An escape | Stratis Panourios | TEDxAthens Eine Flucht | Stratis Panourios | TEDxAthen An escape | Stratis Panourios | TEDxAthens Une évasion | Stratis Panourios | TEDxAthens Ucieczka | Stratis Panourios | TEDxAthens

Μετάφραση: Maria Pericleous Επιμέλεια: Chryssa Takahashi

Ξυπνάω το πρωί σε ένα ζεστό σπίτι. I wake up in the morning in a warm home.

Ετοιμάζω το πρωινό της οικογένειας, I make breakfast for my family,

και καθόμαστε όλοι μαζί για να συζητήσουμε το πρόγραμμα της ημέρας. and we all sit together to discuss our plans for the day.

Σήμερα βέβαια το πρόγραμμα θα είναι διαφορετικό. Actually, today's plans will be different. Οι τσάντες για το σχολείο είναι έτοιμες. The school bags are ready.

Αποχαιρετώ τη σύζυγό μου, της εύχομαι να έχει μια καλή μέρα, I say goodbye to my wife, I wish her a nice day, και πηγαίνω τη μικρή μου κόρη στο δημοτικό της σχολείο. and take my youngest daughter to her elementary school. Την αγκαλιάζω, I hug her,

της λέω πως για ό,τι χρειαστεί κατά τη διάρκεια της ημέρας telling her that if she needs anything today

θα πρέπει να επικοινωνήσει με τη μαμά της, she will have to contact her mother,

γιατί εγώ δε θα μπορώ να της μιλήσω. because I will be unable to speak to her.

Τη βλέπω να περνάει μέσα στο σχολείο, στην αυλή. I watch her going into the school yard. Εγώ φεύγω, με χαιρετάει, As I drive away, she waves,

με έναν τρόπο όπως χαιρετάμε έναν άνθρωπο που θα κάνουμε χρόνια να τον δούμε. in a way that we wave to someone we will not be seeing again for years.

Ύστερα από μισή ώρα, Half an hour later,

παρκάρω το αυτοκίνητό μου σε μια περιοχή της Αθήνας. I park my car in an area in Athens.

Αδειάζω τις τσέπες μου από διάφορα μικροαντικείμενα, I empty my pockets of various small objects, κρατάω μόνο ένα βιβλίο, την ταυτότητά μου, και κλείνω το κινητό μου τηλέφωνο. I just keep a book and my ID, and turn off my mobile phone.

Αρχίζω να κατευθύνομαι σε μια πύλη. I walk towards a gate.

Πατάω ένα κουμπί σε αυτή την πύλη, I press a button on this gate,

και ως δια μαγείας, αυτή η σιδερένια πόρτα ανοίγει. and as if by magic, this iron gate opens. Τώρα βρίσκομαι σε έναν χώρο όπου είναι γεμάτος ανιχνευτές. I am now in a place full of detectors. Σε έναν έλεγχο, ξέρετε, θυμίζει τον έλεγχο στο αεροδρόμιο In a control area, similar to airport security control, όταν πρόκειται να ταξιδέψουμε σε μια άλλη χώρα, σε ένα εξωτικό νησί, when you are about to fly abroad, to an exotic island. αν έχω ξεχάσει κάτι μέσα στις τσέπες μου, θα πρέπει να ξαναπεράσω τον έλεγχο. If I have left something in my pockets, I have to go through a second time. Παραδίδω την ταυτότητά μου, το κινητό μου τηλέφωνο, μου τα κρατάνε, I surrender my ID and my mobile phone και μου δίνουν στα χέρια μια κάρτα με συγκεκριμένο χρώμα και αριθμό. and in return they give me a card of a specific colour, and a number. Αυτή η κάρτα, από δω και πέρα, From now on, this card will be my passport on this strange island.

θα είναι το διαβατήριό μου σε αυτό το παράξενο νησί. Αν τύχει και τη χάσω, If I happen to lose it,

ίσως να έχω κάποιο πρόβλημα για να φύγω από εκεί μέσα. I may have trouble leaving this place. Κρατώντας στα χέρια την κάρτα, Card in hand,

