#014: Παιδικές μνήμες πολέμου, Έλληνες και Σέρβοι στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, πολιτική στα Βαλκάνια. #014: Childhood memories of war, Greeks and Serbs in World War I, politics in the Balkans. #014 : Souvenirs d'enfance de la guerre, Grecs et Serbes dans la Première Guerre mondiale, politique dans les Balkans.

(Κόσμος που συζητάει σε καφετέρια) (People chatting in a cafeteria)

Λοιπόν... α, περίμενε! Well ... oh, wait!

...Αλλά δε ξέρω γιατί, λίγο με μπερδεύει τώρα, εννοώ ήμουνα πολύ πιο χαλαρή τότε που... ... But I do not know why, it confuses me a bit now, I mean I was much more relaxed then when ...

Δε ξέρω, δε το έχω πολύ με την κάμερα... I do not know, I do not have much with the camera ...

Εεεε ωραία... Ehh nice ...

Είμαι από τη Σερβία, γεννήθηκα στο Βελιγράδι, I'm from Serbia, I was born in Belgrade,

εκεί είχα σπουδάσει την Νεοελληνική φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου there I had studied Modern Greek literature at the University of Belgrade

και μετά από αυτό αποφάσισα, είχα πάρει την απόφαση να έρθω στην Ελλάδα and after that I decided, I had made the decision to come to Greece to

ουσιαστικά να παρακολουθήσω ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. actually attend a postgraduate program in the Department of History and Archeology.

Ολοκλήρωσα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Αριστοτέλειο (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) I completed my postgraduate studies at the Aristotle (University of Thessaloniki).

Τώρα πλέον μένω μόνιμα στο Βελιγράδι. Now I live permanently in Belgrade.

Βασικά η μεταπτυχιακή μου εργασία που είχα κάνει στο Αριστοτέλειο έχει σχέση με τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο Basically, my master's thesis I did at Aristotle is related to the First World War

και με τις Σερβο-Ελληνικές σχέσεις στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο για ακρίβεια. and to the Serbo-Greek relations in the First World War, to be precise.

Δεν ασχολήθηκα με τη στρατιωτική - ούτε με τη στρατιωτική ιστορία ούτε με τη διπλωματική ιστορία - I did not deal with the military - neither with the military history nor with the diplomatic history - I

προσπάθησα ουσιαστικά να δώσω την εικόνα που είχε ο απλός Σέρβος στρατιώτης essentially tried to give the image that the ordinary Serbian soldier had

για τους Έλληνες, για την Ελλάδα - δηλαδή τη Θεσσαλονίκη, την Κέρκυρα που είχανε πάει πρώτα πριν έρθουν εδώ στη Θεσσαλονίκη for the Greeks, for Greece - that is, Thessaloniki, Corfu who had gone first before coming here in Thessaloniki

και αργότερα στο Μακεδονικό μέτωπο - και επίσης και τι εικόνα είχε ο απλός Σέρβος στρατιώτης για τους άλλους συμμάχους. and later on the Macedonian front - and also what image the ordinary Serbian soldier had of the other allies.

Και κάποιες όντως από τις εντυπώσεις που είχε ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες And some of the impressions he had were particularly interesting

αν σκεφτεί κανείς ότι ουσιαστικά ο Σερβικός στρατός αποτελούνταν σχεδόν εξ' ολοκλήρου από αγρότες considering that the Serbian army was almost entirely made up of farmers

οι οποίοι όχι μόνο δεν ήξεραν την εξωτερική πολιτική της χώρας τους αλλά και, για παράδειγμα, για πρώτη φορά είδανε τον «μαύρο» άνθρωπο. who not only did not know their country's foreign policy but, for example, saw him for the first time. " black "man.

Και πώς θα αντιμετωπίσουν τώρα τον «μαύρο» άνθρωπο; Ή, ας πούμε, τους Σκωτσέζους που ήτανε «γυναίκες» σε φούστες κτλ And how will they deal with the "black" man now? Or, say, the Scots who were "women" in skirts etc

Οπότε κάποιες από τις εντυπώσεις ήτανε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. So some of the impressions were very interesting.

Πέρα από το γεγονός ότι στη Σερβία έχουμε περάσει... στη Σερβία, εντάξει, στην παλιά Γιουγκοσλαβία έχουμε περάσει και τον πόλεμο Apart from the fact that in Serbia we went through ... in Serbia, okay, in the old Yugoslavia we went through the war

και αργότερα και τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς το 1999 and later the NATO bombings in 1999, of

πέραν βέβαια απ' αυτά τα δύο γεγονότα θεωρώ πως τα παιδικά μου χρόνια ήταν όπως και κάθε κανονικού παιδιού που ζούσε και στην Ελλάδα. course beyond these two events I think that my childhood was like every normal child who also lived in Greece.

