The unifying power of art | Myron Michailidis | TEDxAcademy The unifying power of art | Myron Michailidis | TEDxAcademy Jednocząca moc sztuki | Myron Michailidis | TEDxAcademy

Μεταγραφή: Chryssa R. Takahashi Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

Ξέρετε, απόψε θα έδινα έναν πολύ σουρεαλιστικό τίτλο στην ομιλία μου, You know, tonight I would give a very surreal title to my speech,

«Η εκδίκηση της σοπράνο και του Τολστόι». "The revenge of the soprano and Tolstoy".

Και θα σας πω γιατί.

Αισθάνομαι πολύ άβολα που κοιτάζω τον κόσμο

και με στραβώνουν τα φώτα. and the lights distract me.

Συνήθως όταν διευθύνω, Usually when I run,

- αρκετές φορές έχω εμφανιστεί σε αυτή την αίθουσα με την ορχήστρα της Λυρικής - - I have appeared several times in this room with the Lyric Orchestra -

είμαι εκεί, σε μια τάφρο μεγάλη με πολλούς μουσικούς μαζί,

και πάνω είναι οι τραγουδιστές που μου λένε πως έχουν άγχος and above are the singers who tell me they are anxious

βλέποντας τον κόσμο κάτω.

Και τους λέω, «Έλα τώρα, σιγά το πράγμα». And I say to them, "Come on, slow down."

Μου λένε, «Μαέστρο, κοίταξε, εσύ δεν βλέπεις τον κόσμο».

Έχουν δίκιο. Τώρα που σας βλέπω, είναι διαφορετικά.

Το άλλο είναι ότι χρησιμοποιούσα τελευταία, πολύ συχνά,

το κλισέ, «Η τέχνη μας ενώνει». the cliché, "Art unites us".

Το πίστευα και το πιστεύω ότι η τέχνη μας ενώνει.

Όμως κάποιος συνεργάτης μου λέει,

«Πρόσεξε, μεθαύριο που θα πας να μιλήσεις στο TEDx, μην πας και πεις ότι είναι δικό σου αυτό. do not go and say that this is yours.

Το έχει πει ένας πολύ σημαντικότερος από σένα». It has been said by someone much more important than you ". Λέω, «Ποιος;».

«Ο Τολστόι».

(Γέλια)

Και κάθισα και διάβασα γιατί το έχει πει αυτό ο Τολστόι, And I sat down and read why Tolstoy said that,

ότι η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους και ότι αφορά όλους μας,

εμάς προσωπικά, την οικογένειά μας, τον σύντροφό μας, τους φίλους μας.

Ο Τολστόι λοιπόν, στον φιλοσοφικό αναβρασμό της εποχής του, So Tolstoy, in the philosophical effervescence of his time,

είχε πει ότι η τέχνη δεν είναι η εκτόνωση κάποιας ενέργειας,

δεν είναι η παραγωγή συναισθημάτων,

δεν είναι η παραγωγή ευχάριστων αντικειμένων,

δεν είναι τίποτα άλλο παρά απ' αυτό που ενώνει τους ανθρώπους.

Και θα συμπλήρωνα, η τέχνη εκλεπτύνει το αισθητήριό μας. And I would add, art refines our sense.

Η τέχνη προάγει τον πολιτισμό.

Και αν αυτό το πράγμα το είχαν καταλάβει πολλοί πολιτικοί μας, And if this was something many of our politicians understood,

πολλά πράγματα θα ήταν σήμερα διαφορετικά στην Ελλάδα. many things would be different in Greece today.

Το 2011, όταν είχα την τιμή In 2011, when I had the honor

να αναλάβω την καλλιτεχνική διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, to take over the artistic direction of the National Opera,

είχε συγχρόνως πάρει μεγάλη δημοσιότητα η αγανάκτηση των Αγανακτισμένων, at the same time the indignation of the Indignant had become very public,

στην πλατεία Συντάγματος, αν θυμάστε. in Syntagma Square, if you remember.

Κι αυτό μου έκανε κάπως ένα κλικ.

Σκέφτηκα ότι κάπως έτσι και η Λυρική, είναι ένας τρομακτικά δυνατός φορέας, I thought that Lyriki, in a way, is a terribly strong player,

με τεράστια τεχνογνωσία, παράδοση, αλλά κάπως κλεισμένος μέσα στα τείχη του.

