40 afrikanische Geschichten (27 - 40), Anansi und die Weisheit

**Anansi und die Weisheit** Anansi|e|a|sabedoria Anansi|et|la|sagesse Анасси|и|артикль|мудрость Anansi|i|ta|mądrość Anansi|e|la|saggezza Anansi|and|the|wisdom Anansi|||sabiduría Anansi and the wisdom Anansi ve bilgelik Anansi e la saggezza Ананси и мудрость Anansi e a sabedoria Anansi i mądrość Anansi et la sagesse

Vor langer, langer Zeit wussten die Menschen gar nichts. há|muito|muito|tempo|sabiam|as|pessoas|nada|nada il y a|longtemps|très longtemps|temps|savaient|les|hommes|pas du tout|rien перед|долгий|долгий|время|знали|артикль|люди|совсем|ничего przed|długim|długim|czas|wiedzieli|ci|ludzie|wcale|nic Da|lungo|lungo|tempo|sapevano|gli|uomini|affatto|nulla ||||knew|||| A long, long time ago people didn't know anything. Hace mucho, mucho tiempo, la gente no sabía nada. Çok çok uzun zaman önce insanlar hiçbir şey bilmiyorlardı. Tanto, tanto tempo fa, le persone non sapevano nulla. Давным-давно люди ничего не знали. Há muito, muito tempo, as pessoas não sabiam nada. Dawno, dawno temu ludzie nie wiedzieli nic. Il y a très, très longtemps, les gens ne savaient rien.

Sie wussten nicht, wie man Pflanzen anbaut, wie man Tücher webt, oder wie man Eisenwerkzeuge herstellt. elas|sabiam|não|como|se|plantas|cultiva|como|se|tecidos|tece|ou|como|se|ferramentas de ferro|fabrica ils|savaient|pas|comment|on|plantes|cultive|comment|on|tissus|tisse|ou|comment|on|outils en fer|fabrique они|знали|не|как|можно|растения|выращивает|как|можно|ткани|ткёт|или|как|можно|железные инструменты|производит oni|wiedzieli|nie|jak|się|rośliny|uprawia|jak|się|tkaniny|tka|lub|jak|się|narzędzia żelazne|produkuje Loro|sapevano|non|come|si|piante|coltiva|come|si|teli|tessere||||strumenti di ferro|produce |knew|||||grow|||cloths|weaves||||iron tools|produces ||||||cultiva||||teje||||| They did not know how to grow plants, how to weave cloth, or how to make iron tools. Bitki yetiştirmeyi, kumaş dokumayı ya da demir aletler yapmayı bilmiyorlardı. Non sapevano come coltivare le piante, come tessere i tessuti o come fabbricare strumenti di ferro. Они не знали, как выращивать растения, как ткать ткани или как изготавливать железные инструменты. Elas não sabiam como cultivar plantas, como tecer tecidos ou como fabricar ferramentas de ferro. Nie wiedzieli, jak uprawiać rośliny, jak tkać tkaniny ani jak wytwarzać narzędzia żelazne. Ils ne savaient pas comment cultiver des plantes, comment tisser des tissus, ou comment fabriquer des outils en fer. Der Gott Nyame oben im Himmel hatte die ganze Weisheit der Welt. o|deus|Nyame|acima|no|céu|tinha|a|toda|sabedoria|do|mundo le|dieu|Nyame|là-haut|dans le|ciel|avait|toute|entière|sagesse|du|monde артикль|бог|Ньяме|наверху|в|небе|имел|артикль|вся|мудрость|артикль|мир ten|bóg|Nyame|na górze|w|niebie|miał|całą|całą|mądrość|tego|świata Il|dio|Nyame|sopra|nel|cielo|aveva|la|tutta|saggezza|del|mondo ||Nyame|above||||||wisdom|| The god Nyame up in the sky had all the wisdom in the world. Gökyüzündeki tanrı Nyame, dünyadaki tüm bilgeliğe sahipti. Il dio Nyame nel cielo aveva tutta la saggezza del mondo. Бог Ньяме на небе обладал всей мудростью мира. O deus Nyame, lá em cima no céu, tinha toda a sabedoria do mundo. Bóg Nyame na niebie miał całą mądrość świata. Le dieu Nyame dans le ciel avait toute la sagesse du monde. Er bewahrte sie sicher in einem Tontopf auf. ele|guardou|elas|seguro|em|um|pote de barro|em cima il|garda|elle|en sécurité|dans|un|pot en terre|sur он|хранил|их|надежно|в|одном|глиняном горшке|на on|przechowywał|je|bezpiecznie|w|jednym|garnku|na Lui|conservò|lei|in modo sicuro|in|un|vaso di terracotta| |kept|||||clay pot| |guardó||||||en He kept them safe in a clay pot. Las guardaba a salvo en una vasija de barro. Onları toprak bir kapta güvende tuttu. La custodiva al sicuro in un vaso di terracotta. Он надежно хранил их в глиняном горшке. Ele as guardou com segurança em um pote de barro. Przechowywał je bezpiecznie w glinianym garnku. Il les gardait en sécurité dans un pot en terre cuite.

