Start learning this lesson now

Tomek w krainie kangurów - Alfred Szklarski, Part 8

Part 8

Po chwili spoważniałi odezwał się:

- Nie martw się, Tomku! Zapewniam cię, że będziesz miał dość różnych wrażeń podczas łowów. Wprawdzie dzięki odważnym, niestrudzonym badaczom i podróżnikom dużo już dzisiaj wiemy o Australii, lecz mimo to zamieszkiwana ona jest jedynie w niektórych częściach przybrzeżnego pasa. Wkrótce ujrzysz prawdziwą, pierwotną Australię.

- Chciałbym, żeby tak było, jak pan mówi. Wydawało mi się teraz, że tutaj nie ma już prawdziwie dziko wyglądających okolic.

- To tylko złudzenie, mój drogi, ponieważ wygodnie jedziemy pociągiem i nie odczuwamy trudów podróży. Jeszcze nie tak dawno temu pierwsi odkrywcy tych ziem zmuszeni byli z narażeniem życia pokonywać przeszkody przerastające nieraz ludzką wytrzymałość. Wielu z nich śmiałość swą przypłaciło życiem.

- Czy znał pan może któregoś z tych podróżników? - zaciekawił się Tomek.

- Czasy wielkich odkryć skończyły się już przed moim przyjściem na świat. Nie mogłem więc osobiście zetknąć się ze sławnymi podróżnikami australijskimi, lecz dziadek mój towarzyszył przez kilka miesięcy w wyprawie jednemu z bardzo zasłużonych odkrywców.

- Czy badał on te tereny, przez które teraz przejeżdżamy?

- Nie, mój chłopcze! Obecnie znajdujemy się na pograniczu Australii Centralnej. Tymczasem ów podróżnik i mój dziadek wędrowali po Nowej Południowej Walii i Wiktorii, położonych na południowym wschodzie. Do zbadania Australii Centralnej głównie przyczynili się Sturt i Stuart. Możesz mi wierzyć, że wyprawy ich obfitowały w niebezpieczeństwa nie spotykane na innych kontynentach.

- Pan zapewne zna historię ich wypraw? Jakie to były niebezpieczeństwa? Przepadam za takimi opowieściami! Bentley skinął głową. Wydobył z kieszeni fajkę, nabił ją tytoniem, zapalił, po czym wydmuchnąwszy obłoczek błękitnego dymu, zaczął mówić:

- Wyprawy Sturta i Stuarta (36) miały miejsce w pierwszej połowie i na początku drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Sturt chciał sprawdzić słuszność przypuszczeń kilku podróżników, którzy mniemali, że w głębi australijskiego lądu znajduje się morze. Organizował więc wyprawy odkrywcze, ale straszliwe upały nie pozwalały mu dotrzeć w głąb lądu. W czasie pierwszej wyprawy promienie słoneczne wypaliły trawę na stepach, a woda powysychała w rzecznych korytach. Całe obszary pozbawione wilgoci stawały się dosłownie spaloną ziemią. Strusie emu z wyciągniętymi szyjami na próżno biegały, jak oszalałe, w poszukiwaniu wody. Nawet wytrzymałe na trudy dzikie psy dingo wychudły z braku pożywienia i wody. Sturt musiał zawrócić z drogi, ponieważ obawiał się zginąć z upału i pragnienia.

36 Karol Sturt dokonywał wypraw odkrywczych w latach 1829-1845. Jan Mc Douall Stuart brał udział w ekspedycjach od 1845 r. (to jest od ostatniej wyprawy Sturta, w której uczestniczył) do 1862 r. Zapadł na zdrowiu podczas przedzierania się przez tropikalną dżunglę na swej ostatniej wyprawie i już jako inwalida zmarł w cztery lata później w Londynie.

- Na pewno zrezygnował już z dalszych wypraw - wtrącił Tomek. -Śmierć z pragnienia musi być chyba straszna.

- Sturt nie należał do ludzi, którzy łatwo rezygnują z osiągnięcia celu - mówił Bentley. Jeszcze w tym samym roku wyruszył na następną wyprawę. Tym razem płynąc na łodziach natknął się na kilkuset krajowców. Ciała ich pomalowane były w białe pasy, co oznaczało, że znajdują się w stanie wojny. Nie mógł ich wyminąć, gdyż zachowywali się wobec niego bardzo wrogo. Mimo liczebnej przewagi napastników Sturt zamierzał wydać rozkaz, aby użyto broni palnej. Wtedy właśnie nieoczekiwanie nadbiegło czterech krajowców. Jeden z nich chwycił za gardło agresywnego ziomka, do którego Sturt celował w tej chwili. Odepchnął go z całej siły i tłumacząc coś długo całej gromadzie zapobiegł rozpoczęciu walki. Okazało się, że ci czterej krajowcy pochodzili z plemienia zaprzyjaźnionego uprzednio ze Sturtem. Dzięki ich pomocy mógł popłynąć dalej.

Wkrótce zapasy żywności zabrane na wyprawę zaczęły się wyczerpywać, wobec czego Sturt zadecydował powrót. Uczestnicy wyprawy żywili się już tylko czarnym chlebem i wodą lub upolowanymi od czasu do czasu dzikimi kaczkami. Napotykani krajowcy stale ich niepokoili. Jeden z podróżników z przemęczenia postradał zmysły i utracił zdolność mówienia, zanim udało im się dotrzeć do Sydney.

Wkrótce Sturt wyruszył na nową wyprawę razem z Jamesem Poole i Mac Douall Stuartem, aby dotrzeć do wnętrza kontynentu. Nadeszło nadzwyczaj upalne lato. Cierpiąc wskutek braku wody, wyprawa dotarła wreszcie do źródła w Rocky Glen i rozłożyła obóz, w którym przetrwała sześć ciężkich miesięcy. Temperatura w ciągu dnia dochodziła, nawet w cieniu, do czterdziestu pięciu stopni Celsjusza. Ziemia pękała z gorąca, roślinność zanikała zupełnie. Sturt wraz z towarzyszami wykopali jamy, w których chronili się przed morderczymi promieniami słonecznymi. Upał był tak olbrzymi, że pod jego działaniem pękały rogowe grzebienie. W tym czasie zmarł jeden uczestnik wyprawy, a drugi, Poole, zachorował na szkorbut. Usiłowano przenieść go do najbliższego osiedla. Mimo wysiłków towarzyszy, zmarł w drodze i został pochowany na pustyni. Ruszyli w dalszą drogę. Przebyli rzekę Strzeleckiego i znaleźli się nad jeziorem Blanche.

- Och, proszę pana! Wymienił pan nazwę rzeki, która przypomniała mi znanego polskiego podróżnika - zawołał Tomek. - Jak słyszałem, dokonał on ważnych odkryć w Australii. Czyżby Paweł Edmund Strzelecki również urządzał wyprawy w głąb lądu?

- Widzę, że wszyscy sławni Polacy są bliscy twemu sercu - odparł Bentley. - Wiesz również niemało o ich działalności odkrywczej. Istotnie nazwa wspomnianej przeze mnie rzeki, znajdującej się w głębi Australii, wiąże się z imieniem Pawła Strzeleckiego. Musisz jednak pamiętać, że odkryć swych dokonywał on w południowo-wschodniej części lądu. Dla uczczenia zasług Strzeleckiego, między innymi, nazwano jego imieniem rzekę, o której wspomniałem przed chwilą. Mam nadzieję, że będę mógł ci w sposobnej chwili opowiedzieć wiele ciekawostek z przygód tego polskiego podróżnika. Teraz powróćmy do badaczy Centralnej Australii.

Bentley przerwał na chwilę opowiadanie. Wyjął z płaskiej skórzanej torby mapę i rozłożył ją przed Tomkiem na ławce.

- Przyjrzyj się dokładnie położeniu rzeki Strzeleckiego i jeziora Blanche. Widzisz, znajdują się one w pobliżu terenów, na których będziemy łowili zwierzęta. Łatwiej teraz zrozumiesz to, co ci mówiłem na statku o wartości jezior australijskich jako rezerwuarów wodnych. W tych właśnie okolicach Sturt cierpiał tak straszliwie z powodu pragnienia.

- Co się stało ze Sturtem i jego wyprawą? - niecierpliwie pytał Tomek, mocno zaciekawiony niezwykłą opowieścią.

- Wędrując dalej na północ dotarli do skalistych wzgórz. Na kamienistym gruncie nie było roślinności. Nawet kopyta końskie nie pozostawiały najmniejszego śladu. Konie padały z braku paszy i wody. Wyprawa znów znalazła się w obliczu grozy śmierci. Około dwustu kilometrów zaledwie dzieliło Sturta od osiągnięcia celu, lecz chcąc ratować życie własne i towarzyszy, musiał zawrócić.

To był już koniec jego badań. Dopiero w kilka lat później współuczestnik jego ostatniej wyprawy, Stuart, po sześciu nieudanych próbach, przeszedł przez całą Australię z południa na północ. Obecnie drogą tą przechodzi linia telegrafu łącząca Adelajdę z Port Darwin.

- Jakie były dalsze dzieje Stuarta? - dopytywał się Tomek; zaimponował mu odważny i uparty podróżnik.

- Trudy wypraw poważnie pogorszyły stan jego zdrowia. Groziła mu nawet utrata wzroku. Wyjechał do Anglii, gdzie umarł w kilka lat później - wyjaśnił Bentley.