νοιώθω ότι τώρα πρέπει να ξεπεράσω τα δικά μου προσωπικά όρια. I feel that now I have to overcome my own personal limits. Σαν να βρίσκομαι σε έναν γκρεμό, και θα πρέπει να πηδήξω στο κενό. It's like being on the edge of a cliff, having to jump into the void. Η πρώτη πόρτα ανοίγει, και έπειτα κλείνει μόνη της ερμητικά πίσω μου. The first door opens and then closes firmly by itself behind me. Ένας σιδερένιος θόρυβος ακούγεται στ' αυτιά μου. A metal sound rings in my ears. Διαδοχικά τώρα ακούγονται σιδερένιες πόρτες One by one, I can hear iron doors

που κλείνουν και ανοίγουν, περνάω μέσα από ανιχνευτές, opening and closing, I walk through scanners, έχω χάσει το μέτρημα, δεν ξέρω πόσοι είναι. I lose count, I no longer know how many. Και σιγά-σιγά αρχίζει να με επηρεάζει κάτι πρωτόγνωρο. And bit by bit I feel overcome by a new sensation.

Είναι μια μυρωδιά. It's a smell.

Είναι η μυρωδιά της φυλακής. It's the smell of prison.

Τώρα βρίσκομαι μπροστά σε μια τελευταία πόρτα, I am now facing one last door, που θα πρέπει να την ανοίξω μόνος μου, which I have to open by myself,

και θα πρέπει να περάσω μέσα σε μια αίθουσα. and I need to enter a room. Μέσα σε αυτή την αίθουσα, με περιμένουν 20-25 κρατούμενοι. In this room, 20-25 inmates are waiting for me.

Θα πρέπει να τους συναντήσω. I have to meet them.

Το στόμα μου ξεράθηκε από την αγωνία. My mouth has gone dry with anxiety.

Έχω δει πολλές ταινίες με φυλακές, I had seen a lot of films taking place in prisons.

έχω δει ανθρώπους που σκληρά σε κοιτάζουν με παράξενο βλέμμα, εγκληματίες, I had seen people with ruthless and strange stares, criminals,

που δε θα είχες τίποτα να πεις μαζί τους, people you have nothing to say to,

θα φοβόσουνα έστω και να κάτσεις δίπλα τους. just sitting next to them would terrify you.

Όλοι αυτοί, οι φανταστικοί άνθρωποι, All of these imaginary people,

αρχίζουν να γυρίζουν μέσα στο κεφάλι μου σαν σμάρι, start to swarm in my head,

να σπρώχνουν μέσα τις σκέψεις μου και να με απειλούν. entering my thoughts and threatening me. Παίρνω μια βαθειά ανάσα, I take a deep breath,

ανοίγω την πόρτα, push the door open,

και μπαίνω. and enter.

Ένα ζεστό, χαμογελαστό πρόσωπο έρχεται προς το μέρος μου, A warm, smiling face comes towards me, μια θερμή χειραψία με αφοπλίζει. a friendly handshake disarms me.

Μου λέει το μικρό του όνομα, He gives me his first name,

ύστερα 20 άντρες έρχονται προς το μέρος μου, and then 20 more men approach me, μου λένε και αυτοί το μικρό τους όνομα, με χαιρετούν με εγκαρδιότητα, they also give me their first names and greet me warmly,

και με ρωτάνε αν θέλω τσάι ή καφέ. asking if I want a tea or coffee.

Καθόμαστε ύστερα σε έναν κύκλο. We then sit in a circle.

Τους κοιτάζω. I look at them.

Με κοιτάζουν. They look at me.

Και τότε, βλέπω πρόσωπα διψασμένα, And then I see eager faces,

συγκινημένα, πονεμένα. emotional and sad ones.

Όλοι αυτοί οι φανταστικοί άνθρωποι που είχα συναντήσει έξω απ' αυτή την πόρτα All those imaginary people I had come across on the outside

αρχίζουν σιγά-σιγά να φεύγουν απ' το μυαλό μου. start to fade one by one in my mind. «Καλημέρα Στρατή», μου λένε, «Καλώς ήρθες». "Good morning Stratis", they say, "Welcome".

Εδώ και ενάμισι χρόνο For the last year and a half

μπαινοβγαίνω στις φυλακές Κορυδαλλού. I am in and out of the Korydallos prison.

Η πρώτη μου συνεργασία ήταν με το κέντρο θεραπείας εξαρτημένων ατόμων ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ. My first project was working with the Drug Rehabilitation Centre "En Drasi".

Ύστερα από πέντε μήνες, καταφέραμε να ανεβάσουμε με 18 συμμετέχοντες Five months later, we managed to organise a performance with a cast of 18

μια θεατρική παράσταση με τίτλο «Ο καλεσμένος». of a play called "The guest".