Eines Tages beschloss Nyame, den Tontopf Anansi zu geben. um certo|dia|decidiu|Nyame|o|pote de barro|Anansi|para|dar un|jour|il décida|Nyame|le|pot en terre|Anansi|à|donner одного|дня|он решил|Ньяме|тот|глиняный горшок|Анасси|чтобы|дать pewnego|dnia|postanowił|Nyame|ten|garnek|Anansi|do|dać Un|giorno|decise|Nyame|il|vaso di terracotta|Anansi|a|dare |||Nyame||clay pot||| One day Nyame decided to give the clay pot to Anansi. Bir gün Nyame toprak çömleği Anansi'ye vermeye karar verdi. Un giorno Nyame decise di dare ad Anansi la pentola di terracotta. Однажды Ньяме решил отдать глиняный горшок Анасси. Um dia, Nyame decidiu dar o pote de barro a Anansi. Pewnego dnia Nyame postanowił dać Anansi gliniany garnek. Un jour, Nyame décida de donner le pot en terre cuite à Anansi. Jedes Mal, wenn Anansi in den Topf schaute, lernte er etwas Neues. toda|vez|quando|Anansi|em|o|pote|olhou|aprendeu|ele|algo|novo chaque|fois|quand|Anansi|dans|le|pot|il regardait|il apprenait|il|quelque chose|nouveau каждый|раз|когда|Анасси|в|тот|горшок|он смотрел|он учился|он|что-то|новое za każdym|razem|gdy|Anansi|w|ten|garnek|patrzył|uczył się|on|coś|nowego Ogni|volta|quando|Anansi|in|il|pentola|guardava|imparava|lui|qualcosa|di nuovo ||||||pot|looked|||| Every time Anansi looked into the pot, he learned something new. Anansi tencereye her baktığında yeni bir şey öğrendi. Ogni volta che Anansi guardava nella pentola, imparava qualcosa di nuovo. Каждый раз, когда Анасси заглядывал в горшок, он узнавал что-то новое. Toda vez que Anansi olhava dentro do pote, ele aprendia algo novo. Za każdym razem, gdy Anansi zaglądał do garnka, uczył się czegoś nowego. Chaque fois qu'Anansi regardait dans le pot, il apprenait quelque chose de nouveau. Es war so aufregend! isso|foi|tão|emocionante cela|c'était|si|excitant это|было|так|захватывающе to|było|tak|ekscytujące È|stato|così|emozionante |||exciting It was so exciting! Çok heyecan vericiydi! Era così emozionante! Это было так захватывающе! Era tão emocionante! To było takie ekscytujące! C'était si excitant!

