Start learning this lesson now

Iranian Identity- Podcast, هویت ایرانی (3)

هویت ایرانی (3)

در این دوره نام ایران به ندرت در آثار مکتوب به کار می‌رود و قومیت گرایی ایرانی جای خود را به جهان وطنی اسلامی می‌دهد.

در آثار اکثر شاعران این دوران هم اشارات بسیار ناچیزی به ایران می‌شود اما به وفور از فرهنگ و اسطوره‌های ایرانی در این آثار استفاده شده.

حتی نظامی که داستان‌های عشقی ایران پیش از اسلام را به شیوایی نقل کرده، دین زرتشتی را نمی‌پسندد.

تعصب مذهبی باعث شده بود که برخی شاعران هویت ایرانی را که ریشه در دوران پیش از اسلام داشت مورد حمله قرار دهند و اساطیر ایرانی را مسخره کنند.

در واقع در دوران سلجوقیان و حاکمان ترک‌تبار در ایران وجه سوم هویت ایرانی یعنی وجه قومی هم با تهدید مواجه شد.

با این همه در همین دوران بود که زبان و ادبیات فارسی نه تنها به عنوان یک زبان ادبی بلکه به عنوان زبانی رسمی و حکومتی گسترش پیدا کرد.

با استیلای مغول بر ایران مرحله پنجم بازسازی و تحول هویت ایرانی آغاز شد.

هلاکوخان در سال 637 شمسی با شکست آخرین خلیفه عباسی ، به دوره استیلای تعصب سنی در ایران پایان داد و آغازگر دوران تساهل ایلخانان شد.

هویت ایرانی از اینجا به بعد ادامه راهی را رفت که با روی کار آمدن ترکان متروک شده بود و ایران دوباره به معنای کشور ظهور پیدا کرد.

ایلخانان با استقلال از حکومت مغولان حکمرانی می‌کردند و وزارت در اختیار ایرانیان بود.

این‌ها به مرور جذب فرهنگ ایرانی شدند و به گسترش فرهنگ ایرانی کمک کردند.

نویسندگان، مورخان و جغرافی‌دانان ایرانی از فضای بوجود آمده استفاده کردند تا هویت تاریخی و جغرافیایی ایران را مشخص کنند.

تاریخ‌نگاران برجسته این دوران بارها به ایران و ایران زمین به عنوان مفهومی تاریخی متعلق به دوران ساسانیان و قلمرو پادشاهی ایلخانان اشاره کرده‌اند.

از مهم‌ترین آثاری که به جغرافیای ایران پرداخته کتاب نُزهه القلوب حمدالله مستوفی است که در قرن هشتم نوشته شده.

نکته مهم در این تاریخ‌نگاری ترتیب و تنظیم پادشاهی هر سلسله بود که احساس تداوم تاریخ سنتی ایران را القا می‌کرد.

نکته مهم درباره این دو تاریخ، پرداختن آن‌ها انحصارا به تاریخ ایران است، حتی مستوفی وقتی از خلفا صحبت می‌کند به پادشاهی آن‌ها در ایران توجه دارد نه پادشاهی آن‌ها بر ممالک اسلامی.

به زعم نویسنده اهمیت و نفوذ بیضاوی و مستوفی را باید از تعداد ارجاعاتی که در قرون بعدی به این کتاب‌ها شده سنجید و همچنین تعداد دست‌نویسی‌هایی که از این آثار باقی مانده بود.

اما با به قدرت رسیدن صفویان مفهوم ایران علاوه بر مشخصات فرهنگی، قومی، زبانی و سرزمینی، دارای هویت مستقل مذهبی هم شد و مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور در ایران رواج پیدا کرد.

همزمانی رشد مذهب شیعه در ایران و رشد امپراتوری سنی مذهب عثمانی باعث شد که شیعه تبدیل به یکی از مشخصه‌های هویت ایرانی شود.

در این دوران مفهوم وطن نزد ایرانی‌ها دیگر فقط به زادگاه یا جهان اسلام اطلاق نمی‌شد بلکه مفهوم وطن برای اشاره به کشور ایران به کار گرفته می‌شد.

در این بین قضیه بی‌بی شهربانو از همه تلاش‌های صفویان جالب‌تر است.

قدیمی‌ترین اثری که این ادعا را مطرح کرده کتاب تاریخ یعقوبی از آثار قرن سوم هجری است.

من لینک مقاله مری بویس را با ترجمه دکتر حمید احمدی در توضیحات همین قسمت قرار می‌دهم.

طبق این اسطوره خاندان پیغمبر به دودمان ساسانی پیوند داده شده و فرّه ایزدی پادشاهان ساسانی به امامان انتقال داده می‌شود.

به این ترتیب ایرانی‌ها می‌توانستند امامان شیعه را از نسل خودشان بدانند و این کمک می‌کرد تا هویت ایرانی را راحت‌تر به مذهب شیعه پیوند بزنند.

تا اینجا از شش مرحله ظهور و رشد هویت ایرانی صحبت شد، مرحله اول در دوران ساسانی بود که هویت ایرانی ویژگی‌های سیاسی، فرهنگی، قومی، زبانی و دینی داشت.

یعنی ایرانی بودن، به معنای ساکن سرزمین‌های ایران بودن، دین و زبانی مشترک داشتن و از تاریخ و اسطوره‌های فرهنگی مشخصی بهره داشتن بود.

بعد از ظهور اسلام تا دو قرن اولیه ایرانی بودن فقط به معنای زبان و فرهنگی مشترک داشتن بود.

با توجه به تمامی مواردی که گفته شد ایران با آگاهی نسبت به هویت خود پا به قرن نوزدهم که عصر ملت‌سازی و ناسیونالیسم بود گذاشت.

با شرحی که تا اینجا داده شد، ایران از جمله چند ملتی بود که از ریشه تاریخی عمیقی برخوردار بود و با بازسازی مداوم هویت پیشامدرنش با عصر ناسیونالیسم روبرو شد.

به همین دلیل ناسیونالیسم در راستای تقویت هویت ملی پیشامدرن حرکت کرد و ایرانی‌ها با توجه به ذخیره تاریخیشان درصدد ساخت یک هویت ملی ایرانی مدرن برآمدند.

واژه ملت یا Nation از کلمه لاتین ناسیون به معنای گروهی که بخاطر تولد یا محل سکونت با هم ارتباط دارند گرفته شده است.

در زبان فارسی واژه ملت از قرن نوزدهم به عنوان برابرنهاد ناسیون رایج شد.

اما ملت دو معنای متفاوت داشت، از یک طرف به جماعات مذهبی اشاره داشت مثل ملت مسلمان یا ملت یهود و از طرف دیگر کاربردی ملی داشت مثل ملت ایران.

همچنین واژه‌هایی مثل وطن یا میهن که در دوران مدرن به سرزمین ملی تعبیر شدند در قدیم بیشتر به محل تولد و زندگی فرد اشاره داشتند.

واژه کشور هم در تاریخ سنتی ایران به قلمرو پادشاهی اطلاق می‌شد.

با جنبش‌های روز افزون اصلاحی واژه‌هایی مثل وطن‌پرستی یا معادل فارسی آن میهن‌پرستی، خاک و ناسیونالیسم ایرانی رایج شده و شهروندی به جای رعایا به کار گرفته شد.

در کنار این‌ها گسترش مطبوعات و آموزش و سواد مردم باعث شد که عده بیشتری با اندیشه‌های سیاسی مدرن ملت و ناسیونالیسم آشنا شوند و آرام آرام راه برای ایجاد طبقه روشنفکر باز شود.

یکی از دلایلی که در آن سال‌ها به ناسیونالیسم توجه ویژه‌ای می‌شد موقعیت تاسف بار ایران بود، ایران دوبار از روس شکست خورده بود و درگیر قحطی و همه‌گیری وبا و طاعون بود.

در چنین وضعیتی تخیل یک گذشته باشکوه می‌توانست از لحاظ روانی کمک کننده باشد.

نگاهی که غالبا به گذشته پیش از اسلام می‌شد از همین جا نشات می‌گرفت.

آن‌ها حاکمان فعلی یعنی پادشاهان و روحانیون را مقصر می‌دانستند و رهایی ایران از شر مشکلات را از طریق رهایی از گذشته اسلامی یعنی رهایی از دین اسلام و پیروی از تمدن غرب می‌دانستند.

هویت ایرانی (3) kimlik|İran identity|Iranian identidad iraní (3) Identité iranienne (3) Iraanse identiteit (3) Irańska tożsamość (3) Identidade iraniana (3) Иранская идентичность (3) Iransk identitet (3) İran kimliği (3) Iranian Identity (3)

در این دوره نام ایران به ندرت در آثار مکتوب به کار می‌رود و قومیت گرایی ایرانی جای خود را به جهان وطنی اسلامی می‌دهد. -de|bu|dönem|isim|İran|-e|nadiren|-de|eserler|yazılı|-e|iş|||ve|etnik kimlik|eğilimi|İran||||||vatanperverliği||verir| in|this|period|name|Iran|to|rarely|in|works|written|to|work|||and|ethnicity|-ism|Iranian|place|self|(object marker)|to|world|cosmopolitan|Islamic|| Bu dönemde İran adı nadiren yazılı eserlerde geçmektedir ve İran milliyetçiliği yerini İslam kozmopolitizmine bırakmaktadır. During this period, the name Iran is rarely used in written works, and Iranian nationalism gives way to Islamic cosmopolitanism.

