×

We use cookies to help make LingQ better. By visiting the site, you agree to our cookie policy.


image

Incerti autoris "Historia Apollonii Regis Tyri", Pars II, 3

Pars II, 3

At illi stupentes, quod tam graviter juraverat, cum magna diligentia educaturos se puellam repromittunt; Apollonius autem navem ascendit et ad longinquas regiones navigabat.

Interea puella Tharsia expleta quinquennis studiis liberalibus traditur una cum Philomacia filia eorum coetanea sua; cumque ad quattuordecim annos pervenisset, reversa de auditorio invenit nutricem suam Ligozidem subitaneam invalitudinem incurrisse, et sedens juxta eam causas infirmitatis explorat.

Cui nutrix: Audi, bona filia, verba mea et in corde tuo reserva. Quem putas tu patrem aut matrem vel patriam?

Ait puella: Patriam Tharsum, patrem Stranguilionem, matrem Dyonisiadem.

Nutrix ingemuit et ait: Audi, filia, originem natalium tuorum, ut scias, quomodo post mortem meam agere debeas! Est tibi pater nomine Appollonius, et mater Lucina Altistratis regis filia. Quae cum te pareret, statim preclusa spiritu mortua est. Quam pater tuus Appollonius ejecto loculo cum ornamentis regalibus in mare misit, et viginti sistertias auri posuit sub caput, et ubicumque esset devoluta, ille in auxilium ejus fuissent.

Navis quoque luctantibus ventis cum patre tuo lugente et te in cunabulis posita pervenit ad hanc civitatem. Hiis ergo hospitibus Stranguilioni et Dyonisiadae una mecum te commendavit Tyrus Appollonius, votumque fecit, nec barbam nec capillos nec ungues tonsuros, nisi prius te nuptui traderet. Nunc autem moneo, si post mortem meam hospites, quos parentes appellas, injuriam aliquando tibi forte fecerint, ascende in forum et ibi invenies statuam patris tui stantem. Apprehende illam et clama: Filia ejus sum, cujus est haec statua! Cives vero memores beneficiorum patris tui injuriam tuam vindicabunt.

Cui Tharsia: Cara nutrix, deum testor, si ista mihi non dixisses, unde essem penitus nescirem.

Et cum adinvicem loquerentur, nutrix emisit spiritum. Tharsia vero corpus nutricis suae sepellivit et per totum annum ejus mortem lugebat. Post vero induit priorem dignitatem, petiit scolas ad studia liberalia, et dum de scolis reverteretur, non prius cibum sumpsisset, antequam nutricis monumentum introisset.

Ferens ampullam vini ingrediebatur et ibi manens parentes suos vocabat.

Et dum haec agerentur, quadam die Dionisiades cum filia sua Philomacia transibat per forum. Videntes omnes cives speciem Tharsiae et ornamentum dixerunt:

Felix pater, cujus filia Tharsia est! llla vero et quae adheret ei turpis est et dedecus.

Dyonisiades, ut audivit Tharsiam laudari et filiam suam vituperari, conversa in insaniam furoris sola sedens secum cogitavit:

Pater ejus, ex quo hinc profectus est, habet annos quattuordecim; non veniet ad recipiendum filiam, nec litteras pro ea misit; puto quod mortuus est, nutrix ejus mortua est, neminem habeo aemulum; occidam eam et ornamentis ejus filiam meam ornabo.

Et cum haec cogitasset, venit quidam de villa Theophilus nomine, quem vocans ait:

Si cupis premium accipere, Tharsiam interfice!

Ait villicus: Quid peccavit innocens virgo?

Et illa : Pessima est, et ideo mihi negare non debes; fac quod jubeo et si non feceris, male tibi eveniet.

Et ille: Dic mihi, domina, qualiter hoc potest fieri?

Quae ait: Consuetudo ejus est, mox ut venierit de scolis, non prius sumere cibum, quam nutricis suae introierit monumentum, ubi te cum pugione paratum inveniat. Apprehende crines ejus a vertice, et eam interfice, et corpus ejus mitte in mare, et libertatem tuam a me cum magno premio accipies.

Villicus tulit pugionem; gemens et flens ibat ad monumentum et dixit:

Heu non merui libertatem, nisi per sanguinis effusionem innocentis virginis?