- Miał chociaż szczęście, że nie zginął w tej okropnej pustyni - szepnął Tomek z uczuciem ulgi. - Przecież to straszne umierać samotnie w tak dzikim kraju!

- Nie wszyscy odkrywcy mieli tyle szczęścia, co on - dodał Bentley. - Wspomniałem już przecież, że wielu z nich przypłaciło życiem swoją odwagę.

- Którzy podróżnicy zginęli podczas wypraw? - zaraz zagadnął Tomek, zaintrygowany jego słowami.

- Na przykład Leichhard i Kennedy. Pierwszy z nich zaginął nawet w bardzo tajemniczych okolicznościach.

- Bardzo proszę, niech mi pan jeszcze opowie o nich - zawołał Tomek.

- Ludwik Leichhardt (37) udał się wzdłuż wschodniego wybrzeża kontynentu w kierunku północnym. Podczas pierwszej wyprawy, po wielu trudach, dotarł do Zatoki Karpentaria. Tego dnia wieczorem krajowcy, mszcząc się za przejście przez ich tereny łowieckie, napadli na podróżników. Stoczono walkę, w wyniku której jeden z uczestników ekspedycji został zabity, a dwóch ciężko rannych. Leichhardt powrócił chory i zagłodzony, lecz już w 1848 roku zorganizował nową wyprawę, aby tym razem dotrzeć do leżącego na zachodzie miasta Perth. Zabrał wtedy z sobą pięćset domowych zwierząt dla wyżywienia wyprawy. Z niewiadomych przyczyn zboczył z drogi i zamiast na zachód, poszedł znów w kierunku północnym. Na błotnistych terenach, w porze deszczowej, zwierzęta zabrane przez Leichhardta szybko wyginęły. Podróżnik, wraz z pięcioma Europejczykami i dwoma krajowcami, nie zrażając się przeciwnościami, skierował się na zachód i dotarł do rzeki Cogoon. Była to ostatnia o nim wiadomość. Z chwilą wkroczenia na tereny pokryte gąszczem nie otrzymano już od niego żadnego znaku życia. Podróżnicy, którzy później wyruszyli na poszukiwanie zaginionych, znaleźli jedynie wyryte na drzewach litery „L", co mogło stanowić pierwszą literę nazwiska Leichhardta, i kilka końskich siodeł, które prawdopodobnie należały do wyprawy. Niczego więcej nie dowiedziano się o jej losach. Według wszelkiego prawdopodobieństwa, podróżnicy zginęli z głodu i pragnienia bądź utonęli wędrując wyschniętym korytem rzeki, która nagle wezbrała, lub też zostali zamordowani przez krajowców.

37 Ludwik Leichhardt. młody niemiecki uczony, odbył wyprawę z Brisbane na północ do Portu Essington nad Zatoką Van Diemena. Potem wyruszył na czele ekspedycji na zachód, zamierzając dotrzeć do miasta Perth, by w ten sposób przeciąć kontynent ze wschodu na zachód. Od tej pory słuch o nim zaginął. Okres jego wypraw to lata: 1844 do 1845.

- A jak to było z podróżnikiem Kennedym (38)? - zapytał Tomek.

38 E. B. Kennedy - oficer angielski. Zginął z rąk krajowców w roku 1848.

- Zamierzał on zbadać półwysep York - wyjaśnił Bentley. - Wyprawa jego natrafiła na błotniste tereny, na których obejście straciła sześć tygodni. Kiedy znów wkroczyła w gąszcz splątanych drzew, musiała siekierami torować sobie drogę. Wrogo usposobione plemiona krajowców nie dawały podróżnikom spokoju. Kennedy polecił użyć broni palnej. W walce padło wprawdzie pięciu krajowców, lecz pozostali bez przerwy podążali za wyprawą, oczekując jedynie na odpowiednią chwilę do napaści. W trzęsawiskach wozy nie nadawały się do przewożenia ładunku, Kennedy porzucił je więc, zapasami objuczając konie. Z tego powodu ze znacznym opóźnieniem dotarli do Charlotte Bay, gdzie miał oczekiwać na nich żaglowiec. Tutaj stwierdzili, że statek odpłynął już przed ich przybyciem. Kennedy rozbił obóz. Pozostawiwszy w nim ludzi niezdolnych do dalszego marszu, wraz z czterema towarzyszami udał się w kierunku wyspy Albany, jako ostatecznego celu wyprawy. W dalszym ciągu prześladowały go niepowodzenia. Jeden z towarzyszy zabił się przypadkowo, drugi uległ kalectwu, co znów zmusiło trzeciego do pozostania, by się nim opiekować. Kennedy z wiernym mu krajowcem, Jackej-Jackeyem, szedł dalej. Przez cały czas nie odstępowali ich krajowcy szukający zemsty, aż w końcu w nierównej walce ciężko ranili Kennedy'ego. Umarł, nie osiągnąwszy celu wyprawy. Jackey-Jackey pochował go, zabrał pamiętnik i sam ruszył w kierunku wyspy Albany. Został spostrzeżony przez kapitana szkunera „Ariel", przepływającego w pobliżu wybrzeża, który też zabrał go na statek. Zaraz pospieszono na ratunek chorym, pozostawionym przez Kennedy'ego uczestnikom wyprawy. Niestety, pomoc przybyła zbyt późno, gdyż krajowcy zabili ich. Z dwunastu ludzi powróciło z wyprawy tylko dwóch.

OPÓR KRAJOWCÓW

Tomek niezwykle zainteresowany rozmową z Bentleyem i jego opowieściami o niebezpiecznych przygodach pierwszych australijskich odkrywców nie zwracał wcale uwagi na to, co się działo wokół niego. Tymczasem słońce chyliło się już ku zachodowi. Towarzysze podróży od dawna przestali drzemać i na równi z chłopcem przysłuchiwali się opowiadaniom Bentleya. Nic wiec dziwnego, że Tomek ochłonął dopiero wtedy, gdy zoolog zmęczony długą rozmową zajrzał do koszyczka z zapasem żywności.

Tomek także poczuł głód. Wydobył właśnie torbę z owocami, lecz gdy mimo woli spojrzał w okno wagonu, natychmiast zapomniał o jedzeniu. Szerokie doliny leżące między łagodnymi pagórkami porośnięte były australijskim skrobem (39), to jest wiecznie zielonymi krzewami skarłowaciałych akacji i eukaliptusów. Krajobraz był tak charakterystyczny oraz pełen dzikiego uroku, że Tomek krzyknął ze zdumienia.

39 Scrub (po angielsku, fonetycznie skrob) - krzaczasta, kłująca gęstwina.

- Co tam ujrzałeś ciekawego, Tomku? - zagadnął Wilmowski, podchodząc do wyglądającego przez okno syna.

- No, nareszcie krajobraz australijski wzbudził zainteresowanie naszego młodego towarzysza - zauważył Bentley. - Przed kilkoma zaledwie godzinami narzekał przecież, że Australia zbyt przypomina mu Europę!

- To na pewno jest ten słynny skrob! - entuzjazmował się chłopiec.

- Nie mylisz się, Tomku - potwierdził Bentley. - Ciekawsze i nie mniej charakterystyczne dla Australii okolice ujrzysz w czasie łowów.

- Tak właśnie wyobrażałem sobie skrob, ucząc się w szkole geografii - chwalił się Tomek.

Dopiero gdy zmrok wieczoru otulał step, Tomek zjadł z wielkim apetytem kolację, a potem zadowolony wcisnął się w kąt ławki i zasnął niemal natychmiast. Następnego dnia prawie wcale nie odchodził od okna. Błyszczącymi z podniecenia oczyma wpatrywał się w szerokie pasy sawannów porosłych kępkami niskich drzew, to znów zachwycał się budzącym uczucie strachu suchym, ciernistym skrobem, który przeważał w tej bezwodnej okolicy. Zdołał nawet wypatrzeć w pobliżu toru kolejowego sławne drzewo butelkowe, o pniu rozszerzonym w kształcie flaszki. Bentley nie omieszkał skorzystać z okazji, by wyjaśnić, że gromadząca się w otworach pnia i nie wysychająca nawet podczas długotrwałej suszy woda często ratowała życie podróżnikom zabłąkanym w suchym jak pieprz pustkowiu. Nie mniejsze zaciekawienie wzbudził w Tomku inny okaz flory australijskiej. Było to drzewo trawiaste o grubym i na kilka metrów wysokim pniu, z którego zwieszały się wąskie, długie. ostre jak noże liście. Spomiędzy nich wyrastał w górę podłużny człon spowity białym kwieciem o kształcie gwiazd. Drzewa trawiaste, jako nadzwyczaj odporne na suszę, krzewiły się nawet w skalisto-pustynnej głębi kontynentu. Z każdą godziną pociąg coraz bardziej oddalał się na północ. Teraz od czasu do czasu ukazywały się na zachodnim horyzoncie sinawe pasma wzgórz. W niektórych miejscach obszary skrobu urywały się na piaszczystych wydmach. Wszędzie panowały: martwota, cisza i spiekota... Tuż przed zmierzchem za oknami pociągu rozpostarł się szeroki step, pokryty wyblakłą od słońca trawą.

Był już gwiaździsty wieczór. Bentley właśnie zaczął przygotowywać się do wysiadania. Tomek zaraz wychylił się przez okno. Wkrótce też zawołał:

- Widzę w dali jakieś światełka! To chyba nasza stacja?

