego. Leaving from the arrival ports. With illegality, you have a dispersion along the African coast.

Da mesma forma que há uma dispersão no litoral africano, há uma dispersão no litoral brasileiro. from the|same|way|that|there is|a|dispersion|along the|coast|African|there is|a|dispersion|along the|coast|Brazilian z|ta sama|forma|że|jest|jedno|rozproszenie|w|wybrzeżu|afrykańskim|jest|jedno|rozproszenie|w|wybrzeżu|brazylijskim De|misma|forma|que|hay|una|dispersión|en|litoral|africano|hay|una|dispersión|en|litoral|brasileño De la misma manera que hay una dispersión en la costa africana, hay una dispersión en la costa brasileña. W ten sam sposób, w jaki jest rozproszenie wzdłuż wybrzeża afrykańskiego, jest rozproszenie wzdłuż wybrzeża brazylijskiego. Just as there is a dispersion along the African coast, there is a dispersion along the Brazilian coast.

Então, os portos legais, por exemplo, o mais famoso deles é o mercado Valongo. so|the|ports|legal|for|example|the|most|famous|of them|is|the|market|Valongo więc|te|porty|legalne|na|przykład|ten|naj|słynny|z nich|jest|ten|rynek|Valongo Entonces|los|puertos|legales|por|ejemplo|el|más|famoso|de ellos|es|el|mercado|Valongo Entonces, los puertos legales, por ejemplo, el más famoso de ellos es el mercado Valongo. Więc legalne porty, na przykład, najbardziej znanym z nich jest rynek Valongo. So, the legal ports, for example, the most famous of them is the Valongo market.

Essa região portuária do Rio de Janeiro em torno do Valongo, ele deixa de existir de fato. this|region|port|of the|Rio|of|Janeiro|in|around|of the|Valongo|it|leaves|to|exist|in fact|fact ta|region|portowa|z|Rio|z|Janeiro|w|wokół|z|Valongo|on|zostawia|z|istnieć|z|faktycznie Esta|región|portuaria|de|Río|de|Janeiro|en|torno|de|Valongo|él|deja|de|existir|de|hecho Esta región portuaria de Río de Janeiro alrededor de Valongo, deja de existir de hecho. Ten portowy region Rio de Janeiro wokół Valongo przestaje de facto istnieć. This port area of Rio de Janeiro around Valongo ceases to exist in fact.

Antes da proibição, o cais do Valongo tinha recebido sozinho 1 milhão de pessoas. before|of the|prohibition|the|dock|of the|Valongo|had|received|alone|million|of|people przed|zakazem|zakaz|ten|nabrzeże|z|Valongo|miał|przyjęty|sam|milion|z|ludzi Antes|de la|prohibición|el|muelle|de|Valongo|había|recibido|solo|millón|de|personas Antes de la prohibición, el muelle de Valongo había recibido solo 1 millón de personas. Przed zakazem, nabrzeże Valongo przyjęło samo 1 milion osób. Before the prohibition, the Valongo wharf had received 1 million people alone.

Há dispersão desses desembarques ao longo da costa brasileira. there is|dispersion|of these|disembarkations|along|long|of the|coast|Brazilian jest|rozproszenie|tych|lądowań|wzdłuż|długiej|z|wybrzeże|brazylijskie Hay|dispersión|de esos|desembarcos|a lo largo de|largo|de la|costa|brasileña Hay dispersión de estos desembarcos a lo largo de la costa brasileña. Istnieje rozproszenie tych lądowań wzdłuż wybrzeża Brazylii. There is a dispersion of these landings along the Brazilian coast.

Então, áreas hoje são áreas turísticas famosíssimas no Rio de Janeiro, como Ilha Grande, Búzios. so|areas|today|are|areas|tourist|very famous|in the|Rio|of|Janeiro|such as|Island|Grande|Buzios więc|obszary|dzisiaj|są|obszary|turystyczne|bardzo sławne|w|Rio|z|Janeiro|jak|wyspa|Grande|Búzios Entonces|áreas|hoy|son|áreas|turísticas|famosísimas|en|Río|de|Janeiro|como|Isla|Grande|Búzios Entonces, áreas hoy son áreas turísticas famosísimas en Río de Janeiro, como Isla Grande, Búzios. Dziś obszary te są bardzo znanymi miejscami turystycznymi w Rio de Janeiro, takimi jak Ilha Grande, Búzios. So, areas today are very famous tourist spots in Rio de Janeiro, such as Ilha Grande and Búzios.

É um litoral que começa a se especializar com algumas praias específicas na recepção de africanos. it is|a|coastline|that|starts|to|itself|specialize|with|some|beaches|specific|in the|reception|of|Africans to|jeden|wybrzeże|które|zaczyna|się|się|specjalizować|z|niektóre|plaże|specyficzne|w|przyjęciu|| Es|un|litoral|que|comienza|a|a|especializar|con|algunas|playas|específicas|en la|recepción|de|africanos Es una costa que comienza a especializarse con algunas playas específicas en la recepción de africanos. To jest wybrzeże, które zaczyna się specjalizować w kilku konkretnych plażach przyjmujących Afrykanów. It is a coastline that begins to specialize with some specific beaches in receiving Africans.

E, claro, os irmãos Breves não estavam agindo sozinhos. and|of course|the|brothers|Breves|not|were|acting|alone i|oczywiście|ci|bracia|Breves|nie|byli|działając|sami Y|claro|los|hermanos|Breves|no|estaban|actuando|solos Y, por supuesto, los hermanos Breves no estaban actuando solos. I oczywiście bracia Breves nie działali sami. And, of course, the Breves brothers were not acting alone.

Não era só para abastecer as dezenas de fazendas deles que eles contrabandeavam. not|was|only|to|supply|the|dozens|of|farms|theirs|that|they|were smuggling nie|było|tylko|aby|zaopatrzyć|te|dziesiątki|z|farmy|ich|które|oni|przemycali No|era|solo|para|abastecer|las|decenas|de|granjas|de ellos|que|ellos|contrabandeaban No era solo para abastecer las decenas de sus fincas que contrabandeaban. Nie tylko po to, aby zaopatrzyć dziesiątki swoich farm, przemycali. It was not just to supply their dozens of farms that they were smuggling.

Uma coisa que eu acho que muda de maneira interessante é o envolvimento da própria classe royal, one|thing|that|I|think|that|changes|in|way|interesting|is|the|involvement|of the|own|class|royal jedna|rzecz|która|ja|uważam|że|zmienia|w|sposób|interesujący|to|zaangażowanie||samej||klasa|królewska Una|cosa|que|yo|pienso|que|cambia|de|manera|interesante|es|el|involucramiento|de|propia|clase|real Una cosa que creo que cambia de manera interesante es la implicación de la propia clase real, Jedną rzeczą, która moim zdaniem zmienia się w interesujący sposób, jest zaangażowanie samej rodziny królewskiej, One thing that I think changes in an interesting way is the involvement of the royal class itself,

da elite imperial, com o tráfico. of the|elite|imperial|with|the|trafficking z|elity|imperialnej|z|tym|handle de|élite|imperial|con|el|tráfico de la élite imperial, con el tráfico. elity imperialnej, z handlem. of the imperial elite, with trafficking.

Por ser ilegal, essa elite precisa sustentar não só politicamente, como sustentou, for|being|illegal|this|elite|needs|to sustain|not|only|politically|as|it sustained za|bycie|nielegalnym|ta|elita|musi|utrzymać|nie|tylko|politycznie|jak|utrzymała Por|ser|ilegal|esa|élite|necesita|sostener|no|solo|políticamente|como|sustentó Por ser ilegal, esta élite necesita sostener no solo políticamente, como lo hizo, Ponieważ jest nielegalna, ta elita musi wspierać nie tylko politycznie, jak to robiła, Because it is illegal, this elite needs to sustain not only politically, as it has,

mas ela precisa criar as condições sociais, até mesmo logísticas, but|it|needs|to create|the|conditions|social|even|logistical| ale|ona|musi|stworzyć|te|warunki|społeczne|aż|nawet|logistyczne pero|ella|necesita|crear|las|condiciones|sociales|incluso|logísticas| sino que necesita crear las condiciones sociales, incluso logísticas, ale musi także stworzyć warunki społeczne, a nawet logistyczne, but it also needs to create the social conditions, even logistical,

para que esse comércio aconteça a despeito da ilegalidade. for|that|this|trade|happens|in|spite|of the|illegality aby|żeby|ten|handel|odbywał się|mimo|pomimo|z|nielegalności para|que|ese|comercio|ocurra|a|pesar|de|ilegalidad para que este comercio ocurra a pesar de la ilegalidad. aby ten handel mógł się odbywać pomimo nielegalności. for this trade to happen despite the illegality.

Então, a gente pode dizer com certa tranquilidade que os 800 mil africanos que chegaram aqui, so|the|we|can|say|with|certain|tranquility|that|the|thousand|Africans|that|arrived|here więc|to|my|mogą|powiedzieć|z|pewną|spokojem|że|ci|tysięcy|Afrykanów|którzy|przybyli|tutaj Entonces|(artículo)|gente|puede|decir|con|cierta|tranquilidad|que|los|mil|africanos|que|llegaron|aquí Entonces, podemos decir con cierta tranquilidad que los 800 mil africanos que llegaron aquí, Więc możemy powiedzieć z pewnym spokojem, że 800 tysięcy Afrykanów, którzy tutaj przybyli, So, we can say with some confidence that the 800 thousand Africans who arrived here,

eles só chegaram porque uma fração, talvez hegemônica, ou seja, a fração mais importante da elite brasileira, they|only|arrived|because|a|fraction|perhaps|hegemonic|or|that is|the|fraction|most|important|of the|elite|Brazilian oni|tylko|przybyli|ponieważ|jedna|frakcja|może|hegemoniczna|lub|to znaczy|ta|frakcja|najbardziej|ważna|z|elity|brazylijskiej ellos|solo|llegaron|porque|una|fracción|tal vez|hegemónica|o|sea|la|fracción|más|importante|de la|élite|brasileña solo llegaron porque una fracción, tal vez hegemónica, es decir, la fracción más importante de la élite brasileña, przybyli tylko dlatego, że pewna frakcja, być może hegemoniczna, czyli najważniejsza frakcja brazylijskiej elity, they only arrived because a fraction, perhaps hegemonic, that is, the most important fraction of the Brazilian elite,

criou as condições políticas, sociais, econômicas e infraestruturais para que esse tráfico acontecesse. created|the|conditions|political|social|economic|and|infrastructural|for|that|this|trafficking|happened stworzyła|te|warunki|polityczne|społeczne|ekonomiczne|i|infrastrukturalne|aby|żeby|ten|handel|miał miejsce creó|las|condiciones|políticas|sociales|económicas|e|infraestructurales|para|que|ese|tráfico|sucediera creó las condiciones políticas, sociales, económicas e infraestructurales para que este tráfico ocurriera. stworzyła warunki polityczne, społeczne, ekonomiczne i infrastrukturalne, aby ten handel mógł się odbyć. created the political, social, economic, and infrastructural conditions for this trafficking to happen.

E o que a gente vê, de certa forma, na própria produção da história brasileira, and|the|what|the|we|see|in|certain|way|in the|own|production|of the|history|Brazilian i|to|co|my|my|widzimy|w|pewna|forma|w|własnej|produkcji|historii||brazylijskiej Y|lo|que|la|gente|ve|de|cierta|forma|en la|propia|producción|de la|historia|brasileña Y lo que vemos, de cierta forma, en la propia producción de la historia brasileña, I to, co widzimy, w pewnym sensie, w samej produkcji historii Brazylii, And what we see, in a way, in the very production of Brazilian history,

é uma certa construção de uma isenção sobre esses indivíduos, it is|a|certain|construction|of|an|exemption|on|these|individuals to jest|pewna|pewna|konstrukcja|o|pewna|zwolnienie|na temat|tych|jednostek es|una|cierta|construcción|de|una|exención|sobre|esos|individuos es una cierta construcción de una exención sobre estos individuos, to pewna konstrukcja zwolnienia tych osób, it is a certain construction of an exemption for these individuals,

como se eles tivessem sido também vítimas, eles, dos traficantes. as|if|they|had|been|also|victims|they|of the|traffickers jak|jeśli|oni|mieli|być|również|ofiary|oni|od|handlarzy como|se|ellos|hubieran|sido||víctimas|ellos|de los|traficantes como si ellos también hubieran sido víctimas, ellos, de los traficantes. jakby oni również byli ofiarami, oni, handlarzy. as if they had also been victims, they, of the traffickers.

Mas eles não eram vítimas, não só porque... but|they|not|were|victims|not|only|because ale|oni|nie|byli|ofiary|nie|tylko|ponieważ Pero|ellos|no|eran|víctimas|no|solo|porque Pero no eran víctimas, no solo porque... Ale nie byli ofiarami, nie tylko dlatego... But they were not victims, not only because...

Mas espera aí que ainda está faltando gente nessa equação. but|wait|there|that|still|is|missing|people|in that|equation ale|czekaj|tam|że|jeszcze|jest|brakuje|ludzi|w tej|równaniu Pero|espera|ahí|que|todavía|está|faltando|gente|en esa|ecuación Pero espera, que aún falta gente en esta ecuación. Ale poczekaj, w tej równaniu wciąż brakuje ludzi. But wait a minute, there are still people missing in this equation.

Não era só o Estado brasileiro, os políticos, não eram só os traficantes, nem eram só as elites. not|was|only|the|state|Brazilian|the|politicians|not|were|only|the|traffickers|nor|were|only|the|elites nie|był|tylko|ten|stan|brazylijski|ci|politycy|nie|byli|tylko|ci|handlarze|ani|byli|tylko|te|elity No|era|solo|el|Estado|brasileño|los|políticos|no|eran|solo|los|traficantes|ni|eran|solo|las|élites No era solo el Estado brasileño, los políticos, no eran solo los traficantes, ni eran solo las élites. To nie był tylko stan brazylijski, politycy, to nie byli tylko handlarze narkotyków, ani tylko elity. It was not just the Brazilian state, the politicians, it was not just the traffickers, nor was it just the elites.

A escravidão era não só um ativo econômico, mas ela era uma instituição compartilhada por boa parte da sociedade. the|slavery|was|not|only|an|asset|economic|but|it|was|an|institution|shared|by|good|part|of the|society ta|niewolnictwo|było|nie|tylko|aktywem||ekonomicznym|ale|ona|była|instytucją||dzieloną|przez|dużą|część|społeczeństwa| La|esclavitud|era|no|solo|un|activo|económico|pero|ella|era|una|institución|compartida|por|buena|parte|de|sociedad La esclavitud no era solo un activo económico, sino que era una institución compartida por buena parte de la sociedad. Niewolnictwo było nie tylko aktywem ekonomicznym, ale było również instytucją współdzieloną przez dużą część społeczeństwa. Slavery was not only an economic asset, but it was an institution shared by a large part of society.

Aqueles que não eram senhores de escravo queriam ser. those|who|not|were|masters|of|slave|wanted|to be ci|którzy|nie|byli|panami|niewolników||chcieli|być Aquellos|que|no|eran|señores|de|esclavo|querían|ser Aquellos que no eran dueños de esclavos querían serlo. Ci, którzy nie byli panami niewolników, chcieli nimi być. Those who were not slave owners wanted to be.

Então, nos anos 1830, 1840, o brasileiro comum também apoiava o tráfico de africanos. so|in the|years|the|Brazilian|common|also|supported|the|trafficking|of|Africans więc|w|latach|ten|Brazylijczyk|zwykły|również|wspierał|ten|handel|z|Afrykanami Entonces|en los|años|el|brasileño|común|también|apoyaba|el|tráfico|de|africanos Entonces, en los años 1830, 1840, el brasileño común también apoyaba el tráfico de africanos. Zatem w latach 1830-1840 przeciętny Brazylijczyk również popierał handel afrykańskimi niewolnikami. So, in the 1830s and 1840s, the average Brazilian also supported the trafficking of Africans.

Ele não via algo maléfico, ele não via problema moral, humanitário, naquele comércio. he|not|saw|something|evil|he|not|saw|problem|moral|humanitarian|in that|trade on|nie|widział|coś|złowrogiego|on|nie|widział|problem|moralny|humanitarny|w tym|handlu Él|no|veía|algo|maléfico|él|no|veía|problema|moral|humanitario|en ese|comercio Él no veía algo maléfico, él no veía un problema moral, humanitario, en ese comercio. On nie widział nic złego, nie dostrzegał problemu moralnego, humanitarnego w tym handlu. He did not see anything malevolent, he did not see a moral or humanitarian problem in that trade.

O buraco é muito mais embaixo. the|hole|is|much|more| ten|dół|jest|znacznie|bardziej|głęboko El|agujero|es|mucho|más|abajo El agujero es mucho más profundo. Sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana. The issue is much deeper.

É mais fácil a gente pensar numa história com um grande vilão, ou com os grandes vilões. it is|more|easy|to|we|think|in a|story|with|a|big|villain|or|with|the|big|villains jest|bardziej|łatwo|nam|my|myśleć|w jakąś|historię|z|dużym|wielkim|złoczyńcą|lub|z|dużymi|wielkimi|złoczyńcami Es|más|fácil|la|gente|pensar|en una|historia|con|un|gran|villano|o|con|los|grandes|villanos Es más fácil pensar en una historia con un gran villano, o con los grandes villanos. Łatwiej jest nam myśleć o historii z wielkim złoczyńcą lub wieloma złoczyńcami. It's easier for us to think of a story with a great villain, or with the great villains.

Mas a realidade não costuma ser tão simples assim. but|the|reality|not|tends|to be|so|simple|like that ale|ta|rzeczywistość|nie|zwykle|być|tak|prosta|tak Pero|la|realidad|no|suele|ser|tan|simple|así Pero la realidad no suele ser tan simple así. Ale rzeczywistość zazwyczaj nie jest taka prosta. But reality is not usually that simple.

A fotografia da sociedade brasileira como um todo é bem mais feia do que se quer admitir. the|photograph|of the|society|Brazilian|as|a|whole|is|well|more|ugly|than|that|it|wants|to admit ta|fotografia|społeczeństwa|społeczeństwo|brazylijskiego|jako|całość|całość|jest|znacznie|bardziej|brzydsza|niż|że|się|chce|przyznać La|fotografía|de|sociedad|brasileña|como|un|todo|es|mucho|más|fea|de|lo|se|quiere|admitir La fotografía de la sociedad brasileña en su conjunto es mucho más fea de lo que se quiere admitir. Fotografia społeczeństwa brazylijskiego jako całości jest znacznie brzydsza, niż chce się przyznać. The photograph of Brazilian society as a whole is much uglier than one wants to admit.

Esse tráfico só se manteve clandestino em operação porque houve um amplo acordo nacional para que ele continuasse existindo. this|trafficking|only|it|remained|clandestine|in|operation|because|there was|a|broad|agreement|national|for|that|it|continued|existing ten|handel|tylko|się|utrzymał|nielegalny|w|operacji|ponieważ|było|szeroki|szeroki|umowa|krajowa|aby|żeby|on|kontynuował|istnienie Este|tráfico|solo|se|mantuvo|clandestino|en|operación|porque|hubo|un|amplio|acuerdo|nacional|para|que|él|continuara|existiendo Este tráfico solo se mantuvo clandestino en operación porque hubo un amplio acuerdo nacional para que continuara existiendo. Ten handel pozostał nielegalny w działaniu, ponieważ istniało szerokie porozumienie krajowe, aby mógł dalej istnieć. This trafficking only remained clandestine in operation because there was a broad national agreement for it to continue existing.