در آثار اکثر شاعران این دوران هم اشارات بسیار ناچیزی به ایران می‌شود اما به وفور از فرهنگ و اسطوره‌های ایرانی در این آثار استفاده شده. -de|eserler|çoğu|şairler|bu|dönem|de|işaretler|çok||-e|İran|||ama|-e|bolca||||||İran||||| in|works|most|poets|this|era|also|references|very|little|to|Iran|||but|to|abundance|from|culture|and|||Iranian|in|these|works|use|has been Bu dönemin çoğu şairinin eserlerinde İran'a çok az atıfta bulunulmakta, ancak bu eserlerde İran kültürü ve mitolojisinden bolca yararlanılmaktadır. In the works of most poets of this era, there are very few references to Iran, but Iranian culture and myths are abundantly utilized in these works.

تنها دو شاعر یعنی خاقانی و نظامی به ایران اشاره دارند، شاعرانی دیگر چون سعدی و حافظ که امروزه هم بسیار پر اقبالند بجز استفاده و بیان اسطوره‌ها و افسانه‌های ایرانی و همچنین آرمان‌ها، ارزش‌ها و عادات و رسوم ایرانی به ایران به معنای قومیت نمی‌پردازند. ||||Hağani||Nizami|-e|İran|işaret|sahipler||||Saadi||Hafız||||||uğurlu|dışında||||||||||||||||||||||||||| only|two|poet|namely|Khaqani|and|Nizami|to|Iran|reference|they have|poets|other|such as|Saadi|and|Hafez|who|today|also|very|popular|they are|except|use|and|expression|||and|||Iranian|and|also|||||and|habits|and|customs|Iranian|to|Iran|to|meaning|ethnicity||they deal with Sadece iki şair, yani Hâkânî ve Nizâmî İran'a atıfta bulunmaktadır; günümüzde de oldukça popüler olan diğer şairler, Sa'dî ve Hâfız gibi, İran'ı milliyet anlamında ele almamakta, yalnızca İran mitolojileri ve efsanelerinin yanı sıra idealleri, değerleri ve geleneklerini ifade etmektedir. Only two poets, Khaghani and Nizami, refer to Iran; other poets like Saadi and Hafez, who are still very popular today, do not address Iran in the sense of nationalism, apart from using and expressing Iranian myths and legends, as well as ideals, values, and Iranian customs and traditions.

حتی نظامی که داستان‌های عشقی ایران پیش از اسلام را به شیوایی نقل کرده، دین زرتشتی را نمی‌پسندد. even|the military|that|||romantic|Iran|before|of|Islam|(object marker)|to|fluency|narrating|having done|religion|Zoroastrian|(object marker)||likes Hatta İran'ın İslam öncesi aşk hikayelerini akıcı bir şekilde anlatan yazar, Zerdüşt dinini beğenmez. Even the regime that eloquently narrated the love stories of Iran before Islam does not favor Zoroastrianism.

تعصب مذهبی باعث شده بود که برخی شاعران هویت ایرانی را که ریشه در دوران پیش از اسلام داشت مورد حمله قرار دهند و اساطیر ایرانی را مسخره کنند. tutku||neden olmuştu|||||||||||||||||||||||||alay etmek| fanaticism|religious|caused|having become|was|that|some|poets|identity|Iranian|(object marker)|that|root|in|era|before|of|Islam|had|(object marker)|attack|placed|they give|and|myths|Iranian|(object marker)|ridicule|they do Dini taassup, bazı şairlerin İslam öncesi kökleri olan İran kimliğine saldırmasına ve İran mitolojilerini alaya almasına neden olmuştu. Religious fanaticism had led some poets to attack the Iranian identity, which has roots in the pre-Islamic era, and to mock Iranian myths.

در واقع در دوران سلجوقیان و حاکمان ترک‌تبار در ایران وجه سوم هویت ایرانی یعنی وجه قومی هم با تهدید مواجه شد. ||||Selçuklular|||Türk|türkünce|||||||||etnik||||| in|fact|in|era|Seljuks|and|rulers|||in|Iran|aspect|third|identity|Iranian|meaning|aspect|ethnic|also|with|threat|faced|became Gerçekten de Selçuklular döneminde ve İran'daki Türk kökenli yöneticiler döneminde, İran kimliğinin üçüncü yüzü yani etnik kimlik de tehdit altına girdi. In fact, during the Seljuk period and the rule of Turkic leaders in Iran, the third aspect of Iranian identity, namely the ethnic aspect, also faced threats.

با این همه در همین دوران بود که زبان و ادبیات فارسی نه تنها به عنوان یک زبان ادبی بلکه به عنوان زبانی رسمی و حکومتی گسترش پیدا کرد. |||||||||||||||||||ama||||||||| with|this|all|in|same|era|was|that|language|and|literature|Persian|not|only|as|title|a|language|literary|but also|as|title|language|official|and|governmental|expansion|found|did Yine de bu dönemde Farsça dili ve edebiyatı sadece bir edebi dil olarak değil, aynı zamanda resmi ve hükümet dili olarak da yaygınlaştı. Nevertheless, it was during this period that the Persian language and literature expanded not only as a literary language but also as an official and governmental language.

هویت ایرانی از اینجا به بعد ادامه راهی را رفت که با روی کار آمدن ترکان متروک شده بود و ایران دوباره به معنای کشور ظهور پیدا کرد. kimlik|İranlı|den|buradan|e|sonra|devam|yol|ı|gitti|ki|ile|yüz|iş||Türkler|terkedilmiş|olmuş|dı|ve|İran|yeniden|e|anlam|ülke|ortaya çıkma|bulma|yaptı identity|Iranian|from|here|to|after|continuation|path|the|went|that|with|rise|work|coming|Turks|abandoned|become|was|and|Iran|again|to|meaning|country|emergence|found|made İran kimliği buradan itibaren, Türklerin iktidara gelmesiyle kesilen bir yolu yeniden takip etmeye başladı ve İran tekrar bir ülke anlamında ortaya çıktı. From this point on, Iranian identity followed a path that had been abandoned with the rise of the Turks, and Iran re-emerged in the sense of a country.

ایلخانان با استقلال از حکومت مغولان حکمرانی می‌کردند و وزارت در اختیار ایرانیان بود. İlhanlar|ile|bağımsızlık|dan|hükümet|Moğollar|yönetim|||ve|bakanlık|de|kontrol|İranlılar|dı Ilkhanids|with|independence|from|rule|Mongols|governance|||and|ministry|in|control|Iranians|was İlhanlılar, Moğol hükümetinden bağımsız olarak yönetim sağlıyorlardı ve bakanlık İranlıların elindeydi. The Ilkhanate ruled independently from the Mongol government, and the ministry was in the hands of Iranians.

این‌ها به مرور جذب فرهنگ ایرانی شدند و به گسترش فرهنگ ایرانی کمک کردند. ||to|gradually|absorbed|culture|Iranian|they became|and|to|expansion|culture|Iranian|help|they did Bunlar zamanla İran kültürüne entegre oldular ve İran kültürünün yayılmasına yardımcı oldular. They gradually absorbed Iranian culture and helped to spread Iranian culture.

نویسندگان، مورخان و جغرافی‌دانان ایرانی از فضای بوجود آمده استفاده کردند تا هویت تاریخی و جغرافیایی ایران را مشخص کنند. |||coğrafya|bilginciler||||||||||||||(ı)|belirlemek|belirlemek writers|historians|and||geographers|Iranian|from|space|created|come|use|they did|to|identity|historical|and|geographical|Iran|the|determine| İranlı yazarlar, tarihçiler ve coğrafyacılar oluşan ortamdan yararlanarak İran'ın tarihi ve coğrafi kimliğini belirlediler. Iranian writers, historians, and geographers took advantage of the created space to define Iran's historical and geographical identity.

یکی از عواملی که به بازسازی هویت ایرانی در این دوره کمک کرد سرزمین‌هایی بود که ایلخانان تصرف کرده بودند که تقریبا برابر بود با سرزمین‌های ساسانی و از آنجا که ملاک اصلی هویت ایرانی از آغاز دوران اسلامی بر مبنای سرزمین بود نه خون یا تعلق به طوایف گوناگون، ایلخانان هم بخاطر تولد در ایران خودشان را ایرانی می‌دانستند. ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||temel|vatan|||||aitlik||boylar|||||tarih||||||| one|of|factors|that|to|reconstruction|identity|Iranian|in|this|period|help|it did|land||it was||Ilkhanids|conquered|||||||||||||||criterion|||Iranian||||||the basis of||||||belonging||tribes|||||||||||| Bu dönemde İran kimliğinin yeniden inşasına yardımcı olan faktörlerden biri, İlhanlıların fethettiği topraklardı ki bu topraklar, Sasanilerle neredeyse eşdeğerdi ve İslam döneminin başından itibaren İran kimliğinin ana ölçütü toprak olduğundan, kan veya farklı kabilelere ait olma değil, İlhanlılar da İran'da doğdukları için kendilerini İranlı olarak görüyorlardı. One of the factors that helped reconstruct Iranian identity during this period was the territories conquered by the Ilkhanids, which were almost equivalent to the Sasanian lands, and since the main criterion for Iranian identity from the beginning of the Islamic era was based on land rather than blood or belonging to various tribes, the Ilkhanids considered themselves Iranian because they were born in Iran.