- Dojeżdżamy do Wilcannii - potwierdził Bentley spoglądając na zegarek. W wieczornej ciszy donośnie rozległ się gwizd lokomotywy. Pociąg, zgrzytając hamulcami, zatrzymał się w pobliżu zabudowań. Część uczestników wyprawy pobiegła dopilnować wyładowania bagaży z wagonu towarowego. Tomek tymczasem rozglądał się po małej, niemal pustej stacyjce. Na peronie znajdowało się zaledwie kilku chudych, mocno opalonych mężczyzn, ubranych w spodnie wpuszczone w długie buty, kolorowe koszule i miękkie, pilśniowe kapelusze z szerokimi kresami.

Niezbyt wysoki, szczupły mężczyzna zbliżył się do Bentleya. Jego małą głowę pokrywały połyskliwe, czarne włosy. Niskie czoło, szeroko rozstawione, ciemne oczy, spłaszczony nos o mocno rozdętych nozdrzach, wydatne kości policzkowe, a nade wszystko błysk mocnych białych zębów w rozchylonych grubych wargach nadawały jego twarzy wyraz dzikości, mimo europejskiego ubrania, które miał na sobie.

- Oto jest i Tony! - zawołał Bentley na widok nadchodzącego krajowca. - Panie Wilmowski, to jest Tony, przewodnik oraz doskonały tropiciel, o którym opowiadałem w Port Augusta.

Tony przywitał się kolejno ze wszystkimi.

- Gdzie pozostawiłeś wozy? - zapytał Bentley.

- Czekają przed stacją - odparł Tony łamaną angielszczyzną. - Czy możemy zaraz odjechać?

- Załadujemy bagaże na wozy i natychmiast wyruszamy do farmy pana Clarka. Chcemy jak najprędzej stanąć na miejscu - potwierdził Bentley. Wyszli przed dworzec. W mdłym świetle ręcznych latarń ujrzał Tomek dwa wozy na wysoko osadzonych osiach, o dużych tylnych i mniejszych przednich kołach. Do każdego pojazdu zaprzęgnięte były po trzy pary jednogarbnych wielbłądów. Jak się później Tomek dowiedział, zaprzęg z ośmiu wielbłądów mógł ciągnąć bez zbytniego wysiłku wóz z ładunkiem trzech ton, nawet przez piaszczystą pustynię.

Czterech niskich krajowców o ziemistym kolorze skóry i głowach pokrytych wełnistymi włosami szybko załadowało bagaże. Łowcy wsiedli na drugi wóz. Ruszyli w drogę. Nieliczne zabudowania osiedla szybko zniknęły z pola widzenia. Jechali przez step porosły wysoką trawą. Tomek na próżno wypatrywał drogi. Nie mógł zrozumieć, w jaki sposób można tu utrzymać właściwy kierunek? Ciemność wieczoru uniemożliwiała rozglądanie się po okolicy. Wielbłądy, kierowane wprawnymi rękami krajowców, posuwały się szybko naprzód, a łowcy urozmaicali sobie czas rozmową. Wilmowski wypytywał Bentleya o właściciela farmy, u którego mieli zatrzymać się w czasie pierwszych łowów.

- Wspomniał pan, że Clark zatrudniony był przez pewien czas na stacji transkontynentalnego telegrafu. Dlaczego porzucił tę pracę? - zagadnął Wilmowski.

- Po prostu sprzykrzył mu się samotniczy i monotonny tryb życia, jaki zmuszona jest prowadzić załoga stacji telegrafu - odparł Bentley. - Poszczególne posterunki oddalone są od siebie przeciętnie o dwieście pięćdziesiąt kilometrów. Jeżeli weźmie się pod uwagę, że linia telegrafu przebiega przez pustynny, bezludny obszar Australii Centralnej, łatwo zrozumieć, dlaczego załogi nie mogą się odwiedzać.

- Z ilu ludzi zazwyczaj składa się załoga takiej stacji? - pytał Wilmowski.

- Przeważnie stanowi ją dwóch telegrafistów i czterech mechaników. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń z obydwóch posterunków, między którymi nastąpiło przerwanie linii, wyruszają natychmiast mechanicy z instrumentami i materiałem koniecznym do naprawy. Sprawdzają linię tak długo, aż jedna z ekip odnajdzie i usunie uszkodzenie. Wiadomość o naprawieniu linii telegrafu podawana jest drugiej ekipie, po czym powracają one natychmiast do swoich posterunków nawet się nie spotykając.

- Skąd pan wie to wszystko tak dokładnie? - zdziwił się Tomek.

- Clark jest moim przyjacielem - odpowiedział Bentley. - Kiedy był jeszcze pracownikiem służby telegraficznej, zaprosił mnie do siebie z wizytą. Cały miesiąc spędziłem z nim w Peak Overland Telegraph Station (40), znajdującej się trochę na zachód od jeziora Eyre. Miałem wtedy okazję przyjrzeć się Martwemu Sercu Australii, jak to niektórzy nazywają środkową część tego kontynentu.

40 Fonetycznie: Pik Overlend Telegref Stejszen.

- Dlaczego wnętrze kontynentu nazywane jest Martwym Sercem Australii? - zaciekawił się Tomek.

- Obdarza się je często tą nazwą, ponieważ Centralną Australię pokrywa bezwodna, niegościnna dla ludzi i zwierząt pustynia. W okolicy jeziora Eyre nawet ptaki pojawiają się bardzo rzadko. Opowiadałem ci przecież, o olbrzymich trudnościach, jakie napotykali podczas swych wypraw badawczych Sturt i Stuart.

- Wspominał pan uprzednio o konieczności częstego naprawiania uszkodzeń linii telegraficznej - wtrącił się do rozmowy Smuga. - Jakie są przyczyny powstawania szkód?

- Najwięcej ich wynika z dzikiego charakteru kraju. Z tego powodu budowa linii telegraficznej była niezmiernie utrudniona i bardzo mozolna. Drzewo, drut, izolatory, a nawet żywność i wodę dla budowniczych musiano przywozić na jucznych zwierzętach. Przez dwa lata karawany wędrowały po pustyni. Niebawem też stwierdzono, że przy budowie nie można posługiwać się drewnianymi słupami, ponieważ w krótkim czasie niszczyły je żarłoczne termity. Gdyby w porę nie zastosowano stalowych słupów, cały trud poszedłby na marne. Poza tym proszę wziąć pod uwagę często nawiedzające te okolice burze piaskowe.

- I do dzisiejszego dnia nie ukończono całkowicie jej budowy, bowiem tor wiodący z południa urywa się w Alice Springs, a na północy kończy się w Daly Waters. Obydwie te stacje oddziela pas pustyni długości ośmiuset kilometrów - dokończył Bentley. - Taniej nawet kosztuje położenie nowego toru niż odkopanie starego, zasypanego przez piach niesiony przez burze.

- Niełatwe tu macie życie. Myślałem, że to krajowcy przerywają linię telegrafu - zauważył Smuga.

- Nie, oni nie niszczyli linii - zaprzeczył Bentley. - Jeszcze w czasie budowy pomyślano o niezbyt przyjemnej dla krajowców lekcji. Namawiano ich do dotykania przewodów i w ten sposób „obdarzano" hojnie bezpłatnymi wstrząsami elektrycznymi. Robiły one na Australijczykach niesamowite wrażenie, tak że później ostrzegali swych ziomków. Od tej pory nazywają telegraf „diabłem białych ludzi". Chociaż zdarzały się niekiedy przypadki atakowania, a czasem nawet zabijania obsługi, to jednak przewody zawsze pozostawały nietknięte.

- Czy krajowcy jeszcze teraz niepokoją pracowników telegrafu? - dopytywał się Smuga.

- Mówiono swego czasu o napadzie na stację w Barow Creek. Krajowcy zaatakowali jej pracowników, którzy szli wykąpać się w strumieniu. Pod gradem włóczni musieli wycofywać się do budynku. Telegrafista Stapleton i jeden mechanik zostali zabici, a dwóch innych dotkliwie poraniono.

- Nie słyszałem, aby krajowcy australijscy byli kiedykolwiek zbyt agresywni - powiedział Smuga. - Przecież nie było tu większych walk miedzy nimi a kolonistami?

- W zasadzie są to spokojni ludzie, lecz pamiętają krzywdy wyrządzone im przez osadników - przyznał Bentley.

- To prawda! Najlepiej świadczy o tym liczba pozostałych przy życiu krajowców oraz nędza, na jaką ich skazano - dodał Wilmowski.

- Smutne to, lecz prawdziwe - odparł Bentley i zmienił nieprzyjemny dla niego temat rozmowy.

Nocna jazda po stepie szybko znużyła Tomka. Zasnął oparty o ramie, ojca. Zbudził się dopiero o świcie, gdy przystanęli, aby dać wytchnienie zmęczonym wielbłądom. Wokół rozpościerał się step porośnięty wysoką, pożółkłą od słońca trawą. Pod podmuchem wiatru falowała ona jak powierzchnia olbrzymiego oceanu. Tylko gdzieniegdzie wystrzelały w górę kępki drzew. Daleko na zachodzie rysowały się łagodne pagórki.

Krajowcy wyprzęgli wielbłądy, a łowcy rozłożyli namiot i sporządzili naprędce śniadanie. Po krótkim wypoczynku ruszyli w dalszą drogę. Niemal przed zachodem słońca ujrzeli zabudowania. Niskie ogrodzenie otaczało parterowy domek z ocienioną werandą oraz resztę budynków gospodarskich. Tuż za farmą rosły gęste kępy krzewów, dochodzące szerokim pasem do linii pagórków.