Um grande acordo nacional. a|great|agreement|national jeden|wielki|umowa|krajowa Un|gran|acuerdo|nacional Un gran acuerdo nacional. Wielkie porozumienie krajowe. A large national agreement.

Então, por exemplo, José e Joaquim Breves montaram fazendas litorâneas para articular o tráfico. so|for|example|José|and|Joaquim|Breves|set up|farms|coastal|to|to articulate|the|trafficking więc|za|przykład|José|i|Joaquim|Breves|założyli|farmy|nadmorskie|aby|zorganizować|ten|handel Entonces|por|ejemplo|José|y|Joaquín|Breves|montaron|granjas|costeras|para|articular|el|tráfico Entonces, por ejemplo, José y Joaquim Breves montaron fincas costeras para articular el tráfico. Na przykład, José i Joaquim Breves założyli farmy nadmorskie, aby zorganizować handel. So, for example, José and Joaquim Breves set up coastal farms to orchestrate the trafficking.

Houve a participação direta, diretiva das autoridades, que por vezes eram as próprias autoridades dos fortes dessas praias, there was|the|participation|direct|directive|of the|authorities|that|for|times|they were|the|own|authorities|of the|forts|of these|beaches było|a|udział|bezpośredni|dyrektywa|tych|władz|które|przez|razy|były|te|same|władze|tych|fortów|tych|plaż Hubo|la|participación|directa|directiva|de las|autoridades|que|a veces|veces|eran|las|propias|autoridades|de los|fuertes|de esas|playas Hubo la participación directa, directiva de las autoridades, que a veces eran las propias autoridades de los fuertes de estas playas, Był bezpośredni, dyrektywny udział władz, które czasami były samymi władzami fortów na tych plażach, There was direct, directive participation from the authorities, who at times were the very authorities of the forts on these beaches,

que faziam o recebimento dos africanos. É algo assim inacreditável. that|they made|the|receiving|of the|Africans|it is|something|so|unbelievable które|robiły|to|przyjęcie|tych|Afrykanów|to jest|coś|tak|niewiarygodne que|hacían|el|recibimiento|de los|africanos|Es|algo|así|increíble que hacían la recepción de los africanos. Es algo así increíble. które przyjmowały Afrykanów. To coś niewiarygodnego. who received the Africans. It's something unbelievable.

Os irmãos Breves tinham essas duas fazendas gigantescas, longe da corte, the|brothers|Breves|they had|these|two|farms|gigantic|far|from the|court ci|bracia|Breves|mieli|te|dwa|farmy|gigantyczne|daleko|od|dworu Los|hermanos|Breves|tenían|esas|dos|granjas|gigantescas|lejos|de la|corte Los hermanos Breves tenían estas dos fincas gigantescas, lejos de la corte, Bracia Breves mieli te dwie gigantyczne farmy, daleko od dworu, The Breves brothers had these two gigantic farms, far from the court,

montadas especificamente para receber esses navios ilegais e para fazer a engorda dos escravizados antes de eles serem distribuídos. set up|specifically|to|receive|these|ships|illegal|and|to|make|the|fattening|of the|enslaved people|before|to|they|to be|distributed założone|specjalnie|aby|przyjąć|te|statki|nielegalne|i|aby|zrobić|to|tuczenie|tych|zniewolonych|zanim|przed|oni|być|rozdzieleni montadas|específicamente|para|recibir|esos|barcos|ilegales|y|para|hacer|la|engorda|de los|esclavizados|antes|de|ellos|ser|distribuidos montadas específicamente para recibir estos barcos ilegales y para engordar a los esclavizados antes de que fueran distribuidos. specjalnie zorganizowane, aby przyjmować te nielegalne statki i aby tuczyć niewolników przed ich rozdzieleniem. set up specifically to receive these illegal ships and to fatten the enslaved before they were distributed.

De vez em quando, o governo brasileiro fazia uma ou outra apreensão de navio só para fingir que estava cumprindo a lei. of|time|in|when|the|government|Brazilian|made|a|or|another|seizure|of|ship|just|to|pretend|that|was|fulfilling|the|law z|raz|w|kiedy|ten|rząd|brazylijski|robił|jedną|lub|drugą|konfiskata|z|statku|tylko|aby|udawać|że|był|przestrzegając|prawo|prawo De|vez|en|cuando|el|gobierno|brasileño|hacía|una||otra|incautación|de|barco|solo|para|fingir|que|estaba|cumpliendo|la|ley De vez en cuando, el gobierno brasileño hacía una o otra incautación de barco solo para fingir que estaba cumpliendo la ley. Od czasu do czasu rząd brazylijski przeprowadzał jedną lub drugą konfiskatę statku, tylko po to, aby udawać, że przestrzega prawa. From time to time, the Brazilian government would seize a ship or two just to pretend it was enforcing the law.

Para inglês ver. for|English|see dla|Anglik|widzieć Para|inglés|ver Para que los ingleses lo vean. Dla angielskiego oka. For the English to see.

E numa dessas operações, apreenderam o barco União Feliz, do Joaquim, and|in a|those|operations|they seized|the|boat|Union|Happy|of the|Joaquim i|w jednej|tych|operacjach|skonfiskowali|ten|statek|Unia|Szczęśliwy|od|Joaquima Y|en una|de esas|operaciones|incautaron|el|barco|Unión|Feliz|de|Joaquín Y en una de esas operaciones, incautaron el barco Unión Feliz, de Joaquim, I podczas jednej z tych operacji skonfiskowano statek União Feliz, należący do Joaquima, And in one of those operations, they seized the boat União Feliz, belonging to Joaquim,

aquele mesmo que tinha feito a mudança da ex-amante do Pedro I. that|same|that|had|made|the|move|of the|||of the|Pedro|I tamten|ten sam|który|miał|zrobioną|przeprowadzkę||od|||do|Pedro|I aquel|mismo|que|había|hecho|la|mudanza|de la|||de|Pedro|I ese mismo que había hecho el cambio de la ex-amante de Pedro I. tego samego, który zorganizował przeprowadzkę byłej kochanki Pedro I. the same one who had helped the ex-lover of Pedro I move.

Durante todo esse período, os irmãos Breves continuaram super próximos do poder e aumentando a influência política. during|all|this|period|the|brothers|Breves|they continued|super|close|to the|power|and|increasing|the|influence|political przez|cały|ten|okres|ci|bracia|Breves|kontynuowali|bardzo|blisko|do|władzy|i|zwiększając|wpływ|polityczną| Durante|todo|ese|período|los|hermanos|Breves|continuaron|muy|cercanos|del|poder|y|aumentando|la|influencia|política Durante todo este período, los hermanos Breves continuaron muy cerca del poder y aumentando la influencia política. Przez cały ten czas bracia Breves pozostawali blisko władzy i zwiększali swoje wpływy polityczne. During this entire period, the Breves brothers remained very close to power and increased their political influence.

Eles só se tornaram comendadores, por exemplo, no fim dos anos 40, quando já estavam contrabandeando há quase 20 anos. they|only|themselves|they became|commanders|for|example|in the|end|of the|years|when|already|they were|smuggling|for|almost|years oni|tylko|się|stali|komendatorami|przez|przykład|w|końcu|lat|lat||||||| Ellos|solo|(pronombre reflexivo)|convirtieron|comendadores|por|ejemplo|a|finales|de los|años|cuando|ya|estaban|contrabandeando|durante|casi|años Solo se convirtieron en comendadores, por ejemplo, a finales de los años 40, cuando ya llevaban casi 20 años contrabandeando. Zostali komendatorami, na przykład, dopiero pod koniec lat 40., kiedy to przemycali już od prawie 20 lat. They only became commanders, for example, in the late 1940s, when they had already been smuggling for almost 20 years.

Nos anos 40 também, cada um deles chegou a acumular, ao mesmo tempo, as funções de deputado provincial, vereador e juiz de paz dos seus municípios. in the|years|also|each|one|of them|he reached|to|accumulate|at the|same|time|the|roles|of|deputy|provincial|councilman|and|judge|of|peace|of the|their|municipalities w|lata|również|każdy|jeden|z nich|dotarł|do|gromadzenia|w|tym|czasie|te|funkcje|jako|poseł|prowincjonalny|radny|i|sędzia|w|pokoju|z|ich|gmin En|años|también|cada|uno|de ellos|llegó|a|acumular|al|mismo|tiempo|las|funciones|de|diputado|provincial|concejal|y|juez|de|paz|de los|sus|municipios En los años 40 también, cada uno de ellos llegó a acumular, al mismo tiempo, las funciones de diputado provincial, concejal y juez de paz de sus municipios. W latach 40. każdy z nich jednocześnie pełnił funkcje posła provincialnego, radnego i sędziego pokoju w swoich gminach. In the 1940s as well, each of them managed to simultaneously hold the positions of provincial deputy, city councilor, and justice of the peace in their municipalities.

Sabe quem era incumbido no interior de decidir sobre os navios suspeitos de contrabando? you know|who|he was|assigned|in the|interior|to|decide|about|the|ships|suspected|of|smuggling wie|kto|był|odpowiedzialny|w|wnętrzu|do|decydowania|o||statki|podejrzane|o|przemytem Sabes|quién|era|encargado|en|interior|de|decidir|sobre|los|barcos|sospechosos|de|contrabando ¿Sabes quién era el encargado en el interior de decidir sobre los barcos sospechosos de contrabando? Wiesz, kto był odpowiedzialny za podejmowanie decyzji w sprawie podejrzanych statków przemytniczych? Do you know who was responsible for deciding on the suspicious smuggling ships in the interior?

O juiz de paz. the|judge|of|peace ten|sędzia|pokoju|pokojowy El|juez|de|paz El juez de paz. Sędzia pokoju. The justice of the peace.

Era a raposa tomando conta do galinheiro. was|the|fox|taking|care|of the|henhouse była|ta|lisica|biorąca|opiekę|nad|kurnikiem Era|la|zorra|tomando|cuidado|de|gallinero Era el zorro cuidando del gallinero. To była lisica pilnująca kurnika. It was the fox watching over the henhouse.

A audácia em burlar a fiscalização, isso era muito próprio do Joaquim Breves. the|audacity|in|circumventing|the|inspection|that|was|very|characteristic|of the|Joaquim|Breves ta|śmiałość|w|oszukiwanie|ta|kontrola|to|było|bardzo|charakterystyczne|dla|Joaquima|Breves La|audacia|en|evadir|la|fiscalización|eso|era|muy|propio|de|Joaquín|Breves La audacia de eludir la fiscalización, eso era muy propio de Joaquim Breves. Śmiałość w omijaniu kontroli, to było bardzo charakterystyczne dla Joaquima Brevesa. The audacity to evade oversight, that was very typical of Joaquim Breves.

Ele não tinha medo de nada, ele não se importava. he|not|had|fear|of|nothing|he|not|himself|cared on|nie|miał|strach|przed|niczym|on|nie|się|obchodził Él|no|tenía|miedo|de|nada|él|no|se|importaba Él no tenía miedo de nada, no le importaba. Nie bał się niczego, nie przejmował się. He was not afraid of anything, he did not care.

A própria Restinga da Marambaia foi adquirida pelo Joaquim para servir de recepção de mão de obra escravizada. the|own|Restinga|of the|Marambaia|was|acquired|by the|Joaquim|to|serve|as|reception|of|hand|of|work|enslaved ta|własna|Restinga|z|Marambaia|została|nabyta|przez|Joaquima|aby|służyć|jako|przyjęcie|do|ręka|do|praca|niewolnicza La|propia|Restinga|de|Marambaia|fue|adquirida|por|Joaquim|para|servir|de|recepción|de|mano|de|obra|esclavizada La propia Restinga de Marambaia fue adquirida por Joaquim para servir de recepción de mano de obra esclavizada. Sama Restinga da Marambaia została nabyta przez Joaquima, aby służyć jako miejsce przyjęcia niewolniczej siły roboczej. The Restinga da Marambaia itself was acquired by Joaquim to serve as a reception for enslaved labor.

Então o Joaquim tinha embarcações que trafegavam continuamente entre o litoral e a ponta da Restinga, que é a ilha da Marambaia. so|the|Joaquim|had|vessels|that|traveled|continuously|between|the|coast|and|the|tip|of the|Restinga|that|is|the|island|of the|Marambaia więc|ten|Joaquim|miał|statki|które|przemieszczały się|nieprzerwanie|między|wybrzeżem|wybrzeże|i|na|czubek|z|Restinga|która|jest|wyspą|wyspa|z|Marambaia Entonces|el|Joaquim|tenía|embarcaciones|que|traficaban|continuamente|entre|el|litoral|y|la|punta|de la|Restinga|que|es|la|isla|de la|Marambaia Entonces Joaquim tenía embarcaciones que traficaban continuamente entre la costa y la punta de la Restinga, que es la isla de Marambaia. Joaquim miał więc statki, które nieprzerwanie pływały między wybrzeżem a końcem Restingi, która jest wyspą Marambaia. So Joaquim had vessels that continuously trafficked between the coast and the tip of the Restinga, which is the island of Marambaia.

E ali na ilha ele tinha uma grande senzala e o navio tumbeiro vinha da África e desembarcava a carga na Marambaia, a carga humana. and|there|on the|island|he|had|a|large|slave quarters|and|the|ship|tumbeiro|came|from the|Africa|and|unloaded|the|cargo|on the|Marambaia|the|cargo|human i|tam|na|wyspie|on|miał|dużą|dużą|stajnię|i|ten|statek|tumbeiro|przybywał|z|Afryki|i|wysadzał|ładunek|ładunek|na|Marambaia|ładunek|ładunek|ludzka Y|allí|en|isla|él|tenía|una|grande|senzala|y|el|barco|tumbeiro|venía|de|África|y|desembarcaba|la|carga|en|Marambaia|la|carga|humana Y allí en la isla tenía un gran ingenio y el barco tumbeiro venía de África y desembarcaba la carga en Marambaia, la carga humana. A na wyspie miał dużą niewolniczą chatę, a statek z Afryki przybywał i wyładowywał ładunek na Marambaia, ładunek ludzki. And there on the island he had a large slave quarters and the slave ship came from Africa and unloaded its cargo in Marambaia, the human cargo.

Aqui de novo o Aloísio, advogado e pesquisador que a gente ouviu no começo do episódio. here|of|again|the|Aloísio|lawyer|and|researcher|that|we|people|heard|in the|beginning|of the|episode tutaj|z|nowa|ten|Aloísio|prawnik|i|badacz|którego|to|ludzie|słyszeli|w|początku|| Aquí|de|nuevo|el|Aloísio|abogado|y|investigador|que|a|nosotros|oyó|en|comienzo|del|episodio Aquí de nuevo Aloísio, abogado e investigador que escuchamos al principio del episodio. Tutaj znowu Aloísio, prawnik i badacz, którego słyszeliśmy na początku odcinka. Here again is Aloísio, the lawyer and researcher we heard at the beginning of the episode.

Aliás, já faz tanto tempo que ele se apresentou que eu vou colocar de novo. by the way|already|it makes|so|time|that|he|himself|introduced|that|I|I will|put|of|again zresztą|już|minęło|tak|czas|że|on|się|przedstawił|że|ja|zamierzam|włożyć|z|nowa Además|ya|hace|tanto|tiempo|que|él|se|presentó|que|yo|voy|a poner|de|nuevo De hecho, ya ha pasado tanto tiempo desde que se presentó que lo voy a poner de nuevo. Zresztą, minęło już tyle czasu, odkąd się przedstawił, że znowu go przedstawię. By the way, it's been so long since he introduced himself that I'm going to put it again.

Meu nome é Aloísio Clemente Maria Infante de Jesus Breves Beiler. my|name|is|Aloísio|Clemente|Maria|Infante|of|Jesus|Breves|Beiler moje|imię|jest|Aloísio|Clemente|Maria|Infante|z|Jezus|Breves|Beiler Mi|nombre|es|Aloísio|Clemente|María|Infante|de|Jesús|Breves|Beiler Mi nombre es Aloísio Clemente María Infante de Jesús Breves Beiler. Nazywam się Aloísio Clemente Maria Infante de Jesus Breves Beiler. My name is Aloísio Clemente Maria Infante de Jesus Breves Beiler.

Em alguns locais, como por exemplo Piraí, era comum o garoto, in|some|places|like|for|example|Piraí|it was|common|the|boy w|niektórych|miejscach|jak|przez|przykład|Piraí|było|powszechne|ten|chłopak En|algunos|lugares|como|por|ejemplo|Piraí|era|común|el|niño En algunos lugares, como por ejemplo Piraí, era común que el chico, W niektórych miejscach, na przykład w Piraí, było powszechne, że chłopak, In some places, such as Piraí, it was common for the boy,

tinha um professor que ele costumava dizer o seguinte, he had|a|teacher|that|he|used to|to say|the|following miał|jeden|nauczyciel|który|on|zwykł|mówić|to|następujące tenía|un|profesor|que|él|solía|decir|lo|siguiente tenía un profesor que solía decir lo siguiente, miał nauczyciela, który zwykł mówić następujące słowa, there was a teacher who he used to say the following,

abram alas que está entrando a nobreza de Piraí. open|way|that|is|entering|the|nobility|of|Piraí otwórzcie|skrzydła|że|jest|wchodząca|ta|szlachta|z|Piraí abran|alas|que|está|entrando|la|nobleza|de|Piraí abran paso que está entrando la nobleza de Piraí. otwórzcie bramy, bo wchodzi szlachta z Piraí. make way for the nobility of Piraí.

Eu não entendia muito aquilo, mas era o que ele usava. I|not|understood|much|that|but|was|what||he|used ja|nie|rozumiałem|bardzo|to|ale|było|to|co|on|nosił Yo|no|entendía|mucho|eso|pero|era|lo|que|él|usaba No entendía mucho eso, pero era lo que él usaba. Nie bardzo to rozumiałem, ale tak się ubierał. I didn't understand much of that, but it was what he used.

Tempos depois, na faculdade, algumas pessoas vinham falar comigo e falavam, times|later|in the|college|some|people|would come|to talk|with me|and|they would say czasy|później|na|uniwersytecie|niektóre|osoby|przychodziły|mówić|do mnie|i|mówiły Tiempos|después|en|universidad|algunas|personas|venían|hablar|conmigo|y|hablaban Tiempo después, en la universidad, algunas personas venían a hablar conmigo y decían, Kilka czasów później, na studiach, niektórzy ludzie przychodzili do mnie i mówili, Some time later, in college, some people would come talk to me and said,

você é Breves, da família Breves? Sou. you|are|Breves|from the|family||I am ty|jesteś|Breves|z|rodziny|Breves|jestem tú|eres|Breves|de|familia||Soy ¿tú eres Breves, de la familia Breves? Soy. czy jesteś Breves, z rodziny Breves? Tak. you are Breves, from the Breves family? I am.

Eu descendo do Joaquim Breves, eu sou a quinta geração. I|descending|from the|Joaquim|Breves|I|am|the|fifth|generation ja|schodzę|z|Joaquim|Breves|ja|jestem|piątą|piątą|generacją Yo|desciendo|del|Joaquín|Breves|yo|soy|la|quinta|generación Yo desciendo de Joaquim Breves, soy la quinta generación. Zstępując z Joaquima Brevesa, jestem piątą generacją. I descend from Joaquim Breves, I am the fifth generation.