Gierig dachte Anansi: „Ich werde den Topf sicher im Gipfel eines Baumes aufbewahren. ganancioso|pensou|Anansi|eu|vou|o|pote|seguramente|no|topo|de uma|árvore|guardar avide|il pensa|Anansi|je|je vais|le|pot|sûrement|dans le|sommet|d'un|arbre|garder жадно|думал|Анасси|я|буду|этот|горшок|надежно|на|вершине|одного|дерева|хранить chciwie|myślał|Anansi|ja|będę|ten|garnek|na pewno|w|szczycie|jednego|drzewa|przechowywać Avido|pensò|Anansi|Io|(verbo aus 'werden' futuro)|il|vaso|sicuramente|in|cima|di un|albero|riporrò Greedy|thought||||||||top||tree|store Codicioso pensó|||||||||||| Anansi thought greedily, "I will keep the pot safe in the top of a tree. Codiciosamente, Anansi pensó: "Guardaré la vasija a salvo en la copa de un árbol. Anansi açgözlü bir şekilde düşündü, "Çömleği bir ağacın tepesinde güvende tutacağım. Avido, Anansi pensò: "Sicuramente terrò la pentola sulla cima di un albero. Жадно подумал Ананси: «Я точно сохраню горшок на вершине дерева. Gulosamente, Anansi pensou: "Eu vou guardar o pote com certeza no topo de uma árvore. Chciwie pomyślał Anansi: „Na pewno schowam garnek na szczycie drzewa. Goulûment, Anansi pensa : « Je vais sûrement garder le pot au sommet d'un arbre. So habe ich ihn ganz für mich allein!“ assim|tenho|eu|ele|completamente|para|mim|sozinho alors|j'ai|je|le|entièrement|pour|moi|seul так|имею|я|его|полностью|для|себя|один więc|mam|go||całkiem|dla|mnie|sam Così|ho|io|lui|completamente|per|me|solo |||him|completely||| So I have him all to myself!” Bu yüzden tamamen kendime sahibim! In questo modo sarà tutta per me!" Так он будет только у меня!» Assim, eu terei ele só para mim!" W ten sposób będę miał go całkowicie dla siebie!“ Ainsi, je l'aurai entièrement pour moi tout seul ! » Er spann einen langen Zwirn, wickelte ihn um den Tontopf und band ihn um seinen Bauch. ele|esticou|um|longo|fio|enrolou|ele|em|o|pote de barro|e|amarrou|ele|em|seu|barriga il|il tendit|un|long|fil|il l'enroula|le|autour de|le|pot en terre|et|il l'attacha|le|autour de|son|ventre он|натянул|один|длинный|шнур|обмотал|его|вокруг|этот|глиняный горшок|и|привязал|его|вокруг|его|живот on|napiął|długi||sznurek|owinął|go|wokół|ten|gliniany garnek|i|związał|go|wokół|jego|brzuch Lui|tese|un|lungo|filo|avvolse|esso|attorno|il|vaso di terracotta|e|legò|esso|attorno|il suo|ventre |spun|||thread|wrapped||||clay pot||tied|||his|belly ||||hilo de cáñamo|envolvió||||olla de barro|||||| He spun a long piece of twine, wrapped it around the clay pot and tied it around his stomach. Uzun bir sicim ördü, toprak çömleğin etrafına sardı ve karnının etrafına bağladı. Lui tese un lungo filo, lo avvolse attorno al vaso di terracotta e lo legò attorno alla vita. Он натянул длинную нить, обмотал её вокруг глиняного горшка и привязал к своему животу. Ele esticou um longo fio, enrolou-o ao redor do pote de barro e o amarrou em sua barriga. Zawiązał długi sznurek, owinął go wokół glinianego garnka i związał go wokół swojego brzucha. Il tendit un long fil, l'enroula autour du pot en terre cuite et l'attacha autour de son ventre. Er begann, den Baum hinaufzuklettern. ele|começou|a|árvore|a subir il|il commença|à|arbre|grimper он|начал|этот|дерево|взбираться on|zaczął|ten|drzewo|wspinać się Lui|iniziò|il|albero|a salire ||||climb up He started climbing the tree. Ağaca tırmanmaya başladı. Iniziò a arrampicarsi sull'albero. Он начал взбираться на дерево. Ele começou a subir a árvore. Zaczął wspinać się na drzewo. Il commença à grimper à l'arbre. Aber es war schwer den Baum so hinaufzuklettern, da der Topf ständig gegen seine Knie stieß. mas|isso|foi|difícil|o|árvore|assim|escalar|porque|o|pote|constantemente|contra|seus|joelhos|bateu mais|cela|était|difficile|l'|arbre|ainsi|grimper|puisque|le|pot|constamment|contre|ses|genoux|heurtait но|это|было|трудно|этот|дерево|так|взобраться|так как|этот|горшок|постоянно|о|его|колени|ударял ale|to|było|ciężko|ten|drzewo|tak|wspinać się|ponieważ|ten|garnek|ciągle|o|jego|kolana|uderzał Ma|esso|era|difficile|l'|albero|così|arrampicarsi|poiché|il|vaso|continuamente|contro|le|ginocchia|colpiva |||||||climb up|||pot|constantly|against|||was pushing But it was difficult to climb up the tree like that, as the pot kept bumping against his knees. Ancak çömlek dizlerine çarptığı için ağaca bu şekilde tırmanmak zordu. Ma era difficile arrampicarsi così sull'albero, poiché il vaso colpiva costantemente le sue ginocchia. Но было трудно взобраться на дерево, так как горшок постоянно ударялся о его колени. Mas foi difícil escalar a árvore assim, pois o pote constantemente batia em seus joelhos. Ale było trudno wspinać się na drzewo, ponieważ garnek ciągle uderzał go w kolana. Mais il était difficile de grimper à l'arbre de cette façon, car le pot heurtait constamment ses genoux.