- Jesteśmy na miejscu - poinformował Bentley, kiedy wozy zbliżyły się do małego osiedla.

Na werandzie domku ukazał się wysoki mężczyzna. Ujrzał nadjeżdżające wozy i wybiegł na spotkanie gości.

- Oto pan Clark we własnej osobie! - zawołał Bentley na jego widok. - Jak się masz Johnny (41)?

41 Johnny (fonetycznie Dżoni) po angielsku zdrobniale od John (Dżon) - Jan.

- Oczekuję was co najmniej od trzech godzin - odpowiedział Clark. - Obawiałem się, że przygotowana na wasze przyjęcie zupa z ogona kangura wygotuje się całkowicie. Schodźcie z wozu i rozgośćcie się jak u siebie w domu. Łowcy otrzymali do swej dyspozycji trzy największe izby. Zaledwie zdążyli rozpakować się, Clark poprosił ich do stołu. Gospodarstwo domowe prowadził Chińczyk Watsung. Według opinii Clarka miał być doskonałym kucharzem, lecz zachwalana przez niego zupa z ogona kangura wcale Tomkowi nie smakowała. Obiad jednak był obfity i urozmaicony. Szybko zaspokoili pierwszy głód. Mężczyźni zapalili fajki.

Part 8 Частина 8 Часть 8 Part 8

- Wyprawy Sturta i Stuarta (36) miały miejsce w pierwszej połowie i na początku drugiej połowy dziewiętnastego wieku. экспедиции|Стурта|и|Стюарта|имели|место|в|первой|половине|и|на|начале|второй|половины|девятнадцатого|века expeditions|of Sturt|and|of Stuart|they had|place|in|first|half|and|at|beginning|second|half|nineteenth|century - Экспедиции Стурта и Стюарта (36) имели место в первой половине и в начале второй половины девятнадцатого века. - The expeditions of Sturt and Stuart took place in the first half and the beginning of the second half of the nineteenth century. Sturt chciał sprawdzić słuszność przypuszczeń kilku podróżników, którzy mniemali, że w głębi australijskiego lądu znajduje się morze. Стурт|хотел|проверить|правильность|предположений|нескольких|путешественников|которые|полагали|что|в|глубине|австралийского|континента|находится||море Sturt|he wanted|to verify|correctness|of assumptions|several|travelers|who|they believed|that|in|depths|Australian|land|is located|reflexive pronoun|sea Стюарт хотел проверить правомерность предположений нескольких путешественников, которые полагали, что в глубине австралийского континента находится море. Sturt wanted to verify the assumptions of several travelers who believed that there was a sea in the interior of the Australian continent. Organizował więc wyprawy odkrywcze, ale straszliwe upały nie pozwalały mu dotrzeć w głąb lądu. он организовывал|поэтому|экспедиции|исследовательские|но|ужасные|жары|не|позволяли|ему|добраться|в|глубь|материка he organized|so|expeditions|exploratory|but|terrible|heat|not|allowed|him|to reach|in|deep|land Он организовал экспедиции, но ужасная жара не позволила ему углубиться в страну. He organized exploratory expeditions, but the terrible heat prevented him from reaching deep into the land. W czasie pierwszej wyprawy promienie słoneczne wypaliły trawę na stepach, a woda powysychała w rzecznych korytach. во|время|первой|экспедиции|лучи|солнечные|сожгли|траву|на|степях|и|вода|пересохла|в|речных|руслах in|time|first|expedition|rays|sunlight|burned|grass|on|steppes|and|water|dried up|in|river|beds Во время первой экспедиции солнечные лучи сожгли траву на степях, а вода высохла в руслах рек. During the first expedition, the sun's rays scorched the grass on the steppes, and the water dried up in the riverbeds. Całe obszary pozbawione wilgoci stawały się dosłownie spaloną ziemią. целые|области|лишенные|влаги|становились|себя|буквально|сожженной|землей whole|areas|devoid of|moisture|became|reflexive particle|literally|burned|earth Целые территории, лишенные влаги, становились буквально сожженной землей. Entire areas devoid of moisture literally became scorched earth. Strusie emu z wyciągniętymi szyjami na próżno biegały, jak oszalałe, w poszukiwaniu wody. страусы|эму|с|вытянутыми|шеями|на|напрасно|бегали|как|обезумевшие|в|поисках|воды emus|emu|with|stretched|necks|in|vain|they ran|like|crazy|in|search|water Эму с вытянутыми шеями безуспешно бегали, как безумные, в поисках воды. Emus with outstretched necks ran around in vain, like mad, in search of water. Nawet wytrzymałe na trudy dzikie psy dingo wychudły z braku pożywienia i wody. даже|выносливые|на|трудности|дикие|собаки|динго|истощились|от|нехватки|пищи|и|воды even|resilient|to|hardships|wild|dogs|dingo|they became emaciated|from|lack|food|and|water Даже выносливые к трудностям дикие собаки дингос истощились от недостатка пищи и воды. Even the hardy wild dingo dogs have become emaciated from lack of food and water. Sturt musiał zawrócić z drogi, ponieważ obawiał się zginąć z upału i pragnienia. Стюарт|он должен был|развернуться|с|пути|потому что|он боялся|себя|погибнуть|от|жары|и|жажды Sturt|he had to|turn back|from|road|because|he feared|himself|to die|from|heat|and|thirst Стюарт был вынужден вернуться с дороги, так как боялся погибнуть от жары и жажды. Sturt had to turn back from the road because he feared dying from the heat and thirst.

36 Karol Sturt dokonywał wypraw odkrywczych w latach 1829-1845. Карл|Стюарт|он совершал|экспедиций|исследовательских|в|годах Karol|Sturt|he made|expeditions|exploratory|in|years Карл Стюарт проводил исследовательские экспедиции в 1829-1845 годах. Charles Sturt undertook exploratory expeditions from 1829 to 1845. Jan Mc Douall Stuart brał udział w ekspedycjach od 1845 r. Ян|Мак|Доуэлл|Стюарт|он принимал|участие|в|экспедициях|с| Jan|Mc|Douall|Stuart|he took|part|in|expeditions|since| Джон МакДуал Стюарт участвовал в экспедициях с 1845 года. John McDouall Stuart participated in expeditions starting in 1845. (to jest od ostatniej wyprawy Sturta, w której uczestniczył) do 1862 r. Zapadł na zdrowiu podczas przedzierania się przez tropikalną dżunglę na swej ostatniej wyprawie i już jako inwalida zmarł w cztery lata później w Londynie. это|есть|с|последней|экспедиции|Стурта|в|которой|участвовал|до|года|он заболел|на|здоровье|во время|пробирания|себя|через|тропическую|джунглю|на|своей|последней|экспедиции|и|уже|как|инвалид|он умер|в|четыре|года|спустя|в|Лондоне it|is|since|last|expedition|Sturt's|which||he participated|until|year|he fell|on|health|during|struggling|through|through|tropical|jungle|on|his|last|expedition|and|already|as|invalid|he died|in|four|years|later|in|London (это с последней экспедиции Стурта, в которой он участвовал) до 1862 года. Он заболел во время пробирания через тропические джунгли в своей последней экспедиции и уже как инвалид умер через четыре года в Лондоне. (this is from Sturt's last expedition, in which he participated) until 1862. He fell ill while making his way through the tropical jungle on his last expedition and died four years later in London as an invalid.

- Na pewno zrezygnował już z dalszych wypraw - wtrącił Tomek. на|верно|он отказался|уже|от|дальнейших|экспедиций|он вставил|Томек on|surely|he resigned|already|from|further|expeditions|he interjected|Tomek - Он, наверное, уже отказался от дальнейших экспедиций, - вставил Томек. - He must have already given up on further expeditions - interjected Tomek. -Śmierć z pragnienia musi być chyba straszna. смерть|от|жажды|должно|быть|наверное|страшная ||бажання|||| death|from|thirst|must|be|probably|terrible - Смерть от жажды, должно быть, ужасна. - Death from thirst must be terrible.