Uma vez uma jornalista me fez essa pergunta, a|time|a|journalist|to me|made|this|question pewna|raz|jedna|dziennikarka|mnie|zadała|to|pytanie Una|vez|una|periodista|me|hizo|esa|pregunta Una vez una periodista me hizo esta pregunta, Kiedyś dziennikarka zadała mi to pytanie, Once a journalist asked me this question,

como você consegue viver carregando um nome tão pesado quanto esse? how|you|manage|to live|carrying|a|name|so|heavy|as|this jak|ty|udaje ci się|żyć|nosząc|jedno|imię|tak|ciężkie|jak|to cómo|tú|consigues|vivir|cargando|un|nombre|tan|pesado|como|ese ¿cómo puedes vivir cargando un nombre tan pesado como ese? jak udaje ci się żyć nosząc tak ciężkie imię? how do you manage to live carrying such a heavy name?

A corda é grande, Jorge? Se a corda não for grande, foi pouca. the|rope|is|big|Jorge|if|the|rope|not|is|big|was|little ta|lina|jest|duża|Jorge|jeśli|ta|lina|nie|będzie|duża|była|mała La|cuerda|es|grande|Jorge|Si|la|cuerda|no|es|grande|fue|poca ¿La cuerda es grande, Jorge? Si la cuerda no es grande, fue poca. Czy lina jest długa, Jorge? Jeśli lina nie jest długa, to była krótka. Is the rope long, Jorge? If the rope isn't long, it was little.

Já está encalhando. already|is|getting stuck już|jest|osiadanie Ya|está|encallando Ya está encallando. Już się osiada. It's already getting stuck.

Já está encalhando? already|is|getting stuck już|jest|osiadanie Ya|está|encallando ¿Ya está encallando? Już się osiada? Is it already getting stuck?

Está calçado, Jorge? Olha o bagre, rapaz. Olha o bagre. is|shod|Jorge|look|the|catfish|boy|look|the|catfish jest|w butach|Jorge|patrz|ten|sum|chłopak|patrz|ten|sum Está|calzado|Jorge|Mira|el|bagre|chico|Mira|el|bagre ¿Está calzado, Jorge? Mira el bagre, chico. Mira el bagre. Masz buty, Jorge? Zobacz na suma, chłopie. Zobacz na suma. Are you wearing shoes, Jorge? Look at the catfish, man. Look at the catfish.

É, porque aqui é rasinho assim, né? it is|because|here|is|shallow|like this|right tak|ponieważ|tutaj|jest|płytki|tak|prawda Sí|porque|aquí|es|poco profundo|así|¿verdad Sí, porque aquí es poco profundo así, ¿no? Tak, bo tutaj jest płytko, prawda? Yeah, because it's shallow here, right?

É, aqui é rasinho. it is|here|is|shallow to|tutaj|jest|płytki Es|aquí|es|poco profundo Sí, aquí es poco profundo. Tak, tutaj jest płytko. Yes, it's shallow here.

E isso aqui era um caminho para a fazenda? and|this|here|was|a|path|to|the|farm a|to|tutaj|było|jeden|droga|do|do|farmę Y|esto|aquí|era|un|camino|hacia|la|granja ¿Y este era un camino hacia la granja? A to była droga do farmy? And was this a path to the farm?

Sim. yes tak Sí. Tak. Yes.

Desembarcava ali no mar? I disembarked|there|in the|sea wysiadałem|tam|w|morzu Desembarcaba|allí|en|mar ¿Se desembarcaba allí en el mar? Wysiadano tam w morzu? Did you disembark there in the sea?

Desembarcava ali, teve as ruínas do cais. I was disembarking|there|he/she/it had|the|ruins|of the|dock wysiadał|tam|miał|te|ruiny|z|nabrzeża Desembarcaba|allí|tuvo|las|ruinas|del|muelle Desembarcaba allí, tuvo las ruinas del muelle. Tam wysiadał, miał ruiny nabrzeża. He disembarked there, there were the ruins of the pier.

Esta é a Vânia Guerra. this|is|a|Vânia|Guerra ta|jest||Vânia|Guerra Esta|es|la|Vânia|Guerra Esta es Vânia Guerra. To jest Vânia Guerra. This is Vânia Guerra.

Aqui são as ruínas da fazenda de Engorda, gente. here|are|the|ruins|of the|farm|of|Engorda|people tutaj|są|te|ruiny|z|farmy|z|Engorda|ludzie Aquí|son|las|ruinas|de|hacienda|de|Engorda|gente Aquí están las ruinas de la hacienda de Engorda, gente. Tutaj są ruiny farmy Engorda, ludzie. Here are the ruins of the Engorda farm, folks.

Como vocês estão vendo, só tem as pilastras. as|you all|are|seeing|only|there are|the|pillars jak|wy|są|widząc|tylko|ma|te|filary Como|ustedes|están|viendo|solo|hay|las|columnas Como ustedes están viendo, solo quedan las pilastras. Jak widzicie, są tylko filary. As you can see, there are only the pillars.

A gente foi até a Ilha da Marambaia, que fica na ponta da Restinga de Marambaia. we|people|went|to|the|island|of the|Marambaia|that|is located|at the|tip|of the|restinga|of|Marambaia my|ludzie|poszliśmy|do|na|wyspa|z|Marambaia|która|znajduje się|na|końcu|z|wydmy|z|Marambaia La|gente|fue|hasta|la|Isla|de|Marambaia|que|está|en|punta|de|Restinga|de|Marambaia Fuimos hasta la Isla de Marambaia, que está en la punta de la Restinga de Marambaia. Pojechaliśmy na wyspę Marambaia, która znajduje się na końcu Restinga de Marambaia. We went to Marambaia Island, which is at the tip of the Marambaia sandbank.

De carro fica a umas duas horas do rio, depois mais uns 30, 40 minutos de barco. by|car|it is|about|some|two|hours|from the|river|after|more|about|minutes|by|boat z|samochodu|znajduje się|na|około|dwie|godziny|do|rzeki|potem|jeszcze|około|minut|z|łodzią En|coche|está|a|unas|dos|horas|del|río|después|más|unos|minutos|de|barco En coche está a unas dos horas de Río, luego unos 30, 40 minutos en barco. Samochodem to około dwie godziny od Rio, a potem jeszcze około 30-40 minut łodzią. By car, it's about two hours from the city, then another 30 to 40 minutes by boat.

Aqui era a senzala? here|was|the|slave quarters tutaj|było|ta|niewolnicza Aquí|era|la|senzala ¿Aquí era la senzala? Czy to tutaj była niewolnicza izba? Was this the slave quarters?

Aqui era a senzala. here|was|the|slave quarters tutaj|było|ta|niewolnicza Aquí|era|la|senzala Aquí era la senzala. Tak, to tutaj była niewolnicza izba. This was the slave quarters.

Isso aqui é barro cozido, olha. this|here|is|clay|fired|look to|tutaj|jest|glina|wypalona|patrz Esto|aquí|es|barro|cocido|mira Esto aquí es barro cocido, mira. To jest wypalona glina, zobacz. This is cooked clay, look.

Isso é barro cozido, olha que coisa linda. this|is|clay|fired|look|what|thing|beautiful to|jest|glina|wypalona|patrz|co|rzecz|piękna Esto|es|barro|cocido|mira|qué|cosa|linda Esto es barro cocido, mira qué cosa tan linda. To jest wypalona glina, spójrz na to piękne. This is cooked clay, look at this beautiful thing.

Esse tijolo ainda há pouco tempo estava se fazendo aqui. this|brick|still|has|little|time|was|reflexive pronoun|making|here ten|cegła|jeszcze|jest|krótko|czas|był|się|robić|tutaj Ese|ladrillo|aún|hace|poco|tiempo|estaba|se|haciendo|aquí Este ladrillo hace poco tiempo estaba siendo hecho aquí. Ta cegła jeszcze niedawno była tutaj robiona. This brick was just being made here a little while ago.

Isso aqui é trabalho de mazimbas, de engenheiros mazimbas. this|here|is|work|of|mazimbas|of|engineers|mazimbas to|tutaj|jest|praca|z|mazimbas|z|inżynierowie|mazimbas Esto|aquí|es|trabajo|de|mazimbas|de|ingenieros|mazimbas Esto aquí es trabajo de mazimbas, de ingenieros mazimbas. To jest praca mazimbów, inżynierów mazimbów. This here is the work of mazimbas, of mazimba engineers.

Dentro dela está abraçado o fogão, que é o fogão que faz a cozinha. inside|her|is|embraced|the|stove|that|is|the|stove|that|makes|the|kitchen w|niej|jest|przytulony|ten|piec|który|jest|ten|piec|który|robi|kuchnia| Dentro|de ella|está|abrazado|el|estufa|que|es|el|estufa|que|hace|la|cocina Dentro de ella está abrazado el fogón, que es el fogón que hace la cocina. Wewnątrz niej przytulony jest piec, który jest piecem, który tworzy kuchnię. Inside it is embraced the stove, which is the stove that makes the kitchen.

Lá está abraçado o fogão, que era feito o zangüento, there|is|embraced|the|stove|that|was|made|the|grumpy tam|jest|przytulony|ten|piec|który|był|zrobiony|ten|zrzędliwy Allí|está|abrazado|el|fogón|que|era|hecho|el|zangüento Allí está abrazado el fogón, que era hecho el zangüento, Tam przytulony jest piec, który był zrobiony z złości, There is embraced the stove, which was made the angry one,

que era feita a comida dos negros, que era feito o gemédio. that|was|made|the|food|of the|black people|that|was|made|the|gemédio który|był|zrobiona|jedzenie||dla|czarnych|które|było|zrobione|ten|gęsty que|era|hecha|la|comida|de los|negros|que|era|hecho|el|gemedio que era hecha la comida de los negros, que era hecho el gemédio. z którego przygotowywano jedzenie dla czarnoskórych, który był zrobiony z gemédio. which was made the food of the blacks, which was made the gemédio.

E um dos gemédios muito importantes que ficou aqui para a gente foi a arueira, and|one|of the|gemédios|very|important|that|stayed|here|for|the|people|was|the|arueira i|jeden|z|gęstych|bardzo|ważnych|które|został|tutaj|dla|nas||był|| Y|uno|de los|gemelos|muy|importantes|que|quedó|||la||||arueira Y uno de los gemédios muy importantes que quedó aquí para nosotros fue la arueira, A jednym z bardzo ważnych gemédiów, które zostało tutaj dla nas, była arueira, And one of the very important gemédios that stayed here for us was the arueira,

que ainda hoje o povo usa vários tipos de ervas. that|still|today|the|people|uses|various|types|of|herbs że|jeszcze|dzisiaj|ten|lud|używa|różne|rodzaje|z|ziół que|aún|hoy|el|pueblo|usa|varios|tipos|de|hierbas que aún hoy el pueblo usa varios tipos de hierbas. że do dziś ludzie używają różnych rodzajów ziół. that even today the people use various types of herbs.

Isso é tudo o que restou do que um dia foi a senzala de uma dessas fazendas dos Irmãos Breves, that|is|all|the|that|remained|of|what|a|day|was|the|slave quarters|of|one|of these|farms|of the|Brothers|Breves to|jest|wszystko|co|co||||jeden|dzień|był|ta|niewolnicza chata|z|jedna|tych|farm|braci||Breves Esto|es|todo|lo|que|quedó|de|que|un|día|fue|la|senzala|de|una|de esas|haciendas|de los|Hermanos|Breves Eso es todo lo que quedó de lo que un día fue la senzala de una de esas haciendas de los Hermanos Breves, To wszystko, co pozostało z tego, co kiedyś było niewolniczą chatą na jednej z farm Braci Breves, This is all that remains of what was once the slave quarters of one of those farms owned by the Breves Brothers,

que funcionava especificamente para receber os navios no período do contrabando. that|functioned|specifically|to|receive|the|ships|in the|period|of|smuggling że|działała|konkretnie|aby|przyjmować|te|statki|w|okres|z|przemytem que|funcionaba|específicamente|para|recibir|los|barcos|en|período|del|contrabando que funcionaba específicamente para recibir los barcos en el período del contrabando. która działała specjalnie w celu przyjmowania statków w okresie przemytu. which specifically operated to receive ships during the smuggling period.

Ali tem um quilombo, o quilombo da Ilha da Marambaia, there|there is|a|quilombo|the|quilombo|of the|Island|of the|Marambaia tam|jest|jeden|osada dla zbiegłych niewolników|ten|osada|z|wyspa|z|Marambaia Ali|tiene|un|quilombo|el|quilombo|de|Isla|de|Marambaia Allí hay un quilombo, el quilombo de la Isla de Marambaia, Tam znajduje się quilombo, quilombo na Wyspie Marambaia, There is a quilombo, the quilombo of Ilha da Marambaia,

formado por remanescentes daquelas pessoas trazidas para o Brasil no período do contrabando. formed|by|remnants|of those|people|brought|to|the|Brazil|in the|period|of the|smuggling utworzony|przez|pozostałości|tych|ludzi|przywiezionych|do|do|Brazylii|w|okres|handlu|nielegalnego formado|por|remanentes|de aquellas|personas|traídas|al|el|Brasil|en|período|del|contrabando formado por remanentes de aquellas personas traídas a Brasil en el período del contrabando. utworzony z pozostałości tych ludzi przywiezionych do Brazylii w okresie przemytu. formed by remnants of those people brought to Brazil during the smuggling period.

Nós estamos aqui na Praia do Sino. we|are|here|at the|Beach|of the|Bell my|jesteśmy|tutaj|na|plaży|dzwonu|dzwon Nosotros|estamos|aquí|en la|Playa|del|Sino Estamos aquí en la Playa del Sino. Jesteśmy tutaj na Plaży Dzwonu. We are here at Praia do Sino.

Os navios se aportavam ali, atrás dessa ilha. the|ships|themselves|docked|there|behind|of that|island te|statki|się|przybijały|tam|za|tej|wyspą Los|barcos|(pronombre reflexivo)|atracaban|allí|detrás|de esa|isla Los barcos atracaban allí, detrás de esa isla. Statki cumowały tam, za tą wyspą. The ships docked there, behind that island.

E dali que os negros eram tirados e levados para a fazenda durante a escravidão por uma canoa. and|from there|that|the|blacks|were|taken|and|taken|to|the|farm|during|the|slavery|by|a|canoe i|tam|że|ci|czarni|byli|wyciągani|i|zabierani|do|na|farmę|w czasie|niewolnictwa||przez|jedną|łódź Y|de allí|que|los|negros|eran|sacados|y|llevados|a|la|hacienda|durante|la|esclavitud|por|una|canoa Y de allí los negros eran sacados y llevados a la hacienda durante la esclavitud en una canoa. I stamtąd czarni byli zabierani i przewożeni na farmę podczas niewolnictwa łodzią. And from there, the blacks were taken and brought to the farm during slavery by a canoe.

Esses negros que iam por Mazém, eles vinham de lado do continente africano para cá. these|blacks|who|they went|through|Mazém|they|they came|from|side|of the|continent|African|to|here ci|czarni|którzy|szli|przez|Mazém|oni|przychodzili|z|strony|kontynentu||afrykańskiego|do|tutaj Esos|negros|que|iban|por|Mazém|ellos|venían|de|lado|del|continente|africano|para|acá Esos negros que iban por Mazém, venían del lado del continente africano hacia aquí. Ci czarni, którzy szli przez Mazém, przybyli z kontynentu afrykańskiego. These black people who went to Mazém, they came from the side of the African continent to here.

Aqui eles ficavam em quarentena, porque aí a fazenda daqui, que antes era de café, here|they|they stayed|in|quarantine|because|then|the|farm|here|that|before|it was|of|coffee tutaj|oni|zostawali|w|kwarantannie|ponieważ|tam|ta|farm|stąd|która|wcześniej|była|z|kawy Aquí|ellos|quedaban|en|cuarentena|porque|ahí|la|finca|de aquí|que|antes|era|de|café Aquí se quedaban en cuarentena, porque la hacienda de aquí, que antes era de café, Tutaj byli poddawani kwarantannie, ponieważ ta farma, która wcześniej była kawową, Here they were kept in quarantine, because the farm here, which was previously a coffee farm,

passou a ser de engordar negros roubados. it became|to|to be|of|to fatten|blacks|stolen stała się|ta||z|tuczenia|czarnych|skradzionych pasó|a|ser|de|engordar|negros|robados pasó a ser para engordar negros robados. stała się farmą do tuczenia skradzionych czarnych. became one for fattening stolen black people.

Aqui eles engordavam, se recuperavam e eram vendidos ou reaproveitados nas fazendas. here|they|they fattened|themselves|they recovered|and|they were|sold|or|repurposed|on the|farms tutaj|oni|tuczyli się|się|regenerowali|i|byli|sprzedawani|lub|ponownie wykorzystywani|w|farmach Aquí|ellos|engordaban|se|recuperaban|y|eran|vendidos|o|reutilizados|en las|granjas Aquí engordaban, se recuperaban y eran vendidos o reutilizados en las haciendas. Tutaj tuczyli się, dochodzili do siebie i byli sprzedawani lub wykorzystywani ponownie na farmach. Here they were fattened, recovered, and were sold or repurposed on the farms.

Então, toda a comunidade quilombola do litoral sul-fluminense do Rio, so|all|the|community|quilombola|of the|coast|||of the|Rio więc|cała|ta|społeczność|quilombola|z|wybrzeża|||z|Rio Entonces|toda|la|comunidad|quilombola|del|litoral|||de|Río Entonces, toda la comunidad quilombola de la costa sur-fluminense de Río, Więc cała społeczność quilombola z południowego wybrzeża Fluminense w Rio, So, the entire quilombola community of the southern coast of Rio de Janeiro,

todos eles passaram por aqui, são todos nossos parentes. all|they|passed|through|here|are|all|our|relatives wszyscy|oni|przeszli|przez|tutaj|są|wszyscy|nasi|krewni todos|ellos|pasaron|por||son|todos|nuestros|parientes todos ellos pasaron por aquí, son todos nuestros parientes. wszyscy oni przeszli przez to miejsce, są wszyscy naszymi krewnymi. they all passed through here, they are all our relatives.

Quando estive na Marambaia, eu falei, calma, eu não sou a reencarnação do Comentador Breves. when|I was|in the|Marambaia|I|I said|calm|I|not|I am|the|reincarnation|of the|Commentator|Breves kiedy|byłem|w|Marambaia|ja|powiedziałem|spokojnie|ja|nie|jestem|ta|reinkarnacja|z|Komentator|Breves Cuando|estuve|en|Marambaia|yo|hablé|calma|yo|no|soy|la|reencarnación|del|Comentador|Breves Cuando estuve en Marambaia, dije, calma, no soy la reencarnación del Comentador Breves. Kiedy byłem w Marambaia, powiedziałem, spokojnie, nie jestem reinkarnacją Komentatora Breves. When I was in Marambaia, I said, calm down, I am not the reincarnation of Commentator Breves.

Quer dizer, o nome causa espanto. want|to say|the|name|causes|astonishment chce|powiedzieć|ten|imię|powoduje|zdziwienie Quiere|decir|el|nombre|causa|miedo Quiero decir, el nombre causa asombro. Chodzi o to, że to imię budzi przerażenie. I mean, the name causes astonishment.