Puella autem rediens de scolis monumentum cum ampulla vini intravit, sicut solebat facere; villicus impetum fecit et apprehendens crines puellae jactavit eam in terram. Dum autem volebat eam percutere, ait ad eum Tharsia:

O Theophile, quid peccavi contra te vel contra aliquem, ut moriar?

Ait villicus: Tu nihil peccasti, sed pater tuus, qui te cum magna pecunia et ornamentis regalibus reliquit.

Cui puella: Peto, domine, ut si nulla spes mihi est, permittas me deum testari.

Cui villicus: Testare, et deus ipse scit, quod coactus te interficio.

Illa vero cum esset posita in oratione, venerunt piratae videntes puellam sub jugo mortis stare, et hominem armatum volentem percutere eam, clamaverunt:

Parce, crudelissime barbare! Illa est nostra praeda, non tua victoria. At ille, ut talia audivit, fugiens post monumentum latuit in litore, piratae vero rapuerunt virginem, mare petunt.

Villicus rediit ad dominam et ait: Quod jussisti, factum est; tu vero, ut consulo, induas te lugibilem vestem et ego tecum, et effundamus lacrimas falsas in conspectu civium, et dicemus eam ex gravi infirmitate defunctam.

Stranguilio ut audivit, terror et stupor eum invasit, et dixit:

Da ergo et mihi vestem lugibilem, ut lugeam, quia tali scelere sum involutus! Heu quid faciam! Pater puellae istam civitatem a periculo mortis liberavit, propter istam civitatem naufragium pertulit, bona perdidit et penuriam perpessus est, et restitutum est ei malum pro bono! Filiam suam, quam nobis misit nutriendam, crudelis leaena devoravit. Heu caecatus sum, lugeam innocentem, vinctus sum ad pessimam venenosamque serpentem.

Elevans oculos ad celum ait : Deus, tu scis, quia mundus sum a sanguine Tharsiae; et requiras a Dyonisiada!

Rexpexit uxorem mam et ait: Quomodo suffocasti filiam regis, inimica dei hominumque opprobrium!

Illa vero induit se et filiam suam lugubres vestes, falsasque lacrimas fuderunt coram civibus, [dicentes:]

Cives carissimi, ideo ad vos clamamus, quia spes oculorum nostrorum Tharsia, quam vidistis, subito dolore defuncta est et nobis cruciatus et amaros fietus reliquit; quam digne sepeliri fecimus.

Tunc pergunt cives ubi figuratum erat ex promeritis patris fabricatum ex aere corpus, ubi cives Tharsiae virgini pro beneficiis patris ejus sepulchrum ex aere collatum fecerunt.


Pars II, 3 Part II, 3 Partie II, 3

At illi stupentes, quod tam graviter juraverat, cum magna diligentia educaturos se puellam repromittunt; Apollonius autem navem ascendit et ad longinquas regiones navigabat. But they, astonished, as he had sworn so gravely, promised with great diligence that they would bring up the girl; But Apollonius ascended the ship and sailed to distant regions.

Interea puella Tharsia expleta quinquennis studiis liberalibus traditur una cum Philomacia filia eorum coetanea sua; cumque ad quattuordecim annos pervenisset, reversa de auditorio invenit nutricem suam Ligozidem subitaneam invalitudinem incurrisse, et sedens juxta eam causas infirmitatis explorat. In the mean while Tharsia, a girl of five years old, having completed her liberal studies, is said to have joined with Philomacia, her conetal daughter; and when he had arrived at the age of fourteen, returning from the audience, he found that his nurse Ligozis had fallen into a sudden illness, and, sitting beside her, explores the causes of her illness.

Cui nutrix: Audi, bona filia, verba mea et in corde tuo reserva. Quem putas tu patrem aut matrem vel patriam? Who do you think your father or mother or country?

Ait puella: Patriam Tharsum, patrem Stranguilionem, matrem Dyonisiadem. The girl said: The country of Tharsus, the father of Stranguilio, and the mother of Dyonisiades.