Ο αναγεννημένος άνθρωπος. The reborn person.

Ο νέος άνθρωπος. The new person.

Αυτή η συνεργασία και τα κείμενα που γράφτηκαν γι' αυτήν, This cooperation, and the script written for it, βασίστηκαν πάνω στο ποίημα του Κίπλιγκ «Αν». were based on Kipling's poem "If". Οι συμμετέχοντες έγραψαν τα δικά τους «Αν». The cast wrote their own list of Ifs. Από τον περασμένο Νοέμβριο συμμετέχω σε μια πολύ σημαντική προσπάθεια As from last November, I am participating in a very important initiative των φυλακών Κορυδαλλού, του Εθνικού Θεάτρου, by the Korydallos prison, the National Theatre, του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, the Ministry of Justice, Transparency and Human Rights, και της Γενικής Γραμματείας αντί-εγκληματικής πολιτικής and the General Secretariat of Anti-crime Policy για τη δημιουργία του πρώτου θεατρικού εργαστηρίου μέσα στις φυλακές for the creation of the first theatrical workshop inside the prison, που θα είναι ανοικτό σε όλες τις πτέρυγες της φυλακής. which will be open to all sections of the prison. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. This is very important.

(Χειροκρότημα) (Applause)

Όταν με ρωτήσανε αν θέλω να αναλάβω αυτό το πρότζεκτ είπα ναι, εννοείται! When I was approached about undertaking this project, Εννοείται και θα το αναλάβω.

Ήρθε η στιγμή να ξεπεράσω τα όρια, σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης.

Μετά συζητήσαμε για το τι σκέφτομαι να κάνω We then talked about what I was planning to do σε σχέση με αυτή τη θεατρική ομάδα, regarding this theatrical group,

τότε μου ήρθε στον νου ένα θεατρικό έργο του Γουίλιαμ Σαίξπηρ: «Η τρικυμία». and then a play came to mind, by William Shakespeare: "The Tempest". Επέλεξα αυτόν το συγγραφέα, γιατί; Why did I pick this writer?

Ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ έχει επενδύσει. William Shakespeare had made an investment;

Τα κυριότερα έργα του είναι γραμμένα για τους κακούς ήρωες. his main plays focused on the bad guys. Οι κακοί ήρωες του Σαίξπηρ Shakespeare's bad heroes

έχουν διαπράξει όλα τα εγκλήματα του ποινικού κώδικα. have committed all crimes in the penal code. Έχουν ξεπεράσει κάθε όριο. They have overstepped every mark.

Όμως, αυτούς χειροκροτάμε στα θέατρα. But they are the ones we applaud at the theatre.

Χιλιάδες ηθοποιοί κάθε χρόνο, σε ολόκληρο τον κόσμο, Thousands of actors every year, all over the world,

απ' αυτούς βγάζουν τον μισθό τους. earn their salaries playing them.

Στην Τρικυμία, βέβαια, δεν πέφτει ούτε στάλα αίμα, In "The Tempest", of course, not a single drop of blood is shed, όλες οι απόπειρες ανθρωποκτονίας ματαιώνονται. all attempts of murder are thwarted. Δε γίνονται πόλεμοι, η δράση εξελίσσεται πάνω σε ένα έρημο νησί, There are no wars, all action takes place on a deserted island,

σε ένα απομονωμένο νησί. an isolated island.

Πάνω σε αυτό το νησί ζει ο εξόριστος Δούκας του Μιλάνου Πρόσπερο, On this island lives Prospero, the exiled Duke of Milan μαζί με την κόρη του Μιράντα. with his daughter Miranda.

Έχει εκδιωχθεί από τον αδερφό του που τον είχε πετάξει μέσα στη θάλασσα. He has been banished by his brother, who has thrown him into the sea.

Ο Πρόσπερο, στη δωδεκαετή διαμονή του πάνω σε αυτό το νησί, Prospero, during the 12 years spent living on the island,

κατέκτησε το μεγαλύτερο επίτευγμα που μπορεί να κατακτήσει ένας άνθρωπος. has reached the highest goal any human can achieve. Τι; What is that?

Να γίνει κύριος του εαυτού του, να αποκτήσει πραγματικά ελεύθερη βούληση, To be master of himself, to achieve absolute free will, και όταν με τη βοήθεια του ανώτερου πνεύματος Άριελ and when, with the help of the spirit, Ariel, καλεί μέσω μιας τρικυμίας τους αδικητές του στο νησί, he invites those who wronged him to the island, by means of a tempest,

τότε μπορεί να τους κάνει ό,τι θέλει! then he can do what he wants with them!