Aqui de novo o Aloísio Breves, descendente do Joaquim Breves. here|of|again|the|Aloísio|Breves|descendant|of the|Joaquim|Breves tutaj|od|nowy|ten|Aloísio|Breves|potomek|od|Joaquim|Breves Aquí|de|nuevo|el|Aloísio|Breves|descendiente|de|Joaquim|Breves Aquí de nuevo Aloísio Breves, descendiente de Joaquim Breves. Znowu tutaj Aloísio Breves, potomek Joaquima Brevesa. Here again is Aloísio Breves, a descendant of Joaquim Breves.

Eu vejo isso, muito isso, no interior do Estado. I|see|that|a lot|that|in the|interior|of the|State ja|widzę|to|bardzo|to|w|wnętrzu|stanu| Yo|veo|eso|mucho|eso|en|interior|del|Estado Yo veo eso, mucho eso, en el interior del Estado. Widzę to, bardzo to widzę, w interiorze stanu. I see this, a lot of this, in the interior of the State.

Uma espécie de patriarcado ainda dominante, aquela coisa detestável de sabe com quem está falando. a|kind|of|patriarchy|still|dominant|that|thing|detestable|of|know|with|who|you are|talking rodzaj|gatunek|z|patriarchat|jeszcze|dominujący|tamta|rzecz|odrażająca|z|wie|z|kim|jest|mówiący Una|especie|de|patriarcado|aún|dominante|esa|cosa|detestable|de|sabe|con|quién|está|hablando Una especie de patriarcado aún dominante, esa cosa detestable de saber con quién estás hablando. Rodzaj wciąż dominującego patriarchatu, ta okropna rzecz, że wiesz, z kim rozmawiasz. A kind of patriarchy still dominant, that detestable thing of knowing who you are talking to.

E às vezes eu sou até tratado assim em alguns lugares. and|to the|times|I|am|even|treated|like this|in|some|places i|czasami|razy|ja|jestem|nawet|traktowany|w ten sposób|w|niektórych|miejscach Y|a veces|veces|yo|soy|incluso|tratado|así|en|algunos|lugares Y a veces incluso soy tratado así en algunos lugares. A czasami nawet tak mnie traktują w niektórych miejscach. And sometimes I am even treated like that in some places.

Você, por conta do nome, é livrado de qualquer obstáculo. you|for|account|of the|name|are|freed|from|any|obstacle ty|z powodu|imienia|z|imienia|jesteś|uwolniony|od|jakiejkolwiek|przeszkody Tú|por|cuenta|del|nombre|eres|librado|de|cualquier|obstáculo Tú, por el nombre, eres librado de cualquier obstáculo. Ty, z powodu imienia, jesteś uwolniony od jakichkolwiek przeszkód. You, because of your name, are freed from any obstacle.

É uma coisa curiosa, o que o Brasil ainda produz. it is|a|thing|curious|what|that|the|Brazil|still|produces to jest|jedna|rzecz|ciekawa|co|że||Brazylia|jeszcze|produkuje Es|una|cosa|curiosa|lo|que|el|Brasil|todavía|produce Es algo curioso, lo que Brasil aún produce. To ciekawa rzecz, co jeszcze produkuje Brazylia. It's a curious thing, what Brazil still produces.

Lembra que ele estava contando que uma jornalista perguntou para ele uma vez remember|that|he|was|telling|that|a|journalist|asked|to|him|a|time pamiętaj|że|on|był|opowiadając|że|jedna|dziennikarka|zapytała|do|niego|raz|raz Recuerda|que|él|estaba|contando|que|una|periodista|preguntó|a|él|una|vez Recuerda que él estaba contando que una periodista le preguntó una vez Pamiętasz, że opowiadał, jak pewna dziennikarka zapytała go kiedyś Remember that he was saying that a journalist asked him once

como você consegue viver carregando um nome tão pesado quanto esse? how|you|manage|to live|carrying|a|name|so|heavy|as|this jak|ty|udaje ci się|żyć|nosząc|jedno|imię|tak|ciężkie|jak|to cómo|tú|consigues|vivir|cargando|un|nombre|tan|pesado|como|ese ¿cómo puedes vivir cargando un nombre tan pesado como ese? jak udaje ci się żyć nosząc tak ciężkie imię? how do you manage to live carrying such a heavy name?

Eu falei, olha, eu não vivi aquela época, não vivi aquela época. I|I spoke|look|I|not|I lived|that|time|not|I lived|that|time ja|mówiłem|patrz|ja|nie|żyłem|tamta|epoka|nie|żyłem|tamta|epoka Yo|hablé|mira|yo|no|viví|esa|época|||| Yo dije, mira, yo no viví esa época, no viví esa época. Powiedziałem, patrz, nie żyłem w tamtych czasach, nie żyłem w tamtych czasach. I said, look, I didn't live in that time, I didn't live in that time.

Eu sou da família, porque nasci na família, mas eu não convivi com o Joaquim, I|I am|from the|family|because|I was born|in the|family|but|I|not|I lived|with|the|Joaquim ja|jestem|z|rodzina|ponieważ|urodziłem się|w|rodzinie|ale|ja|nie|spędzałem czas|z|tym|Joaquim Yo|soy|de|familia|porque|nací|en||pero|yo|no|conviví|con|el|Joaquín Soy de la familia, porque nací en la familia, pero no conviví con Joaquín, Jestem z rodziny, bo urodziłem się w tej rodzinie, ale nie miałem kontaktu z Joaquimem, I am part of the family because I was born into the family, but I didn't interact with Joaquim,

não compartilho com as ideias escravistas dele, não compartilho com nada disso. not|I share|with|the|ideas|pro-slavery|his|not|I share|with|nothing|of that nie|dzielę się|z|tymi|ideami|niewolniczymi|jego|nie|dzielę się|z|nic|tego no|comparto|con|las|ideas|esclavistas|de él|no|comparto|con|nada|de eso no comparto sus ideas esclavistas, no comparto nada de eso. nie podzielam jego niewolniczych idei, nie podzielam niczego z tego. I don't share his slaveholding ideas, I don't share any of that.

Mas eu sou produto disso. but|I|I am|product|of that ale|ja|jestem|produktem|tego Pero|yo|soy|producto|de eso Pero soy producto de eso. Ale jestem produktem tego. But I am a product of that.

O que eu faço é divulgar essa história. what|that|I|do|is|to spread|this|story to|co|ja|robię|to|rozpowszechniać|tę|historię Lo|que|yo|hago|es|divulgar|esa|historia Lo que hago es divulgar esta historia. To, co robię, to opowiadanie tej historii. What I do is share this story.

Por quê? why|what dlaczego|co Por|qué ¿Por qué? Dlaczego? Why?

É uma história tão fantástica e tão bizarra que ela merece ser contada. it is|a|story|so|fantastic|and|so|bizarre|that|it|deserves|to be|told to|jedna|historia|tak|fantastyczna|i|tak|dziwna|że|ona|zasługuje|być|opowiedziana Es|una|historia|tan|fantástica|y|tan|bizarra|que|ella|merece|ser|contada Es una historia tan fantástica y tan extraña que merece ser contada. To taka fantastyczna i dziwna historia, że zasługuje na opowiedzenie. It's such a fantastic and bizarre story that it deserves to be told.

Isso faz parte da história do Brasil. this|makes|part|of the|history|of the|Brazil to|robi|część|z|historia|o|Brazylii Esto|hace|parte|de|historia|del|Brasil Eso forma parte de la historia de Brasil. To część historii Brazylii. This is part of Brazil's history.

O Joaquim participou do Grip de Ipiranga, o Joaquim foi político, the|Joaquim|participated|in the|Grip|of|Ipiranga|the|Joaquim|was|politician ten|Joaquim|uczestniczył|w|Grip|z|Ipiranga|ten|Joaquim|był|politykiem El|Joaquim|participó|del|Grip|de|Ipiranga|El|Joaquim|fue|político Joaquín participó del Grip de Ipiranga, Joaquín fue político, Joaquim wziął udział w Grip de Ipiranga, Joaquim był politykiem, Joaquim participated in the Grip of Ipiranga, Joaquim was a politician,

considerado por muitos, foi o homem mais rico do Brasil num determinado período, considered|by|many|was|the|man|most|rich|in the|Brazil|in a|certain|period uważany|przez|wielu|był|ten|mężczyzna|naj|bogaty|w|Brazylii|w pewnym|określonym|okresie considerado|por|muchos|fue|el|hombre|más|rico|de|Brasil|en un|determinado|período considerado por muchos, fue el hombre más rico de Brasil en un determinado período, uważanym przez wielu za najbogatszego człowieka w Brazylii w pewnym okresie, considered by many, he was the richest man in Brazil at a certain period,

o rei do café. the|king|of the|coffee ten|król|w|kawie el|rey|del|café el rey del café. królem kawy. the king of coffee.

O Aloysio tem um site em que ele reuniu tudo o que pesquisou sobre a própria família, the|Aloysio|has|a|website|in|which|he|gathered|everything|that|that|researched|about|the|own|family ten|Aloysio|ma|jedną|stronę|w|że|on|zgromadził|wszystko|co|że|badał|o swojej|rodzinie|| El|Aloysio|tiene|un|sitio|en|que|él|reunió|todo|lo|que|investigó|sobre|la|propia|familia Aloysio tiene un sitio web en el que reunió todo lo que investigó sobre su propia familia, Aloysio ma stronę internetową, na której zgromadził wszystko, co zbadał na temat swojej rodziny, Aloysio has a website where he gathered everything he researched about his own family,

inclusive esses muitos esqueletos no armário. including|these|many|skeletons|in the|closet włącznie|te|wiele|szkieletów|w|szafie inclusive|esos|muchos|esqueletos|en el|armario incluso esos muchos esqueletos en el armario. w tym wiele szkieletów w szafie. including these many skeletons in the closet.

O endereço é brevescafétudojunto.net. The|address|is|| ten|adres|jest|| El|dirección|es|| La dirección es brevescafétudojunto.net. Adres to brevescafétudojunto.net. The address is brevescafétudojunto.net.

Eu acho que isso é para ser divulgado, é para ser criticado, I|think|that|this|is|to|be|disclosed|is|to|be|criticized ja|myślę|że|to|jest|do|być|publikowane|jest|do|być|krytykowane Yo|creo|que|eso|es|para|ser|divulgado|es|para|ser| Creo que esto debe ser divulgado, debe ser criticado, Myślę, że to powinno być ujawnione, powinno być krytykowane, I think this is meant to be disclosed, it is meant to be criticized,

ser objeto de estudo, ser aprofundado para que as pessoas be|object|of|study|be|deepened|so that|that|the|people być|obiektem|do|badania|być|zgłębiane|aby|żeby|te|ludzie ser|objeto|de|estudio|ser|profundizado|para|que|las|personas ser objeto de estudio, ser profundizado para que las personas być przedmiotem badań, być pogłębione, aby ludzie to be the subject of study, to be deepened so that people

Eu já ouvi de pessoas que o breves era bom porque ele tratava os escravos de maneira diferente. I|already|heard|from|people|that|the|breves|was|good|because|he|treated|the|slaves|in|way|different ja||słyszałem|od|ludzi|że|ten|Breves|był|dobry|ponieważ|on|traktował|tych|niewolników|w|sposób|inny Yo|ya|escuché|de|personas|que|el|Breves|era|bueno|porque|él|trataba|a los|esclavos|de|manera|diferente He oído de personas que el breves era bueno porque trataba a los esclavos de manera diferente. Słyszałem od ludzi, że Breves był dobry, ponieważ traktował niewolników w inny sposób. I have heard from people that the brief was good because he treated the slaves differently.

Bom, se era escravo dele, já é ruim. well|if|was|slave|his|already|is|bad dobrze|jeśli|był|niewolnikiem|jego|już|jest|zły Bueno|si|era|esclavo|de él|ya|es|malo Bueno, si era su esclavo, ya es malo. Cóż, jeśli był jego niewolnikiem, to już źle. Well, if they were his slaves, that's already bad.

Porque tem relatos dele levar os escravos ao tronco e mandar espancar, because|there are|reports|of him|to take|the|slaves|to the|stocks|and|to order|to beat ponieważ|ma|relacje|jego|prowadzić|tych|niewolników|do|stryczka|i|kazać|bić Porque|tiene|relatos|de él|llevar|a los|esclavos|al|tronco|y|mandar|azotar Porque hay relatos de él llevando a los esclavos al tronco y mandando a golpear, Ponieważ są relacje, że brał niewolników do stryczka i kazał ich bić, Because there are reports of him taking the slaves to the stocks and ordering them to be beaten,

relatos assim muito ruins, marcava as pessoas. reports|such|very|bad|he marked|the|people relacje|takie|bardzo|złe|znaczył|te|ludzi relatos|así|muy|malos|marcaba|a|personas relatos así muy malos, marcaban a las personas. takie bardzo złe relacje, które naznaczały ludzi. reports like that are very bad, it marked the people.

Imagina se cada família brasileira que enriqueceu com a escravidão imagine|if|each|family|Brazilian|that|enriched|with|the|slavery wyobraź sobie|jeśli|każda|rodzina|brazylijska|która|wzbogaciła się|z||niewolnictwo Imagina|si|cada|familia|brasileña|que|enriqueció|con|la|esclavitud Imagina si cada familia brasileña que se enriqueció con la esclavitud Wyobraź sobie, że każda brazylijska rodzina, która wzbogaciła się na niewolnictwie Imagine if every Brazilian family that became wealthy from slavery

também pesquisasse sobre o breves. also|researched|about|the|brief również|badałaby|o||krótkie también|investigaras|sobre|el|breves también investigara sobre los breves. również badałaby historię breves. also researched about the breves.

Imagina se cada família brasileira que enriqueceu com a escravidão imagine|if|each|family|Brazilian|that|enriched|with|the|slavery wyobraź sobie|jeśli|każda|rodzina|brazylijska|która|wzbogaciła się|z||niewolnictwo Imagina|si|cada|familia|brasileña|que|enriqueció|con|la|esclavitud Imagina si cada familia brasileña que se enriqueció con la esclavitud Wyobraź sobie, że każda brazylijska rodzina, która wzbogaciła się na niewolnictwie Imagine if every Brazilian family that became wealthy from slavery

também pesquisasse e divulgasse essa história. also|researched|and|spread|this|history również|badałaby|i|rozpowszechniałaby|tę|historię también|investigara|y|divulgara|esa|historia también investigara y divulgara esta historia. również badałaby i rozpowszechniała tę historię. also researched and shared this history.

Tem muita informação que está guardada em porão, em armário, em baú. there is|a lot of|information|that|is|stored|in|basement|in|cabinet|in|trunk ma|wiele|informacji|która|jest|przechowywana|w|piwnicy||szafie||skrzyni Hay|mucha|información|que|está|guardada|en|sótano|en|armario|en|baúl Hay mucha información que está guardada en sótanos, en armarios, en baú. Jest wiele informacji, które są przechowywane w piwnicy, w szafie, w skrzyni. There is a lot of information that is stored in basements, in cabinets, in trunks.

Informação que poderia levar pessoas negras a descobrirem mais sobre as suas histórias, information|that|could|lead|people|black|to|discover|more|about|the|their|stories informacja|która|mogłaby|prowadzić|ludzi|czarnoskórych|do|odkrycia|więcej|o||ich|historie Información|que|podría|llevar|personas|negras|a|descubrir|más|sobre|sus|sus|historias Información que podría llevar a las personas negras a descubrir más sobre sus historias, Informacji, które mogłyby pomóc czarnoskórym ludziom odkryć więcej o swoich historiach, Information that could lead Black people to discover more about their histories,

as suas famílias. the|their|families te|ich|rodziny sus|sus|familias sus familias. swoich rodzinach. their families.

Pessoas que, como eu, não têm direito a saber de onde os seus antepassados vieram. people|that|like|I|not|have|right|to|know|of|where|the|their|ancestors|came ludzie|którzy|jak|ja|nie|mają|prawo|do|wiedzieć|o|gdzie|ich|przodków||przybyli Personas|que|como|yo|no|tienen|derecho|a|saber|de|dónde|los|sus|antepasados|vinieron Personas que, como yo, no tienen derecho a saber de dónde vinieron sus antepasados. Ludzi, którzy, tak jak ja, nie mają prawa wiedzieć, skąd pochodzili ich przodkowie. People who, like me, do not have the right to know where their ancestors came from.

O Brasil tem uma grande dificuldade em contar a sua história. the|Brazil|has|a|great|difficulty|in|telling|the|its|history to|Brazylia|ma|jeden|duża|trudność|w|opowiedzeniu|swoją|swoją|historię El|Brasil|tiene|una|gran|dificultad|en|contar|su|su|historia Brasil tiene una gran dificultad para contar su historia. Brazylia ma dużą trudność w opowiadaniu swojej historii. Brazil has a great difficulty in telling its history.

Então, me afeta o nome, mas não afeta o meu bom senso e o meu discernimento. so|to me|affects|the|name|but|not|affects|the|my|good|sense|and|the|my|discernment więc|mnie|dotyka|ten|imię|ale|nie|dotyka|ten|mój|dobry|rozsądek|i|ten|mój|osąd Entonces|me|afecta|el|nombre|pero|no|afecta|el|mi|buen|sentido|y|el|mi|discernimiento Entonces, me afecta el nombre, pero no afecta mi sentido común y mi discernimiento. Więc wpływa na mnie nazwa, ale nie wpływa na mój zdrowy rozsądek i moje rozeznanie. So, it affects me the name, but it does not affect my common sense and my discernment.

A história tem que ser contada, tem que ser avaliada, tem que ser descrita. the|history|has|to|be|told|has|to|be|evaluated|has|to|be|described ta|historia|ma|że|być|opowiedziana|ma|że|być|oceniana|ma|że|być|opisana La|historia|tiene|que|ser|contada|tiene|que|ser|evaluada|tiene|que|ser|descrita La historia tiene que ser contada, tiene que ser evaluada, tiene que ser descrita. Historia musi być opowiedziana, musi być oceniana, musi być opisana. History has to be told, it has to be evaluated, it has to be described.

Porque a pior coisa é você não conhecer a sua história. because|the|worst|thing|is|you|not|to know|the|your|history ponieważ|ta|najgorsza|rzecz|jest|ty|nie|znać|swoją|swoją|historię Porque|la|peor|cosa|es|tú|no|conocer|tu|tu|historia Porque lo peor es no conocer tu historia. Ponieważ najgorszą rzeczą jest nieznajomość swojej historii. Because the worst thing is not knowing your history.

E no caso da família breve, a família breve tem história para contar. and|in the|case|of the|family|brief|the|family|brief|has|story|to|tell i|w|przypadku|rodziny|rodzina|krótka|i|rodzina|krótka|ma|historia|do|opowiedzenia Y|en|caso|de la|familia|breve|la|familia|breve|tiene|historia|para|contar Y en el caso de la familia breve, la familia breve tiene historia que contar. A w przypadku rodziny krótkiej, rodzina krótka ma historię do opowiedzenia. And in the case of the brief family, the brief family has a story to tell.

Tem explicações a dar, tem histórias a contar. has|explanations|to|give|has|stories|to|tell ma|wyjaśnienia|do|dania|ma|historie|do|opowiedzenia Tiene|explicaciones|que|dar|Tiene|historias|que|contar Tiene explicaciones que dar, tiene historias que contar. Ma wyjaśnienia do dania, ma historie do opowiedzenia. It has explanations to give, it has stories to tell.