Die ganze Zeit hatte Anansis junger Sohn unten am Baum gestanden und ihm zugeschaut: „Wäre es nicht leichter, wenn du dir den Topf stattdessen auf den Rücken bindest?“ a|toda|tempo|tinha|Anansi|jovem|filho|embaixo|na|árvore|ficou|e|a ele|assistiu|seria|isso|não|mais fácil|se|você|a si mesmo|o|pote|em vez disso|em|o|costas|amarrar le|toute|temps|avait|d'Anansi|jeune|fils|en bas|à|arbre|était resté|et|à lui|regardé|serait|cela|pas|plus facile|si|tu|à toi|le|pot|à la place|sur|le|dos|attaches весь|целый|время|он имел|Ананси|молодой|сын|внизу|у|дереву|стоял|и|ему|смотрел|было бы|это|не|легче|если|ты|себе|этот|горшок|вместо этого|на|этот|спину|привяжешь cała|cały|czas|miał|Anansiego|młody|syn|na dole|przy|drzewie|stał|i|mu|przyglądał|byłoby|to|nie|łatwiej|jeśli|ty|sobie|ten|garnek|zamiast|na|ten|plecy|zwiążesz Il|tutto|tempo|aveva|di Anansi|giovane|figlio|giù|al|albero|stava in piedi|e|a lui|guardava|Sarebbe|esso|non|più facile|se|tu|a te|il|vaso|invece|su|il|schiena|leghi ||||Anansi||||||stood|||watched|||||if||your||||||back|tie All this time Anansi's young son had been standing at the bottom of the tree and watching him: "Wouldn't it be easier if you tied the pot to your back instead?" Bunca zaman Anansi'nin küçük oğlu ağacın dibinde durmuş ve onu izliyordu: "Onun yerine saksıyı sırtına bağlasan daha kolay olmaz mıydı?" Per tutto il tempo, il giovane figlio di Anansi era rimasto in basso, accanto all'albero, a guardarlo: "Non sarebbe più facile se legassi il vaso sulla schiena invece?" Все это время молодой сын Анасиса стоял внизу у дерева и смотрел на него: «Разве не будет легче, если ты привяжешь горшок к спине?» O tempo todo, o jovem filho de Anansi ficou embaixo da árvore assistindo: "Não seria mais fácil se você amarrasse o pote nas costas?" Cały czas młodszy syn Anansiego stał na dole przy drzewie i mu się przyglądał: „Czy nie byłoby łatwiej, gdybyś zamiast tego związał garnek na plecach?” Tout le temps, le jeune fils d'Anansi était resté en bas de l'arbre à le regarder : « Ne serait-il pas plus facile de l'attacher sur ton dos à la place ? » Anansi versuchte es mit dem Topf auf dem Rücken und es ging in der Tat viel besser. Anansi|tentou|isso|com|o|pote|em|o|costas|e|isso|foi|em|a|fato|muito|melhor Anansi|essaya|cela|avec|le|pot|sur|le|dos|et|cela|alla|dans|la|réalité|beaucoup|mieux Ананси|он пытался|это|с|этим|горшком|на|этой|спине|и|это|шло|в|самом|деле|гораздо|лучше Anansi|próbował|to|z|tym|garnkiem|na|plecach||i|to|poszło|w|rzeczywiście|rzeczy|dużo|lepiej Anansi|provò|lo|con|il|vaso|su|il|schiena|e|lo|andò|in|la|realtà|molto|meglio |tried||||||||||||||| Anansi tried with the pot on his back and did much better indeed. Anansi tencereyi sırtında denedi ve aslında çok daha iyi gitti. Anansi provò con il vaso sulla schiena e in effetti andò molto meglio. Анасис попробовал с горшком на спине, и это действительно пошло гораздо лучше. Anansi tentou com o pote nas costas e, de fato, foi muito melhor. Anansi spróbował z garnkiem na plecach i rzeczywiście poszło mu znacznie lepiej. Anansi a essayé avec le pot sur le dos et cela s'est en effet beaucoup mieux passé.