- Sturt nie należał do ludzi, którzy łatwo rezygnują z osiągnięcia celu - mówił Bentley. Стурт|не|он не принадлежал|к|людям|которые|легко|отказываются|от|достижения|цели|он говорил|Бентли Sturt|not|he belonged|to|people|who|easily|they resign|from|achieving|goal|he said|Bentley - Стурт не был из тех людей, которые легко отказываются от достижения цели, - говорил Бентли. - Sturt was not one to easily give up on achieving his goal - said Bentley. Jeszcze w tym samym roku wyruszył na następną wyprawę. еще|в|этом|самом|году|он отправился|на|следующую|экспедицию still|in|this|same|year|he set out|on|next|expedition Еще в том же году он отправился в следующую экспедицию. Still in the same year, he set out on another expedition. Tym razem płynąc na łodziach natknął się na kilkuset krajowców. тем|разом|плывя|на|лодках|он наткнулся|на|на|несколько сотен|местных жителей this|time|sailing|on|boats|he encountered|himself|on|several hundred|natives На этот раз, плывя на лодках, он наткнулся на несколько сотен местных жителей. This time, while sailing in boats, he encountered several hundred natives. Ciała ich pomalowane były w białe pasy, co oznaczało, że znajdują się w stanie wojny. тела|их|окрашенные|они были|в|белые|полосы|что|это означало|что|находятся|в|в|состоянии|войны bodies|their|painted|they were|in|white|stripes|which|it meant|that|they are|themselves|in|state|of war Их тела были раскрашены в белые полосы, что означало, что они находятся в состоянии войны. Their bodies were painted with white stripes, which indicated that they were in a state of war. Nie mógł ich wyminąć, gdyż zachowywali się wobec niego bardzo wrogo. не|он мог|их|обойти|так как|они себя вели|по отношению к нему|||очень|враждебно not|he could|them|to bypass|because|they behaved|themselves|towards|him|very|hostile Он не мог их обойти, так как они вели себя к нему очень враждебно. He could not bypass them, as they were behaving very hostile towards him. Mimo liczebnej przewagi napastników Sturt zamierzał wydać rozkaz, aby użyto broni palnej. несмотря на|численное|преимущество|нападающих|Стюарт|он намеревался|отдать|приказ|чтобы|использовали|оружия|огнестрельного despite|numerical|advantage|attackers|Sturt|he intended|to issue|order|that|to use|weapon|firearm Несмотря на численное превосходство нападающих, Стюарт собирался отдать приказ о применении огнестрельного оружия. Despite the numerical advantage of the attackers, Sturt intended to issue an order to use firearms. Wtedy właśnie nieoczekiwanie nadbiegło czterech krajowców. тогда|именно|неожиданно|подбежало|четверо|местных then|just|unexpectedly|ran up|four|locals В этот момент неожиданно подбежали четверо местных. At that moment, unexpectedly, four locals rushed in. Jeden z nich chwycił za gardło agresywnego ziomka, do którego Sturt celował w tej chwili. один|из|них|схватил|за|горло|агрессивного|приятеля|к|которому|Стюарт|он целился|в|этот|момент one|of|them|he grabbed|by|throat|aggressive|dude|at|whom|Sturt|he was aiming|at|this|moment Один из них схватил за горло агрессивного парня, в которого Стюарт в данный момент целился. One of them grabbed the aggressive guy by the throat, whom Sturt was currently aiming at. Odepchnął go z całej siły i tłumacząc coś długo całej gromadzie zapobiegł rozpoczęciu walki. он оттолкнул|его|с|всей|силы|и|объясняя|что-то|долго|всей|толпе|он предотвратил|начало|драки he pushed away|him|with|all|strength|and|explaining|something|for a long time|to the whole|crowd|he prevented|the start of|fight Он оттолкнул его изо всех сил и, долго объясняя что-то всей толпе, предотвратил начало драки. He pushed him away with all his strength and, explaining something for a long time to the whole group, prevented the fight from starting. Okazało się, że ci czterej krajowcy pochodzili z plemienia zaprzyjaźnionego uprzednio ze Sturtem. Оказалось, что эти четверо местных жителей происходили из племени, ранее подружившегося со Стуртом. It turned out that these four locals came from a tribe previously allied with Sturt. Dzięki ich pomocy mógł popłynąć dalej. Благодаря их помощи он смог плыть дальше. Thanks to their help, he was able to sail further.

Wkrótce Sturt wyruszył na nową wyprawę razem z Jamesem Poole i Mac Douall Stuartem, aby dotrzeć do wnętrza kontynentu. вскоре|Стюарт|отправился|в|новую|экспедицию|вместе|с|Джеймсом|Пулом|и|Мак|Дюаллом|Стюартом|чтобы|добраться|до|внутренней|континента soon|Sturt|set out|on|new|expedition|together|with|James|Poole|and|Mac|Douall|Stuart|in order to|to reach|to|interior|of the continent Вскоре Стюарт отправился в новую экспедицию вместе с Джеймсом Пулом и Мак Дауэллом Стюартом, чтобы добраться до внутренней части континента. Soon, Sturt set out on a new expedition together with James Poole and Mac Douall Stuart to reach the interior of the continent. Nadeszło nadzwyczaj upalne lato. наступило|чрезвычайно|жаркое|лето there came|extraordinarily|hot|summer Настало необычайно жаркое лето. An extraordinarily hot summer arrived. Cierpiąc wskutek braku wody, wyprawa dotarła wreszcie do źródła w Rocky Glen i rozłożyła obóz, w którym przetrwała sześć ciężkich miesięcy. страдая|из-за|нехватки|воды|экспедиция|добралась|наконец|до|источника|в|Рокки|Глен|и|разбила|лагерь|в|котором|выжила|шесть|тяжелых|месяцев suffering|due to|lack|water|expedition|finally arrived|finally|to|spring|in|Rocky|Glen|and|set up|camp|in|which|survived|six|hard|months Страдая от нехватки воды, экспедиция наконец добралась до источника в Рокки Глен и разбила лагерь, в котором выжила шесть тяжелых месяцев. Suffering from a lack of water, the expedition finally reached a spring in Rocky Glen and set up camp, where they survived for six grueling months. Temperatura w ciągu dnia dochodziła, nawet w cieniu, do czterdziestu pięciu stopni Celsjusza. температура|в|течение|дня|доходила|даже|в|тени|до|сорока|пяти|градусов|Цельсия temperature|in|during|day|reached|even|in|shade|to|forty|five|degrees|Celsius Температура в течение дня доходила, даже в тени, до сорока пяти градусов Цельсия. The temperature during the day reached, even in the shade, up to forty-five degrees Celsius. Ziemia pękała z gorąca, roślinność zanikała zupełnie. земля|трескалась|от|жары|растительность|исчезала|полностью ground|cracked|from|heat|vegetation|was disappearing|completely Земля трескалась от жары, растительность полностью исчезала. The ground cracked from the heat, and the vegetation completely disappeared. Sturt wraz z towarzyszami wykopali jamy, w których chronili się przed morderczymi promieniami słonecznymi. Стюарт|вместе|с|товарищами|выкопали|ямы|в|которых|защищались|себя|от|смертоносными|лучами|солнечными Sturt|along|with|companions|dug|pits|in|which|sheltered|themselves|from|deadly|rays|sun Стюарт вместе с товарищами вырыли ямы, в которых укрывались от убийственных солнечных лучей. Sturt and his companions dug pits in which they sheltered from the deadly sun rays. Upał był tak olbrzymi, że pod jego działaniem pękały rogowe grzebienie. жара|был|так|огромный|что|под|его|воздействием|трескались|роговые|гребни the heat|was|so|enormous|that|under|its|influence|were breaking|horn|combs Жара была такой огромной, что под её воздействием трескались роговые гребни. The heat was so immense that under its influence, horn combs were breaking. W tym czasie zmarł jeden uczestnik wyprawy, a drugi, Poole, zachorował na szkorbut. в|это|время|умер|один|участник|экспедиции|а|второй|Пул|заболел|на|цингу ||||||||||||цингу In|this|time|died|one|participant|expedition|and|second|Poole|fell ill|with|scurvy В это время умер один участник экспедиции, а другой, Поул, заболел цингой. During this time, one participant of the expedition died, and another, Poole, fell ill with scurvy. Usiłowano przenieść go do najbliższego osiedla. пытались|перенести|его|в|ближайшего|поселения they tried|to move|him|to|nearest|settlement Пытались перенести его в ближайшее поселение. They tried to move him to the nearest settlement. Mimo wysiłków towarzyszy, zmarł w drodze i został pochowany na pustyni. несмотря на|усилия|товарищей|умер|в|пути|и|был|похоронен|в|пустыне despite|efforts|companions|he died|on|way|and|he was|buried|in|desert Несмотря на усилия товарищей, он умер в пути и был похоронен в пустыне. Despite the efforts of his companions, he died on the way and was buried in the desert. Ruszyli w dalszą drogę. они отправились|в|дальнейшую|дорогу they set off|in|further|journey Они продолжили свой путь. They set off on their further journey. Przebyli rzekę Strzeleckiego i znaleźli się nad jeziorem Blanche. они пересекли|реку|Стрелецького|и|они нашли|себя|на|озере|Бланш they crossed|river|Strzelecki|and|they found|themselves|by|lake|Blanche Они пересекли реку Стшелецкого и оказались у озера Бланш. They crossed the Strzelecki River and found themselves by Lake Blanche.