Εντάξει, ζούσαμε σχετικά καλά. Όλοι βασικά ζούσαμε σχετικά καλά μέχρι το 1991. Okay, we lived relatively well. We all basically lived relatively well until 1991.

Μετά όμως, ναι, όντως ξεκίνησε μία «μαύρη» περίοδος για όλους μας. But then, yes, a "black" period really began for all of us.

Όταν είσαι παιδί δεν καταλαβαίνεις με όλο το βάρος, τουλάχιστον όχι τόσο σοβαρά, δε μπορείς να καταλάβεις τις διαστάσεις ενός προβλήματος, When you are a child you do not understand with all the weight, at least not so seriously, you can not understand the dimensions of a problem,

οπότε και εγώ σίγουρα τότε δε μπορούσα, που ήμουνα 5 χρονών - 6 βασικά - να καταλάβω τις διαστάσεις ενός πολέμου. so I certainly could not, when I was 5 years old - 6 basically - to understand the dimensions of a war.

Ήμουνα το κοριτσάκι το οποίο ήτανε παρών τη στιγμή που ο μπαμπάς της έφευγε στον πόλεμο. I was the little girl who was present when her dad left for the war.

Τον μπαμπά μου τον είχανε πάρει για λίγους μήνες, ήτανε στην Κροατία. My dad was taken for a few months, he was in Croatia.

Μπορεί να μην έχω καταλάβει τι σημαίνει ο πόλεμος, δεν έχω δει τον πόλεμο μπροστά μου. I may not have understood what war means, I have not seen war in front of me.

Αλλά αυτό, εντάξει, ήταν η πιο φρικτή δυσκολία, η πιο... But that, okay, was the most horrible difficulty, the most ...

Μου είχε μείνει, δηλαδή, θέλω να πω στη μνήμη ως κάτι πάρα πολύ δύσκολο γενικότερα για ένα παιδί. I was left with, that is, I want to say in my memory as something very difficult in general for a child.

Τώρα με τους βομβαρδισμούς ήμουνα πιο μεγάλη, ήμουνα 13 χρονών. Now with the bombings I was older, I was 13 years old.

Βέβαια θυμάμαι πολύ πιο ξεκάθαρα τι είχε συμβεί. Οι βομβαρδισμοί ουσιαστικά είχαν γίνει στην ίδια τη Σερβία, Of course I remember much more clearly what had happened. The bombings were essentially in Serbia itself,

ενώ ο πόλεμος, το επίκεντρο του πολέμου, ήτανε στη Βοσνία. Οπότε κάποιες από τις πιο φρικτές αναμνήσεις τότε ήταν while the war, the focus of the war, was in Bosnia. So some of the most horrible memories back then were the

αυτή που είπα και πριν για τον μπαμπά μου που έλειψε από το σπίτι. ones I said before about my dad who was away from home.

Και μια άλλη, ναι, ήθελα να πω και αυτό το... μια άλλη ανάμνηση η οποία, εντάξει, μου έμεινε και And another, yes, I wanted to say this ... another memory which, okay, I have left and

ελπίζω πως τα παιδιά μου και τα παιδιά των παιδιών μου ποτέ δε θα ζήσουνε κάτι παρόμοιο. I hope that my children and my children's children will never experience something similar.

Περιμέναμε στις ουρές ακόμη και για τα πιο βασικά τρόφιμα. We waited in line for even the most basic foods.

Γιατί στη Σερβία εκείνα τα χρόνια υπήρχε το εμπάργκο ουσιαστικά, είχανε κυρήξει το εμπάργκο εναντίον της Σερβίας, Because in Serbia in those years there was an embargo, they had declared the embargo against Serbia,

δεν υπήρχε εισαγωγή, δεν υπήρχε εξαγωγή, και περιμέναμε στις ουρές για να πάρουμε ακόμα και το αλεύρι, το λάδι, there was no import, there was no export, and we waited in line to get even the flour, the oil,

τα πιο βασικά δηλαδή για να μπορούμε να επιβιώσουμε. the most basic things so that we could survive.

Πώς νιώθεις να είσαι παιδί σε όλα αυτά; Εεε... Νιώθεις απελπισία, νιώθεις φόβο, βέβαια, νιώθεις και θυμό γιατί How does it feel to be a child in all this? Eee ... You feel despair, you feel fear, of course, you also feel anger because

δεν μπορείς να κάνεις κάτι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, you can not do something while all this is happening,

φοβάσαι και για τον εαυτό σου αλλά πάνω απ΄όλα, και όντως το λέω ειλικρινά, φοβάσαι πολύ περισσότερο για τους γονείς σου, για τα αδέρφια σου. you are afraid for yourself but above all, and I honestly say it, you are much more afraid for your parents you, for your brothers.

Γιατί τις στιγμές που... Because the moments when ...