Να τους εκδικηθεί ή να τους συγχωρέσει. To exact his revenge, or to forgive them.

Εκδίκηση και συχώρεση. Revenge and forgiveness.

Δύο λέξεις που έχουν, πιστέψτε με, Two words which, trust me,

διαφορετική σημασία στη φυλακή και διαφορετική σημασία στον έξω κόσμο. have a different meaning inside a prison to the one in the world outside it. Η τρικυμία δεν είναι μόνο ένα εξωτερικό φαινόμενο, The tempest is not merely an external phenomenon, είναι ένα εσωτερικό φαινόμενο ανθρώπων, επιλογών, it is also an internal one about people and choices, που βρίσκονται στα άκρια, στα όρια, about being on the edge, at the limits,

που βρίσκονται στα άκρα, που αναζητούν τα όρια. being on the edge and seeking the limits. Τώρα βρίσκομαι ξανά μέσα στην αίθουσα. I am back in the room.

Κοιτάζω τους συμμετέχοντες. I look at the participants.

Όλοι περιμένουν από μένα να πω κάτι. They are all waiting for me to say something.

Ξέρετε, το πιο δύσκολο σημείο για έναν σκηνοθέτη, You know, the hardest part for a director στην δημιουργία μιας παράστασης, είναι η πρώτη πρόβα. in preparing for a performance, is the first rehearsal.

Και αναρωτιέμαι, τι ήρθα να κάνω εγώ εδώ, I sit there, wondering what I am doing here,

τι να πω σε αυτούς τους ανθρώπους what do I say to these people

που δεν το έχουν βιώσει, που δεν το έχουν ζήσει; who have not experienced it or lived it? Να τους μιλήσω για τις παραστάσεις που έχω ανεβάσει; Should I talk to them about plays I was responsible for? Να τους μιλήσω για το θέατρο;

Και τι να τους πω για το θέατρο; What should I tell them about theatre?

Και τι δουλειά έχει το θέατρο στη φυλακή; What does theatre have to do with prison?

Τους κοιτάζω. I look at them.

Τους κοιτάζω και βλέπω I look at them and realise

ότι δε γνωρίζω τίποτα για το παρελθόν τους, that I know nothing about their past, δε γνωρίζω τίποτα για το ταξίδι που τους έφερε εκεί μέσα. I know nothing about the journey that brought them into this place. Δεν είναι ηθοποιοί που ήρθαν να παίξουν έναν ρόλο, They are not actors who came here to play a part, αλλά άνθρωποι πραγματικοί, they are real people,

άνθρωποι που ήρθαμε εδώ μαζί για να μοιραστούμε κάτι σημαντικό, people who joined me here to share something important, κάτι που θα πρέπει να το ανακαλύψουμε μαζί. something that we will discover together. Δε μπορώ να πάρω όμως ανάσα, και δε ξέρω τι να πω. I am not able to draw breath, I don't know what to say.

Βλέπω ένα ρολόι απέναντι, I see a clock opposite me,

να με κοιτάζει επικίνδυνα, όπως με κοιτάζει τούτο εδώ. staring at me dangerously, like this one here is doing right now. Οι δείκτες κυλούν, περνούν το χρόνο, The hands are moving, measuring time,

και τότε λέω, αυτό το ρολόι, με κοιτάζει και νοιώθω να με απειλεί. I say, this clock is looking at me and I feel as though it's threatening me.

Ήδη αισθανόμαστε πάρα πολύ χαρούμενα, και ξεκινάμε να μιλάμε για το θέατρο, We are all feeling happy by now, and we start talking about the theatre,

τους μιλάω για το βασικό αντικείμενο του θεάτρου, I talk to them about its main objective, που είναι η μελέτη του ανθρώπου.

Αυτού του πολύπλοκου μηχανήματος που συνεχώς γράφουμε τον οδηγό χρήσης του, This complex piece of machinery whose manual is still being written,

και δε γνωρίζουμε ακριβώς πώς λειτουργεί. whose operation is still a mystery to us.

Τα όρια, τις λειτουργίες, δε γνωρίζουμε ακόμα. We haven't yet worked out what its limits are, or how it operates.