- Widzę, że wszyscy sławni Polacy są bliscy twemu sercu - odparł Bentley. я вижу|что|все|знаменитые|поляки|они есть|близки|твоему|сердцу|он ответил|Бентли I see|that|all|famous|Poles|they are|close|to your|heart|he replied|Bentley - Я вижу, что все знаменитые поляки близки твоему сердцу, - ответил Бентли. - I see that all famous Poles are close to your heart - replied Bentley. - Wiesz również niemało o ich działalności odkrywczej. ты знаешь|также|немало|о|их|деятельности|исследовательской you know|also|quite a lot|about|their|activity|exploratory - Ты тоже знаешь немало о их исследовательской деятельности. - You also know quite a bit about their exploratory activities. Istotnie nazwa wspomnianej przeze mnie rzeki, znajdującej się w głębi Australii, wiąże się z imieniem Pawła Strzeleckiego. действительно|название|упомянутой|через|меня|реки|находящейся|в|в|глубине|Австралии|связывается|с|с|именем|Павла|Стшелецкого indeed|name|mentioned|||river||reflexive pronoun||||||with|name|Paul|Strzelecki Действительно, название упомянутой мной реки, находящейся в глубине Австралии, связано с именем Павла Стшелецького. Indeed, the name of the river I mentioned, located deep in Australia, is associated with the name of Paul Strzelecki. Musisz jednak pamiętać, że odkryć swych dokonywał on w południowo-wschodniej części lądu. ты должен|однако|помнить|что|открытий|своих|он совершал|он|в|||части|материка you must|however|remember|that|discoveries|his|he made|he|in|||part|land Однако ты должен помнить, что свои открытия он совершал в юго-восточной части континента. However, you must remember that he made his discoveries in the southeastern part of the continent. Dla uczczenia zasług Strzeleckiego, między innymi, nazwano jego imieniem rzekę, o której wspomniałem przed chwilą. для|чествования|заслуг|Стшелецкого|среди|прочих|назвали|его|именем|реку|о|которой|я упомянул|перед|мгновением for|honoring|merits|Strzelecki|among|others|they named|his|name|river|about|which|I mentioned|before|moment В честь заслуг Стшелецького, в частности, его именем была названа река, о которой я только что упомянул. In honor of Strzelecki's contributions, among other things, a river was named after him, the one I just mentioned. Mam nadzieję, że będę mógł ci w sposobnej chwili opowiedzieć wiele ciekawostek z przygód tego polskiego podróżnika. у меня есть|надежда|что|я буду|мог|тебе|в|подходящей|момент|рассказать|много|интересных фактов|из|приключений|этого|польского|путешественника I have|hope|that|I will be|able|to you|in|opportune|moment|to tell|many|curiosities|from|adventures|this|Polish|traveler Надеюсь, что смогу в подходящий момент рассказать тебе много интересных фактов о приключениях этого польского путешественника. I hope that I will be able to tell you many interesting stories about the adventures of this Polish traveler at an appropriate time. Teraz powróćmy do badaczy Centralnej Australii. теперь|вернемся|к|исследователям|Центральной|Австралии now|let's return|to|researchers|Central|Australia Теперь вернемся к исследователям Центральной Австралии. Now let's return to the researchers of Central Australia.

- Przyjrzyj się dokładnie położeniu rzeki Strzeleckiego i jeziora Blanche. посмотри|себя|внимательно|расположению|реки|Стрезелецкого|и|озера|Бланш look closely|yourself|carefully|position|river|Strzelecki|and|lake|Blanche - Внимательно посмотри на расположение реки Стрезелец и озера Бланш. - Take a close look at the location of the Strzelecki River and Lake Blanche. Widzisz, znajdują się one w pobliżu terenów, na których będziemy łowili zwierzęta. ты видишь|||они|в|близи|территорий|на|которых|мы будем|ловить|животных you see|||they|in|near|areas|on|which|we will|hunted|animals Видишь, они находятся вблизи тех мест, где мы будем ловить животных. You see, they are located near the areas where we will be hunting animals. Łatwiej teraz zrozumiesz to, co ci mówiłem na statku o wartości jezior australijskich jako rezerwuarów wodnych. легче|сейчас|ты поймешь|это|что|тебе|я говорил|на|корабле|о|ценности|озер|австралийских|как|резервуаров|водных easier|now|you will understand|this|that|to you|I told|on|ship|about|value|lakes|Australian|as|reservoirs|water Теперь тебе будет легче понять то, что я говорил тебе на корабле о ценности австралийских озёр как водных резервуаров. You will now understand better what I told you on the ship about the value of Australian lakes as water reservoirs. W tych właśnie okolicach Sturt cierpiał tak straszliwie z powodu pragnienia. в|этих|именно|окрестностях|Стюарт|он страдал|так|ужасно|из|за|жажды in|these|just|areas|Sturt|he suffered|so|terribly|from|reason|thirst Именно в этих местах Стурт так ужасно страдал от жажды. In these very areas, Sturt suffered so terribly from thirst.

- Zamierzał on zbadać półwysep York - wyjaśnił Bentley. он собирался|он|исследовать|полуостров|Йорк|он объяснил|Бентли he intended|he|to investigate|peninsula|York|he explained|Bentley - Он собирался исследовать полуостров Йорк - объяснил Бентли. - He intended to explore the York Peninsula - explained Bentley. - Wyprawa jego natrafiła na błotniste tereny, na których obejście straciła sześć tygodni. экспедиция|его|наткнулась|на|болотистые|территории|на|которых|обход|потеряла|шесть|недель expedition|its|encountered|on|muddy|areas|on|which|detour|lost|six|weeks - Его экспедиция наткнулась на болотистые земли, на которых обход потерял шесть недель. - His expedition encountered marshy areas, where the detour cost them six weeks. Kiedy znów wkroczyła w gąszcz splątanych drzew, musiała siekierami torować sobie drogę. когда|снова|вошла|в|заросли|запутанных|деревьев|ей пришлось|топорами|прокладывать|себе|путь ||||||||сокирами||| when|again|she entered|into|thicket|tangled|trees|she had to|with axes|to clear|for herself|path Когда она снова вошла в заросли переплетенных деревьев, ей пришлось прокладывать себе путь топорами. When they again entered the thicket of tangled trees, they had to clear a path with axes. Wrogo usposobione plemiona krajowców nie dawały podróżnikom spokoju. враждебно|настроенные|племена|местных жителей|не|давали|путешественникам|покоя hostile|disposed|tribes|natives|not|they gave|to travelers|peace Враждебно настроенные племена местных жителей не давали путешественникам покоя. Hostile tribes of locals did not give the travelers any peace. Kennedy polecił użyć broni palnej. Кеннеди|приказал|использовать|оружия|огнестрельного Kennedy|he ordered|to use|weapon|firearm Кеннеди приказал использовать огнестрельное оружие. Kennedy ordered the use of firearms. W walce padło wprawdzie pięciu krajowców, lecz pozostali bez przerwy podążali za wyprawą, oczekując jedynie na odpowiednią chwilę do napaści. в|бою|упало|хотя|пятеро|местных|но|остались|без|перерыва|шли|за|экспедицией|ожидая|только|на|подходящую|момент|для|нападения in|fight|fell|indeed|five|countrymen|but|they remained|without|break|they followed|after|expedition|waiting|only|for|appropriate|moment|to|attack В бою, хотя и пало пятеро соотечественников, остальные без перерыва следовали за экспедицией, ожидая лишь подходящего момента для нападения. In the fight, five locals fell, but the others continuously followed the expedition, waiting only for the right moment to attack. W trzęsawiskach wozy nie nadawały się do przewożenia ładunku, Kennedy porzucił je więc, zapasami objuczając konie. в|трясинах|повозки|не|подходили|себя|для|перевозки|груза|Кеннеди|оставил|их|поэтому|запасами|обременяя|лошадей in|marshes|wagons|not|they were suitable|reflexive particle|for|transporting|cargo|Kennedy|he abandoned|them|so|supplies|loading|horses На трясинах повозки не подходили для перевозки груза, поэтому Кеннеди оставил их, обременив лошадей запасами. In the marshes, the wagons were unsuitable for transporting cargo, so Kennedy abandoned them, loading the supplies onto the horses. Z tego powodu ze znacznym opóźnieniem dotarli do Charlotte Bay, gdzie miał oczekiwać na nich żaglowiec. из|этого|причины|с|значительным|опозданием|прибыли|в|Шарлотт|Бэй|где|должен был|ожидать|на|них|парусник from|this|reason|with|significant|delay|they arrived|to|Charlotte|Bay|where|he was supposed to|to wait|for|them|sailing ship По этой причине они с значительным опозданием прибыли в залив Шарлотт, где на них должен был ожидать парусник. As a result, they arrived at Charlotte Bay with a significant delay, where a sailing ship was supposed to be waiting for them. Tutaj stwierdzili, że statek odpłynął już przed ich przybyciem. здесь|они установили|что|корабль|отплыл|уже|до|их|прибытия here|they found|that|ship|it had already sailed|already|before|their|arrival Здесь они обнаружили, что корабль уже отплыл до их прибытия. Here they found that the ship had already departed before their arrival. Kennedy rozbił obóz. Кеннеди|разбил|лагерь Kennedy|he set up|camp Кеннеди разбил лагерь. Kennedy set up camp. Pozostawiwszy w nim ludzi niezdolnych do dalszego marszu, wraz z czterema towarzyszami udał się w kierunku wyspy Albany, jako ostatecznego celu wyprawy. оставив|в|нем|людей|неспособных|к|дальнейшему|походу|вместе|с|четырьмя|спутниками|отправился|себя|в|направлении|острова|Албани|как|окончательной|цели|экспедиции having left behind|in|it|people|unable|to|further|march|together|with|four|companions|he set out|himself|in|direction|island|Albany|as|ultimate|goal|expedition Оставив в нем людей, неспособных продолжать марш, он вместе с четырьмя товарищами направился к острову Олбани, как к окончательной цели экспедиции. Leaving behind those unable to continue the march, he, along with four companions, headed towards Albany Island, as the final destination of the expedition. W dalszym ciągu prześladowały go niepowodzenia. В|дальнейшем|продолжении|преследовали|его|неудачи In|further|course|they pursued|him|failures Его продолжали преследовать неудачи. He continued to be plagued by failures. Jeden z towarzyszy zabił się przypadkowo, drugi uległ kalectwu, co znów zmusiło trzeciego do pozostania, by się nim opiekować. один|из|спутников|убил|себя|случайно|второй|стал|инвалидностью|что|снова|заставило|третьего|к|оставанию|чтобы|себя|им|заботиться one|of|companions|he accidentally killed|himself|accidentally|the second|he became|disabled|which|again|it forced|the third|to|staying|in order to|himself|him|to take care of Один из товарищей случайно убился, другой стал инвалидом, что снова заставило третьего остаться, чтобы заботиться о нем. One of the companions accidentally killed himself, another became disabled, which again forced the third to stay behind to take care of him. Kennedy z wiernym mu krajowcem, Jackej-Jackeyem, szedł dalej. Кеннеди|с|верным|ему|соотечественником|||шёл|дальше Kennedy|with|faithful|his|countryman|||he walked|further Кеннеди с верным соотечественником, Джекей-Джакеем, шёл дальше. Kennedy, with his loyal countryman Jackey-Jackey, continued on. Przez cały czas nie odstępowali ich krajowcy szukający zemsty, aż w końcu w nierównej walce ciężko ranili Kennedy'ego. на протяжении|всё|время|не|отступали|их|соотечественники|ищущие|мести|пока|в|конце|в|неравной|борьбе|тяжело|ранили|Кеннеди through|whole|time|not|they did not leave|their|countrymen|searching|revenge|until|in|finally|in|uneven|fight|severely|they wounded|Kennedy На протяжении всего времени их не оставляли соотечественники, ищущие мести, пока в конце концов в неравной борьбе тяжело не ранили Кеннеди. All the while, their countrymen seeking revenge did not leave them alone, until finally, in an uneven fight, they severely wounded Kennedy. Umarł, nie osiągnąwszy celu wyprawy. Он умер|не|достигнув|цели|похода he died|not|having reached|goal|expedition Он умер, не достигнув цели экспедиции. He died without achieving the goal of the expedition. Jackey-Jackey pochował go, zabrał pamiętnik i sam ruszył w kierunku wyspy Albany. ||похоронил|его|забрал|дневник|и|сам|отправился|в|направлении|острова|Албани ||he buried|him|he took|diary|and|alone|he set off|in|direction|island|Albany Джакей-Джакей похоронил его, забрал дневник и сам направился к острову Олбани. Jackey-Jackey buried him, took the diary, and set off towards Albany Island. Został spostrzeżony przez kapitana szkunera „Ariel", przepływającego w pobliżu wybrzeża, który też zabrał go na statek. он был|замечен|через|капитана|шхуны|Ариэль|проплывающего|в|близи|берега|который|тоже|он забрал|его|на|корабль he was|noticed|by|the captain|of the schooner|Ariel|passing|in|near|the coast|who|also|took|him|on|the ship Он был замечен капитаном шхуны «Ариэль», проходившим поблизости от берега, который также забрал его на корабль. He was spotted by the captain of the schooner 'Ariel', passing near the coast, who also took him on board. Zaraz pospieszono na ratunek chorym, pozostawionym przez Kennedy'ego uczestnikom wyprawy. сразу|поспешили|на|помощь|больным|оставленным|через|Кеннеди|участникам|экспедиции immediately|they hurried|to|rescue|the sick|left|by|Kennedy|the participants|of the expedition Сразу же поспешили на помощь больным, оставленным участниками экспедиции, которых покинул Кеннеди. Immediately, help was rushed to the sick participants of the expedition, who had been left behind by Kennedy. Niestety, pomoc przybyła zbyt późno, gdyż krajowcy zabili ich. к сожалению|помощь|она пришла|слишком|поздно|так как|местные|они убили|их unfortunately|help|arrived|too|late|because|the locals|they killed|them К сожалению, помощь пришла слишком поздно, так как местные жители убили их. Unfortunately, the help arrived too late, as the locals had killed them. Z dwunastu ludzi powróciło z wyprawy tylko dwóch. из|двенадцати|людей|вернулось|из|экспедиции|только|двоих from|twelve|people|returned|from|expedition|only|two Из двенадцати человек на экспедицию вернулось только двое. Out of twelve people, only two returned from the expedition.