Im Nu erklomm Anansi die Baumspitze. em|instante|escalou|Anansi|a|topo da árvore en|un instant|il grimpa|Anansi|la|cime de l'arbre в|миг|он взобрался|Ананси|на|вершину дерева w|mgnieniu|wspiął się|Anansi|na|czubek drzewa In|un attimo|scalò|Anansi|la|cima dell'albero |Now|climbed|||treetop In no time Anansi scaled the treetop. En poco tiempo, Anansi subió a la copa del árbol. Anansi hiçbir zaman ağacın tepesine tırmanmadı. In un attimo Anansi raggiunse la cima dell'albero. В мгновение ока Анасис достиг вершины дерева. Em um instante, Anansi alcançou o topo da árvore. W mgnieniu oka Anansi wspiął się na szczyt drzewa. En un rien de temps, Anansi a atteint le sommet de l'arbre. Aber dann hielt er inne und dachte: „Ich soll derjenige mit der ganzen Weisheit sein und eben war mein Sohn schlauer als ich!“ mas|então|ele parou|ele|em|e|ele pensou|eu|devo|aquele|com|a|toda|sabedoria|ser|e|justo|ele foi|meu|filho|mais inteligente|do que|eu mais|ensuite|il s'arrêta|il|de réfléchir|et|il pensa|je|je devrais|celui|avec|la|toute|sagesse|être|et|juste|il était|mon|fils|plus intelligent|que|je но|затем|он остановил|он|на мгновение|и|он подумал|я|должен|тот|с|который|всей|мудростью|быть|и|только что|он был|мой|сын|умнее|чем|я ale|potem|zatrzymał|on|w|i|pomyślał|ja|powinien|ten|z|całą|mądrością|mądrość|być|i|właśnie|był|mój|syn|mądrzejszy|niż|ja Ma|poi|si fermò|lui|all'improvviso|e|pensò|Io|dovrei|colui|con|la|tutta|saggezza|essere|e|proprio|era|mio|figlio|più intelligente|di|me ||paused||pause|||||the||||wisdom|||just||my||smarter|| But then he stopped and thought, "I'm supposed to be the one with all the wisdom, and just now my son was smarter than me!" Pero luego hizo una pausa y pensó: "¡Se supone que yo soy el que tiene toda la sabiduría y mi hijo era más listo que yo!". Ama sonra durup düşündü, "Bütün bilgeliğe sahip olan benim olmalı ve şimdi oğlum benden daha zeki!" Ma poi si fermò e pensò: "Dovrei essere io quello con tutta la saggezza e proprio ora mio figlio è stato più astuto di me!" Но потом он остановился и подумал: «Я должен быть тем, кто обладает всей мудростью, а только что мой сын оказался умнее меня!» Mas então ele parou e pensou: "Eu deveria ser aquele com toda a sabedoria e meu filho acabou de ser mais esperto do que eu!" Ale potem się zatrzymał i pomyślał: „Powinienem być tym, który ma całą mądrość, a właśnie mój syn był mądrzejszy ode mnie!” Mais ensuite il s'arrêta et pensa : « Je suis censé être celui qui a toute la sagesse et tout à l'heure mon fils était plus intelligent que moi ! » Dies verärgerte Anansi so sehr, dass er den Tontopf vom Baum hinunter warf. isso|irritou|Anansi|tão|muito|que|ele|o|pote de barro|de|árvore|para baixo|ele jogou cela|cela énerva|Anansi|si|très|que|il|le|pot en terre|de|arbre|en bas|il jeta это|разозлило|Ананси|так|сильно|что|он|этот|глиняный горшок|с|дерева|вниз|он бросил to|zdenerwowało|Anansiego|tak|bardzo|że|on|ten|garnek|z|drzewa|w dół|rzucił Questo|infastidì|Anansi|così|molto|che|lui|il|vaso di terracotta|dal|albero|giù|gettò |angered|||so|||||||down|threw This angered Anansi so much that he threw the clay pot down from the tree. Bu Anansi'yi o kadar kızdırdı ki çömleği ağaçtan aşağı attı. Questo infastidì Anansi così tanto che gettò il vaso di terracotta giù