عامل دوم در رشد و احیای هویت ایرانی، رشد تاریخ‌نگاری جهانی بود، مغولان با فتح سرزمین‌های مختلف با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مختلفی آشنا شدند و از آن‌جا که بسیار در این زمینه کنجکاو بودند، مورخان را تشویق می‌کردند تا دامنه تاریخ‌نگاری‌اشان را به مناطق گوناگون جهان گسترش بدهند. faktör|||büyüme|||||||||||||||farklı||||||||||||||||||||meraklı|||||||||||||||||| factor|second|in|growth|and|revival|identity|Iranian|growth|||global|it was|Mongols|with|conquest|||various|with|||and|customs|and|traditions||familiar|they became|and|since|||that|very|in|this|field|curious|they were|historians|the|encourage|||to|scope|||they|the|to|regions|various|world|expand|they did İran kimliğinin gelişiminde ve yeniden canlanmasında ikinci faktör, evrensel tarih yazımının büyümesiydi; Moğollar, farklı kültürler ve geleneklerle tanışarak çeşitli toprakları fethettiler ve bu alanda oldukça meraklı olduklarından, tarihçileri tarih yazımını dünyanın farklı bölgelerine yaymaları için teşvik ediyorlardı. The second factor in the growth and revival of Iranian identity was the rise of global historiography; the Mongols, by conquering various lands, became acquainted with different cultures and customs, and since they were very curious in this regard, they encouraged historians to expand their historiography to various regions of the world.

تاریخ‌نگاران برجسته این دوران بارها به ایران و ایران زمین به عنوان مفهومی تاریخی متعلق به دوران ساسانیان و قلمرو پادشاهی ایلخانان اشاره کرده‌اند. ||önde gelen|bu|dönem|defalarca|-e|İran|ve|İran|toprak|-e|unvan|kavram|tarihi|ait|-e|dönem|Sasani|ve|toprak|krallık|İlhan|işaret|| |historians|prominent|this|era|many times|to|Iran|and|Iran|land|as|title|concept|historical|belonging|to|era|Sassanids|and|realm|royal|Ilkhanids|reference|| Bu dönemin önde gelen tarihçileri, İran ve İran topraklarını Sasaniler dönemine ve İlhanlılar krallığına ait tarihi bir kavram olarak sıkça anmışlardır. Prominent historians of this era have repeatedly referred to Iran and the Iranian land as a historical concept belonging to the Sasanian period and the realm of the Ilkhanate.

این تاریخ‌نگاری در دوران تیموریان هم ادامه پیدا می‌کند و از مجموعه مکاتباتی که بین شاهان و فرانروایان ایران و شاهان همسایه شده است می‌شود اشارات بسیار زیادی که به ایران، ایران زمین، کشور ایران، شاهنشاه ایران و مواردی از این دست شده را دید. bu|||-de|dönem|Timur|||bulmak|||ve|-den|koleksiyon|yazışmalar|ki|arasında|krallar|ve|hükümdarlar|İran|ve|krallar|komşu|oldu|-dir|||işaretler||sayıda|ki|-e|İran|İran|toprak|ülke|İran|şah|İran|ve|durumlar|-den|bu|el|oldu|-i|görmek this|||in|era|Timurids|also|continuation||||and|from|collection|correspondences|that|between|kings|and|governors|Iran|and|kings|neighboring|occurred|it is|||references|very|many|that|to|Iran|Iran|land|country|Iran|emperor|Iran|and|cases|of|this|kind|occurred|it|I saw Bu tarih yazımı, Timur döneminde de devam etmekte ve İran kralları ile komşu krallar arasında yapılan yazışmalardan, İran, İran toprakları, İran ülkesi, İran şahı gibi konulara çok sayıda atıf yapılmaktadır. This historiography continues during the Timurid period, and from the collection of correspondences between the kings and governors of Iran and neighboring kings, one can see numerous references to Iran, Iranian land, the country of Iran, the Shahanshah of Iran, and similar terms.

از مهم‌ترین آثاری که به جغرافیای ایران پرداخته کتاب نُزهه القلوب حمدالله مستوفی است که در قرن هشتم نوشته شده. -den|||eserler|ki|-e|coğrafya|İran|ele alınmış|kitap|Nuzhat|kalplerin|Hamdullah|Mustafi|-dir|ki|-de|yüzyıl|sekizinci|yazılmış| of|||works|that|to|geography|Iran|dealt|book|Nuzhat|hearts|Hamdallah|Mostowfi|it is|that|in|century|eighth|written|it was İran coğrafyasını ele alan en önemli eserlerden biri, 8. yüzyılda yazılmış Hamedullah Mustaufi'nin Nüzhetü'l-Kulub adlı kitabıdır. One of the most important works that addresses the geography of Iran is the book Nuzhat al-Qulub by Hamdallah Mustawfi, which was written in the eighth century.

مستوفی در این کتاب حدود ایران، استان‌ها، راه‌ها، کوه‌ها، معادن، رودها، دریاها و دریاچه‌های ایران را معرفی می‌کند و از این طریق تصویر واضحی از جغرافیای ایران زمین به دست می‌دهد و مکان‌های جغرافیایی ایران که تا پیش از این در قالب مکان‌های جغرافیایی ممالک اسلامی ثبت شده بود را بخشی از جغرافیای ایران معرفی می‌کند. Mustafi|-de|bu|kitap|sınırlar|İran|||||||madenler||||||İran|-i|tanıtma||||-den|bu|yol|görüntü||||İran|toprak||||||||||||||||şablon||||ülkeler|||||||||||| Mostowfi|in|this|book|borders|Iran|||||||mines|rivers|seas|and|||Iran|it|introduced|||and|from|this|way|image|clear|of|geography|Iran|land|to|hand|||and|||geographical|Iran|that|until|before|from|this|in|framework|||geographical|countries|Islamic|recorded|it was|it was|it|part|of|geography|Iran|introduced|| Mustaufi, bu kitapta İran'ın sınırlarını, eyaletlerini, yollarını, dağlarını, madenlerini, nehirlerini, denizlerini ve göllerini tanıtarak, İran topraklarının coğrafyası hakkında net bir resim sunmakta ve daha önce İslam ülkelerinin coğrafi yerleri olarak kaydedilen İran coğrafi yerlerini İran coğrafyasının bir parçası olarak tanıtmaktadır. In this book, Mustawfi introduces the borders of Iran, its provinces, roads, mountains, mines, rivers, seas, and lakes, thereby providing a clear picture of the geography of Iranian land and presenting geographical locations in Iran that had previously been recorded as part of the geography of Islamic territories.

تاریخ‌نگاری هم به برجسته کردن پادشاهان ایرانی روی آورد مثلا بیضاوی که در اوایل حکومت ایلخانان زندگی می‌کرده، در کتاب نظام التواریخ که تاریخ را از پیدایش حضرت آدم تا دوران مغول در برمی‌گیرد، در چهار پنجم کتاب درباره پادشاهان ایران صحبت می‌کند و تنها یک پنجم آن را به پیامبران و خلافت بنی‌عباس و بنی امیه اختصاص می‌دهد. ||||||||||||||başlarında||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||peygamberler|||||||Amir||| history|||to||||||||Baydawi||||||||||||al-Tawarikh||||||the Prophet||||||||||||||||||and|||||||prophets|and||Banu||||Umayyads|dedicated|| Tarih yazımı da İranlı kralları öne çıkarmaya yöneldi; örneğin, İlhanlılar döneminin başlarında yaşayan Beyzavi, "Nizam al-Tavarikh" adlı eserinde tarihi Hz. Adem'in yaratılışından Moğol dönemine kadar ele alıyor, kitabın dört beşte biri İran kralları hakkında konuşurken, yalnızca beşte birini peygamberlere ve Abbasiler ile Emeviler'in halifeliğine ayırıyor. Historiography also turned to highlighting Iranian kings; for example, Beydawi, who lived in the early Ilkhanate period, in his book "Nizam al-Tawarikh," which covers history from the creation of Adam to the Mongol era, discusses Iranian kings in four-fifths of the book and dedicates only one-fifth to prophets and the caliphates of the Abbasids and Umayyads.

نکته مهم در این تاریخ‌نگاری ترتیب و تنظیم پادشاهی هر سلسله بود که احساس تداوم تاریخ سنتی ایران را القا می‌کرد. point|important|in|this|history||||arrangement|||||||continuity||traditional|Iran|it|instilling|| Bu tarih yazımında önemli bir nokta, her hanedanın krallıklarının sıralanması ve düzenlenmesiydi; bu, İran'ın geleneksel tarihinin sürekliliği hissini uyandırıyordu. An important point in this historiography was the arrangement and organization of the reign of each dynasty, which conveyed a sense of continuity in the traditional history of Iran.

حمدالله مستوفی هم در تاریخ گزیده دست به چنین کاری زد اما با کمی تفاوت، مثلا سهم پیامبران و خلفا را بیشتر کرد طوری که نیمی از کتاب رو به این تاریخ اختصاص داد، سهم پادشاهان پیش از اسلام هم بسیار کاهش پیدا کرد اما سهم پادشاهان دوره اسلامی بیشتر شد. ||||||||||||||farklılık|||||halifeler|||||||||||||||payı|||||||||||||||| Hamdallah|Mostowfi|also|in|history|selected|hand|to|such|work|he did|but|with|some|difference|for example|share|prophets|and|caliphs|it|more|he made|so|that|half|of|book|side|to|this|history|dedicated|he gave|share|kings|before|of|Islam|also|very|reduction|found|he did|but|share|kings|period|Islamic|more|it became Hamdullah Müstevi de "Tarih-i Güzide" adlı eserinde benzer bir çalışma yaptı, ancak biraz farklılıkla; örneğin, peygamberler ve halifelerin payını artırdı, öyle ki kitabın yarısını bu tarihe ayırdı, İslam öncesi kralların payı da oldukça azaldı, ancak İslam dönemi krallarının payı arttı. Hamidullah Mustawfi also engaged in such work in his "Tarikh-e Gozideh," but with some differences; for instance, he increased the share of prophets and caliphs to the extent that half of the book was dedicated to this history, while the share of pre-Islamic kings was significantly reduced, and the share of Islamic period kings increased.