Nutrix ingemuit et ait: Audi, filia, originem natalium tuorum, ut scias, quomodo post mortem meam agere debeas! The nurse sighed and said: Hear, daughter, that you may know the origin of your birth, how you ought to do after my death! Est tibi pater nomine Appollonius, et mater Lucina Altistratis regis filia. Quae cum te pareret, statim preclusa spiritu mortua est. When she gave birth to you, she died immediately after being forbidden from breathing. Quam pater tuus Appollonius ejecto loculo cum ornamentis regalibus in mare misit, et viginti sistertias auri posuit sub caput, et ubicumque esset devoluta, ille in auxilium ejus fuissent.

Navis quoque luctantibus ventis cum patre tuo lugente et te in cunabulis posita pervenit ad hanc civitatem. Hiis ergo hospitibus Stranguilioni et Dyonisiadae una mecum te commendavit Tyrus Appollonius, votumque fecit, nec barbam nec capillos nec ungues tonsuros, nisi prius te nuptui traderet. Nunc autem moneo, si post mortem meam hospites, quos parentes appellas, injuriam aliquando tibi forte fecerint, ascende in forum et ibi invenies statuam patris tui stantem. Now I warn you, if after my death the guests whom you call my parents should by any chance do you an injury, go up into the market-place and there you will find the statue of your father standing. Apprehende illam et clama: Filia ejus sum, cujus est haec statua! Take hold of her and cry out: I am her daughter, who is this statue? Cives vero memores beneficiorum patris tui injuriam tuam vindicabunt. The citizens, mindful of your father's benefits, will avenge your injury.

Cui Tharsia: Cara nutrix, deum testor, si ista mihi non dixisses, unde essem penitus nescirem. To whom Tharsia: Dear nurse, I testify to the gods that if you had not said these things to me, I would not know whence I was.

Et cum adinvicem loquerentur, nutrix emisit spiritum. And while they were talking to each other, the nurse gave up her breath. Tharsia vero corpus nutricis suae sepellivit et per totum annum ejus mortem lugebat. Tharsia, however, buried the body of her nurse and mourned his death for a whole year. Post vero induit priorem dignitatem, petiit scolas ad studia liberalia, et dum de scolis reverteretur, non prius cibum sumpsisset, antequam nutricis monumentum introisset. But after she had taken on her former position, she went to school for liberal studies, and while returning from school she had not eaten food before, before she had entered the nurse's tomb.

Ferens ampullam vini ingrediebatur et ibi manens parentes suos vocabat. Bringing a bottle of wine, he went in and, staying there, called his parents.

Et dum haec agerentur, quadam die Dionisiades cum filia sua Philomacia transibat per forum. And while these things were going on, one day Dionysius with his daughter Philomacia was passing by the forum. Videntes omnes cives speciem Tharsiae et ornamentum dixerunt: When all the citizens saw the appearance of Tharsias and the ornament, they said:

Felix pater, cujus filia Tharsia est! Happy father, whose daughter is Tharsia! llla vero et quae adheret ei turpis est et dedecus. and the one who adheres to it is disgraceful and disgraceful.

Dyonisiades, ut audivit Tharsiam laudari et filiam suam vituperari, conversa in insaniam furoris sola sedens secum cogitavit: When Dyonisiades heard that Tharsia was being praised and that his daughter was being reproached, she turned herself into the insanity of his fury, and decided to sit alone with him.

Pater ejus, ex quo hinc profectus est, habet annos quattuordecim; non veniet ad recipiendum filiam, nec litteras pro ea misit; puto quod mortuus est, nutrix ejus mortua est, neminem habeo aemulum; occidam eam et ornamentis ejus filiam meam ornabo.

Et cum haec cogitasset, venit quidam de villa Theophilus nomine, quem vocans ait:

Si cupis premium accipere, Tharsiam interfice!

Ait villicus: Quid peccavit innocens virgo?

Et illa : Pessima est, et ideo mihi negare non debes; fac quod jubeo et si non feceris, male tibi eveniet.

Et ille: Dic mihi, domina, qualiter hoc potest fieri? And he: Tell me, lady, how can this be?

Quae ait: Consuetudo ejus est, mox ut venierit de scolis, non prius sumere cibum, quam nutricis suae introierit monumentum, ubi te cum pugione paratum inveniat. She said: It is her custom, as soon as she arrives from school, not to take food before she enters the tomb of her nurse, where she finds you prepared with a dagger. Apprehende crines ejus a vertice, et eam interfice, et corpus ejus mitte in mare, et libertatem tuam a me cum magno premio accipies. Seize her hair from the top, and kill her, and throw her body into the sea, and you will receive your freedom from me with a great reward.

