Η Αρπαγή της Περσεφόνης
Ένας από τους βασικότερους μύθους της αρχαιοελληνικής μυθολογίας,
αλλά και ένας από τους πλέον αρχέγονους μύθους της ανθρωπότητας αναφέρεται στην αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη, το θεό του Κάτω Κόσμου.
Ο μύθος της αρπαγής πρωτοεμφανίζεται στη Θεογονία του Ησιόδου, ενώ το θέμα πραγματεύεται και ο Ομηρικός Ύμνος στη Δήμητρα.
Αυτό τον μύθο, καθώς και τον αποσυμβολισμό του θα σας παρουσιάσουμε σε αυτό το βίντεο.
Καλώς ήρθατε στο κανάλι Alpha Ωmega.
Εάν επισκέπτεσθε για πρώτη φορά το κανάλι μας μην ξεχάσετε να κάνετε Εγγραφή
και να πατήσετε στο εικονίδιο με το κουδούνι για να ειδοποιήστε κάθε φορά που ‘ανεβάζουμε' νέο βίντεο.
Τι λέτε, πάμε να ξεκινήσουμε;
Η Περσεφόνη ήταν κόρη της Δήμητρας και του Δία.
Η Δήμητρα, κόρη του Κρόνου και της Ρέας, είναι η θεά της γονιμότητας, προστάτιδα της γεωργίας και των καλλιεργειών
και γενικότερα η θεά της βλάστησης και συνήθως απεικονίζεται να κρατάει κάποιο στάχυ και σε ορισμένες περιπτώσεις δάδα.
Από νωρίς έγινε στόχος πολλών θεών για την ομορφιά της.
Η Δήμητρα όμως ήταν απόμακρη και ακατάδεκτη και αντιστεκόταν σε κάθε φιλόδοξο, που προσπαθούσε να την αποπλανήσει.
Πρώτος ο Δίας ήταν αυτός που κατάφερε με τέχνασμα να την εξαπατήσει και να σμίξει μαζί της.
Ο Πατέρας των Θεών, γνωστός για τις ερωτοτροπίες του, αποφάσισε να αποπλανήσει και την απόμακρη θεά, που αδιαφορούσε για τους άντρες.
Έτσι μεταμορφώθηκε σε ταύρο και σαγήνευσε τη Δήμητρα, η οποία έμεινε έγκυος.
Εννιά μήνες αργότερα γεννήθηκε ένα κοριτσάκι, που ονομάστηκε Περσεφόνη.
Η Δήμητρα αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην πολύ αγαπημένη κόρη της, που όσο μεγάλωνε, μεγάλωνε και η ομορφιά της.
Έγινε τόσο όμορφη που, όταν την είδε ο Άδης, θεός του Κάτω Κόσμου, την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να την κλέψει.
Μια μέρα η νεαρή Περσεφόνη έπαιζε και μάζευε λουλούδια παρέα με την Αθηνά, την Άρτεμη και τις Ωκεανίδες νύμφες σ' ένα ανθισμένο λιβάδι του Νύσιου πεδίου.
Η πεδιάδα αυτή ήταν μία πανέμορφη, καταπράσινη περιοχή με πλούσια βλάστηση, πάνω σε λόφο, κοντά στις Συρακούσες της Σικελίας.
Το δάσος αντηχούσε χαρούμενα τραγούδια και ο ήχος από τα νερά των πηγών γινόταν ένα με τα γέλια των κοριτσιών.
Κάποια στιγμή η Περσεφόνη μαζί με μια από τις φίλες της, την Κυάνη,
είδε μακριά έναν ανθισμένο λευκοκίτρινο νάρκισσο και θαμπώθηκε από τη θέα και την πανέμορφη μυρωδιά του.
Χωρίς δεύτερη σκέψη η Περσεφόνη άπλωσε το χέρι της για να τον κάνει δικό της.
Μα προτού προλάβει η Περσεφόνη να κόψει το άνθος, άνοιξε η γη!
Η ομορφιά της κόρης θάμπωσε τον Άδη , το σκοτεινό θεό του Κάτω Κόσμου, που είχε ήδη αποφασίσει να την κάνει βασίλισσά του και την παρακολουθούσε.
Ξαφνικά, λοιπόν, ακούγεται ένας δυνατός κρότος, σείεται όλη η γη και δημιουργείται ένα ρήγμα βαθύ.
Μέσα από το ρήγμα εμφανίζεται ένα χρυσό άρμα, που το έσερναν αθάνατα άλογα!