نکته مهم درباره این دو تاریخ، پرداختن آن‌ها انحصارا به تاریخ ایران است، حتی مستوفی وقتی از خلفا صحبت می‌کند به پادشاهی آن‌ها در ایران توجه دارد نه پادشاهی آن‌ها بر ممالک اسلامی. point|important|about|these|two|histories|addressing|||exclusively|to|history|Iran|is|even|Mostowfi|when|about|caliphs|talk|||to|reign|||in|Iran|attention|he has|not|reign|||over|lands|Islamic Bu iki tarih hakkında önemli bir nokta, yalnızca İran tarihine odaklanmalarıdır; hatta Müstevi halifelerden bahsederken, onların İran'daki krallıklarına dikkat ediyor, İslam ülkeleri üzerindeki krallıklarına değil. An important point about these two histories is that they focus exclusively on the history of Iran; even Mustawfi, when discussing the caliphs, pays attention to their kingship in Iran rather than their kingship over the Islamic territories.

به زعم نویسنده اهمیت و نفوذ بیضاوی و مستوفی را باید از تعداد ارجاعاتی که در قرون بعدی به این کتاب‌ها شده سنجید و همچنین تعداد دست‌نویسی‌هایی که از این آثار باقی مانده بود. -e|görüş|yazar|önem|ve|etki|Beyzavi|ve|Mustavi|-i|-meli|-den|sayı|atıflar|ki|-de|yüzyıllar|sonraki|-e|bu|||oldu|değerlendirmeli|ve|ayrıca|sayı||||ki|-den|bu|eserler|kalan|kalmış|idi to|opinion|author|importance|and|influence|Baydawi|and|Mustawfi|(object marker)|must|from|number|references|that|in|centuries|later|to|these|||become|measured|and|also|number||||that|from|these|works|remaining|stayed|was Yazarın görüşüne göre, Beydavî ve Mustûfî'nin önemi ve etkisi, bu kitaplara sonraki yüzyıllarda yapılan atıfların sayısı ve bu eserlerden kalan el yazmalarının sayısı ile ölçülmelidir. According to the author, the importance and influence of Beydawi and Mostowfi should be measured by the number of references made to these books in later centuries, as well as the number of manuscripts that remained from these works.

خیلی قبل‌تر از اینکه دانشمندان غربی و شرق‌شناسان و استعمارگران به تداوم تاریخ ایران از عهد اساطیری تا قرن حاضر بپردازند، بیضاوی و مستوفی به این کار پرداخته بودند و سعی کرده بودند از تاریخ ایران روایتی یک دست و مداوم به دست بدهند که با واقعیت چندان همخوان نبود، مثلا نسب‌سازی ساسانیان یا نسب‌سازی‌هایی که برای حاکمان ترک انجام می‌شد با واقعیت تاریخی هم‌خوان نبود پس در نتیجه نمی‌توان از پادشاهی‌ای یک‌دست و مداوم در ایران صحبت کرد. çok|||-den|-dığı||batılı|ve||şarkiyatçılar|ve|sömürgeciler|-e|süreklilik|tarih|İran|-den|dönem|efsanevi|-e kadar|yüzyıl|günümüz|-e yönelsinler|Beyzavi|ve|Mustavi|-e|bu|işe|uğraşmış|idiler|ve|||||||anlatı||||devamlı||||||||||||||||||||||||||||||yoktu|||||||||||||||| very|||before|that|scholars|Western|and|||and|colonizers|to|continuity|history|Iran|from|era|mythical|to|century|present|they address|Baydawi|and|Mustawfi|to|this|work|engaged|they were|and|effort|made|they were|from|history|Iran|narrative|one|coherent|and|continuous|to|hand|they give|that|with|reality|not so|consistent|was not|for example|lineage||Sasanids|or||||that|for|rulers|Turkic|done|||with|reality|historical||reading|was not|so|in|result|||from|||||and|continuous|in|Iran|talk|could Batılı bilim insanları, doğubilimciler ve sömürgecilerin İran tarihinin mitolojik dönemden günümüze kadar devamlılığına odaklanmasından çok önce, Beydavî ve Mustûfî bu işe girişmişlerdi ve İran tarihine dair tutarlı ve kesintisiz bir anlatım sunmaya çalışmışlardı ki bu, gerçeklerle pek örtüşmüyordu; örneğin Sasanilerin soyunu oluşturma veya Türk hükümdarları için yapılan soy oluşturma işlemleri tarihi gerçeklerle uyumlu değildi, bu nedenle İran'da kesintisiz bir krallıktan bahsetmek mümkün değildir. Long before Western scholars, Orientalists, and colonizers addressed the continuity of Iranian history from the mythical era to the present century, Beydawi and Mostowfi had undertaken this task and tried to provide a coherent and continuous narrative of Iranian history that did not align well with reality; for example, the genealogies of the Sassanids or the genealogies created for Turkic rulers did not match historical reality, so it cannot be said that there was a coherent and continuous monarchy in Iran.

اما با به قدرت رسیدن صفویان مفهوم ایران علاوه بر مشخصات فرهنگی، قومی، زبانی و سرزمینی، دارای هویت مستقل مذهبی هم شد و مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور در ایران رواج پیدا کرد. ||||||anlamı||||özellikler||||||||||||||||||||||yaygınlık|| but|with|to|power|reaching|Safavids|concept|Iran|in addition|to|characteristics|cultural|ethnic|linguistic|and|territorial|having|identity|independent|religious|also|became|and|religion|Shia|as|title|religion|official|country|in|Iran|spread|found|did Ancak Safevîlerin iktidara gelmesiyle birlikte, İran'ın kavramsal yapısı, kültürel, etnik, dilsel ve coğrafi özelliklerin yanı sıra bağımsız bir dini kimlik de kazandı ve Şii dini, İran'da resmi din olarak yaygınlık kazandı. However, with the rise of the Safavids, the concept of Iran, in addition to cultural, ethnic, linguistic, and territorial characteristics, also acquired an independent religious identity, and Shia Islam became the official religion of the country in Iran.

همزمانی رشد مذهب شیعه در ایران و رشد امپراتوری سنی مذهب عثمانی باعث شد که شیعه تبدیل به یکی از مشخصه‌های هویت ایرانی شود. eşzamanlılık|||||||||||Osmanlı||||||||||||| simultaneity|growth|religion|Shia|in|Iran|and|growth|empire|Sunni|religious|Ottoman|caused|became|that|Shia|turned|to|one|of|||identity|Iranian|becomes İran'da Şii dininin büyümesi ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Sünni dininin büyümesi eş zamanlı olarak gerçekleşti ve bu durum, Şii dininin İran kimliğinin belirgin özelliklerinden biri haline gelmesine neden oldu. The simultaneous growth of Shia Islam in Iran and the growth of the Sunni Ottoman Empire led to Shia becoming one of the characteristics of Iranian identity.

در این دوران مفهوم وطن نزد ایرانی‌ها دیگر فقط به زادگاه یا جهان اسلام اطلاق نمی‌شد بلکه مفهوم وطن برای اشاره به کشور ایران به کار گرفته می‌شد. bu|bu|dönemde|kavram|vatan|yanında||||sadece|-e|doğum yeri|veya|dünya|İslam|adlandırma|||aksine|kavram|vatan|için|işaret|-e|ülke|İran|-e|iş|alınmış|| in|this|era|concept|homeland|among|||no longer|only|to|birthplace|or|world|Islam|referred|||but|concept|homeland|for|referring|to|country|Iran|to|work|taken|| Bu dönemde, İranlılar için vatan kavramı artık sadece doğum yeri veya İslam dünyası ile sınırlı değildi; vatan kavramı, İran ülkesini ifade etmek için kullanılmaya başlandı. In this era, the concept of homeland among Iranians was no longer just referred to as birthplace or the Islamic world, but the concept of homeland was used to refer to the country of Iran.