dall'albero. Это так разозлило Ананси, что он сбросил глиняный горшок с дерева. Isso deixou Anansi tão irritado que ele jogou o pote de barro do árvore. To tak bardzo zdenerwowało Anansiego, że rzucił gliniany garnek z drzewa. Cela mit Anansi tellement en colère qu'il jeta le pot en terre cuite de l'arbre. Am Boden zerbrach er in viele Stücke. no|chão|ele quebrou|ele|em|muitos|pedaços sur le|sol|il se brisa|il|en|nombreux|morceaux на|землю|он разбился|он|на|много|куски na|ziemi|rozbił się|on|w|wiele|kawałków Al|suolo|si ruppe|esso|in|molti|pezzi ||broke||||pieces He broke into many pieces on the ground. Yerde birçok parçaya ayrıldı. A terra si ruppe in molti pezzi. На земле он разбился на множество кусочков. No chão, ele quebrou em muitos pedaços. Na ziemi rozpadł się na wiele kawałków. Il se brisa en de nombreux morceaux au sol.

Die Weisheit gehörte nun allen. a|sabedoria|pertenceu|agora|a todos la|sagesse|elle appartenait|maintenant|à tous эта|мудрость|принадлежала|теперь|всем ta|mądrość|należała|teraz|wszystkim La|saggezza|apparteneva|ora|a tutti ||belonged|now| Wisdom now belonged to everyone. Ahora la sabiduría es de todos. Bilgelik artık herkese aitti. La saggezza ora apparteneva a tutti. Теперь мудрость принадлежала всем. A sabedoria agora pertencia a todos. Mądrość teraz należała do wszystkich. La sagesse appartenait désormais à tous. Und so lernten die Menschen, Landwirtschaft zu betreiben, Tücher zu weben, Eisenwerkzeuge herzustellen und alles andere, was wir heute wissen. e|assim|aprenderam|as|pessoas|agricultura|a|praticar|tecidos|a|tecer|ferramentas de ferro|fabricar|e|tudo|mais|que|nós|hoje|sabemos et|donc|ils apprirent|les|gens|agriculture|à|pratiquer|tissus|à|tisser|outils en fer|fabriquer|et|tout|autre|que|nous|aujourd'hui|savons и|так|они научились|людям|людям|сельскому хозяйству|к|заниматься|тканями|к|ткать|железным инструментам|производить|и|все|другое|что|мы|сегодня|знаем i|więc|nauczyli się|ci|ludzie|rolnictwa|do|uprawiania|tkanin|do|tkania|narzędzi żelaznych|wytwarzania|i|wszystko|inne|co|my|dzisiaj|wiemy E|così|impararono|gli|uomini|agricoltura|a|praticare|tessuti|a|tessere|strumenti di ferro|produrre|e|tutto|altro|ciò che|noi|oggi|sappiamo ||learned|||agriculture||to practice|cloth||weave||to produce||||||| And so people learned to farm, weave cloth, make iron tools, and everything else we know today. Y así la gente aprendió a cultivar, tejer telas, fabricar herramientas de hierro y todo lo que conocemos hoy. Ve böylece insanlar tarım yapmayı, kumaş dokumayı, demir aletler yapmayı ve bugün bildiğimiz diğer her şeyi öğrendiler. E così le persone impararono a coltivare la terra, a tessere stoffe, a produrre strumenti di ferro e tutto il resto che sappiamo oggi. И так люди научились заниматься сельским хозяйством, ткать ткани, производить железные инструменты и всё остальное, что мы знаем сегодня. E assim as pessoas aprenderam a praticar a agricultura, tecer tecidos, fabricar ferramentas de ferro e tudo mais que sabemos hoje. I tak ludzie nauczyli się uprawiać rolnictwo, tkać tkaniny, wytwarzać narzędzia żelazne i wszystko inne, co dzisiaj wiemy. Et ainsi, les gens ont appris à pratiquer l'agriculture, à tisser des tissus, à fabriquer des outils en fer et tout le reste que nous savons aujourd'hui.