Οδηγός ήταν ο Άδης, που με το ένα χέρι κρατούσε τα χαλινάρια των αλόγων και με το άλλο άρπαξε την πανέμορφη κοπέλα.
Ο φοβερός θεός του κάτω κόσμου με γρήγορες κινήσεις τραβάει την Περσεφόνη, παρά τις προσπάθειες της Κυάνης να την κρατήσει.
Έτσι ο Άδης πήρε την Περσεφόνη στο χρυσό άρμα του και ξεκίνησαν για το Βασίλειο του Κάτω Κόσμου!
Η Περσεφόνη, τη στιγμή που χανόταν στην άβυσσο πάνω στο άρμα του Άδη,
έβγαλε μεγάλη κραυγή από μέσα της καλώντας τον πατέρα της Δία, το γιο του Κρόνου.
Αλλά για κακή της τύχη αυτός είχε αλλού στραμμένη την προσοχή του.
Κανένας θνητός δεν είδε, παρά μόνο η θεά Εκάτη άκουσε την κραυγή,
αλλά δεν αναγνώρισε τον απαγωγέα, γιατί το κεφάλι του καλυπτόταν από σκιές της νύχτας.
Μόνο ο Ήλιος, που τα βλέπει όλα από ψηλά, είδε καλά το περιστατικό.
Ένας μικρός απόηχος όμως από την κραυγή της Περσεφόνης αντήχησε στα βουνά και από τα βάθη των ωκεανών,
εξοστρακίστηκε και έφτασε μέχρι τον Όλυμπο, όπου βρίσκονταν η μητέρα της.
Η Δήμητρα την άκουσε και η αγωνία έσφιξε την καρδιά της.
Τρέχει, αλλά δε βρίσκει την Περσεφόνη!
Αμέσως η θεά, φανερά τρομαγμένη και γεμάτη μητρική ανησυχία, ορμάει σαν γεράκι από τα παλάτια των θεών και αρχίζει να την αναζητά σε γη και θάλασσα.
Λένε πως εννιά μέρες και εννιά νύχτες, χωρίς να φάει, χωρίς να πιει, χωρίς να πλυθεί και να στολιστεί,
η θεά περιπλανιόταν στον κόσμο κρατώντας δάδες στα χέρια της!
Έψαχνε στη γη και τον ουρανό, διέσχιζε τα λαγκάδια και τις ρεματιές,
δίπλα στις όχθες των ποταμών και των θαλασσών, χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Η Δήμητρα τότε, συνοδευόμενη από την Εκάτη, πήγε στο γιο του Υπερίωνα,
τον Ήλιο που βλέπει τα πάντα, και τον παρεκάλεσε να την πληροφορήσει τι απέγινε η θυγατέρα της.
Πράγματι ο Ήλιος, που έβλεπε τα πάντα από τον ουρανό, λυπήθηκε τη θεά και της είπε πού βρισκόταν η κόρη της.
Ότι ο Άδης, δηλαδή ο αδελφός της, γιος της ίδιας μάνας, άρπαξε τη κόρη της με τη συγκατάθεση του Δία.
Η Δήμητρα οργίστηκε τόσο με το Δία, ο οποίος επέτρεψε την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη,
και αποφάσισε να μην ξανανέβει στον ουρανό, αλλά να μείνει στη γη και να παραιτηθεί από τα θεϊκά της καθήκοντα, μέχρι που να της ξαναδώσουν την κόρη της!
Από τη λύπη και την οργή της δεν άφηνε τη γη να ξανανθίσει και οι καλλιέργειες άρχισαν να μαραζώνουν.
Ο Δίας, φανερά δυσαρεστημένος από την τραγική εξέλιξη, στέλνει τον ένα μετά τον άλλο
όλους τους Ολύμπιους να παρακαλέσουν τη Δήμητρα να αλλάξει τη γνώμη της και να επιστρέψει στον Όλυμπο κοντά στους άλλους θεούς.
Μα η Δήμητρα ήταν ανένδοτη σε Θεούς και ανθρώπους.
Αρνείται με πείσμα και τους λέει ότι με κανένα τρόπο δε θα πεισθεί, αν δεν πάρει πίσω την Περσεφόνη, την αρπαγμένη κόρης της.
Ο Δίας παρακινημένος από τις ικεσίες των ανθρώπων που πεινούσαν διέταξε τον Άδη να ελευθερώσει την Περσεφόνη
και στέλνει στον Κάτω Κόσμο τον Ερμή να φέρει πίσω στη Δήμητρα την κόρη της, για να πάψει την οργή της.