صفویان سعی کردند تا آگاهی تاریخی و فرهنگی ایران را با تعالیم مذهبی پیوند بزنند، مثلا سعی کردند در احادیث شیعی برای جشن‌های نوروزی تاییدیه امام معصوم پیدا کنند یا با رواج این افسانه یا به زعم نویسنده شاید واقعیت که بی‌بی شهربانو دختر یزدگرد سوم همسر امام حسین و مادر امام سجاد بود هویت ایرانی را به مذهب شیعه پیوند بزنند. Safeviler|çaba|ettiler|-mek için|bilinç|tarihi|ve|kültürel|İran|-i|ile|öğretiler|dini|bağ|bağlamak|örneğin|çaba|ettiler|-de|hadisler|Şii||kutlama||Nevruz|onay|imam|masum|bulma|etsinler|veya|ile|yayma|bu|efsane|veya|-e|inancına göre|yazar||gerçeklik|ki|||Şehrbanu|kızı|Yezdgerd|üçüncü|eşi|imam|Hüseyin||annesi|imam|Zeynelabidin|idi|kimlik|İranlı|-i|-e|din|Şii|bağ| Safavids|effort|they tried|to|awareness|historical|and|cultural|Iran|it|with|teachings|religious|link|they tried|for example|effort|they tried|in|hadiths|Shia|for|||Nowruz|endorsement|Imam|infallible|find|they tried|or|with|spreading|this|myth|or|to|opinion|author|perhaps|reality|that|||Shahrbanu|daughter|Yazdgerd|III|wife|Imam|Husayn|and|mother|Imam|Zain al-Abidin|was|identity|Iranian|it|to|religion|Shia|link|they tried Safeviler, İran'ın tarihi ve kültürel bilincini dini öğretilerle birleştirmeye çalıştılar; örneğin, Şii hadislerinde Nevruz kutlamaları için masum imamın onayını bulmaya çalıştılar ya da bu efsaneyi yayarak ya da yazarın ifadesiyle belki de gerçeği, Behiye Şehrbanu'nun Yezdigerd III'ün kızı, İmam Hüseyin'in eşi ve İmam Zeynel Abidin'in annesi olduğunu, İran kimliğini Şii inancına bağlamak için kullandılar. The Safavids tried to link Iran's historical and cultural awareness with religious teachings; for example, they sought to find validation in Shia hadiths for the Nowruz celebrations or, by promoting the legend or, in the author's view, perhaps the reality that Bibi Shahrbanu, the daughter of Yazdgerd III, was the wife of Imam Hussein and the mother of Imam Zain al-Abidin, to connect Iranian identity with Shia Islam.

در این بین قضیه بی‌بی شهربانو از همه تلاش‌های صفویان جالب‌تر است. bu|bu|arada|mesele|||Şehrbanu|-den|tüm|çaba|lar|Safeviler|||dir in|this|between|issue|||Shahrbanu|from|all|||Safavids|||is Bu arada, Behiye Şehrbanu meselesi, Safevilerin tüm çabalarından daha ilginçtir. Among these, the story of Bibi Shahrbanu is the most interesting of all the Safavid efforts.

قدیمی‌ترین اثری که این ادعا را مطرح کرده کتاب تاریخ یعقوبی از آثار قرن سوم هجری است. ||eser|ki|bu|iddia|-i|ortaya|koymuş||tarih|Yakubi|-den|eserler|yüzyıl|üçüncü|hicri|dir ||work|that|this|claim|it|raised|has|book|history|Ya'qubi|from|works|century|third|Hijri|is Bu iddiayı ortaya atan en eski eser, 3. yüzyıla ait Yakubi Tarihi kitabıdır. The oldest work that presents this claim is the book 'History of Ya'qubi' from the 3rd century AH.

طبق این اسطوره وقتی شهربانو را اسیر کرده و به پیشگاه عمر آوردند، عمر دستور داد که او را بفروشند، امیرالمومنین مخالفت کرد و تصمیم گرفته شد که شهربانو شوهرش را خود انتخاب کند، مجلسی از بزرگان عرب تشکیل شد و شهربانو از میان مردان، امام حسین که تا آنموقع ازدواج نکرده بود را انتخاب کرد. ||myth||||||||presence|Omar|they brought||||||||the Commander of the Faithful||||||||||||||||||was formed|||||||||||at that time|||||| Bu efsaneye göre, Şahrbanu esir alındığında ve Ömer'in huzuruna getirildiğinde, Ömer onu satmalarını emretti, ancak Emirul Müminin buna karşı çıktı ve Şahrbanu'nun kocasını kendisinin seçmesine karar verildi. Arapların büyüklerinden oluşan bir meclis toplandı ve Şahrbanu, o zamana kadar evlenmemiş olan İmam Hüseyin'i seçti. According to this myth, when Shahrbanu was captured and brought before Omar, Omar ordered her to be sold, but the Commander of the Faithful opposed this, and it was decided that Shahrbanu would choose her husband herself. A gathering of the Arab elders was formed, and Shahrbanu chose Imam Hussein, who had not yet married at that time.

این اسطوره تا اینجا خیلی عجیب و غریب نیست بلکه پایان اسطوره است که جالب است، امام حسین در صحرای کربلا ذوالجناح را به بی‌بی شهربانو می‌دهد تا از صحرای کربلا فرار کند، ذوالجناح پروازکنان به ری می‌رسد و شهربانو در حال فرار از دشمنان به جای گفتن یاهو، یا کوه می‌گوید و کوه دهان بازکرده و بی‌بی شهربانو را پناه می‌دهد، قسمتی از چادر بی‌بی شهربانو از کوه بیرون می‌ماند و همان‌جاست که برای او زیارتگاه ساخته می‌شود که امروزه در شهر ری وجود دارد. |||||||||||||||||||the desert of||Zuljanah||||||||||||||Dhul-Jannah|flying||Ray||||||||||||||||||||mouth|opens||||||refuge||||||||||||||||||||shrine|||||||||| Bu efsane burada çok garip değil, ancak efsanenin sonu ilginçtir. İmam Hüseyin, Kerbela çölünde Zülfikar'ı Bibi Şahrbanu'ya verir ki Kerbela çölünden kaçsın. Zülfikar uçarak Rey'e ulaşır ve Şahrbanu düşmanlardan kaçarken 'Yahu' demek yerine 'Dağ' der ve dağ ağzını açarak Bibi Şahrbanu'yu korur. Bibi Şahrbanu'nun çadırının bir kısmı dağdan dışarıda kalır ve işte o noktada onun için bir türbe inşa edilir ki bu günümüzde Rey şehrinde bulunmaktadır. This myth is not very strange up to this point, but the end of the myth is interesting. In the desert of Karbala, Imam Hussein gives Zuljanah to Lady Shahrbanu to escape from the desert of Karbala. Zuljanah flies to Ray, and while Shahrbanu is fleeing from her enemies, instead of saying 'Yahoo', she says 'O Mountain', and the mountain opens its mouth and shelters Lady Shahrbanu. A part of Lady Shahrbanu's tent remains outside the mountain, and it is there that a shrine is built for her, which exists today in the city of Ray.

بغیر از اینکه مرتضی مطهری در کتاب حماسه حسینی و سید جعفر شهیدی این افسانه را رد کردند، خانم مری بویس در تحقیقی که پیرامون این افسانه انجام داده، نشان داده که این اسطوره بسیار شبیه اسطوره بانوی فارس در اردکان یزد است. ||||Motahhari|||epic|Hosseini||||Shahidi||||rejected|||Mary|Boyce||||regarding||||||||||||||||Yazd|| Murtaza Mutahhari, 'Hüseyin Destanı' kitabında ve Seyyid Cafer Şehidi bu efsaneyi reddetmiş olmasının yanı sıra, Bayan Mary Boyce, bu efsane üzerine yaptığı araştırmada, bu efsanenin Yezd'in Ardakan bölgesindeki Fars Kadın Efsanesi'ne çok benzediğini göstermiştir. Besides the fact that Morteza Motahhari in his book 'The Epic of Hussein' and Seyyed Jafar Shahidi rejected this legend, Ms. Mary Boyce, in her research on this legend, has shown that this myth is very similar to the myth of the Lady of Fars in Ardakan Yazd.

تحقیقات مری بویس که از محققان برجسته دین زرتشتی است نشان می‌دهد که هر دو این زیارتگاه‌ها یعنی زیارتگاه بی‌بی شهربانو در ری و زیارگاه بانوی فارس در اردکان از معابد الهه آناهید در دوران پیش از اسلام بودند و بنای این زیارتگاه‌ها به عهد ساسانی برمی‌گردد. |||||researchers||||||||||||||||||||||shrine||||||temples|goddess|Anahita|||||||||||||||| Mary Boyce'un, Zerdüşt dini üzerine önde gelen araştırmacılardan biri olarak yaptığı araştırmalar, bu iki türbenin, yani Rey'deki Bibi Şahrbanu türbesi ve Ardakan'daki Fars Kadın türbesinin, İslam öncesi dönemde Anahita tanrıçasının tapınakları olduğunu ve bu türbelerin inşasının Sasaniler dönemine dayandığını göstermektedir. Mary Boyce's research, who is a prominent researcher of Zoroastrianism, shows that both of these shrines, namely the shrine of Lady Shahrbanu in Ray and the shrine of the Lady of Fars in Ardakan, were temples of the goddess Anahita in the pre-Islamic era, and the construction of these shrines dates back to the Sassanian period.

من لینک مقاله مری بویس را با ترجمه دکتر حمید احمدی در توضیحات همین قسمت قرار می‌دهم. ben|bağlantı|makale|Mary|Boyce|-i|ile|çeviri|doktor|Hamid|Ahmadi|-de|açıklamalar|bu|bölüm|koymak|| I|link|article|Mary|Boyce|the|with|translation|doctor|Hamid|Ahmadi|in|explanations|this|section|place|| Meri Boyce'un makalesinin bağlantısını Dr. Hamid Ahmadi'nin çevirisiyle birlikte bu bölümün açıklamalarına ekleyeceğim. I will provide the link to Mary Boyce's article with the translation by Dr. Hamid Ahmadi in the description of this section.