Αισθάνθηκα κι εγώ λιγάκι αγανακτισμένος I also felt a little indignant

με το δυναμικό και τη δύναμη που έβλεπα που δεν μπορούσε να εκτονώνεται.

Και είπαμε, θα βγούμε έξω. Θα βγούμε έξω από τα τείχη. And we said, we're going out. We will go outside the walls.

Αλλά αυτό για να γίνει, πρέπει να γίνει σωστά. But for that to happen, it has to be done right. Πρέπει να γίνει με έναν στρατηγικό σχεδιασμό. It must be done with a strategic plan. Πρέπει να έχεις πρωτότυπη πρόταση. You must have an original proposal.

Πρέπει να έχεις πρόταση που να μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον στον νέο,

σε αυτόν που δεν έχει δει ποτέ του όπερα,

σε αυτόν που θα είναι το δυνητικό κοινό σου, to the one who will be your potential audience, και συγχρόνως, αυτό που θα προσφέρεις, θα πρέπει να είναι στη σωστή ποσόστωση, and at the same time, what you will offer should be in the right quota,

χρονική και τοπική.

Δηλαδή θα πρέπει να επιλέξεις χώρους συγκεκριμένους για να το κάνεις. That is, you have to choose specific places to do it.

Όλο αυτό λοιπόν καταστρώθηκε So all this was done

και είπαμε, «Πολύ ωραία, βγαίνουμε έξω».

Ήρθε όμως το πρώτο τηλεφώνημα.

«Εάν τολμήσεις και βγάλεις τους καλλιτέχνες έξω, "If you dare and take the artists out,

θα σε γιαουρτώσουμε». we will celebrate you ".

(Γέλια)

Απάντηση, «Πότε θα γίνει αυτό;» Answer, "When will this happen?"

«Αύριο το βράδυ στην πλατεία Συντάγματος στο Λυρικό Λεωφορείο». "Tomorrow night in Syntagma Square on the Lyric Bus".

«Ευχαριστώ πάρα πολύ.

Θα ενημερώσουμε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης We will update all media γιατί θα μας ανεβάσετε την ακροαματικότητα δείχνοντας εμένα γιαουρτωμένο. because you will raise our audience by showing me celebrating.

Παρακαλούμε, κάντε το».

Δυστυχώς δεν το έκαναν.

(Χειροκρότημα)

Στην πλατεία Συντάγματος, η Τραβιάτα, επάνω στο λεωφορείο οι τραγουδιστές, In Syntagma Square, Traviata, on the bus the singers,

οι Ιάπωνες ως συνήθως φωτογραφίζουν,

και ο κόσμος σταματάει λίγο να δει κάτι που του αρέσει.

Και σιγά σιγά μαζεύονται εκατοντάδες, όλο και περισσότεροι.

Αρχίζουμε και κάνουμε δρομολόγια σε όλη την Αθήνα. We start and make itineraries all over Athens.

Από τον Κολωνό μέχρι το Κολωνάκι.

Προσέξτε, Κολωνός και Κολωνάκι.

Στον Κολωνό τα γυφτάκια παίζουν ρυθμό Τραβιάτας πάνω στα ταμπούρλα τους In Kolonos the gypsies play the rhythm of Traviata on their drums

μαζί με τους λυρικούς καλλιτέχνες. together with the lyricists.

Αυτό, τι άλλο να πω. (Χειροκρότημα)

Η δεύτερη αντίδραση.

Κύριε Διευθυντά, θα μας βγάλετε να τραγουδήσουμε στη Βαρβάκειο; Mr. Director, will you make us sing in Varvakeio?

Ψαρίλα, ψαρίλα.

Μια τραγουδίστρια με τουαλέτα. A singer with a toilet.

Κι όμως, η Βαρβάκειος αγορά μάζεψε,

εκεί που περιμέναμε κάποιες εκατοντάδες,

μάζεψε περίπου πέντε χιλιάδες κόσμο.

Και είχαμε το ανεπανάληπτο, να βλέπουμε

την κυρία με το ταγιέρ μέσα στη Βαρβάκειο, μαζί με τον νεαρό με το τζιν. the lady in the suit inside Varvakeio, together with the young man in the jeans.

Όπως πολύ εύστοχα είπε ένας δημοσιογράφος την επόμενη μέρα. As a journalist very aptly said the next day.