O Ερμής φτάνει στο βασίλειο των νεκρών και ζητάει από τον Άδη να επιτρέψει την επιστροφή της Περσεφόνης στη μητέρα της.
Ο θεός του Κάτω Κόσμου προσποιείται ότι υπακούει στις διαταγές του Δία και αφήνει την Περσεφόνη να επιστρέψει στη μητέρα της.
Πριν την αφήσει όμως να ανέβει στη γη, της έδωσε να φάει σπόρους ροδιάς, ώστε να εξασφαλίσει την επιστροφή της σε αυτόν.
Ο Άδης γνώριζε ότι αν η κοπέλα κατανάλωνε τροφή στον Κάτω Κόσμο, θα δενόταν μαζί του και δεν θα μπορούσε να φύγει.
Η Περσεφόνη έφαγε τα σπόρια και επισφράγισε τη μοίρα της.
Έπειτα ο βασιλιάς του κάτω κόσμου δίνει το άρμα του στον Ερμή να ανεβάσει την Περσεφόνη στη Γη.
Έτσι η Περσεφόνη πάνω στο άρμα του Άδη, που το οδηγούσε ο Ερμής, παρουσιάστηκε στη μητέρα της.
Η Δήμητρα δέχτηκε την κόρη στο ναό της, αλλά η χαρά της δεν κράτησε πολύ.
Διότι η Δήμητρα ρώτησε την Περσεφόνη, αν είχε φάει κάτι πριν αναχωρήσει από τον Κάτω Κόσμο,
και πληροφορήθηκε ότι η κόρη της είχε αναγκασθεί να φάει ρόδι πριν επιστρέψει στη Γη.
Κατάλαβε τότε ότι δε θα μπορούσε να την κρατήσει για πάντα κοντά της και έγινε έξαλλη.
Για να την ηρεμήσει ο Δίας πρότεινε ένα συμβιβασμό. Για κάθε σπόρο που έφαγε η Περσεφόνη θα έμενε και ένα μήνα στον Κάτω Κόσμο.
Με την επέμβαση και της Ρέας συμφώνησαν οι θεοί να μένει η Περσεφόνη το ένα τρίτο του έτους
στο σύζυγό της Άδη και τα άλλα δύο τρίτα μεταξύ των Ολυμπίων θεών και της μητέρας της.
Η θεά δέχθηκε την πρόταση και άφησε πάλι τα φυτά και τα δένδρα να ανθίσουν ως ένδειξη ικανοποίησης για την επιστροφή της Περσεφόνης.
Μια από τις πιο αποδεκτές θεωρίες είναι ότι η αρπαγή της Περσεφόνης
αποτυπώνει τη φυσική θεωρία του αγροτικού κύκλου, τη βλάστηση και την καρποφορία.
Η Δήμητρα είναι η μητέρα γη. Η Κόρη της Περσεφόνη, που έφαγε σπόρους ροδιού και πρέπει να ξαναγυρίζει στον Άδη, ταυτίζεται με τα δημητριακά.
Η απαγωγή της είναι η αλληγορία του κύκλου της ευφορίας της φύσης.
Ο μύθος της αρπαγής της Περσεφόνης είναι συμβολικός.
Η Κόρη, που την παίρνει μέσα της η γη, ξαναβγαίνει την άνοιξη.
Είναι κατά κάποιο τρόπο η ίδια η άνοιξη που έρχεται να ανθίσει τη γη, να την καρπίσει, να την κάνει χαρούμενη.
Έτσι όμως και μπει το φθινόπωρο, η γη μαραίνεται και η Κόρη φεύγει από τη μάνα της τη γη και μπαίνει στο μυστηριώδη τόπο του τίποτα, στην καταστροφή.
Η κάθοδος της Κόρης στον Κάτω κόσμο κάθε φθινόπωρο ταυτίζεται με την απουσία των καρπών, οι οποίοι αναφύονται την άνοιξη με την άνοδό της.
Η Κόρη κατεβαίνει στον Κάτω κόσμο κάθε φθινόπωρο, όπως οι σπόροι της παλιάς συγκομιδής σπέρνονται στους αγρούς και μπαίνουν στο χώμα με τη σπορά.
Την Άνοιξη ξαναφυτρώνουν και βγαίνουν ξανά από το υπέδαφος πάνω στη γη.
Η «Κόρη» ανεβαίνει και ενώνεται πάλι με τη μητέρα της Δήμητρα, γιατί ο παλιός σπόρος ενώνεται με το νέο βλαστό.