Τις στιγμές που έριχναν βόμβες όλοι εμείς είχαμε νομίζω μια δόση αδρεναλίνης πολύ ανεβασμένη και εκείνη τη στιγμή δε νιώθεις φόβο. The moments when bombs were dropped, we all had a very high dose of adrenaline and at that moment you do not feel fear.

Εκείνη τη στιγμή νιώθεις πολύ μεγάλο πείσμα και νιώθεις πολύ μεγάλο θυμό. Όταν σταματάνε όλα αυτά, μετά νιώθεις φόβο. At that moment you feel very stubborn and you feel very angry. When all this stops, then you feel fear.

Δηλαδή μετά από αυτό σου έρχεται ένας φόβος ο οποίος ουσιαστικά σε «καταπίνει»;. That is, after that comes a fear that actually "swallows" you ?.

Θεωρώ ότι οι άνθρωποι στα Βαλκάνια είναι αναγκασμένοι να ασχολούνται με την πολιτική. I believe that people in the Balkans are forced to get involved in politics.

Έχω δει μια έρευνα όπου οι περισσότεροι Αμερικανοί δε ξέρουν καν ποιος είναι - που λέει ο λόγος - ο πρωθυπουργός της χώρας. I have seen a survey where most Americans do not even know who - as the saying goes - the country's prime minister.

Δεν ασχολούνται απλώς. Ζούνε όπως ζούνε. They do not just deal. They live as they live.

Ενώ στη Σερβία, στην Ελλάδα αντίστοιχα, και ειδικότερα στα Βαλκάνια, πρέπει να ασχολείσαι πάρα πολύ, είσαι αναγκασμένος να ασχολείσαι με την πολιτική. While in Serbia, Greece respectively, and especially in the Balkans, you have to deal too much, you have to deal with politics.

Και τι συμβαίνει; Σήμερα μπορεί κάποιος να περπατήσει στους δρόμους του Βελιγραδίου And what happens? Today one can walk the streets of Belgrade

και γενικότερα, είτε συναντάς νέο κόσμο είτε συναντάς πιο μεγάλους, and in general, whether you meet new people or meet older people,

θα παρατηρήσεις ένα πράγμα δηλαδή. Και τί είναι αυτό; Δεν υπάρχει πλέον χαμόγελο στα πρόσωπα των ανθρώπων. you will notice one thing. And what is this? There is no longer a smile on people's faces.

Όλοι είναι θυμωμένοι, υπάρχει μία αρνητική γενικότερα ατμόσφαιρα στον αέρα, Everyone is angry, there is a generally negative atmosphere in the air,

καταλαβαίνεις δηλαδή το θυμό, that is , you understand the anger,

την απελπισία. Μάλλον είναι απελπισία πάνω απ' όλα και μετά ο θυμός. the despair. It is probably despair above all and then anger.

Και το καταλαβαίνεις και στους δρόμους. Το καταλαβαίνεις και στα σχολεία. And you understand it on the streets as well. You understand that in schools as well.

Το καταλαβαίνεις και στην ουρά περιμένοντας να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου. You understand this in the queue waiting to pay your bills.

Το καταλαβαίνεις και στο σούπερ μάρκετ. Το καταλαβαίνεις και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. You understand that in the supermarket as well. You also understand it in public transport.

Το καταλαβαίνεις παντού. You understand it everywhere.

Και οι παρέες μας, αντί να μιλάνε για παραλία, αντί να μιλάνε για καινούρια δουλειά, And our friends, instead of talking about the beach, instead of talking about a new job, a

για καινούρια κοπέλα ή για το γάμο ή για τα παιδιά, για οτιδήποτε new girlfriend or about marriage or children, about anything

δυστυχώς πολύ συχνά μιλάμε για τα πολιτικά και δυστυχώς πολύ συχνά μαλώνουμε για τα πολιτικά. unfortunately we often talk about politics and unfortunately very often we argue about politics.

Ουσιαστικά η πολιτική έχει μπει μέσα στα σπίτια μας, έχει μπει στα κρεβάτια μας. In essence, politics has entered our homes, it has entered our beds.

Αλλά όπως είπα είμαστε αναγκασμένοι. Τα Βαλκάνια ήτανε πάντα και θα είναι πάντα το καζάνι που βράζει. But as I said are forced to be involved. The Balkans have always been and will always be the boiling cauldron.

Αν μπορούσα να φωνάξω κάτι στον κόσμο... εεε If I could shout something at people ... errr

μάλλον δε θα φώναζα τίποτα. I probably wouldn't shout anything.

Γιατί νομίζω ότι ό,τι και να φώναζα, δε μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα ούτε τους ανθρώπους γύρω μας. Because I think that no matter what I shout, we can not change the reality or the people around us.

Γιατί νομίζω ότι οι άνθρωποι πλέον δεν ακούνε. Because I think people no longer listen.