OPÓR KRAJOWCÓW опора|краеведов resistance|of the locals СОПРОТИВЛЕНИЕ СТРАНИЦАМ RESISTANCE OF THE COUNTRYMEN

- To na pewno jest ten słynny skrob! это|на|уверенно|есть|тот|знаменитый|скроб ||||||скрябін This|on|certainly|is|that|famous|skrob - Это, безусловно, тот самый скроб! - This must be the famous scrub! - entuzjazmował się chłopiec. восторгался|себя|мальчик he was enthusiastic|himself|boy - восторгался мальчик. - the boy exclaimed.

Dopiero gdy zmrok wieczoru otulał step, Tomek zjadł z wielkim apetytem kolację, a potem zadowolony wcisnął się w kąt ławki i zasnął niemal natychmiast. только|когда|сумерки|вечера|окутывал|степь|Томек|он съел|с|большим|аппетитом|ужин|а|затем|довольный|он втиснулся|себя|в|угол|скамейки|и|он заснул|почти|сразу only|when|dusk|evening|it enveloped|steppe|Tomek|he ate|with|great|appetite|dinner|and|then|satisfied|he squeezed|himself|in|corner|bench|and|he fell asleep|almost|immediately Только когда вечерняя тьма окутала степь, Томек с большим аппетитом поел ужин, а затем, довольный, втиснулся в угол скамейки и почти сразу заснул. Only when the evening darkness enveloped the steppe did Tomek eat dinner with great appetite, and then, satisfied, he squeezed into the corner of the bench and fell asleep almost immediately. Następnego dnia prawie wcale nie odchodził od okna. следующего|дня|почти|совсем|не|отходил|от|окна the next|day|almost|at all|not|he did not leave|from|window На следующий день он почти не отходил от окна. The next day he hardly left the window. Błyszczącymi z podniecenia oczyma wpatrywał się w szerokie pasy sawannów porosłych kępkami niskich drzew, to znów zachwycał się budzącym uczucie strachu suchym, ciernistym skrobem, który przeważał w tej bezwodnej okolicy. сверкающими|от|волнения|глазами|уставился|себя|в|широкие|полосы|саванн|поросших|комками|низких|деревьев|то|снова|восхищался|себя|вызывающим|чувство|страха|сухим|колючим|скробом|который|преобладал|в|этой|безводной|местности shining|with|excitement|eyes|he gazed|at|into|wide|stripes|savannas|covered|clumps|low|trees|then|again|he admired|at|evoking|feeling|fear|dry|thorny|scrub|which|it predominated|in|this|waterless|area С блестящими от волнения глазами он вглядывался в широкие полосы саванн, поросших кущами низких деревьев, то восхищаясь вызывающим страх сухим, колючим скребком, который преобладал в этой безводной местности. With eyes shining with excitement, he gazed at the wide stripes of savannahs covered with clumps of low trees, and then he marveled at the dry, thorny scrub that dominated this waterless area, evoking a sense of fear. Zdołał nawet wypatrzeć w pobliżu toru kolejowego sławne drzewo butelkowe, o pniu rozszerzonym w kształcie flaszki. ему удалось|даже|разглядеть|в|близи|железнодорожного пути|железнодорожного|знаменитое|дерево|бутылочное|с|стволом|расширенным|в|форме|бутылки he managed|even|to spot|near|vicinity|track|railway|famous|tree|bottle|with|trunk|widened|in|shape|bottle Ему даже удалось разглядеть вблизи железнодорожного пути знаменитое бутылочное дерево с расширенным стволом в форме бутылки. He even managed to spot the famous bottle tree near the railway track, with a trunk widened in the shape of a flask. Bentley nie omieszkał skorzystać z okazji, by wyjaśnić, że gromadząca się w otworach pnia i nie wysychająca nawet podczas długotrwałej suszy woda często ratowała życie podróżnikom zabłąkanym w suchym jak pieprz pustkowiu. Бентли|не|упустил|воспользоваться|с|возможности|чтобы|объяснить|что|собирающаяся|себя|в|отверстиях|ствола|и|не|высыхающая|даже|во время|длительной|засухи|вода|часто|спасала|жизнь|путешественникам|заблудившимся|в|сухом|как|перец|пустыне Bentley|not|he did not hesitate|to take advantage|of|opportunity|to|to explain|that|accumulating|in|in|holes|trunk|and|not|drying|even|during|prolonged|drought|water|often|it saved|life|travelers|lost|in|dry|as|pepper|wilderness Бентли не упустил возможности объяснить, что вода, собирающаяся в отверстиях ствола и не высыхающая даже во время длительной засухи, часто спасала жизнь путешественникам, заблудившимся в сухом, как перец, пустынном крае. Bentley did not miss the opportunity to explain that the water accumulating in the holes of the trunk, which did not dry up even during prolonged droughts, often saved the lives of travelers lost in the pepper-dry wilderness. Nie mniejsze zaciekawienie wzbudził w Tomku inny okaz flory australijskiej. не|меньшее|любопытство|вызвал|в|Томке|другой|экземпляр|флоры|австралийской not|smaller|curiosity|he aroused|in|Tomek|another|specimen|flora|Australian Не меньшее любопытство вызвал у Томека другой экземпляр австралийской флоры. Another specimen of Australian flora aroused no less curiosity in Tomek. Było to drzewo trawiaste o grubym i na kilka metrów wysokim pniu, z którego zwieszały się wąskie, długie. было|это|дерево|травянистое|с|толстым|и|на|несколько|метров|высоким|стволе|с|которого|свисали|себя|узкие|длинные it was|that|tree|grass-like|with|thick|and|to|several|meters|tall|trunk|from|which|they hung|themselves|narrow|long Это было травянистое дерево с толстым стволом высотой несколько метров, с которого свисали узкие, длинные. It was a grass tree with a thick trunk several meters high, from which narrow, long. ostre jak noże liście. острые|как|ножи|листья sharp|as|knives|leaves острые как ножи листья. sharp as knives leaves hung down. Spomiędzy nich wyrastał w górę podłużny człon spowity białym kwieciem o kształcie gwiazd. Среди|них|вырастал|в|вверх|продолговатый|член|окутанный|белым|цветом|с|формой|звезд from among|them|it grew up|in|up|elongated|segment|wrapped|white|flower|with|shape|stars Из них вырастал вверх продолговатый член, обвитый белыми цветами в форме звезд. From among them, a long segment wrapped in white flowers shaped like stars grew upwards. Drzewa trawiaste, jako nadzwyczaj odporne na suszę, krzewiły się nawet w skalisto-pustynnej głębi kontynentu. деревья|травянистые|как|чрезвычайно|устойчивые|на|засуху|разрастались|себя|даже|в|||глубине|континента trees|grassy|as|extraordinarily|resistant|to|drought|they spread|reflexive particle|even|in|||depths|of the continent Травянистые деревья, как чрезвычайно устойчивые к засухе, разрастались даже в скалисто-пустынной глубине континента. Grass trees, being exceptionally drought-resistant, thrived even in the rocky-desert depths of the continent. Z każdą godziną pociąg coraz bardziej oddalał się na północ. с|каждым|часом|поезд|все|более|удалялся|себя|на|север with|every|hour|train|more and more|more|it was distancing|reflexive particle|to|north С каждым часом поезд все больше удалялся на север. With each passing hour, the train moved further north. Teraz od czasu do czasu ukazywały się na zachodnim horyzoncie sinawe pasma wzgórz. теперь|от|времени|до|времени|появлялись|себя|на|западном|горизонте|синеватые|полосы|холмов now|from|time|to|time|they appeared|reflexive particle|on|western|horizon|bluish|bands|of hills Теперь время от времени на западном горизонте появлялись синеватые полосы холмов. Now, from time to time, bluish ridges of hills appeared on the western horizon. W niektórych miejscach obszary skrobu urywały się na piaszczystych wydmach. в|некоторых|местах|области|скреба|обрывались|себя|на|песчаных|дюнах in|some|places|areas|scrub|they ended|reflexive particle|on|sandy|dunes В некоторых местах области скрёба обрывались на песчаных дюнах. In some places, the scrub areas abruptly ended at sandy dunes. Wszędzie panowały: martwota, cisza i spiekota... Tuż przed zmierzchem za oknami pociągu rozpostarł się szeroki step, pokryty wyblakłą od słońca trawą. повсюду|царили|мертвая тишина|тишина|и|зной|сразу|перед|сумерками|за|окнами|поезда|развернулся|себя|широкий|степь|покрытый|выцветшей|от|солнца|травой everywhere|prevailed|lifelessness|silence|and|heat|just|before|dusk|behind|windows|train|spread|itself|wide|steppe|covered|faded|from|sun|grass Везде царили: мертвенность, тишина и зной... Непосредственно перед сумерками за окнами поезда раскинулся широкий степ, покрытый выгоревшей на солнце травой. Everywhere there was: lifelessness, silence, and heat... Just before dusk, a wide steppe spread out outside the train windows, covered with sun-faded grass.