بغیر از وجه اسطوره‌ای که نه تنها با تاریخ بلکه با عقل هم جور در نمی‌آید باید توجه کرد که یزدگرد سوم تا سال 31 هجری زنده بود و اکثر منابع تاریخی اسارت شهربانو را سال 33 هجری ثبت کردند که مطابق با خلافت عثمان است نه عمر، اما طبق اسطوره‌سازی صفویان باید عمر می‌بود تا بدخواهی او نسبت به ایرانی‌ها نشان داده می‌شد و باید حضرت علی نقشی محوری بازی می‌کرد و ایرانی‌ها را مورد التفات قرار می‌داد. dışında|-den|yön|||ki|hayır|sadece|ile|tarih|ama||akıl|de|uyum|-de|||-meli|dikkat|etti|ki|Yezdgerd|üçüncü|-e kadar|yıl|hicri|hayatta|idi|ve|çoğu|kaynaklar|tarihi|esaret|Şahrbanu|-i|yıl|hicri|kaydetti|yaptılar|ki|uymak||halifelik|Osman|dir|hayır|Ömer|ama|uyarak|||Safeviler|-meli|Ömer||||kötülük||oran||||||||ve||||||||edilmelidir||||-i|-e|ilgi|koymak|| except|from|aspect|||that|not|only|with|history|but also|with|reason|also|compatible|in|||must|attention|one should|that|Yazdgerd|the third|until|year|Hijri|alive|he was|and|most|sources|historical|captivity|Shahrbanu|the|year|Hijri|recorded|they did|that|according|with|caliphate|Uthman|it is|not|Umar|but|according to|||Safavids|must|Umar|||so that|hostility|his|towards|to|||show|shown|||and|must|the holy|Ali|role|central|play|||and|||the|regarding|attention|place|| Efsanevi yönü dışında, hem tarih hem de akılla örtüşmeyen bir durum var; Yezdgerd III, 31. hicri yıla kadar hayattaydı ve çoğu tarih kaynağı Şahrbanu'nun esaretini 33. hicri yılda kaydetmiştir ki bu da Osmanlı Halifeliği'ne denk gelir, Ömer'e değil. Ancak Safevilerin efsane yaratma çabalarına göre, Ömer olmalıydı ki onun İranlılara karşı düşmanlığı gösterilebilsin ve Hazreti Ali merkezi bir rol oynamalıydı ve İranlılara ilgi göstermeliydi. Apart from the mythical aspect that not only does not align with history but also with reason, it should be noted that Yazdgerd III was alive until the year 31 AH, and most historical sources recorded the captivity of Shahrbanu in the year 33 AH, which corresponds to the caliphate of Uthman, not Umar. However, according to the myth-making of the Safavids, it had to be Umar to show his malice towards the Iranians, and Imam Ali had to play a central role and show concern for the Iranians.

طبق این اسطوره خاندان پیغمبر به دودمان ساسانی پیوند داده شده و فرّه ایزدی پادشاهان ساسانی به امامان انتقال داده می‌شود. uyarınca|bu|efsane|aile|peygamber|-e|soy|Sasani|bağ|verdi|olmuş||ilahi güç|ilahi|||-e||geçiş|verdi|| according to|this|myth|family|prophet|to|dynasty|Sasanian|link|given|has been|and|glory|divine|kings|Sasanian|to|Imams|transfer|given|| Bu efsaneye göre, Peygamberin ailesi Sasanilerle ilişkilendirilmiş ve Sasanilerin ilahi kudreti imamlarına aktarılmıştır. According to this myth, the family of the Prophet is linked to the Sasanian dynasty, and the divine glory of the Sasanian kings is transferred to the Imams.

به این ترتیب ایرانی‌ها می‌توانستند امامان شیعه را از نسل خودشان بدانند و این کمک می‌کرد تا هویت ایرانی را راحت‌تر به مذهب شیعه پیوند بزنند. -e|bu|şekilde|||||||-i|||||||||||||||||||| to|this|arrangement|Iranian|||||Shia|||||know|||||||||||||||link|they could Bu şekilde, İranlılar Şii imamlarını kendi nesillerinden sayabilirlerdi ve bu, İran kimliğini daha kolay bir şekilde Şii inancına bağlamalarına yardımcı oluyordu. In this way, Iranians could consider the Shia Imams as their own descendants, which helped to more easily connect Iranian identity with the Shia religion.

اسطوره دیگری که در ایران بعد از اسلام و شیعه شکلی تاریخی به خود پیدا کرد سوگ سیاوش بود که در عزای امام حسین تجلی پیدا کرد، به قول شاهرخ مِسکوب: «تعزیه جای سوگ سیاوش را گرفت.» شهادت امام حسین و عزاداری محرم بواسطه وجود زمینه بسیار قدیمی سوگ سیاوش به راحتی در بین مردم ایران پذیرفته شد. efsane|diğer|ki|de|İran|sonra|sonra|İslam|ve|Şii|şekil|tarihi|-e|kendisi|bulmak|yaptı|yas|Siyavuş|idi|ki|de|yas|imam|Hüseyin|tezahür|bulmak|yaptı|-e|söz|Şahruh|Miskub|taziye|yer|yas|Siyavuş|-i|aldı|şehadet|imam||ve|aşure|Muharrem|aracılığıyla|varlık|zemin|çok|eski|yas|Siyavuş|-e|kolayca|de|arasında|insanlar|İran|kabul edildi|oldu myth|another|that|in|Iran|after|of|Islam|and|Shia|form|historical|to|itself|found|made|mourning|Siavash|was|that|in|mourning for|Imam|Hussein|manifestation|found|made|to|according to|Shahrokh|Meskub|Ta'ziyeh|place|mourning|Siavash|the|took|martyrdom|Imam|Hussein|and|mourning|Muharram|due to|existence|background|very|ancient|mourning|Siavash|to|easily|in|among|people|Iran|accepted|became İran'da İslam ve Şii sonrası tarihi bir şekil alan başka bir efsane, İmam Hüseyin'in yasında tezahür eden Siyavuş'un yasını tutmaktı. Şahrokh Meskub'un dediği gibi: "Taziye, Siyavuş'un yasının yerini aldı." İmam Hüseyin'in şehadeti ve Muharrem yas tutma geleneği, Siyavuş'un çok eski yas geleneğinin varlığı sayesinde İran halkı arasında kolayca kabul edildi. Another myth that took on a historical form in Iran after Islam and Shi'ism was the lamentation of Siyavash, which manifested in the mourning for Imam Hussein. As Shahrokh Meskoob said: "Ta'ziyeh took the place of the lamentation of Siyavash." The martyrdom of Imam Hussein and the mourning of Muharram were easily accepted among the people of Iran due to the very ancient background of the lamentation of Siyavash.

تا اینجا از شش مرحله ظهور و رشد هویت ایرانی صحبت شد، مرحله اول در دوران ساسانی بود که هویت ایرانی ویژگی‌های سیاسی، فرهنگی، قومی، زبانی و دینی داشت. kadar|burada|-den|altı|aşama|ortaya çıkma|ve|büyüme|kimlik|İran|konuşma|oldu|aşama|birinci|de|dönem|Sasani|idi|ki|kimlik|İran|||siyasi|kültürel|etnik|dilsel|ve|dini|sahipti until|here|from|six|stages|emergence|and|growth|identity|Iranian|talk|became|stage|first|in|era|Sasanian|was|that|identity|Iranian|||political|cultural|ethnic|linguistic|and|religious|had Buraya kadar İran kimliğinin altı aşamasının ortaya çıkışı ve gelişiminden bahsedildi. İlk aşama Sasaniler dönemindeydi ve İran kimliği siyasi, kültürel, etnik, dilsel ve dini özelliklere sahipti. So far, six stages of the emergence and growth of Iranian identity have been discussed. The first stage was during the Sassanian era, where Iranian identity had political, cultural, ethnic, linguistic, and religious characteristics.

یعنی ایرانی بودن، به معنای ساکن سرزمین‌های ایران بودن، دین و زبانی مشترک داشتن و از تاریخ و اسطوره‌های فرهنگی مشخصی بهره داشتن بود. yani|İran|olmak|-e|anlamı|sakin|||İran|olmak|din|ve|dil||sahip olmak|ve|-den|tarih|ve||||belirli|yararlanma|sahip olmak|idi that is|Iranian|being|to|meaning|resident|||Iran|being|religion|and|language|common|having|and|from|history|and|||cultural|specific|benefit|having|was Yani İranlı olmak, İran topraklarında yaşayan, ortak bir din ve dile sahip olan ve belirli tarih ve kültürel efsanelerden yararlanan biri olmaktı. Being Iranian meant residing in the lands of Iran, having a common religion and language, and benefiting from a specific history and cultural myths.

بعد از ظهور اسلام تا دو قرن اولیه ایرانی بودن فقط به معنای زبان و فرهنگی مشترک داشتن بود. sonra|-den|ortaya çıkma|İslam|kadar|iki||ilk|İran|olmak|sadece|-e|anlamı|dil|ve|||sahip olmak|idi after|from|emergence|Islam|until|two|centuries|early|Iranian|being|only|to|meaning|language|and|culture|common|having|was İslam'ın ortaya çıkışından sonra, ilk iki yüzyılda İranlı olmak sadece ortak bir dil ve kültüre sahip olmak anlamına geliyordu. After the emergence of Islam, for the first two centuries, being Iranian only meant having a common language and culture.