Όμως στο θέατρο μπορούμε να κάνουμε αυτή την επιλογή. But in the theatre we can make that choice.

Η συζήτηση ανάβει, και ήδη ξεκινάμε να μιλάμε The discussion comes to life, and we are already talking about

για τέχνες, για φιλοσοφία, για ζωγραφική, για δραματουργία, the arts, philosophy, painting, performing arts, και ξαφνικά ξεχνάω πως βρίσκομαι στη φυλακή, and suddenly I forget that I am in a prison, και νομίζω πως βρίσκομαι κάπου, να, σαν εδώ. and feel that I am somewhere else, like where we are now. Και τότε αναρωτιέμαι, And then I wonder,

αυτοί οι άνθρωποι εδώ, που βρίσκονται απέναντί μου these people sitting here, facing me, θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι επιστήμονες, ζωγράφοι, ποιητές, could very well have been scientists, painters, poets, και δε μπορώ να καταλάβω πώς βρέθηκαν εκεί μέσα. and I don't understand how they have ended up in there. Και τότε καταλαβαίνω όμως And then I consider

ότι τα όρια για να βρεθείς μέσα στη φυλακή είναι πολύ λεπτά: ένα οικονομικό χρέος, that the limits that determine whether you will end up in prison

ένα σκοτεινό συναίσθημα, μια επιλογή, μια τρικυμία, και το όριο χάνεται. Αμέσως ξεκινάμε έναν δυνατό αυτοσχεδιασμό. We go straight into an intense improvisation exercise.

Μέσα από την ομάδα υπάρχει ένας ναυτικός. There is a sailor in the group, I ask him to talk about his adventures at sea.

Του λέω, να μας αφηγηθεί τις περιπέτειες που πέρασε στις θάλασσες. Αρχίζει να μιλάει για τον Ειρηνικό, Ατλαντικό ωκεανό, He starts talking about the Pacific and the Atlantic ocean, και όλοι μαζί εκεί μέσα, με καπετάνιο αυτόν τον ναυτικό, and all of us, with the sailor as captain, ξεκινάμε να δημιουργούμε τις συνθήκες ενός καραβιού την ώρα που βυθίζεται. we start to reproduce the conditions on a sinking ship.

Ήταν απόλαυση! It was thoroughly enjoyable!

Πραγματικά ένοιωσα, και αυτοί και εγώ, ότι δραπετεύσαμε. I really felt, and they did too, that we had escaped. Δραπετεύσαμε νοητικά και πήγαμε σε ένα μακρινό μέρος, We escaped in our minds and went to a faraway place, σε ένα απίστευτο νησί. to an incredible island.

Θα μπορούσα να σας πω πάρα πολλά I could talk for hours

για όλες αυτές τις στιγμές που έζησα με αυτούς τους ανθρώπους συνολικά. about all the moments I shared with all these people. Μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο By next June

που θα ανεβάσουμε την παράστασή μας μέσα στις φυλακές Κορυδαλλού, when we perform inside the Korydallos prison, θα έχω περάσει την είσοδο των φυλακών πάνω από 80 φορές, I will have entered the prison more than 80 times,

και θα έχω συνεργαστεί συνολικά με πάνω από 50 συμμετέχοντες. and I will have worked with more than 50 participants. Θα μπορούσα να σας αφηγηθώ πάρα πολλά. I could tell you a lot of stories.

Πολλές συγκινητικές ανθρώπινες στιγμές που υπάρχουν ακόμα και εκεί μέσα. Many moving and human moments which happen even in there.

Για αυτή τη συνάντηση. On this occasion

Όμως θα μείνω μόνο σε μια. I will limit myself to one.

Όταν ο Πρόσπερο, στην αρχή του έργου, λέει στην κόρη του για πρώτη φορά, At the start of the play, when Prospero tells his daughter, for the first time, «Τώρα παιδί μου θα σου πω ποιος είναι ο πατέρας σου, "Now my child, I will tell you who your father really is, που δεν είναι βασιλιάς, μόνο σε ένα θεόφτωχο κελί», he is not a king, but lives in a poor shack". ένας από τους συμμετέχοντες με πλησίασε στο τέλος της πρόβας One of the participants approached me at the end of the rehearsal

για να μου πει πόσο τον συγκίνησαν αυτά τα λόγια. to tell me how these words had moved him.