Και αυτό το πράγμα ουσιαστικά έφερε τους καλλιτέχνες μας

μέσα σε έναν χώρο εντελώς πραγματικά σουρεαλιστικά,

τελείως Μπέκετ, τελείως απρόσμενο χώρο

και ήταν το σπάσιμο, ήταν η τομή. and it was the break, it was the incision.

Είπαμε, «Τώρα πλέον δεν υπάρχει ρίσκο, υπάρχει αναγκαιότητα για τις δράσεις».

Από κει και μετά, από αυτά τα δύο,

καταστρώθηκε ένας επιπλέον σχεδιασμός,

που θα τον ονόμαζα έτσι πολύ ρομαντικά,

«Μια πολύχρωμη εξωστρέφεια σε πολλές πράξεις».

Θα σας θυμίσω κατ' αρχήν ότι βγήκαμε στη Διονυσίου Αεροπαγίτου

και κάναμε μια ανοιχτή δοκιμή.

Η ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής,

μια εξαιρετική ορχήστρα σημειωτέον πρέπει να ξέρετε, a great band you should know,

και σας συστήνω να την ακούτε συχνά,

έκανε πρόβα το έργο Μαντάμ Μπατερφλάι,

λίγες μέρες πριν παρουσιαστεί το έργο στο Ηρώδειο. a few days before the play was presented at the Herodion.

Δεν θα ξεχάσω την εικόνα τριών Ελληνοαμερικανίδων κυριών,

να έχουν φέρει όλα τα σύνεργα to have brought all the tools

να κάνουν το αστικό Αθηναϊκό πικ-νικ τους κάτω από την Ακρόπολη to have their urban Athenian picnic under the Acropolis

και να ακούν την ορχήστρα να κάνει πρόβα την Μπατερφλάι. and listen to the orchestra rehearse Butterfly.

Δεν θα ξεχάσω έναν συνεργάτη μου με ποτιστήρι, ως μη όφειλε, I will not forget a colleague of mine with a watering can, as he should not,

να καθίζει τη σκόνη για να μην σκονιστούν τα μουσικά όργανα. to settle the dust so as not to dust the musical instruments.

Και είχε πραγματικά πολύ μεγάλη επιτυχία.

Επόμενη δράση ήταν η μεγάλη λαοθάλασσα που μαζεύτηκε για να γιορτάσουμε μαζί Next action was the big sea of people who gathered to celebrate together

την επέτειο της Μαρίας Κάλλας πριν από ένα χρόνο περίπου, the anniversary of Maria Callas about a year ago,

κάνοντας μια διαδρομή, έναν περίπατο,

που ξεκίνησε από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, πήγε στα σκαλιά του Ηρωδείου,

πάντα με λυρικούς τραγουδιστές.

Πλατεία Κοτζιά, πλατεία Ασωμάτων.

Και κατέληξε σε ένα πολύ μεγάλο κοινό

στην πλατεία μπροστά από το αρχαιολογικό μουσείο.

Εκεί λοιπόν πάλι, τραγουδιστές μας ερμήνευσαν άριες

υπό τη συνοδεία της ορχήστρας μας. accompanied by our orchestra.

Και ήταν κι αυτό τι;

Ήταν ότι μπορούσαμε να συνδυάσουμε την καθημερινότητα,

να δώσουμε ομορφιά στην γκρίζα καθημερινότητα του πολίτη.

Να συνδυάσουμε γωνιές της Αθήνας με τη λυρική τέχνη. To combine corners of Athens with lyrical art.

Ίσως κάποιες αξιοποιημένες με κάποιον άλλον τρόπο,

ίσως κάποιος άλλες τελείως αναξιοποίητες.

Θα σας έλεγα επίσης ότι κάτι που μας συγκίνησε ιδιαίτερα

ήταν το Βαλς των Καραβιών, was the Waltz of the Ships,

που έγινε στην πύλη Ε9, στον Πειραιά,

εκεί που φεύγουν τα καράβια για τις Κυκλάδες,

όπου η ορχήστρα μας έπαιξε το Βάλς του Καρυοθραύστη

και ως εκ θαύματος, πίσω τα καράβια άρχισαν να παρκάρουν-να χορεύουν and miraculously, behind the boats began to park-dance

στους ρυθμούς της μουσικής. to the rhythms of music.

Αυτό υπάρχει και στο διαδίκτυο.

Σας συστήνω να το δείτε, αρκεί να πατήσετε το Βαλς των Καραβιών

και θα σας βγάλει ένα viral βίντεο.