در مرحله سوم خصوصیت قومی در زمان حکومت‌های محلی ایرانی به این خصوصیات اضافه شد و در مرحله چهارم با حاکم شدن قبایل ترک‌تبار دوباره مفهوم قومی و تا حدودی فرهنگی مورد تهدید قرار گرفت به طوری که در زمان سلجوقیان تنها چیزی که از هویت ایرانی باقی مانده بود زبان فارسی و اندکی اسطوره‌های ایرانی بود. -de|aşama||özellik|etnik|-de|zaman|||yerel|İran|-e|bu|özellikler|ekleme|oldu|ve|-de|aşama|dördüncü|ile|hakim|olma|kabileler|||tekrar|kavram|etnik|ve|kadar|ölçüde|kültürel|-e|tehdit|konulma|aldı|-e|şekilde|ki|-de|zaman|Selçuklular|||||kimlik|İran|kalan||idi|dil|Farsça|ve|biraz|||İran|idi in|stage|third|characteristic|ethnic|in|time|||local|Iranian|to|these|characteristics|added|became|and|in|stage|fourth|with|ruling|becoming|tribes|||again|concept|ethnic|and|to|some|cultural|under|threat|placed|took|to|so|that|in|time|Seljuks|only|thing|that|from|identity|Iranian|remaining|stayed|was|language|Persian|and|a little|||Iranian|was Üçüncü aşamada, İran yerel yönetimleri döneminde etnik özellikler bu özelliklere eklendi ve dördüncü aşamada Türk kökenli kabilelerin iktidara gelmesiyle birlikte etnik ve kısmen kültürel kavram tehdit altına girdi. Selçuklular döneminde, İran kimliğinden geriye kalan tek şey Farsça ve biraz İran mitolojisiydi. In the third stage, ethnic characteristics were added during the time of local Iranian governments, and in the fourth stage, with the dominance of Turkic tribes, the concept of ethnicity and to some extent culture was threatened again, so that during the Seljuks, the only thing that remained of Iranian identity was the Persian language and a few Iranian myths.

اما در مرحله پنجم با روی کار آمدن ایلخانان زمینه برای احیای فرهنگی، قومی و سیاسی هویت ایرانی فراهم شد و در نهایت در دوران صفوی با اضافه شدن مذهب شیعه، هویت ایرانی واجد تعاریف مذهبی، قومی، زبانی، فرهنگی و سیاسی شد. ama|-de|aşama|beşinci||üzerine|çalışma||İlhanlar|zemin||yeniden canlandırma|kültürel|etnik|ve||kimlik|İran||||||||||||||||sahip|tanımlar|dini|etnik|dilsel|||| but|in|stage|fifth|with|rise|work|coming|Ilkhanids|ground|for|revival|cultural|ethnic|and|political|identity|Iranian|prepared|became|and|in|finally|in|era|Safavid|with|addition|becoming|religion|Shia|identity|Iranian|possessing|definitions|religious|ethnic|linguistic|cultural|and|political|became Ancak beşinci aşamada İlhanlıların iktidara gelmesiyle birlikte, İran kimliğinin kültürel, etnik ve siyasi olarak yeniden canlanması için zemin hazırlandı ve nihayet Safevi döneminde Şii dininin eklenmesiyle, İran kimliği dini, etnik, dilsel, kültürel ve siyasi tanımlara sahip oldu. However, in the fifth stage, with the rise of the Ilkhanids, the ground was prepared for the revival of cultural, ethnic, and political Iranian identity, and ultimately during the Safavid era, with the addition of Shia Islam, Iranian identity acquired religious, ethnic, linguistic, cultural, and political definitions.

با توجه به تمامی مواردی که گفته شد ایران با آگاهی نسبت به هویت خود پا به قرن نوزدهم که عصر ملت‌سازی و ناسیونالیسم بود گذاشت. ile|dikkat|-e|tüm|durumlar|ki|söylenen|oldu|İran|ile|farkındalık|oran|-e|kimlik|kendi|ayak|-e|yüzyıl|on dokuzuncu|ki|çağ|||||idi| with|attention|to|all|cases|that|said|became|Iran|with|awareness|regarding|to|identity|its|foot|into|century|nineteenth|that|era|||and|nationalism|was|entered Tüm bu bahsedilenler göz önüne alındığında, İran, kimliğinin farkında olarak, ulus inşası ve milliyetçilik çağı olan 19. yüzyıla adım attı. Considering all the aforementioned points, Iran entered the 19th century, which was the era of nation-building and nationalism, with an awareness of its identity.

با شرحی که تا اینجا داده شد، ایران از جمله چند ملتی بود که از ریشه تاریخی عمیقی برخوردار بود و با بازسازی مداوم هویت پیشامدرنش با عصر ناسیونالیسم روبرو شد. ile|açıklama||kadar||||||||||||||||||||||önmodernist||||| with|explanation|that|until|here|given|became|Iran|from|among|few|nations|was|that|from|root|historical|deep|possessing|was|and|with|reconstruction|continuous|identity|pre-modern|with|era|nationalism|facing|became Şimdiye kadar verilen açıklamalara dayanarak, İran, derin bir tarihi kökene sahip olan birkaç milletten biriydi ve sürekli olarak modern öncesi kimliğini yeniden inşa ederek milliyetçilik çağıyla karşılaştı. With the description provided so far, Iran was among the few nations that had a deep historical root and faced the era of nationalism with a continuous reconstruction of its pre-modern identity.

به همین دلیل ناسیونالیسم در راستای تقویت هویت ملی پیشامدرن حرکت کرد و ایرانی‌ها با توجه به ذخیره تاریخیشان درصدد ساخت یک هویت ملی ایرانی مدرن برآمدند. bu|aynı|neden|milliyetçilik|-de|doğrultusunda|güçlendirme|kimlik|ulusal|modern öncesi|hareket|etti|ve|İran||||||tarihleri|||||||modern|başladılar to|this|reason|nationalism|in|direction of|strengthening|identity|national|premodern|movement|did|and|Iranian||||||their history|in pursuit of||||||modern|they arose Bu nedenle, milliyetçilik, modern öncesi ulusal kimliği güçlendirme doğrultusunda hareket etti ve İranlılar, tarihsel birikimlerine dayanarak modern bir İran ulusal kimliği inşa etme çabasına girdiler. For this reason, nationalism moved towards strengthening pre-modern national identity, and Iranians, considering their historical heritage, sought to create a modern Iranian national identity.

واژه ملت یا Nation از کلمه لاتین ناسیون به معنای گروهی که بخاطر تولد یا محل سکونت با هم ارتباط دارند گرفته شده است. kelime|millet|veya|ulus|-den|kelime|Latince|ulus|-e|anlamı|grup|ki|nedeniyle|doğum|veya|yer|ikamet|||bağlantı|sahipler||| word|nation|or|nation|from|word|Latin|nation|to|meaning|group|that|because of|birth|or|place|residence|with|together|connection|they have|taken|become| Millet veya Nation terimi, doğum veya ikamet yeri nedeniyle bir araya gelen grubu ifade eden Latince 'natio' kelimesinden türetilmiştir. The word nation comes from the Latin word 'natio', meaning a group connected by birth or place of residence.

اما ملت دو معنای متفاوت داشت، از یک طرف به جماعات مذهبی اشاره داشت مثل ملت مسلمان یا ملت یهود و از طرف دیگر کاربردی ملی داشت مثل ملت ایران. ama|millet|iki|anlamı|farklı|vardı|-den|bir|taraf|-e|topluluklar|dini|işaret|vardı|gibi|millet|Müslüman|veya|millet|Yahudi|ve|-den|taraf|diğer|kullanımı||vardı|gibi|millet|İran but|nation|two|meanings|different|had|from|one|side|to|groups|religious|reference|had|like|nation|Muslim|or|nation|Jewish|and|from|side|other|usage|national|had|like|nation|Iran Ancak milletin iki farklı anlamı vardı; bir yandan, Müslüman millet veya Yahudi milleti gibi dini topluluklara atıfta bulunuyordu, diğer yandan ise İran milleti gibi ulusal bir anlamı vardı. However, 'nation' had two different meanings; on one hand, it referred to religious communities such as the Muslim nation or the Jewish nation, and on the other hand, it had a national application like the nation of Iran.

همچنین واژه‌هایی مثل وطن یا میهن که در دوران مدرن به سرزمین ملی تعبیر شدند در قدیم بیشتر به محل تولد و زندگی فرد اشاره داشتند. ayrıca|||gibi|vatan|veya|yurt|ki|de|dönem|modern|-e|toprak|ulusal|yorumlama|oldular|de|eski|daha çok|-e|yer|doğum|ve|yaşam|birey|işaret|sahiptiler also|||like|homeland|or|fatherland|that|in|era|modern|to|land|national|interpreted|became|in|ancient|more|to|place|birth|and|life|individual|referred|they had Ayrıca, modern dönemde ulusal toprak olarak yorumlanan vatan veya yurt gibi kelimeler, geçmişte daha çok bireyin doğum yeri ve yaşam alanını ifade ediyordu. Also, words like homeland or fatherland, which were interpreted as national territory in the modern era, used to refer more to a person's place of birth and life in the past.

واژه کشور هم در تاریخ سنتی ایران به قلمرو پادشاهی اطلاق می‌شد. kelime|ülke|de|de|tarih|geleneksel|İran|-e|alan|krallık|adlandırma|| word|country|also|in|history|traditional|Iran|to|territory|kingdom|referred|| Ülke kelimesi de İran'ın geleneksel tarihinde krallığın topraklarına atıfta bulunuyordu. The word country was also used in traditional Iranian history to refer to the realm of the king.

