Herculaneum: A tour in Latin | Learn Latin | #59
Abhinc trecentos annos,
Puteus non longe hinc fodiebatur
Puteus non longe hinc fodiebatur
sed pro aqua, alia inventa sunt.
sed pro aqua, alia inventa sunt.
sed pro aqua, alia inventa sunt.
Pro aqua, hoc inventum est.
Hoc oppidum quod post me videtis
ferunt Herculem olim condidisse
et haec est causa cur vocetur Herculaneum.
Et haec est causa cur vocetur Herculaneum.
Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum.
Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum.
Eamus nunc visum quale sit hoc pulcherrimum oppidum.
Anno undeoctogesimo post Christum natum,
Anno undeoctogesimo post Christum natum,
mons Vesuvius ignium eruptione
mons Vesuvius ignium eruptione
cum alia tum hoc oppidum, Herculaneum, sepelivit.
cum alia tum hoc oppidum, Herculaneum, sepelivit.
Sed hodie, post tot annos, licet rursus
sed hodie, post tot annos, licet rursus
in viis et in aedibus huius oppidi versari
quod est pulcherrimum.
Eamus.
In thermopolio nunc sumus.
Huc Herculanei homines veniebant ut cibum sumerent
Huc Herculanei homines veniebant ut cibum sumerent,
ut pranderent, ut fortasse cenarent si forte esuriebant.
ut pranderent, ut fortasse cenarent si forte esuriebant.
Et post me videtis aliud conclave,
et in illo conclavi postico,
et in illo conclavi postico,
homines poterant considere et cibum sumere.
Et hoc non est solum thermopolium
et hoc non est solum thermopolium
quod inveniatur hic Herculanei.
Sunt etiam alia.
In itinere, volo aliquid vobis pulcherrimi ostendere.
In itinere, volo aliquid vobis pulcherrimi ostendere.
Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur.
Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur.
Ingrediamur hoc aedificium ubi sodales Augustales versabantur.
Et nunc ipsum est satis vacuum, proh dolor,
fere nihil restat sed unum restat idque maximum.
fere nihil restat sed unum restat idque maximum.
Venite huc.
Ecce!
Hic videtis pulcherrimas picturas in opere tectorio.
Hic videtis pulcherrimas picturas in opere tectorio.
Et, bene, sunt aliquatenus fortasse tritae et lacerae
Et, bene, sunt aliquatenus fortasse tritae et lacerae,
sed tamen, post fere duo milia annorum,
licet tamen dicere,
has picturas esse bene conservatas.
Et, a sinsistra, in illa pictura, videtis tres homines.
Videtis Minervam, Iunonem, Herculem.
Certe Hercules est maximus hoc in oppido,
Certe Hercules est maximus hoc in oppido,
quod oppidum olim condidit,
vel sic fama fert.
sed est etiam alia pictura in opere tectorio facta.
sed est etiam alia pictura in opere tectorio facta,
ubi idem Hercules ostenditur, effinigitur: illic.
ubi idem Hercules ostenditur, effinigitur: illic.
Et haec omnia dicuntur esse facta
eo stilo
qui vocatur quartus; stilus quartus.
Sunt varii stili pingendi
quibus usi sunt Pompeiis et Herculanei maxime.
quibus usi sunt Pompeiis et Herculanei maxime.
In aedibus lautissimis nunc ipsum sumus.
Et volo vobis ostendere picturas in opere tectorio factas,
Et volo vobis ostendere picturas in opere tectorio factas,
quae sunt sparsae quasi per varia conclavia huius loci.
quae sunt sparsae quasi per varia conclavia huius loci.
Quae hic ostenduntur non tam bene conservatae sunt
Quae hic ostenduntur non tam bene conservatae sunt
sed a sinistra, si sustuleritis oculos,
illic videtis ubi columna sustentat...aliquid
illic videtis ubi columna sustentat...aliquid
illic videtis ubi columna sustentat...aliquid
eo ipso loco colores sunt nitidissimi et vividissimi.
Est pulcherrimum, nonne?
Sed pergamus.
In hac villa, praeter has pulcherrimas picturas,
In hac villa, praeter has pulcherrimas picturas,
aliae res inventae sunt:
tabulae ceratae inventae sunt.
Sed cum loquimur de scriptis, de rebus scriptis,
sed cum loquimur de scriptis, de rebus scriptis,
est alia villa,
aliae aedes multo magis notae, ut puto,
quae est, certe, Villa di Papyri.
Et, ibi,
plurima, plurima volumina
volumina scriptorum antiquorum inventa sunt.
Sed, cum quasi in carbonem haec volumina abierint,
difficillimum est ea legere.
Et per saecula homines conati sunt haec evolvere
et tum destructa omnino perdita sunt.
Nostra autem memoria,
novis artibus usi,
homines doctissimi potuerunt nonnulla legere.
Et scimus in illa villa, Villa di Papyri,
servari cum alia tum opera quaedam philosophica
scriptoris, cui nomen est Philodemus.
Sed nuper nova quaedam inventa sunt
Senecae Historiae.