Tem grandes exemplos, é óbvio que tem, de benemerência, de acolhimento. has|great|examples|it is|obvious|that|has|of|philanthropy|of|welcoming ma|wielkie|przykłady|jest|oczywiste|że|ma|z|dobroczynności|z|przyjęcia Tiene|grandes|ejemplos|es|obvio|que|tiene|de|beneficencia|de|acogida Tiene grandes ejemplos, es obvio que los tiene, de beneficencia, de acogida. Ma wielkie przykłady, to oczywiste, że ma, dobroczynności, przyjęcia. It has great examples, it is obvious that it does, of philanthropy, of welcoming.

Mas tem todo esse lado obscuro da escravidão, but|has|all|this|side|dark|of the|slavery ale|ma|cały|ten|aspekt|mroczny|niewolnictwa| Pero|tiene|todo|ese|lado|oscuro|de|esclavitud Pero tiene todo ese lado oscuro de la esclavitud, Ale ma też tę całą mroczną stronę niewolnictwa, But it has all that dark side of slavery,

que foi um modelo adotado pelo Brasil para subsistir e para prosperar na sua riqueza. that|was|a|model|adopted|by the|Brazil|to|survive|and|to|prosper|in the|its|wealth że|był|model||przyjęty|przez|Brazylię|aby|przetrwać|i|aby|prosperować|w|jego|bogactwie que|fue|un|modelo|adoptado|por el|Brasil|para|subsistir|y|para|prosperar|en|su|riqueza que fue un modelo adoptado por Brasil para subsistir y prosperar en su riqueza. który był modelem przyjętym przez Brazylię, aby przetrwać i prosperować w swoim bogactwie. which was a model adopted by Brazil to survive and to prosper in its wealth.

E olha, eu vou dizer aqui de novo. and|look|I|will|say|here|of|again i|patrz|ja|zamierzam|powiedzieć|tutaj|o|znowu Y|mira|yo|iré|decir|aquí|de|nuevo Y mira, voy a decirlo aquí de nuevo. I słuchaj, powiem to znowu. And look, I will say it here again.

Não foram só os tradicionais brasileiros que foram assim. not|were|only|the|traditional|Brazilians|that|were|like that nie|byli|tylko|ci|tradycyjni|Brazylijczycy|którzy|byli|tacy No|fueron|solo|los|tradicionales|brasileños|que|fueron|así No fueron solo los tradicionales brasileños los que fueron así. To nie tylko tradycyjni Brazylijczycy tak mieli. It wasn't just the traditional Brazilians who were like that.

E olha, eu vou dizer aqui de novo. and|look|I|will|say|here|of|again i|patrz|ja|zamierzam|powiedzieć|tutaj|o|znowu Y|mira|yo|iré|decir|aquí|de|nuevo Y mira, voy a decirlo aquí de nuevo. I słuchaj, powiem to znowu. And look, I will say it here again.

Não foram só os traficantes, os contrabandistas, que enriqueceram com a escravidão. not|they were|only|the|traffickers|the|smugglers|who|they enriched|with|the|slavery nie|byli|tylko|ci|handlarze|ci|przemytnicy|którzy|wzbogacili się|na|ta|niewolnictwo No|fueron|solo|los|traficantes|los|contrabandistas|que|enriquecieron|con|la|esclavitud No solo fueron solo los traficantes, los contrabandistas, los que se enriquecieron con la esclavitud. Nie tylko handlarze, przemytnicy wzbogacili się na niewolnictwie. It wasn't just the traffickers, the smugglers, who became rich from slavery.

Em 1850, o contrabando negreiro finalmente teve fim. in|the|smuggling|slave|finally|it had|end w|ten|przemyt|niewolniczy|w końcu|miał|koniec En|el|contrabando|de esclavos|finalmente|tuvo|fin En 1850, el contrabando de esclavos finalmente llegó a su fin. W 1850 roku nielegalny handel niewolnikami w końcu dobiegł końca. In 1850, the slave smuggling finally came to an end.

Foi aprovada uma nova lei, que acabou conhecida como a Lei Eusébio de Queiroz. it was|approved|a|new|law|that|it ended|known|as|the|Law|Eusébio|of|Queiroz zostało|zatwierdzona|nowa||ustawa|która|skończyła|znana|jako|ta|ustawa|Eusébio|z|Queiroz Fue|aprobada|una|nueva|ley|que|terminó|conocida|como|la|Ley|Eusébio|de|Queiroz Se aprobó una nueva ley, que acabó conocida como la Ley Eusébio de Queiroz. Została uchwalona nowa ustawa, która stała się znana jako Ustawa Eusébio de Queiroz. A new law was passed, which became known as the Eusébio de Queiroz Law.

E a gente vai falar mais sobre ela em outro episódio. and|the|we|will go|to talk|more|about|it|in|another|episode i|ta|my|będziemy|mówić|więcej|o|nią|w|innym|odcinku Y|la|gente|va|hablar|más|sobre|ella|en|otro|episodio Y vamos a hablar más sobre ella en otro episodio. A my porozmawiamy o niej w innym odcinku. And we will talk more about it in another episode.

O que importa dizer agora aqui é que o governo, enfim, endureceu a fiscalização. the|that|matters|to say|now|here|is|that|the|government|finally|hardened|the|inspection co|co|ma znaczenie|powiedzieć|teraz|tutaj|jest|że|rząd||w końcu|zaostrzył|kontrola|nadzór Lo|que|importa|decir|ahora||es|que|el|gobierno|por fin|endureció|la|fiscalización Lo que importa decir ahora aquí es que el gobierno, por fin, endureció la fiscalización. Co ważne, należy teraz powiedzieć, że rząd w końcu zaostrzył kontrolę. What matters to say here now is that the government has finally tightened the oversight.

E não podia mais chegar navio com africanos sequestrados. and|not|could|anymore|to arrive|ship|with|Africans|kidnapped i|nie|mogła|już|przybyć|statek|z|Afrykańczyków|porwanych Y|no|podía|más|llegar|barco|con|africanos|secuestrados Y no podía llegar más barco con africanos secuestrados. I nie mogły już przybywać statki z porwanymi Afrykanami. And no more ships could arrive with kidnapped Africans.

Com o fim do contrabando, todo esse dinheiro acabou ficando ocioso no mercado. with|the|end|of the|smuggling|all|this|money|ended|up staying|idle|in the|market z|końcem|||przemytu|cały|te|pieniądze|skończył|pozostając|bezczynny|na|rynku Con|el|fin|del|contrabando|todo|ese|dinero|terminó|quedando|ocioso|en|mercado Con el fin del contrabando, todo ese dinero terminó quedando ocioso en el mercado. Z końcem przemytu wszystkie te pieniądze stały się bezczynne na rynku. With the end of smuggling, all this money ended up sitting idle in the market.

Porque o tráfico era um negócio de muitos investidores. because|the|trafficking|was|a|business|of|many|investors ponieważ|handel|handel|był|interes|interes|wielu|wielu|inwestorów Porque|el|tráfico|era|un|negocio|de|muchos|inversionistas Porque el tráfico era un negocio de muchos inversores. Ponieważ handel był interesem wielu inwestorów. Because trafficking was a business with many investors.

Daí rolou uma febre consumista e a boa gente rica brasileira começou a importar, then|it rolled|a|fever|consumer|and|the|good|people|rich|Brazilian|it started|to|import więc|rozwinęła się|jedna|gorączka|konsumpcjonistyczna|i|ta|dobra|ludzie|bogata|brazylijska|zaczęła|to|importować Entonces|ocurrió|una|fiebre|consumista|y|la|buena|gente|rica|brasileña|comenzó|a|importar De ahí surgió una fiebre consumista y la buena gente rica brasileña comenzó a importar, Wtedy pojawiła się konsumpcyjna gorączka, a dobra bogata brazylijska społeczność zaczęła importować, Then there was a consumerist fever and the good rich Brazilian people started to import,

mais do que nunca, tudo quanto é coisa da Europa. more|than|that|ever|everything|as|is|thing|from the|Europe bardziej|niż|co|nigdy|wszystko|ile|jest||z|Europy más|de|que|nunca|todo|cuanto|es|cosa|de la|Europa más que nunca, todo tipo de cosas de Europa. bardziej niż kiedykolwiek, wszystko, co tylko można z Europy. more than ever, everything from Europe.

Perfume, roupa, arma de fogo, piano. perfume|clothing|gun|of|fire|piano perfumy|ubrania|broń|do|ognia|fortepian Perfume|ropa|arma|de|fuego|piano Perfume, ropa, armas de fuego, piano. Perfumy, ubrania, broń palna, fortepian. Perfume, clothes, firearms, piano.

Houve uma superabundância de dinheiro, especialmente no Sudeste, there was|a|superabundance|of|money|especially|in the|Southeast było|jedna|nadmiar|z|pieniędzy|szczególnie|w|południowo-wschodniej Hubo|una|superabundancia|de|dinero|especialmente|en el|Sudeste Hubo una superabundancia de dinero, especialmente en el Sudeste, Była nadmiar pieniędzy, szczególnie w regionie południowo-wschodnim, There was a superabundance of money, especially in the Southeast,

que acabou assumindo ainda mais protagonismo por causa da explosão do café. that|ended up|assuming|even|more|prominence|because of|explosion|of the|||coffee który|skończył|przyjmując|jeszcze|bardziej|protagonizm|z|powodu|tego|eksplozja|kawy| que|terminó|asumiéndose|aún|más|protagonismo|por|causa|de|explosión|del|café que acabó asumiendo aún más protagonismo por causa de la explosión del café. który stał się jeszcze bardziej dominujący z powodu wybuchu kawy. which ended up taking on even more prominence due to the coffee boom.

E essa superabundância resultou no ressurgimento do Banco do Brasil, and|this|superabundance|resulted|in the|resurgence|of the|Bank|of the|Brazil i|ta|nadmiar|wynikła|w|ponowne pojawienie się|Banku|||Brazylii Y|esa|superabundancia|resultó|en|resurgimiento|del|Banco|del|Brasil Y esta superabundancia resultó en el resurgimiento del Banco do Brasil, A ta nadmiarowość doprowadziła do odrodzenia Banco do Brasil, And this superabundance resulted in the resurgence of the Bank of Brazil,

que tinha sido fechado quando o Dom João VI foi embora, levando todo o dinheiro. that|had|been|closed|when|the|King|John|VI|left|away|taking|all|the|money który|miał|być|zamknięty|kiedy|król|Dom|Jan|VI|poszedł|odchodząc|zabierając|całe|pieniądze| que|había|sido|cerrado|cuando|el|Dom|Juan|VI|fue|se fue|llevando|todo|el|dinero que había sido cerrado cuando el Dom João VI se fue, llevándose todo el dinero. który został zamknięty, gdy Dom João VI odszedł, zabierając ze sobą wszystkie pieniądze. which had been closed when Dom João VI left, taking all the money.

Nos anos 50, o Visconde de Mauá, grande empreendedor brasileiro, in the|years|the|Viscount|of|Mauá|great|entrepreneur|Brazilian w|lata|tytuł|wicehrabia|z|Mauá|wielki|przedsiębiorca|brazylijski En|años|el|Visconde|de|Mauá|gran|emprendedor|brasileño En los años 50, el Visconde de Mauá, gran emprendedor brasileño, W latach 50. Wiskont Mauá, wielki brazylijski przedsiębiorca, In the 1850s, Viscount of Mauá, a great Brazilian entrepreneur,

que já tinha ganhado bastante dinheiro fabricando navios que eram usados para o tráfico, that|already|had|earned|a lot of|money|making|ships|that|were|used|for|the|trafficking że|już|miał|zarobione|dużo|pieniędzy|produkując|statki|które|były|używane|do|ten|handel que|ya|había|ganado|bastante|dinero|fabricando|barcos|que|eran|usados|para|el|tráfico que ya había ganado bastante dinero fabricando barcos que eran usados para el tráfico, który już zarobił sporo pieniędzy na produkcji statków używanych do handlu niewolnikami, who had already made a lot of money manufacturing ships that were used for trafficking,

ah sim, e quem fabricava eram trabalhadores assalariados e trabalhadores escravizados. ah|yes|and|who|made|were|workers|wage earners|and|workers|enslaved ah|tak|i|kto|produkował|byli|pracownicy|najemni|i|pracownicy|niewolnicy ah|sí|y|quienes|fabricaban|eran|trabajadores|asalariados|y|trabajadores|esclavizados ah sí, y quienes fabricaban eran trabajadores asalariados y trabajadores esclavizados. tak, a produkowali je pracownicy najemni i niewolnicy. oh yes, and those who manufactured them were wage workers and enslaved workers.

Bom, mas o Visconde de Mauá liderou um grupo de empresários well|but|the|Viscount|of|Mauá|led|a|group|of|entrepreneurs dobrze|ale|ten|wicehrabia|z|Mauá|prowadził|grupę||z|przedsiębiorców Bueno|pero|el|Visconde|de|Mauá|lideró|un|grupo|de|empresarios Bueno, pero el Visconde de Mauá lideró un grupo de empresarios Dobrze, ale wicehrabia Mauá przewodził grupie przedsiębiorców Well, but the Viscount of Mauá led a group of entrepreneurs

que não tinha onde colocar esse dinheiro ocioso. that|not|had|where|to put|this|money|idle którzy|nie|miał|gdzie|umieścić|te|pieniądze|bezczynne que|no|tenía|dónde|poner|ese|dinero|ocioso que no tenía dónde colocar ese dinero ocioso. którzy nie mieli gdzie ulokować tych bezczynnych pieniędzy. who had nowhere to invest this idle money.

E essa turma criou um banco privado, que depois se fundiu com outro and|this|group|created|a|bank|private|that|later|itself|merged|with|another i|ta|grupa|stworzyła|jeden|bank|prywatny|który|potem|się|połączył|z|innym Y|esa|clase|creó|un|banco|privado|que|después|se|fusionó|con|otro Y este grupo creó un banco privado, que luego se fusionó con otro A ta grupa stworzyła prywatny bank, który później połączył się z innym. And this group created a private bank, which later merged with another one.

e foi transformado no Banco Oficial do Império, hoje o Banco do Brasil. and|was|transformed|into|Bank|Official|of the|Empire|today|the|Bank|of|Brazil i|był|przekształcony|w|bank|oficjalny|imperium||dzisiaj|bank||Brazylii| y|fue|transformado|en|Banco|Oficial|del|Imperio|hoy|el|Banco|del|Brasil y fue transformado en el Banco Oficial del Imperio, hoy el Banco de Brasil. I został przekształcony w Oficjalny Bank Imperium, dzisiaj Bank Brazylii. It was transformed into the Official Bank of the Empire, now the Bank of Brazil.

Desde a invasão pelos portugueses, em 1500, since|the|invasion|by the|Portuguese|in od|ta|inwazja|przez|Portugalczyków|w Desde|la|invasión|por los|portugueses|en Desde la invasión por los portugueses, en 1500, Od inwazji Portugalczyków w 1500 roku, Since the invasion by the Portuguese in 1500,

foi a escravidão que gerou todas as riquezas do Brasil. was|the|slavery|that|generated|all|the|riches|of the|Brazil była|ta|niewolnictwo|które|wygenerowało|wszystkie|te|bogactwa|Brazylii| fue|la|esclavitud|que|generó|todas|las|riquezas|de|Brasil fue la esclavitud la que generó todas las riquezas de Brasil. to niewolnictwo wygenerowało wszystkie bogactwa Brazylii. it was slavery that generated all the wealth of Brazil.

E eu vou dizer isso de novo, todo o setor da economia contava com trabalho escravo. and|I|will go|to say|this|of|again|all|the|sector|of the|economy|counted|with|work|slave i|ja|zamierzam|powiedzieć|to|z|nowo|cały|ten|sektor|z|gospodarka|liczył|na|praca|niewolnicza Y|yo|iré|decir|eso|de|nuevo|todo|el|sector|de la|economía|contaba|con|trabajo|esclavo Y voy a decir esto de nuevo, todo el sector de la economía contaba con trabajo esclavo. I powiem to jeszcze raz, cały sektor gospodarki opierał się na pracy niewolniczej. And I will say this again, the entire sector of the economy relied on slave labor.

O sujeito podia ter uma lojinha, ter um escravizado e trabalhar lado a lado com ele. the|subject|could|to have|a|small store|to have|a|enslaved person|and|to work|side|to|side|with|him ten|człowiek|mógł|mieć|małą|sklepik|mieć|jednego|niewolnika|i|pracować|obok|do|boku||nim El|sujeto|podía|tener|una|tiendita|tener|un|esclavizado|y|trabajar|lado|a|lado|con|él El sujeto podía tener una tiendita, tener a un esclavizado y trabajar codo a codo con él. Facet mógł mieć mały sklepik, mieć jednego niewolnika i pracować obok niego. The person could have a small shop, have a slave, and work side by side with them.

Uma enorme diferença que um recebia e o outro não, a|huge|difference|that|one|received|and|the|other|not ogromna|różnica||że|jeden|otrzymywał|i|ten|drugi|nie Una|enorme|diferencia|que|uno|recibía|y|el|otro|no Una enorme diferencia que uno recibía y el otro no, Ogromna różnica, że jeden dostawał wynagrodzenie, a drugi nie, A huge difference that one received and the other did not,

fora tudo mais o que está relacionado a não ter a própria liberdade, né? besides|everything|else|that|that|is|related|to|not|to have|the|own|freedom|right poza|wszystko|więcej|co|co|jest|związane|z|nie|mieć|swoją|własną|wolność|prawda fuera|todo|más|lo|que|está|relacionado|a|no|tener|la|propia|libertad|¿verdad fuera todo lo demás que está relacionado con no tener la propia libertad, ¿no? poza wszystkim innym, co wiąże się z brakiem własnej wolności, prawda? besides everything else related to not having one's own freedom, right?

Pensar numa riqueza construída antes da abolição to think|in a|wealth|built|before|of the|abolition myśleć|o|bogactwie|zbudowane|przed|zniesieniem|abolicji Pensar|en una|riqueza|construida|antes|de la|abolición Pensar en una riqueza construida antes de la abolición Myślenie o bogactwie zbudowanym przed zniesieniem niewolnictwa Thinking about wealth built before abolition

é pensar numa riqueza conquistada por meio da crueldade. is|to think|in a|wealth|conquered|through|means|of the|cruelty to jest|myśleć|o|bogactwie|zdobyte|przez|środek|do|okrucieństwa es|pensar|en una|riqueza|conquistada|por|medio|de la|crueldad es pensar en una riqueza conquistada a través de la crueldad. to myślenie o bogactwie zdobytym poprzez okrucieństwo. is thinking about wealth gained through cruelty.

E uma riqueza que foi deixada como herança para os descendentes desses senhores de escravos. and|a|wealth|that|was|left|as|inheritance|for|the|descendants|of those|lords|of|slaves i|jedno|bogactwo|które|zostało|pozostawione|jako|dziedzictwo|dla|tych|potomków|tych|panów|od|niewolników Y|una|riqueza|que|fue|dejada|como|herencia|para|los|descendientes|de esos|señores|de|esclavos Y una riqueza que fue dejada como herencia para los descendientes de esos señores de esclavos. Jest to bogactwo, które zostało pozostawione jako dziedzictwo dla potomków tych panów niewolników. And a wealth that was left as an inheritance to the descendants of those slave owners.