Οι σπόροι του ροδιού, που προσφέρει στην Περσεφόνη ο Άδης, ο θεός του κάτω κόσμου,
συμβολίζουν τους σπόρους του σιταριού, που αποθηκεύονταν σε υπόγεια σιλό ή πιθάρια.
Τα σπόρια του ροδιού κλεισμένα μέσα στο κέλυφος, όπως το σιτάρι στα πιθάρια, είναι σύμβολα αφθονίας.
Τους καλοκαιρινούς μήνες η «Κόρη» βρίσκεται στο βασίλειο του Άδη, όπως το σιτάρι στα σιλό και τα πιθάρια.
Η απουσία της Κόρης ταυτίζεται με τη φύλαξή των σπόρων.
Η επιστροφή της Περσεφόνης γιορταζόταν με τη σπορά του φθινοπώρου.
Τέλος, από τον ίδιο θεό του κάτω κόσμου, τον Άδη ή Πλούτωνα, ετυμολογείται και ο πλούτος , και το φρούτο του, το ρόδι, είναι σύμβολο διττό.
Είναι σύμβολο γονιμότητας και ευτυχίας και από το μύθο της Περσεφόνης κληρονομήσαμε και εμείς τη συνήθεια
να σπάμε το ρόδι την Πρωτοχρονιά στο κατώφλι του σπιτιού και οι νύφες στο κατώφλι του νέου τους σπιτιού για γούρι, πλούτο κι ευτυχία.
Αλλά είναι και σύμβολο του κάτω κόσμου, γι' αυτό σήμερα κόλλυβα δε λογίζονται χωρίς ρόδι μέσα, που συμβολίζουν και το αίμα.
Υπάρχει όμως και η ανθρωπολογική διάσταση. Ο αποχωρισμός της θυγατέρας από τη μητέρα της κατά το γάμο.
Ο γάμος και ο θάνατος είναι κυρίαρχος μέσα στο μύθο.
Ο τραυματικός χωρισμός της μητέρας από τη νεαρή κόρη είναι επώδυνος, φέρνει θλίψη, λύπη και θυμό, αλλά τελικά οδηγεί στη συμφιλίωση.
Ο γάμος και ο χωρισμός από τη μητέρα προκαλεί θυμό για τον άνδρα, που κλέβει την κόρη και τη στερεί από τη μητέρα της.
Στο τέλος όμως η συμφιλίωση έρχεται ανάμεσα στη μάνα, την κόρη και τον άντρα της,
η ζωή συνεχίζεται και με αυτό τον τρόπο διαιωνίζεται το γένος των ανθρώπων από τους απογόνους κάθε γάμου.
Η ένωση της Κόρης με τη μάνα της αποτελεί και σύμβολο της αιωνιότητας της ανθρώπινης ζωής, που πηγάζει από τις γενεές που ξεπηδούν η μία από την άλλη.
Ο γάμος και ο τραυματικός χωρισμός της μητέρας από τη νεαρή κόρη της είναι ο θάνατος, που προκαλεί μεγάλη θλίψη στους ανθρώπους.
Δεν οδηγεί όμως στον αφανισμό του ανθρώπινου γένους.
Όπως η κόρη ξαναγυρίζει στη μητέρα της, έτσι και η ζωή επανέρχεται, όταν η μια γενιά διαδέχεται την άλλη.
Όποια και εάν είναι πραγματικά η ερμηνεία του μύθου,
είναι γεγονός ότι η Περσεφόνη έχει συνδέσει το όνομά της άρρηκτα με τη Γεωργία και την ευφορία της ανά τους αιώνες.
Οι άνθρωποι ερμηνεύοντας το σχετικό μύθο, πίστευαν ότι όσο καιρό η Περσεφόνη παραμένει στον Κάτω Κόσμο
και η Δήμητρα θρηνεί και οδύρεται για την κόρη της, νεκρώνεται η φύση και διακόπτεται η παραγωγή των σιτηρών.
Η σπορά των σιτηρών τον Οκτώβριο και η εμφάνιση της νέας βλάστησης της φύσης,
μετά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές, συνδυάστηκαν με την επιστροφή της Κόρης στον Επάνω Κόσμο
και τον εξευμενισμό της Μητέρας Δήμητρας, της Θεάς των δημητριακών, η οποία από τη χαρά της για την επιστροφή της κόρης της,
θα επιτρέψει τον κανονικό ρυθμό της φύσης και θα συμβάλλει στη βελτίωση των μεθόδων καλλιέργειας των σιτηρών
και συγχρόνως στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ανθρώπων, θεσμοθετώντας τη λατρεία της στην Ελευσίνα.