Του θύμισαν την πρώτη φορά που θα συναντούσε το παιδί του, They reminded him of when he was about to meet his child for the first time στο επισκεπτήριο της φυλακής, για να του πει ποιος πραγματικά είναι. at visiting time, in the prison, to say who he really was. Η πρόβα τελείωσε, ο χρόνος τελειώνει, θα πρέπει να βγω έξω. The rehearsal finished, the time is up, I need to leave.

Χαιρετάω τους συμμετέχοντες, με χαιρετάνε κι αυτοί, I say goodbye to the participants, they say goodbye to me, καταφέραμε, καταφέραμε για λίγες ώρες να δραπετεύσουμε από τη φυλακή μας. we made it, for a few hours we managed to escape our prison. Βγαίνω έξω, παίρνω ξανά την ταυτότητά μου, το κινητό μου τηλέφωνο, I go outside, I get my ID and mobile phone back, και κάνω ένα μεγάλο βήμα βγαίνοντας από τη φυλακή. and take a big step out of the prison. Όχι, δε θα ανοίξω το κινητό μου τηλέφωνο, No, I don't turn on my mobile phone,

δε θέλω να μάθω ποιος με πήρε, αν έχω μηνύματα, ή να απαντήσω σε μέιλ. I don't want to know who called, who messaged, or reply to emails. Όχι, αυτή τη στιγμή θέλω να τη χαρώ, είμαι έξω, είμαι ξανά έξω, No, I want to enjoy this moment, I am outside, I am outside once more.

και αρχίζω να κοιτάζω τον ουρανό, να ακούω τα πουλιά, τα δέντρα, I look up at the sky, I listen to the birds, the trees, και μούρχονται οι στίχοι του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη: and a verse comes to mind by Giorgos Sarantaris: «Έχω ανάγκη να πάγω περίπατο, με τα δέντρα να πάγω περίπατο, "I need to take a walk, I need to walk with the trees Σ' έναν κόσμο γιομάτο νερά». In a world full of water".

Θα 'θελα αυτήν την εμπειρία μου να τη μοιραστώ I want to share this euphoria με τους διαβάτες που περπατούν γύρω μου. with the passers-by around me.

Κοιτάζω, τους βλέπω, I look around, I see them,

και βλέπω στεναχωρημένους ανθρώπους, σκυμμένα πρόσωπα, μα είναι δυνατόν; and I see distressed people, looking down, how can that be?

Εγω ήμουνα τώρα μέσα στη φυλακή I have just been in a prison

και αυτοί που βλέπω, που νομίζουν ότι δεν έχουν όριο, and the ones I see, who think that they have no limits, που νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, έχουν το δικαίωμα να είναι λυπημένοι; who think that they are free, do they have the right to be sad?

Να είναι στεναχωρημένοι, να είναι φυλακισμένοι To be distressed, to be prisoners μέσα στις απόψεις τους, στις στάσεις τους, στη ζωή; inside their opinions, their outlook on life?

Όχι! No!

Αναρωτιέμαι τελικά αν η ελευθερία είναι εσωτερική ή εξωτερική υπόθεση. I wonder whether freedom is ultimately an inward or outward matter. Αν αυτοί εκεί μέσα, If the ones in there,

μπορεί να είναι έγκλειστοι, αλλά πραγματικοί ελεύθεροι, can be locked up but truly free, εμείς εδώ ας αναρωτηθούμε αν είμαστε πραγματικοί ελεύθεροι. we on the outside need to wonder whether we really are free.

Αν ελευθερία σημαίνει έλευσις ορίων, If freedom means overcoming limits,

τότε ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που έχει όρια. then a free person is the one who has limits in the first place.

Που αναζητά τα όρια. Who seeks limits.

Που κάθε φορά θέτει νέα όρια, για να τα ξεπεράσει κατόπιν κι αυτά. Who sets new ones each time, so he can overcome them too.

Μπαίνω στο αυτοκίνητο. I get into my car.

Βγάζω απ' την τσέπη μου το βιβλίο, I take the book out of my pocket,

το ανοίγω, και βλέπω μέσα μια αφιέρωση: I open it, and I see a dedication:

Φωνή: «Στον σκηνοθέτη μας που μας βοήθησε να δραπετεύσουμε Voice: "To our director, who helped us escape

με την τέχνη του θεάτρου, through the art of theatre,

και που προσωπικά με βοήθησε να θυμηθώ ξανά ποιος είμαι». and who helped me, personally, to remember once again who I am." Σας ευχαριστώ. Thank you.

(Χειροκρότημα) (Applause)