Επίσης στο μετρό έχουν εμφανιστεί καλλιτέχνες μας,

και είναι σαν να αισθάνεσαι όταν τραγουδάνε

ότι ένα αόρατο χέρι σταματάει τις κυλιόμενες σκάλες that an invisible hand stops the escalator

και ο κόσμος σταματάει για να δει ξαφνικά αυτή τη μουσική έκπληξη.

Και να μην ξεχάσω την τελευταία μας μεγάλη καλλιτεχνική δράση And let me not forget our last great artistic action

που έγινε στο Ολυμπιείον,

ίσως τον ομορφότερο χώρο που έχουμε εμφανιστεί τελευταία στην Αθήνα,

στους Στύλους Ολυμπίου Διός,

όπου μπροστά, στο σούρουπο,

χιλιάδες σκαμνάκια με φίλους της όπερας και όχι είχαν έρθει για να ακούσουν άριες τραγουδισμένες στα Ελληνικά αυτή τη φορά.

Να σας πω επίσης ότι δύο από τα προγράμματα

που με πολύ μεγάλο πείσμα υποστηρίξαμε από την αρχή,

και έχουν σήμερα μια μεγάλη αναγνωρισιμότητα, είναι η Όπερα της Βαλίτσας και η Όπερα Διαδραστικά στα Δημοτικά Σχολεία. is the Suitcase Opera and the Interactive Opera in Primary Schools.

Εξηγούμαι.

Η Όπερα της Βαλίτσας είναι η ανάγκη

του να πάει όχι μόνο ο Μωάμεθ στο βουνό αλλά και το βουνό στον Μωάμεθ. to go not only Muhammad to the mountain but also the mountain to Muhammad.

Επειδή κάποιοι δεν θα ερχόντουσαν με την καλύτερη διαφήμιση μέσα στη Λυρική

για να δουν την όπερα, μόνο υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις,

σκεφτήκαμε ότι θα πρέπει να φτιάξουμε

μια πάρα πολύ περιποιημένη μινιατούρα της όπερας

και να την πάμε σε χώρους εντελώς απρόσμενους, ανυποψίαστους and take her to places completely unexpected, unsuspecting

και να την παρουσιάσουμε με σκηνικά που χωράνε σε μια βαλίτσα. and present it with scenes that fit in a suitcase.

Εξ ου και το όνομα, κοστούμια, φωτισμούς, υπέρτιτλους,

και πάνω απ' όλα κρατώντας υψηλότατο καλλιτεχνικό επίπεδο.

Αυτό που ξεκίνησε, λοιπόν, διστακτικά από τον Σεπτέμβρη του 2011, So what started hesitantly in September 2011,

είχε μια πολύ μεγάλη επιτυχία στον κόσμο

και με τη χορηγία κατόπιν του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος

ταξίδεψε, όπως αξίζει και στο όνομά της, «Όπερα της Βαλίτσας»,

πήγε μακριά αυτή η βαλίτσα, ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα.

Και το άλλο είναι ένα πρόγραμμα που ακολουθούμε με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση,

το οποίο λέγεται «Η όπερα διαδραστικά στα Δημοτικά Σχολεία» όπως σας είπα,

το οποίο τι κάνει.

Τα παιδιά δεν ακούν κάποιον από την έδρα να τους μιλάει The children do not hear anyone from the headquarters talking to them

και να τους περιγράφει τι είναι η όπερα, and describe to them what opera is,

αλλά συμμετέχουν υπό την καθοδήγηση ειδικευμένου προσωπικού της Λυρικής but participate under the guidance of specialized staff of the Lyric

στην παραγωγή και στην εκτέλεση μιας όπερας.

Συμμετέχουν στην παραγωγή των σκηνικών και των κουστουμιών. They participate in the production of sets and costumes. Φτιάχνουν μαζί, κατασκευάζουν και ζωγραφίζουν και στο τέλος τραγουδούν μαζί στην όπερα.

Παιδιά τετάρτης και πέμπτης Δημοτικού κατ' αρχήν.

Αυτό λοιπόν, έχει πάει σε 120 σχολεία σε όλη την Ελλάδα

και για μας, η μεγάλη μας ανταμοιβή είναι οι ατέλειωτες πολύχρωμες ζωγραφιές and for us, our great reward is the endless colorful paintings

που παίρνουμε από τα παιδιά

και οι επιστολές των δασκάλων και των γονέων τους. and letters from teachers and their parents.