E mesmo pensando depois da abolição, and|even|thinking|after|of the|abolition i|nawet|myśląc|po|zniesieniu|abolicji Y|incluso|pensando|después|de|abolición Y aun pensando después de la abolición, A nawet myśląc po zniesieniu niewolnictwa, And even thinking after abolition,

qual família rica brasileira não se beneficiou dos privilégios which|family|rich|Brazilian|not|reflexive pronoun|benefited|of the|privileges która|rodzina|bogata|brazylijska|nie|się|skorzystała|z|przywilejów cuál|familia|rica|brasileña|no|se|benefició|de los|privilegios ¿qué familia rica brasileña no se benefició de los privilegios? która bogata rodzina brazylijska nie skorzystała z przywilejów which wealthy Brazilian family has not benefited from the privileges

e das relações sociais e de trabalho sedimentadas por uma sociedade and|of the|relations|social|and|of|work|established|by|a|society i|z|relacji|społecznych|i|z|pracy|ugruntowanych|przez|jedną|społeczeństwo y|de las|relaciones|sociales|y|de|trabajo|sedimentadas|por|una|sociedad y de las relaciones sociales y laborales cimentadas por una sociedad i z relacji społecznych oraz zawodowych ugruntowanych przez społeczeństwo and the social and work relationships established by a society

que por mais de 300 anos escravizou um grupo, o das pessoas negras e indígenas, that|for|more|than|years|enslaved|a|group|the|of the|people|black|and|indigenous które|przez|więcej|niż|lat|zniewoliło|jedną|grup|ten|z|ludzi|czarnoskórych|i|rdzennych que|por|más|de|años|esclavizó|un|grupo|el|de las|personas|negras|e|indígenas que durante más de 300 años esclavizó a un grupo, el de las personas negras e indígenas, które przez ponad 300 lat zniewalało grupę, ludzi czarnoskórych i rdzennych, that for more than 300 years enslaved a group, that of black and indigenous people,

e durante todo esse período impediu a ascensão desse grupo. and|during|whole|that|period|prevented|the|rise|of that|group i|przez|cały|ten|okres|uniemożliwiło|wzrost|wzniesienie|tego| y|durante|todo|ese|período|impidió|la|ascensión|de ese|grupo y durante todo ese período impidió la ascensión de este grupo. a przez cały ten czas uniemożliwiało awans tej grupie. and during all this time prevented the rise of this group.

A escravidão acabou, mas o racismo continuou na república, the|slavery|ended|but|the|racism|continued|in the|republic to|niewolnictwo|skończyło się|ale|to|rasizm|kontynuował|w|republice La|esclavitud|terminó|pero|el|racismo|continuó|en la|república La esclavitud terminó, pero el racismo continuó en la república, Niewolnictwo się skończyło, ale rasizm pozostał w republice, Slavery ended, but racism continued in the republic,

sempre como uma escolha política, always|as|a|choice|political zawsze|jako|wybór||polityczny siempre|como|una|elección|política siempre como una elección política, zawsze jako wybór polityczny, always as a political choice,

para que um grupo continuasse a ser subjugado pelo outro, for|that|a|group|continued|to|be|subjugated|by the|other aby|żeby|jedna|grupa|kontynuował|a|być|podległy|przez|inny para|que|un|grupo|continuara|a|ser|subyugado|por el|otro para que un grupo continuara siendo subyugado por el otro, aby jedna grupa mogła nadal być podporządkowana drugiej, so that one group continued to be subjugated by the other,

para a continuidade de quem sempre esteve no poder. for|the|continuity|of|who|always|has been|in the|power dla|a|kontynuacja|kogo|kto|zawsze|był|w|władzy para|la|continuidad|de|quien|siempre|estuvo|en|poder para la continuidad de quienes siempre han estado en el poder. dla kontynuacji tych, którzy zawsze byli u władzy. for the continuity of those who have always been in power.

Qual pessoa branca rica, mesmo às saídas do nada, a self-made, which|person|white|rich|even|at the|exits|from the|nothing|a|| jaka|osoba|biała|bogata|nawet|na|wyjścia|z|nic|ta|| Qué|persona|blanca|rica|incluso|a|salidas|de|nada|la|| ¿Qué persona blanca rica, incluso saliendo de la nada, es self-made, Która bogata biała osoba, nawet wychodząc z niczego, samodzielnie, Which rich white person, even coming from nothing, a self-made,

não se beneficiou e se beneficia até hoje dessas relações? not|reflexive pronoun|benefited|and|reflexive pronoun|benefits|until|today|of these|relationships nie|się|skorzystała|i|się|korzysta|aż|dzisiaj|z tych|relacji no|se|benefició|y|se|beneficia|hasta|hoy|de esas|relaciones no se benefició y se beneficia hasta hoy de esas relaciones? nie skorzystała i nie korzysta do dziś z tych relacji? has not benefited and does not benefit to this day from these relationships?

E qual pessoa branca, mesmo que não é rica, and|which|person|white|even|that|not|is|rich i|jaka|osoba|biała|nawet|która|nie|jest|bogata Y|qué|persona|blanca|incluso|que|no|es|rica ¿Y qué persona blanca, aunque no sea rica, A która biała osoba, nawet jeśli nie jest bogata, And which white person, even if not rich,

não acaba se beneficiando das diferenças abissais de oportunidades not|ends up|reflexive pronoun|benefiting|from the|differences|abyssal|of|opportunities nie|kończy|się|korzystając|z|różnic|przepaścistych|w|możliwościach no|acaba|se|beneficiando|de las|diferencias|abismales|de|oportunidades no acaba beneficiándose de las diferencias abismales de oportunidades? nie kończy na tym, że korzysta z abisalnych różnic w możliwościach? does not end up benefiting from the abysmal differences in opportunities?

que uma sociedade estruturalmente racista oferece para sua população? that|a|society|structurally|racist|offers|for|its|population co|jedna|społeczeństwo|strukturalnie|rasistowskie|oferuje|dla|swojej|populacji qué|una|sociedad|estructuralmente|racista|ofrece|para|su|población ¿qué ofrece una sociedad estructuralmente racista a su población? co oferuje strukturalnie rasistowskie społeczeństwo swojej populacji? What does a structurally racist society offer to its population?

Uma pesquisa divulgada recentemente mostra que trabalhadores negros a|research|released|recently|shows|that|workers|black jedna|badanie|opublikowane|niedawno|pokazuje|że|pracownicy|czarni Una|investigación|publicada|recientemente|muestra|que|trabajadores|negros Una investigación publicada recientemente muestra que los trabajadores negros Niedawno opublikowane badania pokazują, że czarni pracownicy A recently released survey shows that black workers

ainda ganham menos que os brancos, e que além da diferença salarial, still|earn|less|than|the|white|and|that|besides|of the|difference|salary wciąż|zarabiają|mniej|niż|ci|biali|i|że|oprócz|tej|różnicy|płacowej aún|ganan|menos|que|los|blancos|y|que|además|de la|diferencia|salarial siguen ganando menos que los blancos, y que además de la diferencia salarial, wciąż zarabiają mniej niż biali, a oprócz różnicy w wynagrodzeniu, still earn less than whites, and that in addition to the wage gap,

para os negros alcançar altos postos também é mais difícil. for|the|black|reaching|high|positions|also|is|more|difficult dla|tych|czarnych|osiągnięcie|wysokich|stanowisk|również|jest|bardziej|trudne para|los|negros|alcanzar|altos|puestos|también|es|más|difícil para los negros alcanzar altos puestos también es más difícil. czarni mają również trudniej w osiąganiu wysokich stanowisk. it is also more difficult for black individuals to reach high positions.

Um estudo apresentado hoje em São Paulo a|study|presented|today|in|Saint|Paul jeden|badanie|przedstawione|dzisiaj|w|São|Paulo Un|estudio|presentado|hoy|en|San|Pablo Un estudio presentado hoy en São Paulo Badanie przedstawione dzisiaj w São Paulo A study presented today in São Paulo

mostra que mesmo com o ensino superior, shows|that|even|with|the|education|higher pokazuje|że|nawet|z|tym|nauka|wyższa muestra|que|incluso|con|el|educación|superior muestra que incluso con la educación superior, pokazuje, że nawet z wykształceniem wyższym, shows that even with higher education,

a diferença salarial entre trabalhadores brancos e negros chega a 29%. the|difference|salary|between|workers|white|and|black|reaches|to a|różnica|płacowa|między|pracownikami|białymi|i|czarnymi|sięga|do la|diferencia|salarial|entre|trabajadores|blancos|y|negros|llega|al la diferencia salarial entre trabajadores blancos y negros llega al 29%. różnica w wynagrodzeniach między białymi a czarnymi pracownikami wynosi 29%. the salary difference between white and black workers reaches 29%.

Na história do Brasil, enquanto os brancos podiam brincar de empresário, in the|history|of the|Brazil|while|the|white|could|play|as|businessman w|historia|Brazylii|Brazylii|podczas gdy|ci|biali|mogli|bawić się|w|przedsiębiorca En|historia|de|Brasil|mientras|los|blancos|podían|jugar|de|empresario En la historia de Brasil, mientras los blancos podían jugar a ser empresarios, W historii Brazylii, podczas gdy biali mogli bawić się w przedsiębiorców, In the history of Brazil, while whites could play at being entrepreneurs,

de investidor, de empreendedor, of|investor||entrepreneur od|inwestora||przedsiębiorcy de|inversionista||emprendedor de inversor, de emprendedor, inwestora, przedsiębiorcy, of investor, of entrepreneur,

os negros tinham de lutar para sobreviver. the|black people|they had|to|to fight|to|to survive ci|czarni|musieli|aby|walczyć|żeby|przetrwać los|negros|tenían|que|luchar|para|sobrevivir los negros tenían que luchar para sobrevivir. czarni musieli walczyć o przetrwanie. black people had to fight to survive.

E ainda é assim. and|still|it is|like that i|wciąż|jest|tak Y|aún|es|así Y aún es así. I wciąż tak jest. And it is still like that.

Saber de toda essa luta do meu avô, do meu bisavô, to know|of|all|this|struggle|of the|my|grandfather|of the|my|great-grandfather wiedzieć|o|całą|tę|walkę|mojego||dziadka|o||pradziadka Saber|de|toda|esa|lucha|de|mi|abuelo|de|mi|bisabuelo Saber de toda esta lucha de mi abuelo, de mi bisabuelo, Wiedza o całej tej walce mojego dziadka, mojego pradziadka, Knowing about all this struggle of my grandfather, of my great-grandfather,

para a gente eles estão vivos, perderam o corpo, for|to|us|they|are|alive|they lost|the|body dla|nas|ludzi|oni|są|żywi|stracili|ciało| para|la|gente|ellos|están|vivos|perdieron|el|cuerpo para nosotros están vivos, perdieron el cuerpo, dla nas oni są żywi, stracili ciało, for us they are alive, they lost their bodies,

e estão vivos. and|are|alive i|są|żywi y|están|vivos y están vivos. i są żywi. and they are alive.

Então, assim, a gente não podia decepcionar. so|like this|to|us|not|could|disappoint więc|tak|nas|ludzi|nie|mogła|zawieść Entonces|así|(pronombre personal)|gente|no|podía|decepcionar Entonces, así, no podíamos decepcionarlos. Więc nie mogliśmy ich zawieść. So, we couldn't disappoint.

Porque a luta deles, essa era a nossa herança, because|the|fight|their|this|was|our||inheritance ponieważ|ta|walka|ich|ta|była|nasza||dziedzictwo Porque|la|lucha|de ellos|esa|era|nuestra|nuestra|herencia Porque su lucha, esa era nuestra herencia, Bo ich walka, to było nasze dziedzictwo, Because their struggle, that was our inheritance,

era a nossa herança e tínhamos que abraçar. it was|the|our|inheritance|and|we had|to|embrace to było|a|nasza|dziedzictwo|i|musieliśmy|że|objąć era|la|nuestra|herencia|y|teníamos|que|abrazar era nuestra herencia y teníamos que abrazarla. to było nasze dziedzictwo i musieliśmy je przyjąć. it was our inheritance and we had to embrace it.

E aí a gente saiu brigando, lutando com as forças que tinham, and|then|the|we|left|fighting|struggling|with|the|forces|that|they had i|wtedy|to|my|wyszliśmy|walcząc|walcząc|z|tymi|siłami|które|miały Y||la|gente|salió|peleando|luchando|con|las|fuerzas|que|tenían Y ahí salimos peleando, luchando con las fuerzas que teníamos, I wtedy wyszliśmy walcząc, zmagając się z siłami, które były, And then we went out fighting, struggling with the forces that were there,

com as armas que tinha. with|the|weapons|that|I had z|tymi|bronią|które|miała con|las|armas|que|tenía con las armas que teníamos. z bronią, którą mieliśmy. with the weapons we had.

Mesmo depois da lei de 1850, even|after|the|law|of nawet|po|z|ustawą|z Incluso|después|de|ley|de Incluso después de la ley de 1850, Nawet po ustawie z 1850 roku, Even after the law of 1850,

os irmãos breves continuaram a contrabandear pessoas ilegalmente escravizadas. the|brothers|brief|they continued|to|smuggle|people|illegally|enslaved ci|bracia|krótko|kontynuowali|że|przemycać|ludzi|nielegalnie|zniewolone los|hermanos|breves|continuaron|a|contrabandear|personas|ilegalmente|esclavizadas los hermanos breves continuaron a contrabandear personas ilegalmente esclavizadas. bracia Breve kontynuowali nielegalny handel ludźmi w niewoli. the Breve brothers continued to illegally smuggle enslaved people.

Houve pelo menos quatro viagens que foram flagradas pelas autoridades. there were|for|least|four|trips|that|they were|caught|by the|authorities było|przez|mniej|cztery|podróże|które|były|przyłapane|przez|władze Hubo|por|menos|cuatro|viajes|que|fueron|capturadas|por las|autoridades Hubo al menos cuatro viajes que fueron capturados por las autoridades. Było co najmniej cztery podróże, które zostały wykryte przez władze. There were at least four trips that were caught by the authorities.

Por uma ironia do destino, foi essa sanha de não largar o osso for|an|irony|of the|fate|it was|this|frenzy|of|not|to let go|the|bone przez|jedną|ironię|losu||było|ta|żądza|do|nie|puścić|ten|kość Por|una|ironía|del|destino|fue|esa|ansia|de|no|soltar|el|hueso Por una ironía del destino, fue esa ansia de no soltar el hueso Z ironią losu, to właśnie ta żądza nieodpuszczenia By an irony of fate, it was this eagerness to not let go of the bone

que teria impedido os dois de subirem ainda mais na escala da nobreza brasileira. that|it would have|prevented|the|two|from|to rise|still|more|in the|scale|of the|nobility|Brazilian która|miałaby|powstrzymana|ich|dwóch|od|wznoszenia się|jeszcze|bardziej|na|skali|brazylijskiej|szlachta| que|habría|impedido|los|dos|de|subir|aún|más|en|escala|de la|nobleza|brasileña la que habría impedido a los dos de ascender aún más en la escala de la nobleza brasileña. uniemożliwiła im awans na wyższe szczeble brazylijskiej arystokracji. that would have prevented the two from rising even further in the ranks of Brazilian nobility.

Nenhum deles jamais chegou a receber o título de barão. none|of them|ever|arrived|to|receive|the|title|of|baron żaden|z nich|nigdy|dotarł|do|otrzymania|tytuł||barona| Ninguno|de ellos|jamás|llegó|a|recibir|el|título|de|barón Ninguno de ellos jamás llegó a recibir el título de barón. Żaden z nich nigdy nie otrzymał tytułu barona. None of them ever received the title of baron.

Estacionaram em encomendador. they parked|in|encomendador zaparkowali|w|zleceniodawca Estacionaron|en|encomendador Estacionaron en encomendador. Zaparkowali w encomendador. They parked in encomendador.

Em 1953, o governo fez uma operação numa fazenda do José de Sousa Breves in|the|government|made|an|operation|in a|farm|of the|José|of|Sousa|Breves w|rząd||przeprowadził|operację||na|farmie|José||Sousa||Breves En|el|gobierno|hizo|una|operación|en una|granja|de|José|de|Sousa|Breves En 1953, el gobierno realizó una operación en una finca de José de Sousa Breves W 1953 roku rząd przeprowadził operację na farmie José de Sousa Breves In 1953, the government conducted an operation on a farm owned by José de Sousa Breves

para encontrar africanos contrabandeados. to|find|Africans|smuggled aby|znaleźć|Afrykanów|przemycanych para|encontrar|africanos|contrabandeados para encontrar africanos contrabandeados. aby znaleźć przemycanych Afrykanów. to find smuggled Africans.

O José enviou uma carta para o Eusébio de Queiroz, the|José|he sent|a|letter|to|the|Eusébio|of|Queiroz ten|José|wysłał|jeden|list|do|ten|Eusébio|z|Queiroz El|José|envió|una|carta|a|el|Eusébio|de|Queiroz José envió una carta a Eusébio de Queiroz, José wysłał list do Eusébio de Queiroz, José sent a letter to Eusébio de Queiroz,

que nessa época era ministro da Justiça e comandava a fiscalização da Lei de 50. that|at that|time|he was|minister|of the|Justice|and|he commanded|the|oversight|of the|Law|of który|w tym|czasie|był|ministrem|sprawiedliwości||i|dowodził|tą|kontrolą|nad|ustawą|z que|en esa|época|era|ministro|de la|Justicia|y|comandaba|la|fiscalización|de la|Ley|de que en esa época era ministro de Justicia y comandaba la fiscalización de la Ley de 50. który w tamtym czasie był ministrem sprawiedliwości i nadzorował egzekwowanie ustawy z 50. who at that time was the Minister of Justice and oversaw the enforcement of Law 50.

O José estava com medo de que o governo fosse libertar todo mundo the|José|he was|with|fear|that|that|the|government|it was|to free|all|people ten|José|był|z|strachem|że|że|ten|rząd|byłby|uwolnić|wszystkich|ludzi El|José|estaba|con|miedo|de|que|el|gobierno|fuera|liberar|todo|mundo José tenía miedo de que el gobierno liberara a todos José obawiał się, że rząd uwolni wszystkich, José was afraid that the government would release everyone

que tinha chegado desde 1931, desde o início da ilegalidade. that|he had|arrived|since|since|the|beginning|of the|illegality którzy|miał|przybyli|od|od|początku|||nielegalności que|había|llegado|desde|desde|el|inicio|de la|ilegalidad que habían llegado desde 1931, desde el inicio de la ilegalidad. którzy przybyli od 1931 roku, od początku nielegalności. who had arrived since 1931, since the beginning of the illegality.

E o Eusébio disse para ele que podia ficar tranquilo, que and|the|Eusébio|said|to|him|that|could|stay|calm|that i|ten|Euzebiusz|powiedział|do|niego|że|mógł|zostać|spokojny|że Y|el|Eusébio|dijo|para|él|que|podía|estar|tranquilo|que Y Eusébio le dijo que podía estar tranquilo, que A Eusébio powiedział mu, że może być spokojny, że And Eusébio told him that he could stay calm, that

qualquer busca que se dê é para procurar os negros agora importados any|search|that|reflexive pronoun|is given|is|to|look for|the|blacks|now|imported każda|poszukiwanie|które|się|da|jest|do|szukać|tych|czarnoskórych|teraz|importowanych cualquier|búsqueda|que|se|dé|es|para|buscar|los|negros|ahora|importados cualquier búsqueda que se haga es para buscar a los negros ahora importados jakiekolwiek poszukiwania są teraz po to, aby znaleźć czarnoskórych, którzy zostali zaimportowani any search that is done is to look for the blacks now imported

e nunca para entender com o passado. and|never|to|understand|with|the|past i|nigdy|do|rozumieć|z|tym|przeszłością y|nunca|para|entender|con|el|pasado y nunca para entender el pasado. a nigdy po to, aby zrozumieć przeszłość. and never to understand the past.