Et, cum hoc cognovissem,
maximo gaudio atque studio affectus sum.
Et nunc cupio haec scripta quam primum legere.
Sed, quantum scio, nondum in lucem edita sunt.
Proh dolor, videntur esse tantummodo partes illius operis,
Proh dolor, videntur esse tantummodo partes illius operis,
sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.
sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.
sed nihilominus erit pulcherrimum eas partes legere.
Nunc sumus in apodyterio balnearum
et hic est locus ubi homines
vestimenta sua exuebant antequam lavarent
Eamus lavatum.
His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.
His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.
His in balneis, fuit caldarium, frigidarium, et tepidarium.
Et hic, humi, in pavimento,
possumus videre pulcherrimum opus tessellatum.
possumus videre pulcherrimum opus tessellatum.
Proh dolor, nobis nunc videtur inversum
sed non licet transilire hunc funem.
sed non licet transilire hunc funem.
Balneis virorum visis,
Nunc volo vobis ostendere brevissime balneas feminarum.
Nunc volo vobis ostendere brevissime balneas feminarum.
Etiam hic est opus tessellatum pulcherrimum
Etiam hic est opus tessellatum pulcherrimum
et multo melius servatum.
et multo melius servatum.
Meministisne paulo ante dixisse
esse thermopolia satis multa?
et ecce hic est alius locus
ubi liceat cibum sumere vel saltem
ubi licuit.
Ut in omnibus oppidis, sic Herculanei quoque:
aliae villae sunt magnae
aliae parvae, aliae lautae, aliae lautissimae.
Et nunc sumus in una ex his villis
Et nunc sumus in una ex his villis,
mea quidem sententia, lautissimis.
mea quidem sententia, lautissimis.
Nam haec villa, quam post me videtis,
est pulchra.
Bene, non est maxima fortasse, sed
opportunitas loci...
Ecce! Haec enim villa sita est ad mare;
immo, fere in ipsa ora maritima.
immo, fere in ipsa ora maritima.
Qualis olim fuit?
Haec villa spectabat mare.
Prospectus hinc erat in mare.
Nunc, certe, non iam adest mare,
vel mare obductum est.
vel mare obductum est.
Sed antiquis temporibus ante eruptionem ignium
illius montis Vesuvii
illius montis Vesuvii
illic erat mare.
Et hinc erat prospectus in illud pulcherrimum mare.
Et hinc erat prospectus in illud pulcherrimum mare.
Multis aedificiis, viis,
aliis rebus pulcherrimis et prorsus mirificis visis,
unum, certe, vidimus deesse...
Ubi sunt incolae?
Certe mortui sunt.
Et homines docti
per longum tempus
putabant homines plerosque effugisse
non esse mortuos illa calamitate maxima
non esse mortuos illa calamitate maxima
illa eruptione ignium
sed effugisse.
Tum abhinc annos circiter triginta,
Tum abhinc annos circiter triginta,
aliquid inventum est:
ipsi incolae.
Amplius trecenta cadavera hic inventa sunt.
Amplius trecenta cadavera hic inventa sunt.
Videntur huc fugisse
cum coniugibus suis, cum liberis suis
cum amicis suis
ut se...
ut sibi quodammodo salutem peterent.
...sed frustra.
Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium
Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium
Nam vaporibus qui nati sunt ex illa eruptione ignium
interfecti sunt.
Illa calamitas facta est propter illam eruptionem ignium.
Sed ut intellegamus quanta fuerit vis,
spectemus montem qui post me est.
Hic est mons
qui coaluit ex illa materia quae per vias,
per aedes, per oppidum fluit.
per aedes, per oppidum fluit.
per aedes, per oppidum fluit.
Hic olim fuit ora maritima sed, nunc
est mons.
Herculaneum,
quod vidimus,
est locus mirificus atque magnificus.
est locus mirificus atque magnificus.
Est aliquid mirum
posse per vias tam antiquas ambulare
et Latine loqui
et scire eas vias,
parietes aedificiorum,
hanc linguam, hunc sermonem olim audiisse.
Est pulcherrimum.
Sed quod maius est:
hoc in oppido licet sentire,
vere sentire qualis vita Romanorum fuerit,
quae plerumque vita nobis tam longinqua
atque aliena esse videtur
quam semper per scripta cognoscimus
sed hic vere possumus cognoscere hanc ipsam vitam.
Sed certe oportet etiam meminerimus
finem esse impositum huic oppido
et his omnibus incolis pessimum.
Et non possumus
illa cadavera innumera
spectare quin
quodammodo afficiamur dolore.
Et tum ipsum sentimus
vere illos Romanos fuisse homines
neque tantummodo scripta nobis reliquisse et linguam discendam
sed fuisse homines qui vitam suam agerent
qui amarent
qui morerentur.
Et nusquam, ita me di ament,
melius haec gravissima atque pulcherrima
possumus quam hic Herculanei cognoscere atque videre.
Quam ob rem, maxime vobis suadeo ut Herculaneum aliquando invisatis.
Tantum'st. Bene valete.
Andreas Morehouse verba transcripsit.