Villicus tulit pugionem; gemens et flens ibat ad monumentum et dixit:

Heu non merui libertatem, nisi per sanguinis effusionem innocentis virginis? Alas, did I not earn my freedom except by the shedding of the blood of an innocent virgin?

Puella autem rediens de scolis monumentum cum ampulla vini intravit, sicut solebat facere; villicus impetum fecit et apprehendens crines puellae jactavit eam in terram. Dum autem volebat eam percutere, ait ad eum Tharsia:

O Theophile, quid peccavi contra te vel contra aliquem, ut moriar?

Ait villicus: Tu nihil peccasti, sed pater tuus, qui te cum magna pecunia et ornamentis regalibus reliquit.

Cui puella: Peto, domine, ut si nulla spes mihi est, permittas me deum testari. To which girl: I beg, my lord, that if there is no hope for me, allow me to bear witness to God.

Cui villicus: Testare, et deus ipse scit, quod coactus te interficio. The steward said to him: Call, and God himself knows that I am forced to kill you.

Illa vero cum esset posita in oratione, venerunt piratae videntes puellam sub jugo mortis stare, et hominem armatum volentem percutere eam, clamaverunt: But when she was placed in prayer, the pirates came, when they saw the girl standing under the yoke of death, and an armed man wanting to strike her, they cried out:

Parce, crudelissime barbare! Spare me, most cruel barbarian! Illa est nostra praeda, non tua victoria. At ille, ut talia audivit, fugiens post monumentum latuit in litore, piratae vero rapuerunt virginem, mare petunt. But he, as he had heard such things, fled, and hid behind the tomb on the shore; but the pirates took away the virgin, and headed for the sea.

Villicus rediit ad dominam et ait: Quod jussisti, factum est; tu vero, ut consulo, induas te lugibilem vestem et ego tecum, et effundamus lacrimas falsas in conspectu civium, et dicemus eam ex gravi infirmitate defunctam.

Stranguilio ut audivit, terror et stupor eum invasit, et dixit:

Da ergo et mihi vestem lugibilem, ut lugeam, quia tali scelere sum involutus! Heu quid faciam! Pater puellae istam civitatem a periculo mortis liberavit, propter istam civitatem naufragium pertulit, bona perdidit et penuriam perpessus est, et restitutum est ei malum pro bono! The girl's father saved that city from the danger of death, because of that city he endured a wreck, lost goods and suffered poverty, and was restored to him evil for good! Filiam suam, quam nobis misit nutriendam, crudelis leaena devoravit. His daughter, whom he sent us to nurse, was devoured by a cruel lioness. Heu caecatus sum, lugeam innocentem, vinctus sum ad pessimam venenosamque serpentem.

Elevans oculos ad celum ait : Deus, tu scis, quia mundus sum a sanguine Tharsiae; et requiras a Dyonisiada!

Rexpexit uxorem mam et ait: Quomodo suffocasti filiam regis, inimica dei hominumque opprobrium! He rejected his mother's wife and said: How you suffocated the king's daughter, the enemy of God and the reproach of men!

Illa vero induit se et filiam suam lugubres vestes, falsasque lacrimas fuderunt coram civibus, [dicentes:] But she put on herself and her daughter mournful garments, and shed false tears before the citizens,

Cives carissimi, ideo ad vos clamamus, quia spes oculorum nostrorum Tharsia, quam vidistis, subito dolore defuncta est et nobis cruciatus et amaros fietus reliquit; quam digne sepeliri fecimus. Dearest citizens, therefore we cry to you, because Tharsia, the hope of our eyes, whom you saw, died suddenly of pain and left us a tormented and bitter death; which we have done to be buried with dignity.

Tunc pergunt cives ubi figuratum erat ex promeritis patris fabricatum ex aere corpus, ubi cives Tharsiae virgini pro beneficiis patris ejus sepulchrum ex aere collatum fecerunt. The citizens then proceed to where the body was figured out of the merits of their father, and where the citizens of Tharsia made a tomb of brass bestowed on the virgin for the kindness of her father.