Pars II, 3
At illi stupentes, quod tam graviter juraverat, cum magna diligentia educaturos se puellam repromittunt; Apollonius autem navem ascendit et ad longinquas regiones navigabat.
Interea puella Tharsia expleta quinquennis studiis liberalibus traditur una cum Philomacia filia eorum coetanea sua; cumque ad quattuordecim annos pervenisset, reversa de auditorio invenit nutricem suam Ligozidem subitaneam invalitudinem incurrisse, et sedens juxta eam causas infirmitatis explorat.
Cui nutrix: Audi, bona filia, verba mea et in corde tuo reserva. Quem putas tu patrem aut matrem vel patriam?
Ait puella: Patriam Tharsum, patrem Stranguilionem, matrem Dyonisiadem.
Nutrix ingemuit et ait: Audi, filia, originem natalium tuorum, ut scias, quomodo post mortem meam agere debeas! Est tibi pater nomine Appollonius, et mater Lucina Altistratis regis filia. Quae cum te pareret, statim preclusa spiritu mortua est. Quam pater tuus Appollonius ejecto loculo cum ornamentis regalibus in mare misit, et viginti sistertias auri posuit sub caput, et ubicumque esset devoluta, ille in auxilium ejus fuissent.
Navis quoque luctantibus ventis cum patre tuo lugente et te in cunabulis posita pervenit ad hanc civitatem. Hiis ergo hospitibus Stranguilioni et Dyonisiadae una mecum te commendavit Tyrus Appollonius, votumque fecit, nec barbam nec capillos nec ungues tonsuros, nisi prius te nuptui traderet. Nunc autem moneo, si post mortem meam hospites, quos parentes appellas, injuriam aliquando tibi forte fecerint, ascende in forum et ibi invenies statuam patris tui stantem. Apprehende illam et clama: Filia ejus sum, cujus est haec statua! Cives vero memores beneficiorum patris tui injuriam tuam vindicabunt.
Cui Tharsia: Cara nutrix, deum testor, si ista mihi non dixisses, unde essem penitus nescirem.
Et cum adinvicem loquerentur, nutrix emisit spiritum. Tharsia vero corpus nutricis suae sepellivit et per totum annum ejus mortem lugebat. Post vero induit priorem dignitatem, petiit scolas ad studia liberalia, et dum de scolis reverteretur, non prius cibum sumpsisset, antequam nutricis monumentum introisset.
Ferens ampullam vini ingrediebatur et ibi manens parentes suos vocabat.
Et dum haec agerentur, quadam die Dionisiades cum filia sua Philomacia transibat per forum. Videntes omnes cives speciem Tharsiae et ornamentum dixerunt:
Felix pater, cujus filia Tharsia est! llla vero et quae adheret ei turpis est et dedecus.
Dyonisiades, ut audivit Tharsiam laudari et filiam suam vituperari, conversa in insaniam furoris sola sedens secum cogitavit:
Pater ejus, ex quo hinc profectus est, habet annos quattuordecim; non veniet ad recipiendum filiam, nec litteras pro ea misit; puto quod mortuus est, nutrix ejus mortua est, neminem habeo aemulum; occidam eam et ornamentis ejus filiam meam ornabo.
Et cum haec cogitasset, venit quidam de villa Theophilus nomine, quem vocans ait:
Si cupis premium accipere, Tharsiam interfice!
Ait villicus: Quid peccavit innocens virgo?
Et illa : Pessima est, et ideo mihi negare non debes; fac quod jubeo et si non feceris, male tibi eveniet.
Et ille: Dic mihi, domina, qualiter hoc potest fieri?
Quae ait: Consuetudo ejus est, mox ut venierit de scolis, non prius sumere cibum, quam nutricis suae introierit monumentum, ubi te cum pugione paratum inveniat. Apprehende crines ejus a vertice, et eam interfice, et corpus ejus mitte in mare, et libertatem tuam a me cum magno premio accipies.
Villicus tulit pugionem; gemens et flens ibat ad monumentum et dixit:
Heu non merui libertatem, nisi per sanguinis effusionem innocentis virginis?
Puella autem rediens de scolis monumentum cum ampulla vini intravit, sicut solebat facere; villicus impetum fecit et apprehendens crines puellae jactavit eam in terram. Dum autem volebat eam percutere, ait ad eum Tharsia:
O Theophile, quid peccavi contra te vel contra aliquem, ut moriar?
Ait villicus: Tu nihil peccasti, sed pater tuus, qui te cum magna pecunia et ornamentis regalibus reliquit.
Cui puella: Peto, domine, ut si nulla spes mihi est, permittas me deum testari.
Cui villicus: Testare, et deus ipse scit, quod coactus te interficio.
Illa vero cum esset posita in oratione, venerunt piratae videntes puellam sub jugo mortis stare, et hominem armatum volentem percutere eam, clamaverunt:
Parce, crudelissime barbare! Illa est nostra praeda, non tua victoria. At ille, ut talia audivit, fugiens post monumentum latuit in litore, piratae vero rapuerunt virginem, mare petunt.
Villicus rediit ad dominam et ait: Quod jussisti, factum est; tu vero, ut consulo, induas te lugibilem vestem et ego tecum, et effundamus lacrimas falsas in conspectu civium, et dicemus eam ex gravi infirmitate defunctam.
Stranguilio ut audivit, terror et stupor eum invasit, et dixit:
Da ergo et mihi vestem lugibilem, ut lugeam, quia tali scelere sum involutus! Heu quid faciam! Pater puellae istam civitatem a periculo mortis liberavit, propter istam civitatem naufragium pertulit, bona perdidit et penuriam perpessus est, et restitutum est ei malum pro bono! Filiam suam, quam nobis misit nutriendam, crudelis leaena devoravit. Heu caecatus sum, lugeam innocentem, vinctus sum ad pessimam venenosamque serpentem.
Elevans oculos ad celum ait : Deus, tu scis, quia mundus sum a sanguine Tharsiae; et requiras a Dyonisiada!
Rexpexit uxorem mam et ait: Quomodo suffocasti filiam regis, inimica dei hominumque opprobrium!
Illa vero induit se et filiam suam lugubres vestes, falsasque lacrimas fuderunt coram civibus, [dicentes:]
Cives carissimi, ideo ad vos clamamus, quia spes oculorum nostrorum Tharsia, quam vidistis, subito dolore defuncta est et nobis cruciatus et amaros fietus reliquit; quam digne sepeliri fecimus.
Tunc pergunt cives ubi figuratum erat ex promeritis patris fabricatum ex aere corpus, ubi cives Tharsiae virgini pro beneficiis patris ejus sepulchrum ex aere collatum fecerunt.