Isso é uma coisa muito importante, porque a última geração de escravo no Brasil this|is|a|thing|very|important|because|the|last|generation|of|slave|in the|Brazil to|jest|jedna|rzecz|bardzo|ważna|ponieważ|ostatnia||pokolenie|niewolników||w|Brazylii Esto|es|una|cosa|muy|importante|porque|la|última|generación|de|esclavo|en|Brasil Esto es algo muy importante, porque la última generación de esclavos en Brasil To jest bardzo ważna rzecz, ponieważ ostatnia generacja niewolników w Brazylii This is a very important thing, because the last generation of slaves in Brazil

é uma geração basicamente de escravos ilegais, aquelas pessoas juridicamente eram livres. is|a|generation|basically|of|slaves|illegal|those|people|legally|were|free jest|generacja||zasadniczo|z|niewolników|nielegalnych|tamte|ludzie|prawnie|były|wolne es|una|generación|básicamente|de|esclavos|ilegales|aquellas|personas|jurídicamente|eran|libres es una generación básicamente de esclavos ilegales, esas personas jurídicamente eran libres. to jest pokolenie zasadniczo nielegalnych niewolników, ci ludzie prawnie byli wolni. It is basically a generation of illegal slaves, those people were legally free.

Então a escravidão por si já é um horror, é uma barbárie, é uma aberração. so|the|slavery|for|itself|already|is|a|horror|is|a|barbarity|is|an|aberration więc|a|niewolnictwo|przez|siebie|już|jest|horror||jest|barbarzyństwo||jest|aberracja| Entonces|la|esclavitud|por|sí|ya|es|un|horror|es|una|barbarie|es|una|aberración Entonces la esclavitud por sí ya es un horror, es una barbarie, es una aberración. Więc niewolnictwo samo w sobie jest już horrorem, jest barbarzyństwem, jest aberracją. So slavery itself is already a horror, it is a barbarity, it is an aberration.

Imagine uma escravidão que juridicamente é ilegal pelas leis do país escravizador. imagine|a|slavery|that|legally|is|illegal|by the|laws|of the|country|enslaver wyobraź sobie|niewolnictwo||które|prawnie|jest|nielegalne|przez|prawa|kraju||niewolniczego Imagina|una|esclavitud|que|jurídicamente|es|ilegal|por las|leyes|del|país|esclavizador Imagina una esclavitud que jurídicamente es ilegal por las leyes del país esclavizador. Wyobraź sobie niewolnictwo, które prawnie jest nielegalne według praw kraju niewolniczego. Imagine a slavery that is legally illegal under the laws of the enslaving country.

Aqui de novo o Tiago Campos Pessoa. here|of|again|the|Tiago|Campos|Pessoa tutaj|od|nowo|Tiago||Campos|Pessoa Aquí|de|nuevo|el|Tiago|Campos|Pessoa Aquí de nuevo Tiago Campos Pessoa. Tutaj znowu Tiago Campos Pessoa. Here again is Tiago Campos Pessoa.

Isso é uma coisa que eu acho que já ficou claro, mas não custa nada repetir. this|is|a|thing|that|I|think|that|already|became|clear|but|not|costs|anything|to repeat to|jest|jedna|rzecz|że|ja|myślę|że|już|stało się|jasne|ale|nie|kosztuje|nic|powtórzyć Esto|es|una|cosa|que|yo|pienso|que|ya|quedó|claro|pero|no|cuesta|nada|repetir Esto es algo que creo que ya ha quedado claro, pero no cuesta nada repetir. To jest coś, co myślę, że już jest jasne, ale nie zaszkodzi powtórzyć. This is something that I think has already been made clear, but it doesn't hurt to repeat.

Cada pessoa africana que foi trazida de algum país ao norte do Equador desde 1818 each|person|African|that|was|brought|from|some|country|to the|north|of the|Equator|since każda|osoba|afrykańska|która|została|przywieziona|z|jakiegoś|kraju|na|północ|równika||od Cada|persona|africana|que|fue|traída|de|algún|país|al|norte|del|Ecuador|desde Cada persona africana que fue traída de algún país al norte del Ecuador desde 1818 Każda osoba afrykańska, która została przywieziona z jakiegoś kraju na północ od równika od 1818 roku Every African person who was brought from any country north of the Equator since 1818

e todas as que foram trazidas desde 1931, and|all|the|that|were|brought|since i|wszystkie|te|które|zostały|przywiezione|od y|todas|las|que|fueron|traídas|desde y todas las que fueron traídas desde 1931, i wszystkie, które zostały przywiezione od 1931 roku, and all those who were brought since 1931,

cada uma dessas quase 800 mil pessoas mais os seus descendentes, each|one|of these|almost|thousand|people|plus|the|their|descendants każda|jedna|z tych|prawie|tysięcy|osób|plus|ich|potomków| cada|una|de esas|casi|mil|personas|más|los|sus|descendientes cada una de esas casi 800 mil personas más sus descendientes, każda z tych prawie 800 tysięcy osób oraz ich potomkowie, each of these nearly 800 thousand people plus their descendants,

um número que infelizmente a gente não consegue saber qual é, a|number|that|unfortunately|we|people|not|can|know|which|is jeden|numer|który|niestety|to|ludzie|nie||dowiedzieć|który|jest un|número|que|desafortunadamente|la|gente|no|puede|saber|cuál|es un número que desafortunadamente no podemos saber cuál es, liczba, której niestety nie jesteśmy w stanie ustalić, a number that unfortunately we cannot know what it is,

cada uma dessas pessoas foi escravizada ilegalmente. each|one|of these|people|was|enslaved|illegally każda|jedna|tych|ludzi|została|zniewolona|nielegalnie cada|una|de esas|personas|fue|esclavizada|ilegalmente cada una de estas personas fue esclavizada ilegalmente. każda z tych osób została nielegalnie zniewolona. each one of these people was illegally enslaved.

Era contra a lei, um crime segundo as leis do Brasil. was|against|the|law|a|crime|according to|the|laws|of|Brazil było|przeciwko|to|prawo|przestępstwo||według|te|prawa|w|Brazylii Era|contra|la|ley|un|crimen|según|las|leyes|del|Brasil Era contra la ley, un crimen según las leyes de Brasil. Było to niezgodne z prawem, przestępstwo według przepisów Brazylii. It was against the law, a crime according to the laws of Brazil.

O historiador Luiz Felipe de Alencastro, que é um grande estudioso da nossa história e da escravidão, The|historian|Luiz|Felipe|of|Alencastro|who|is|a|great|scholar|of|our|history|and|of|slavery ten|historyk|Luiz|Felipe|z|Alencastro|który|jest|jeden|wielki|badacz|naszej||historii|i|z|niewolnictwa El|historiador|Luiz|Felipe|de|Alencastro|que|es|un|gran|estudioso|de|nuestra|historia|y|de|esclavitud El historiador Luiz Felipe de Alencastro, que es un gran estudioso de nuestra historia y de la esclavitud, Historyk Luiz Felipe de Alencastro, który jest wielkim badaczem naszej historii i niewolnictwa, The historian Luiz Felipe de Alencastro, who is a great scholar of our history and of slavery,

ele chama o que aconteceu nesse momento de o pecado original da sociedade e da ordem jurídica brasileira. he|calls|the|that|happened|in that|moment|of|the|sin|original|of the|society|and|of the|order|legal|Brazilian on|nazywa|to|co|się wydarzyło|w tym|momencie|jako|to|grzech|pierwotny|w|społeczeństwie|i|w|porządku|prawnego|brazylijskiego él|llama|lo|que|sucedió|en ese|momento|de|el|pecado|original|de la|sociedad|y|de la|orden|jurídica|brasileña él llama lo que sucedió en ese momento el pecado original de la sociedad y del orden jurídico brasileño. nazywa to, co się wydarzyło w tym momencie, pierwotnym grzechem społeczeństwa i porządku prawnego w Brazylii. he calls what happened at that moment the original sin of society and the Brazilian legal order.

Porque houve mais uma vez um grande pacto nacional, because|there was|more|a|time|a|great|pact|national ponieważ|było|więcej|jeden|raz|wielki||pakt|narodowy Porque|hubo|más|una|vez|un|gran|pacto|nacional Porque hubo una vez más un gran pacto nacional, Ponieważ po raz kolejny doszło do wielkiego paktu narodowego, Because there was once again a great national pact,

agora para garantir que todas essas pessoas não fossem libertadas, now|to|guarantee|that|all|these|people|not|were|freed teraz|aby|zapewnić|że|wszystkie|te|osoby|nie|były|uwolnione ahora|para|garantizar|que|todas|esas|personas|no|fueran|liberadas ahora para garantizar que todas estas personas no fueran liberadas, teraz, aby zapewnić, że te wszystkie osoby nie zostaną uwolnione, now to ensure that all these people were not freed,

para evitar rebeliões, para garantir a segurança de posse, to|avoid|rebellions|to|guarantee|the|security|of|possession aby|zapobiec|rebelie|aby|zapewnić|bezpieczeństwo||posiadania| para|evitar|rebeliones|para|garantizar|la|seguridad|de|posesión para evitar rebeliones, para garantizar la seguridad de la posesión, aby uniknąć buntów, aby zapewnić bezpieczeństwo posiadania, to prevent rebellions, to guarantee the security of possession,

para evitar que as pessoas não fossem libertadas, in order to|to avoid|that|the|people|not|were|freed aby|uniknąć|że|te|ludzie|nie|były|uwolnione para|evitar|que|las|personas|no|fueran|liberadas para evitar que las personas no fueran liberadas, aby zapobiec uwolnieniu ludzi, to prevent people from being released,

para evitar rebeliões, para garantir a segurança de posse dos proprietários, in order to|to avoid|rebellions|in order to|to guarantee|the|security|of|possession|of the|owners aby|uniknąć|rebelii|aby|zapewnić||bezpieczeństwo|posiadania|||właściciele para|evitar|rebeliones||garantizar|la|seguridad|de|posesión|de los|propietarios para evitar rebeliones, para garantizar la seguridad de posesión de los propietarios, aby zapobiec rebelii, aby zapewnić bezpieczeństwo posiadania właścicieli, to prevent rebellions, to ensure the security of ownership for the owners,

os ricos e poderosos, a classe política, toda essa boa gente brasileira, the|rich|and|powerful|the|class|political|all|this|good|people|Brazilian ci|bogaci|i|potężni||klasa|polityczna|cała|ta|dobra|ludzie|brazylijska los|ricos|y|poderosos|la|clase|política|toda|esa|buena|gente|brasileña los ricos y poderosos, la clase política, toda esa buena gente brasileña, bogatych i wpływowych, klasy politycznej, całej tej dobrej brazylijskiej społeczności, the rich and powerful, the political class, all these good Brazilian people,

mais uma vez se calou. again|one|time|reflexive pronoun|silenced jeszcze|jeden|raz|się|uciszył más|una|vez|se|calló una vez más se calló. po raz kolejny milczała. once again fell silent.

E a escravidão continuou por mais 38 anos, só terminou em 88. and|the|slavery|continued|for|more|years|only|ended|in i|a|niewolnictwo|trwało|przez|więcej|lat|tylko|zakończyło|w Y|la|esclavitud|continuó|por|más|años|solo|terminó|en Y la esclavitud continuó por 38 años más, solo terminó en 88. A niewolnictwo trwało jeszcze przez 38 lat, zakończyło się dopiero w 88. And slavery continued for another 38 years, only ending in 88.

Para o Luiz Felipe de Alencastro, a última geração de escravizados no Brasil for|the|Luiz|Felipe|of|Alencastro|the|last|generation|of|enslaved people|in|Brazil dla|Luiz||Felipe|z|Alencastro|ostatnia|ostatnia|generacja|z|niewolników|w|Brazylii Para|el|Luiz|Felipe|de|Alencastro|la|última|generación|de|esclavizados|en|Brasil Para Luiz Felipe de Alencastro, la última generación de esclavizados en Brasil Według Luiza Felipe de Alencastro, ostatnia generacja niewolników w Brazylii For Luiz Felipe de Alencastro, the last generation of enslaved people in Brazil

era formada em sua esmagadora maioria por indivíduos livres, sequestrados e ilegalmente escravizados. was|formed|in|its|overwhelming|majority|by|individuals|free|kidnapped|and|illegally|enslaved była|uformowana|w|jej|przytłaczająca|większość|przez|jednostki|wolne|porwane|i|nielegalnie|zniewolone era|formada|en|su|abrumadora|mayoría|por|individuos|libres|secuestrados|y|ilegalmente|esclavizados estaba formada en su abrumadora mayoría por individuos libres, secuestrados e ilegalmente esclavizados. składała się w przeważającej większości z wolnych ludzi, porwanych i nielegalnie zniewolonych. was made up overwhelmingly of free individuals, kidnapped and illegally enslaved.

O pecado original do Brasil. the|sin|original|of the|Brazil grzech|grzech|pierwotny|w|Brazylii El|pecado|original|de|Brasil El pecado original de Brasil. Grzech pierworodny Brazylii. The original sin of Brazil.

E tem outra coisa, a lei de 31 tipificava quem continuasse a contrabandear como sequestrador, and|there is|another|thing|the|law|of|classified|those who|continued|to|smuggle|as|kidnapper i|ma|inna|rzecz|ta|ustawa|z|klasyfikowała|kto|kontynuowałby|do|przemycanie|jako|porywacz Y|tiene|otra|cosa|la|ley|de|tipificaba|quien|continuara|a|contrabandear|como|secuestrador Y hay otra cosa, la ley de 31 tipificaba a quien continuara contrabandeando como secuestrador, I jest jeszcze jedna rzecz, ustawa z 31 roku klasyfikowała tych, którzy nadal przemycali, jako porywaczy, And there's another thing, the law of 31 classified anyone who continued to smuggle as a kidnapper,

um crime previsto no código criminal da época. a|crime|foreseen|in the|code|criminal|of the|time przestępstwo|przestępstwo|przewidziane|w|kodeksie|karnym|z|czasów un|crimen|previsto|en|código|penal|de|época un crimen previsto en el código penal de la época. przestępstwo przewidziane w ówczesnym kodeksie karnym. a crime provided for in the criminal code of the time.

E o que aconteceu na prática com esses contrabandistas? and|what|that|happened|in the|practice|with|these|smugglers i|co|co|wydarzyło się|w|praktyce|z|tymi|przemytnikami Y|lo|que|sucedió|en la|práctica|con|esos|contrabandistas ¿Y qué pasó en la práctica con esos contrabandistas? A co się w praktyce stało z tymi przemytnikami? And what happened in practice with these smugglers?

Anistia. Amnesty amnestia Amnistía Amnistía. Amnestia. Amnesty.

Um exemplo perfeito disso é o do Eusebio de Queiroz, a|example|perfect|of this|is|the|of the|Eusebio|of|Queiroz jeden|przykład|doskonały|tego|jest|ten|od|Euzebiusz|z|Queiroz Un|ejemplo|perfecto|de esto|es|el|de|Eusebio|de|Queiroz Un ejemplo perfecto de esto es el de Eusebio de Queiroz, Idealnym przykładem tego jest Eusebio de Queiroz, A perfect example of this is Eusebio de Queiroz,

o ministro da Justiça, o representante do Império do Brasil, the|minister|of the|Justice|the|representative|of the|Empire|of the|Brazil ten|minister|sprawiedliwości||ten|przedstawiciel|imperium|||Brazylii el|ministro|de|Justicia|el|representante|del|Imperio|de|Brasil el ministro de Justicia, el representante del Imperio de Brasil, minister sprawiedliwości, przedstawiciel Imperium Brazylii, the Minister of Justice, the representative of the Empire of Brazil,

estava dizendo para um desses criminosos, was|saying|to|one|of these|criminals był|mówiąc|do|jednego|tych|przestępców estaba|diciendo|a|uno|de esos|criminales estaba diciendo a uno de esos criminales, mówił do jednego z tych przestępców, was telling one of those criminals,

ó, a partir de agora você tem que parar com isso. oh|to|starting|from|now|you|have|to|stop|with|this o|od|zaczynając|od|teraz|ty|musisz|że|przestać|z|tym oh|a|a partir|de|ahora|tú|tienes|que|parar|con|eso oye, a partir de ahora tienes que parar con eso. o, od teraz musisz z tym skończyć. oh, from now on you have to stop this.

O que passou, passou. what|that|passed|passed co|co|minęło|minęło Lo|que|pasó|pasó Lo que pasó, pasó. Co było, to było. What is done is done.

É muito emblemático essa passagem, não se entender com o passado. it is|very|emblematic|this|passage|not|oneself|to understand|with|the|past to jest|bardzo|emblematyczne|to|przejście|nie|się|rozumieć|z|przeszłością| Es|muy|emblemática|esa|pasaje|no|se|entender|con|el|pasado Es muy emblemática esta frase, no entenderse con el pasado. To bardzo symboliczne, że nie rozumie się z przeszłością. This passage is very emblematic, not coming to terms with the past.

Nosso país, a nossa sociedade, até hoje não se entendeu com o seu passado. our|country|the|our|society|until|today|not|oneself|understood|with|the|its|past nasz|kraj|ta|nasza|społeczeństwo|aż|do dzisiaj|nie|się|zrozumiał|z|przeszłością|| Nuestro|país|la|nuestra|sociedad|hasta|hoy|no|se|entendió|con|el|su|pasado Nuestro país, nuestra sociedad, hasta hoy no se ha entendido con su pasado. Nasz kraj, nasze społeczeństwo, do dziś nie poradziło sobie ze swoją przeszłością. Our country, our society, still has not come to terms with its past.

Quando o Eusebio de Queiroz disse isso, o que ele estava querendo dizer é o seguinte, when|the|Eusebio|of|Queiroz|said|this|what|that|he|was|wanting|to say|it is|the|following kiedy|to|Euzebiusz|z|Queiroz|powiedział|to|co|co|on|był|chcąc|powiedzieć|to jest|to|następujące Cuando|el|Eusebio|de|Queiroz|dijo|eso|lo|que|él|estaba|queriendo|decir|es|lo|siguiente Cuando Eusebio de Queiroz dijo esto, lo que quería decir es lo siguiente, Kiedy Eusebio de Queiroz to powiedział, to co miał na myśli, to następujące, When Eusebio de Queiroz said this, what he meant to say is the following,

olha, os africanos que entraram antes da lei de 1850, look|the|Africans|who|entered|before|of the|law|of patrz|ci|Afrykanie|którzy|weszli|przed|ustawą|ustawa|o mira|los|africanos|que|entraron|antes|de la|ley|de mira, los africanos que entraron antes de la ley de 1850, patrz, Afrykanie, którzy weszli przed ustawą z 1850 roku, look, the Africans who entered before the law of 1850,

da segunda lei antitráfico, da lei Eusebio de Queiroz, of the|second|law|anti-trafficking|of the|law|Eusebio|of|Queiroz drugą|drugą|ustawą|antyhandlową|ustawą|ustawa|Euzebio|o|Queiroz de la|segunda|ley|antinarcóticos|||Eusebio|de|Queiroz de la segunda ley antitráfico, de la ley Eusebio de Queiroz, drugą ustawą antyhandlową, ustawą Eusebio de Queiroz, the second anti-trafficking law, the Eusebio de Queiroz law,

eles vão permanecer na escravidão. they|will|remain|in the|slavery oni|będą|pozostawać|w|niewoli ellos|van|permanecer|en la|esclavitud ellos van a permanecer en la esclavitud. oni pozostaną w niewoli. they will remain in slavery.