با جنبش‌های روز افزون اصلاحی واژه‌هایی مثل وطن‌پرستی یا معادل فارسی آن میهن‌پرستی، خاک و ناسیونالیسم ایرانی رایج شده و شهروندی به جای رعایا به کار گرفته شد. ile|||gün|artan|reformcu|||gibi|||veya|eşanlamlı|Farsça|o|||toprak|ve|milliyetçilik|İran|yaygın|olmuş|ve|vatandaşlık|-e|yerine|teba|-e|iş|alınmış| with|||day|increasing|reformist|||like|||or|equivalent|Persian|that|||land|and|nationalism|Iranian|common|become|and|citizenship|to|instead of|subjects|to|work|taken| Artan reform hareketleriyle birlikte, vatanseverlik veya Farsça karşılığı olan yurtseverlik, toprak ve İran milliyetçiliği gibi terimler yaygınlaşmış ve vatandaşlık, teba yerine kullanılmaya başlanmıştır. With the increasing reform movements, terms like patriotism or its Persian equivalent, homeland-ism, soil, and Iranian nationalism became common, and citizenship was used instead of subjects.

در کنار این‌ها گسترش مطبوعات و آموزش و سواد مردم باعث شد که عده بیشتری با اندیشه‌های سیاسی مدرن ملت و ناسیونالیسم آشنا شوند و آرام آرام راه برای ایجاد طبقه روشنفکر باز شود. de|yanında|||yayılma|basın|ve|eğitim|ve|okuryazarlık|insanlar|neden oldu|oldu|ki|sayı|daha fazla|ile|||siyasi|modern|millet|ve|milliyetçilik|tanıdık|olsunlar|ve|yavaş|yavaş|yol|için|oluşturma|sınıf|aydın|açık|olsun in|alongside|||expansion|press|and|education|and|literacy|people|caused|it became|that|number|more|with|||political|modern|nation|and|nationalism|familiar||and|slowly|quietly|path|for|creating|class|intellectual|open| Bunların yanı sıra, basının ve halkın eğitim ve okuryazarlığının yayılması, daha fazla insanın modern siyasi düşünceler, ulus ve milliyetçilikle tanışmasına neden oldu ve yavaş yavaş aydın sınıfının oluşmasına zemin hazırladı. Alongside these, the expansion of the press and the education and literacy of the people led to more individuals becoming familiar with modern political ideas of nation and nationalism, gradually paving the way for the emergence of an intellectual class.

یکی از دلایلی که در آن سال‌ها به ناسیونالیسم توجه ویژه‌ای می‌شد موقعیت تاسف بار ایران بود، ایران دوبار از روس شکست خورده بود و درگیر قحطی و همه‌گیری وبا و طاعون بود. bir|-den||ki|-de|o|||-e|milliyetçilik|dikkat|||||durum|üzüntü|ağır|İran|idi|İran|iki kez|-den|Rus|yenilgi|yemiş|idi|ve||kıtlık|ve|||||veba|idi one|of|reasons|that|in|those|||to|nationalism|attention|special||||situation|regret|heavy|Iran|was|Iran|twice|from|Russians|defeat|suffered|was|and|involved|famine|and|all||cholera|and|plague|was O yıllarda milliyetçiliğe özel bir ilgi gösterilmesinin nedenlerinden biri İran'ın acınacak durumuydu; İran iki kez Ruslardan yenilmişti ve kıtlık ile kolera ve veba salgınlarıyla boğuşuyordu. One of the reasons that nationalism received special attention during those years was Iran's lamentable situation; Iran had been defeated by Russia twice and was struggling with famine and epidemics of cholera and plague.

در چنین وضعیتی تخیل یک گذشته باشکوه می‌توانست از لحاظ روانی کمک کننده باشد. -de|böyle|durumda|hayal||geçmiş|muhteşem|-ebilmek||||||| in|such|situation|imagination|a|past|glorious|||from|perspective|psychological|help|providing|be Böyle bir durumda, muhteşem bir geçmiş hayalinin psikolojik olarak yardımcı olabileceği düşünülebilirdi. In such a situation, the imagination of a glorious past could be psychologically helpful.

نگاهی که غالبا به گذشته پیش از اسلام می‌شد از همین جا نشات می‌گرفت. bakış|ki|genellikle|-e||önce|-den|İslam|-mek||||||| perspective|that|often|to|past|before|Islam||||from|this|place|originated|| İslam öncesi geçmişe bakış açısı da buradan kaynaklanıyordu. The perspective that was often taken towards the pre-Islamic past stemmed from this.

مشخصه این نوع ناسیونالیسم که به ناسیونالیسم رمانتیک معروف است، نفرت از فتح ایران توسط اعراب و مقایسه تمدن به اصطلاح باشکوه قبل از اسلام با وضع فعلی و همچنین مقایسه ایران با ملت‌های توسعه یافته غربی بود. özellik|||||||||||-den|fetih|||Araplar||||||||||||mevcut||||||||||| characteristic|this|type|nationalism|that|to|nationalism|romantic|known|is|hatred|from|conquest|Iran|by|Arabs|and|comparison|civilization|to|so-called|glorious|before|Islam||with|situation|current|and|also|comparison|Iran|with|||developed|western||was Romantik milliyetçilik olarak bilinen bu tür milliyetçiliğin özelliği, Arapların İran'ı fethetmesine duyulan nefret, İslam öncesi sözde muhteşem medeniyetin mevcut durumla karşılaştırılması ve İran'ın gelişmiş Batı milletleriyle karşılaştırılmasıydı. The characteristic of this type of nationalism, known as romantic nationalism, was the hatred of the Arab conquest of Iran and the comparison of the so-called glorious civilization before Islam with the current situation, as well as the comparison of Iran with developed Western nations.

آن‌ها حاکمان فعلی یعنی پادشاهان و روحانیون را مقصر می‌دانستند و رهایی ایران از شر مشکلات را از طریق رهایی از گذشته اسلامی یعنی رهایی از دین اسلام و پیروی از تمدن غرب می‌دانستند. ||yöneticiler|mevcut|yani|krallar|ve|din adamları|-i|suçlu|||ve|kurtuluş|İran|-den|bela|sorunlar|-i|-den|yol|kurtuluş|-den|geçmiş|İslam|yani|kurtuluş|-den|din|İslam|ve|takip|-den|medeniyet|Batı|| ||rulers|current|that is|kings|and|clerics|(object marker)|guilty|||and|liberation|Iran|from|evil|problems|(object marker)|from|through|liberation|from|past|Islamic|that is|liberation|from|religion|Islam|and|following|from|civilization|West|| Onlar mevcut yöneticileri yani kralları ve din adamlarını suçlu buluyorlardı ve İran'ı sorunlardan kurtarmanın yolunu İslam geçmişinden kurtulmak yani İslam dininden kurtulmak ve Batı medeniyetini takip etmekte görüyorlardı. They blamed the current rulers, namely the kings and clergy, and believed that freeing Iran from its problems could be achieved by liberating it from its Islamic past, meaning liberation from the religion of Islam and following Western civilization.

طرفداران ناسیونالیسم رمانتیک کمک بسیار مهمی برای ریشه‌های فکری و جهت گیری ایدئولوژیک انقلاب مشروطه بودند و به نظر من از همین گذر هم ضربه‌های بسیار مهمی به ایران زدند، چرا که هنوز هم که هنوز است این نگاه نوستالژیک به گذشته و مقایسه ایران با پیشرفته‌ترین کشورهای غربی جلوی هرگونه کار جدی و اصلاحی را گرفته و رویکردها را بسیار سطحی و رمانتیک کرده است. taraftarlar|milliyetçilik|romantik|yardım|çok|önemli||||düşünsel|ve|yön|alma|ideolojik|devrim|anayasal|idiler|ve|-e|görüş|benim|-den|bu||de|darbe||||-e|İran|vurdular|neden|ki|||||||||||||||||||||||||||||||yüzeysel|||| supporters|nationalism|romantic|help|very|important|for|||intellectual|and|direction|orientation|ideological|revolution|Constitutional|they were|and|to|opinion|my|from|this|passage|also|||very|important|to|Iran|they dealt|why|that|still|also|that|still|is|this|view|nostalgic|to|past|and|comparison|Iran|with|||countries|Western|in front of|any|work|serious|and|reformist|(object marker)|taken|and|approaches|(object marker)|very|superficial|and|romantic|made| Romantik milliyetçilik taraftarları, meşrutiyet devriminin düşünsel kökleri ve ideolojik yönelimi için çok önemli bir yardım sağladılar ve bana göre bu süreçten İran'a çok önemli darbeler de vurdular, çünkü hala bu nostaljik bakış açısı ve İran'ı en gelişmiş Batı ülkeleriyle karşılaştırma, her türlü ciddi ve reformist çalışmanın önünü kapatmakta ve yaklaşımları çok yüzeysel ve romantik hale getirmektedir. Supporters of romantic nationalism played a very important role in the intellectual roots and ideological direction of the Constitutional Revolution, and in my opinion, they also dealt significant blows to Iran through this passage, as even now this nostalgic view of the past and the comparison of Iran with the most advanced Western countries has hindered any serious and reformative work, making approaches very superficial and romantic.

PAR_TRANS:gpt-4o-mini=8.86 PAR_CWT:AvJ9dfk5=40.59 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=4.59 PAR_CWT:AvJ9dfk5=11.56 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=10.45 PAR_CWT:AvJ9dfk5=22.2 PAR_TRANS:gpt-4o-mini=4.4 PAR_CWT:AvJ9dfk5=36.18 tr:AvJ9dfk5 en:AvJ9dfk5 tr:AvJ9dfk5 en:AvJ9dfk5 openai.2025-02-07 ai_request(all=32 err=3.12%) translation(all=62 err=0.00%) cwt(all=2209 err=27.89%)