- Przeważnie stanowi ją dwóch telegrafistów i czterech mechaników. обычно|составляет|её|двух|телеграфистов|и|четырёх|механиков usually|it constitutes|it|two|telegraphers|and|four|mechanics - Обычно это два телеграфиста и четыре механика. - It usually consists of two telegraph operators and four mechanics. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń z obydwóch posterunków, między którymi nastąpiło przerwanie linii, wyruszają natychmiast mechanicy z instrumentami i materiałem koniecznym do naprawy. в|случае|обнаружения|повреждений|с|обоих|постов|между|которыми|произошло|прерывание|линии|отправляются|немедленно|механики|с|инструментами|и|материалом|необходимым|для|ремонта In|case|of detecting|damages|from|both|stations|between|which|it occurred|interruption|line|they set out|immediately|mechanics|with|instruments|and|material|necessary|for|repair В случае обнаружения повреждений с обеих станций, между которыми произошло прерывание линии, механики немедленно выезжают с инструментами и материалами, необходимыми для ремонта. In the event of damage being detected from both stations, between which the line has been interrupted, mechanics immediately set out with the instruments and materials necessary for the repair. Sprawdzają linię tak długo, aż jedna z ekip odnajdzie i usunie uszkodzenie. проверяют|линию|так|долго|пока|одна|из|команд|найдёт|и|устранит|повреждение they check|line|so|long|until|one|of|teams|finds|and|removes|damage Они проверяют линию до тех пор, пока одна из команд не найдет и не устранит повреждение. They check the line until one of the teams finds and removes the damage. Wiadomość o naprawieniu linii telegrafu podawana jest drugiej ekipie, po czym powracają one natychmiast do swoich posterunków nawet się nie spotykając. сообщение|о|ремонте|линии|телеграфа|передаётся|является|второй|команде|после|чем|возвращаются|они|немедленно|к|своим|постам|даже|не||встречаясь message|about|repairing|line|telegraph|it is communicated|is|second|team|after|after which|they return|they|immediately|to|their|stations|even|themselves|not|meeting Сообщение о восстановлении линии телеграфа передается второй команде, после чего они немедленно возвращаются на свои посты, даже не встречаясь. The message about the repair of the telegraph line is communicated to the second team, after which they immediately return to their stations without even meeting.

- Obdarza się je często tą nazwą, ponieważ Centralną Australię pokrywa bezwodna, niegościnna dla ludzi i zwierząt pustynia. наделяют|себя|их|часто|этим|названием|потому что|Центральную|Австралию|покрывает|безводная|негостеприимная|для|людей|и|животных|пустыня one bestows|oneself|them|often|that|name|because|Central|Australia|it covers|waterless|inhospitable|for|people|and|animals|desert - Часто называют так, потому что Центральную Австралию покрывает безводная, негостеприимная для людей и животных пустыня. - It is often referred to by this name because Central Australia is covered by an arid, inhospitable desert for both people and animals. W okolicy jeziora Eyre nawet ptaki pojawiają się bardzo rzadko. В|окрестностях|озера|Эйр|даже|птицы|||очень|редко in|vicinity|lake|Eyre|even|birds|||very|rarely В окрестностях озера Эйр даже птицы появляются очень редко. In the vicinity of Lake Eyre, even birds appear very rarely. Opowiadałem ci przecież, o olbrzymich trudnościach, jakie napotykali podczas swych wypraw badawczych Sturt i Stuart. я рассказывал|тебе|ведь|о|огромных|трудностях|которые|они сталкивались|во время|своих|экспедиций|исследовательских|Стюарт|и|Стюарт I told|you|indeed|about|enormous|difficulties|that|they encountered|during|their|expeditions|research|Sturt|and|Stuart Я же рассказывал тебе о гигантских трудностях, с которыми сталкивались во время своих исследовательских экспедиций Стурт и Стюарт. I told you about the enormous difficulties that Sturt and Stuart encountered during their research expeditions.

- Przypominam sobie, że rozpoczęta w 1878 roku, a więc już w sześć lat po założeniu telegrafu, budowa linii kolejowej, która również miała przeciąć kontynent z południa na północ, zetknęła się z tymi samymi trudnościami - dodał Wilmowski. - Я помню, что начатое в 1878 году, то есть уже через шесть лет после основания телеграфа, строительство железной дороги, которая также должна была пересечь континент с юга на север, столкнулось с теми же трудностями, - добавил Вилмовский. - I remember that the construction of the railway line, which was started in 1878, just six years after the telegraph was established, faced the same difficulties - added Wilmowski.

- I do dzisiejszego dnia nie ukończono całkowicie jej budowy, bowiem tor wiodący z południa urywa się w Alice Springs, a na północy kończy się w Daly Waters. - И до сегодняшнего дня ее строительство не завершено, так как путь, идущий с юга, обрывается в Элис-Спрингс, а на севере заканчивается в Дейли Уотерс. - And to this day, its construction has not been completely finished, as the track leading from the south ends in Alice Springs, and in the north, it terminates in Daly Waters. Obydwie te stacje oddziela pas pustyni długości ośmiuset kilometrów - dokończył Bentley. Обе эти станции разделяет полоса пустыни длиной восемьсот километров, - закончил Бентли. These two stations are separated by a stretch of desert eight hundred kilometers long - Bentley concluded. - Taniej nawet kosztuje położenie nowego toru niż odkopanie starego, zasypanego przez piach niesiony przez burze. дешевле|даже|стоит|укладка|нового|пути|чем|откопка|старого|засыпанного|песком|песок|уносимый|бурями|штормы cheaper|even|it costs|laying|new|track|than|digging up|old|buried|by|sand|carried|by|storms - Даже укладка нового пути стоит дешевле, чем раскопка старого, засыпанного песком, принесенным бурями. - It is even cheaper to lay a new track than to dig up the old one, buried by sand carried by storms.

ai_request(all=156 err=0.64%) translation(all=310 err=0.00%) cwt(all=3380 err=4.35%) ru:B7ebVoGS: en:B7ebVoGS:250519 openai.2025-02-07 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=6.2 PAR_CWT:B7ebVoGS=8.44 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=4.69 PAR_CWT:B7ebVoGS=5.92