E ele diz isso porque ele está mirando a elite imperial and|he|says|that|because|he|is|targeting|the|elite|imperial i|on|mówi|to|ponieważ|on|jest|celując|w|elitę|imperialną Y|él|dice|eso|porque|él|está|mirando|a|élite|imperial Y él dice esto porque está apuntando a la élite imperial. I mówi to, ponieważ celuje w elitę imperialną. And he says this because he is targeting the imperial elite.

que tem boa parte dos seus escravos africanos ilegalmente importados. that|has|good|part|of the|its|slaves|African|illegally|imported że|ma|dobrą|część|swoich|niewolników|niewolników|afrykańskich|nielegalnie|importowanych que|tiene|buena|parte|de los|sus|esclavos|africanos|ilegalmente|importados que tiene buena parte de sus esclavos africanos importados ilegalmente. który ma dużą część swoich afrykańskich niewolników nielegalnie importowanych. that has a good part of its African slaves illegally imported.

Quantas vezes na história do Brasil o país teve a chance de se entender com o passado how many|times|in the|history|of the|Brazil|the|country|had|a|chance|to|itself|understand|with|the|past ile|razy|w|historii|Brazylii|Brazylii|to|kraj|miał|szansę|szansę|na|się|zrozumieć|z|przeszłością|przeszłością Cuántas|veces|en|historia|del|Brasil|el|país|tuvo|la|oportunidad|de|se|entender|con|el|pasado ¿Cuántas veces en la historia de Brasil el país tuvo la oportunidad de entenderse con el pasado Ile razy w historii Brazylii kraj miał szansę, aby zrozumieć swoją przeszłość How many times in the history of Brazil has the country had the chance to come to terms with the past

e escolheu não fazer isso? and|chose|not|to do|this i|wybrał|nie|robić|to y|eligió|no|hacer|eso y eligió no hacerlo? i zdecydował się tego nie robić? and chose not to do so?

Foi assim em 1850? was|like this|in było|tak|w Fue|así|en ¿Fue así en 1850? Czy tak było w 1850 roku? Was it like this in 1850?

Foi assim com a abolição que veio sem compensação nenhuma? it was|like this|with|the|abolition|that|came|without|compensation|any to było|tak|z|ta|abolicja|która|przyszła|bez|rekompensaty|żadna Fue|así|con|la|abolición|que|vino|sin|compensación|ninguna ¿Fue así con la abolición que vino sin ninguna compensación? Czy tak było z zniesieniem niewolnictwa, które przyszło bez żadnej rekompensaty? Was it like this with the abolition that came with no compensation?

Foi assim com a ditadura militar? it was|like this|with|the|dictatorship|military to było|tak|z|ta|dyktatura|wojskowa Fue|así|con|la|dictadura|militar ¿Fue así con la dictadura militar? Czy tak było z dyktaturą wojskową? Was it like this with the military dictatorship?

Vai ser assim até quando? it will|be|like this|until|when będzie|być|tak|do|kiedy Va|ser|así|hasta|cuándo ¿Así será hasta cuándo? Jak długo to jeszcze potrwa? How long will it be like this?

Para o nosso futuro, eu quero que essas coisas sejam mudadas, for|the|our|future|I|want|that|these|things|be|changed dla|nasz||przyszłość|ja|chcę|żeby|te|rzeczy|były|zmienione Para|el|nuestro|futuro|yo|quiero|que|esas|cosas|sean|cambiadas Para nuestro futuro, quiero que estas cosas sean cambiadas, Dla naszej przyszłości chcę, aby te rzeczy się zmieniły, For our future, I want these things to be changed,

que as pessoas agora que têm condições de saber, that|the|people|now|that|have|conditions|to|know że|te|ludzie|teraz|które|mają|warunki|do|wiedzieć que|las|personas|ahora|que|tienen|condiciones|de|saber que las personas ahora que tienen condiciones de saber, że ludzie teraz, którzy mają warunki, aby wiedzieć, that people now who have the means to know,

têm condições de estudar, de compreender, have|conditions|to|study|to|understand mają|warunki|do|uczyć się|do|rozumieć tienen|condiciones|de|estudiar|de|comprender tienen condiciones de estudiar, de comprender, mają warunki do nauki, do zrozumienia, have the means to study, to understand,

e aí que faça melhor para que não fique mais ninguém de fora. and|there|that|I do/make|better|so that|that|not|I stay|more|no one|from|outside i|tam|że|zrobi|lepiej|aby|żeby|nie|zostanie|więcej|nikt|z|na zewnątrz y|ahí|que|haga|mejor|para|que|no|quede|más|nadie|de|fuera y ahí que haga mejor para que no quede más nadie afuera. i aby zrobili lepiej, aby nikt nie został na zewnątrz. and so that they can do better so that no one is left out.

Para que ninguém perca de conviver com a herança que temos. so that|that|no one|I lose|from|living together|with|the|inheritance|that|we have aby|żeby|nikt|straci|z|współżyć|z|tą|dziedzictwem|które|mamy Para|que|nadie|pierda|de|convivir|con|la|herencia|que|tenemos Para que nadie pierda la oportunidad de convivir con la herencia que tenemos. Aby nikt nie stracił możliwości obcowania z dziedzictwem, które mamy. So that no one misses out on sharing the heritage we have.

Porque isso é a nossa herança. because|this|is|the|our|inheritance ponieważ|to|jest|nasza|dziedzictwo| Porque|eso|es|nuestra|herencia|herencia Porque eso es nuestra herencia. Ponieważ to jest nasze dziedzictwo. Because this is our heritage.

E também de compreender que a resistência vai ser o ponto crucial da nossa herança. and|also|to|understand|that|the|resistance|will|be|the|point|crucial|of the|our|inheritance i|także|do|zrozumieć|że|ta|opór|będzie|być|punkt||kluczowy|naszej|dziedzictwo| Y|también|de|comprender|que|la|resistencia|va|ser|el|punto|crucial|de|nuestra|herencia Y también de comprender que la resistencia será el punto crucial de nuestra herencia. I także zrozumienie, że opór będzie kluczowym punktem naszego dziedzictwa. And also to understand that resistance will be the crucial point of our heritage.

A herança nossa é a resistência. the|inheritance|our|is|the|resistance ta|dziedzictwo|nasza|jest|ta|opór La|herencia|nuestra|es|la|resistencia Nuestra herencia es la resistencia. Nasze dziedzictwo to opór. Our heritage is resistance.

O projeto Quirino é apoiado pelo Instituto Ibiraputanga. the|project|Quirino|is|supported|by the|Institute|Ibiraputanga ten|projekt|Quirino|jest|wspierany|przez|instytut|Ibiraputanga El|proyecto|Quirino|es|apoyado|por el|Instituto|Ibiraputanga El proyecto Quirino es apoyado por el Instituto Ibiraputanga. Projekt Quirino jest wspierany przez Instytut Ibiraputanga. The Quirino project is supported by the Ibiraputanga Institute.

O podcast é produzido pela Rádio Novelo. the|podcast|is|produced|by the|Radio|Novelo ten|podcast|jest|produkowany|przez|Radio|Novelo El|podcast|es|producido|por|Radio|Novelo El podcast es producido por la Radio Novelo. Podcast jest produkowany przez Rádio Novelo. The podcast is produced by Rádio Novelo.

O nosso site projetoquirino.com.br the|our|site||| ten|nasza|strona||| El|nuestro|sitio||| Nuestro sitio web proyectoquirino.com.br Nasza strona to projetoquirino.com.br Our website projetoquirino.com.br

reúne todas as informações sobre o projeto e conteúdo adicional. gathers|all|the|information|about|the|project|and|content|additional gromadzi|wszystkie|te|informacje|o||projekt|i|treść|dodatkowa reúne|toda|las|informaciones|sobre|el|proyecto|y|contenido|adicional reúne toda la información sobre el proyecto y contenido adicional. zawiera wszystkie informacje o projekcie oraz dodatkowe treści. gathers all the information about the project and additional content.

O site foi desenvolvido pela AIE. the|site|was|developed|by the|AIE ten|strona|został|rozwinięty|przez|AIE El|sitio|fue|desarrollado|por|AIE El sitio fue desarrollado por AIE. Strona została opracowana przez AIE. The site was developed by AIE.

E eu te convido a conferir também todo o material do projeto Quirino and|I|you|invite|to|check|also|all|the|material|of the|project|Quirino i|ja|cię|zapraszam|aby|sprawdzić|również|cały|ten|materiał|z|projektu|Quirino Y|yo|te|invito|a|revisar|también|todo|el|material|del|proyecto|Quirino Y te invito a revisar también todo el material del proyecto Quirino I zapraszam cię do zapoznania się z całym materiałem projektu Quirino And I invite you to check out all the material from the Quirino project

que está sendo publicado pela revista Piauí, that|is|being|published|by the|magazine|Piauí który|jest|będący|publikowany|przez|czasopismo|Piauí que|está|siendo|publicado|por la|revista|Piauí que está siendo publicado por la revista Piauí, który jest publikowany przez magazyn Piauí, that is being published by the Piauí magazine,

nas bancas e no site da revista. in the|newsstands|and|on the|website|of the|magazine w|kioskach|i|na|stronie|czasopisma| en las|quioscos|y|en|sitio|de la|revista en los quioscos y en el sitio web de la revista. w kioskach i na stronie internetowej magazynu. in stores and on the magazine's website.

Este episódio teve pesquisa de Gilberto Porcidônio, this|episode|had|research|by|Gilberto|Porcidônio ten|odcinek|miał|badanie|||Porcidônio Este|episodio|tuvo|investigación|de|Gilberto|Porcidônio Este episodio tuvo la investigación de Gilberto Porcidônio, Ten odcinek miał badania Gilberto Porcidônio, This episode was researched by Gilberto Porcidônio,

Rafael Domingos Oliveira, Yasmin Santos e Angélica Paulo, Rafael|Domingos|Oliveira|Yasmin|Santos|and|Angélica|Paulo Rafael|Domingos|Oliveira|Yasmin|Santos|i|Angélica|Paulo Rafael|Domingos|Oliveira|Yasmin|Santos|y|Angélica|Paulo Rafael Domingos Oliveira, Yasmin Santos y Angélica Paulo, Rafael Domingos Oliveira, Yasmin Santos i Angélica Paulo, Rafael Domingos Oliveira, Yasmin Santos, and Angélica Paulo,

que também fez a produção. who|also|made|the|production która|również|zrobiła|i|produkcję que|también|hizo|la|producción que también hizo la producción. która również zajmowała się produkcją. who also did the production.

A edição é do Luca Mendes e a sonorização da Júlia Matos. The|editing|is|by|Luca|Mendes|and|the|sound design|by|Júlia|Matos edycja|edycja|jest|autorstwa|Luca|Mendes|i|dźwięk|sonoryzacja|autorstwa|Júlia|Matos La|edición|es|de|Luca|Mendes|y|la|sonorización|de|Julia|Matos La edición es de Luca Mendes y la sonorización de Júlia Matos. Edycja należy do Luca Mendesa, a dźwięk do Júli Matos. The editing is by Luca Mendes and the sound design by Júlia Matos.

A finalização da Pipoca Sound. The|finishing|by|Pipoca|Sound finalizacja|finalizacja|autorstwa|Pipoca|Sound La|finalización|de|Pipoca|Sound La finalización de Pipoca Sound. Finalizacja Pipoca Sound. The finalization by Pipoca Sound.

A checagem é do Gilberto Porcidônio e a música original do Vitor Rodrigues Dias. the|checking|is|of the|Gilberto|Porcidônio|and|the|music|original|of the|Vitor|Rodrigues|Dias ten|sprawdzenie|jest|Gilberto||Porcidônio|i|ta|muzyka|oryginalna|Vitor||Rodrigues|Dias La|verificación|es|de|Gilberto|Porcidônio|y|la|música|original|de|Vitor|Rodrigues|Dias La verificación es de Gilberto Porcidônio y la música original de Vitor Rodrigues Dias. Sprawdzanie jest autorstwa Gilberto Porcidônio, a oryginalna muzyka pochodzi od Vitor Rodrigues Dias. The fact-checking is by Gilberto Porcidônio and the original music is by Vitor Rodrigues Dias.

Estratégia de promoção, distribuição e conteúdo digital, Bia Ribeiro. strategy|of|promotion|distribution|and|content|digital|Bia|Ribeiro strategia|do|promocji|dystrybucji|i|treści|cyfrowe|Bia|Ribeiro Estrategia|de|promoción|distribución|y|contenido|digital|Bia|Ribeiro Estrategia de promoción, distribución y contenido digital, Bia Ribeiro. Strategia promocji, dystrybucji i treści cyfrowych, Bia Ribeiro. Promotion, distribution, and digital content strategy, Bia Ribeiro.

A identidade visual é do Draco Imagem. the|identity|visual|is|of the|Draco|Imagem ta|tożsamość|wizualna|jest|Draco||Imagem La|identidad|visual|es|de|Draco|Imagen La identidad visual es de Draco Imagem. Identyfikacja wizualna jest autorstwa Draco Imagem. The visual identity is by Draco Imagem.

Os transcritores das entrevistas foram Guilherme Póvoas e Rodolfo Viana. the|transcribers|of the|interviews|were|Guilherme|Póvoas|and|Rodolfo|Viana ci|transkrybenci|z|wywiadów|byli|Guilherme|Póvoas|i|Rodolfo|Viana Los|transcriptores|de las|entrevistas|fueron|Guilherme|Póvoas|y|Rodolfo|Viana Los transcriptores de las entrevistas fueron Guilherme Póvoas y Rodolfo Viana. Transkrybentami wywiadów byli Guilherme Póvoas i Rodolfo Viana. The transcribers of the interviews were Guilherme Póvoas and Rodolfo Viana.

A locução foi gravada no estúdio da Pipoca Sound com trabalhos técnicos do João Muniz. the|voiceover|was|recorded|in the|studio|of the|Popcorn|Sound|with|work|technical|of|João|Muniz ta|narracja|została|nagrana|w|studiu|Pipoca||Pipoca Sound|z|pracami|technicznymi|João||Muniz La|locución|fue|grabada|en|estudio|de|Pipoca|Sound|con|trabajos|técnicos|de|João|Muniz La locución fue grabada en el estudio de Pipoca Sound con trabajos técnicos de João Muniz. Nagranie zostało zrealizowane w studiu Pipoca Sound z pracami technicznymi Joãa Muniza. The voiceover was recorded at the Pipoca Sound studio with technical work by João Muniz.

Consultoria em roteiro de Mariana Jaspe, Paula Escarpim e Flora Thompson Devoe, consulting|in|script|by|Mariana|Jaspe|Paula|Escarpim|and|Flora|Thompson|Devoe konsultacja|w|scenariuszu|od|Mariana|Jaspe|Paula|Escarpim|i|Flora|Thompson|Devoe Consultoría|en|guion|de|Mariana|Jaspe|Paula|Escarpim|y|Flora|Thompson|Devoe Consultoría en guion de Mariana Jaspe, Paula Escarpim y Flora Thompson Devoe, Konsultacja w zakresie scenariusza Mariana Jaspe, Paula Escarpim i Flora Thompson Devoe, Script consulting by Mariana Jaspe, Paula Escarpim, and Flora Thompson Devoe,

com revisão de Natália Silva. with|review|by|Natália|Silva z|korektą|od|Natália|Silva con|revisión|de|Natália|Silva con revisión de Natália Silva. z korektą Natálii Silvy. with review by Natália Silva.

Consultoria em história, Inaê Lopes dos Santos. consulting|in|story|Inaê|Lopes|of the|Santos konsultacja|w|historii|Inaê|Lopes|z|Santos Consultoría|en|historia|Inaê|Lopes|de|Santos Consultoría en historia, Inaê Lopes dos Santos. Konsultacja w zakresie historii, Inaê Lopes dos Santos. Story consulting by Inaê Lopes dos Santos.

Produção executiva, Guilherme Alpendre. production|executive|Guilherme|Alpendre produkcja|wykonawcza|imię|nazwisko Producción|ejecutiva|Guilherme|Alpendre Producción ejecutiva, Guilherme Alpendre. Produkcja wykonawcza, Guilherme Alpendre. Executive production, Guilherme Alpendre.

A execução financeira do projeto é do ISPIS, the|execution|financial|of the|project|is|of|ISPIS wykonanie|wykonanie|finansowe|z|projekt|jest|z|ISPIS La|ejecución|financiera|del|proyecto|es|del|ISPIS La ejecución financiera del proyecto es del ISPIS, Wykonanie finansowe projektu należy do ISPIS, The financial execution of the project is by ISPIS,

Instituto Sincronicidade para a Interação Social. Institute|Sincronicity|for|the|Interaction|Social instytut|synchroniczność|dla|i|interakcja|społeczna Instituto|Sincronicidad|para|la|Interacción|Social Instituto Sincronización para la Interacción Social. Instytut Synchroniczności dla Interakcji Społecznej. Institute of Synchronicity for Social Interaction.

Idealização, reportagem, roteiro, apresentação e coordenação, Thiago Rogero. idealization|reporting|script|presentation|and|coordination|Thiago|Rogero ideacja|reportaż|scenariusz|prezentacja|i|koordynacja|imię|nazwisko Ideación|reportaje|guion|presentación||coordinación|Thiago|Rogero Ideación, reportaje, guion, presentación y coordinación, Thiago Rogero. Ideacja, raportowanie, scenariusz, prezentacja i koordynacja, Thiago Rogero. Conception, reporting, script, presentation, and coordination, Thiago Rogero.

Este episódio usou áudios da TV Globo e do SBT. this|episode|used|audios|from the|TV|Globo|and|from the|SBT ten|odcinek|użył|dźwięki|z|telewizji|Globo|i|z|SBT Este|episodio|usó|audios|de la|TV|Globo|y|de|SBT Este episodio usó audios de TV Globo y de SBT. Ten odcinek wykorzystał dźwięki z TV Globo i SBT. This episode used audio from TV Globo and SBT.

Agradecimentos a Bárbara Guerra e ao Jorge Moreira. thanks|to|Bárbara|Guerra|and|to the|Jorge|Moreira podziękowania|dla|Barbary|Guerra|i|dla|Jorge|Moreira Agradecimientos|a|Bárbara|Guerra|y|al|Jorge|Moreira Agradecimientos a Bárbara Guerra y a Jorge Moreira. Podziękowania dla Bárbary Guerry i Jorge'a Moreiry. Thanks to Bárbara Guerra and Jorge Moreira.

Até o próximo! until|the|next do|następnego|następnego Hasta|el|próximo ¡Hasta la próxima! Do zobaczenia następnym razem! See you next time!

SENT_CWT:AFkKFwvL=11.62 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.91 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.14 PAR_CWT:AvJ9dfk5=10.33 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.56 PAR_CWT:B7ebVoGS=7.46 es:AFkKFwvL pl:AvJ9dfk5 en:B7ebVoGS openai.2025-02-07 ai_request(all=214 err=0.00%) translation(all=427 err=0.00%) cwt(all=4417 err=1.22%)