Και πρέπει να σας πω ότι το μοναδικό αντίτιμο που ζητήσαμε

σε όλες αυτές τις καλλιτεχνικές δράσεις ή τις πρωτοβουλίες

δεν ήταν τίποτε άλλο από το χαμόγελο των ανθρώπων που τις παρακολούθησαν.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Είμαστε πάρα πολύ αισιόδοξοι We are very optimistic

παρά τις μεγάλες οικονομικές δυσκολίες που περνάει η χώρα μας,

πιστεύουμε ότι το μέλλον μας ανήκει, το μέλλον ανήκει στη νέα γενιά.

Η Λυρική έχει απτά δείγματα γι' αυτό.

Θα γνωρίζετε ίσως ότι κατασκευάζεται ένα αριστούργημα

στο Δέλτα Φαλήρου, στην Καλλιθέα,

το Κέντρο Πολιτισμού, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος,

ένα υπέροχο κτίριο για την Εθνική Λυρική Σκηνή,

από τον διάσημο αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο.

Σε περίπου ενάμιση χρόνο η Λυρική θα κάνει δοκιμές εκεί

προκειμένου να υποδεχτεί το κοινό της

και έχει ήδη ανακοινωθεί ένας οραματικός σχεδιασμός.

Σε εκείνον τον χώρο, στις 25 Ιουνίου...

Τι ωραίο timing, βλέπω ότι το δείχνει τώρα που μιλάω.

Εδώ είναι ο χορός των γερανών Here is the dance of the cranes

που ήταν η πρώτη χορογραφία που έγινε για τον χώρο αυτό.

Η ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής υπό τους ήχους του έργου «Πλανήτες» του Χολστ, εκτέλεσε εκεί στο εργοτάξιο,

η χορογραφία που είχε σχεδιαστεί

για να χορεύουν συντονισμένα οι δέκα γερανοί του εργοταξίου. for the ten cranes of the construction site to dance in unison.

Θέλω λοιπόν να σας πω ότι το όραμα του ότι έχουμε το μέλλον μπροστά μας, So I want to tell you that the vision that we have the future ahead of us,

τη νέα γενιά που μπορεί να δημιουργήσει

την τόνωση της απασχόλησης και της δημιουργικότητας, stimulating employment and creativity,

όχι πλέον στα λόγια αλλά στην πράξη. no longer in words but in practice.

Να πω ένα παράδειγμα μόνο,

ότι το πρόγραμμα «Ο κουρέας της Σεβίλης» στα Δημοτικά Σχολεία that the program "The Barber of Seville" in Primary Schools

απασχολεί, ανεξάρτητα από το προσωπικό της Λυρικής, 80 νέα παιδιά.

Λοιπόν, το μέλλον ανήκει στη νέα γενιά.

Απασχόληση και δημιουργικότητα στην πράξη. Employment and creativity in practice.

Συνεργασίες με ξένα λυρικά θέατρα του εξωτερικού. Ανάπτυξη της ελληνικής δημιουργίας, όχι μόνο, των Ελλήνων δημιουργών,

των παρεπιδημούντων στην Ελλάδα δημιουργών και όχι μόνο, of creators wandering in Greece and not only,

και γενικό χτίσιμο εκείνων των στοιχείων που δείχνουν ότι η τέχνη μας ενώνει.

Και η τέχνη μας ενώνει,

σταματάει να μας κάνει ξενοφοβικούς,

σταματάει να μας κάνει διστακτικούς όταν κοιτάμε τον συνάνθρωπό μας,

μας δίνει νέα δύναμη για να ιεραρχήσουμε τις αξίες και να δώσουμε προτεραιότητα σε σημαντικά πράγματα στη ζωή μας

και τελικά να πούμε ότι αυτός ο οργανισμός

που έχει μια πορεία 70 και παραπάνω ετών which has a course of 70 years or more

θα μπορεί πλέον να βάλει δίπλα του μια κτητική αντωνυμία he will now be able to put a possessive pronoun next to him

που είναι αυτή που δείχνει ότι μοιράζεται το μέλλον μαζί μας.

Και είμαι πάρα πολύ ευτυχής όταν ακούω δημοσιογράφους,

χωρίς να τους το έχουμε ζητήσει, να λένε «Η Λυρική μας».

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)