Internacia jaro de indianaj lingvoj

Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Paŭlo Sergio Viana el Brazilo This sound article was written and produced by Pablo Sergio Viana from Brazil

Unesko deklaris, ke la jaro 2019 estas Internacia Jaro de Indianaj Lingvoj, kaj invitas homojn kaj instituciojn al partopreno en la rilataj eventoj. UNESCO has declared that the year 2019 is the International Year of Indian Languages, and invites people and institutions to participate in the related events. Ŝajne tio koncernas nin, Esperantistojn. This seems to concern us, Esperantists. Pli da detaloj estas troveblaj ĉe https://en.iyil2019.org/

La temo estas grava, ĉar ĝi tuŝas la diversecon en la mondo. The issue is important because it affects diversity in the world. Ĝi estas parto de batalo kontraῠ antaῠjuĝoj kaj subpremado de homoj. It is part of a fight against prejudice and oppression of people. Ni pensu ekzemple, ke ekzistas en la mondo preskaῠ sep mil indianaj lingvoj, kaj tamen ili estas parolataj de apenaῠ 3 procentoj el la monda loĝantaro. Consider, for example, that there are almost seven thousand Native languages in the world, and yet they are spoken by as little as 3 percent of the world's population. Multaj tiaj lingvoj rapide malaperas, kaj tio estas granda perdo por la diverseco de kulturoj kaj homaj valoroj. Many such languages are rapidly disappearing, and this is a great loss for the diversity of cultures and human values. La iniciato de Unesko celas ne nur atentigi la homaron pri tio, sed starigi movadon por registrado kaj batalado por ke ili postvivu. The UNESCO initiative aims not only to alert humanity to this, but to set up a movement for registration and fighting for them to survive. Tio inkluzivas produktadon de lernolibroj, vortaroj, retejoj por uzado de tiuj lingvoj kaj ciferecigon de materialoj science faritaj. This includes the production of textbooks, dictionaries, websites for the use of these languages, and the digitization of scientifically made materials. La movado esperas apogon de registaroj, indianaj organizoj, civila socio, universitatoj kaj privataj sektoroj. The movement hopes for support from governments, Indian organizations, civil society, universities and the private sector. Unuvorte, ĉies kunlaboro estas bonvena. La afero estas urĝa, ĉar oni riskas forperdi grandan parton de la historio, tradicioj kaj memoro de la homaro. The issue is urgent, as much of humanity's history, traditions and memory are at risk of being lost. Vidu ekzemple la situacion en Brazilo. See for example the situation in Brazil. Antaῠ la alveno de la portugalaj koloniintoj, estis parolataj ĉirkaῠ mil lingvoj kaj dialektoj, kiuj formis plurajn ´trunkojn´ kaj ´familiojn´. Before the arrival of the Portuguese settlers, around a thousand languages and dialects were spoken, which formed several 'trunks' and 'families'. Ekzistas ankaῠ izolitaj lingvoj. There are also isolated languages. Oni kalkulas, ke ili ĉiuj devenis de antaῠ jarmiloj. It is estimated that they all came from millennia ago. Tiuj popoloj neniam uzis skriban formon de siaj lingvoj. These peoples have never used a written form of their languages. Nuntempe, restis 150 lingvoj, kelkaj estas uzataj de dekmiloj da homoj, aliaj de nur manpleno da ili. Ankoraῠ ekzistas en Brazilo triboj, kiuj neniam kontaktis la civilizon. There are still tribes in Brazil who have never been in touch with civilization. Estas krome indianaj komunumoj, kie oni parolas ̸ komprenas pli ol unu lingvon. En unu sola indiana vilaĝo foje troviĝas pli ol unu lingvo. In a single Indian village more than one language is sometimes found. Multaj brazilaj pralingvoj estas ankoraῠ ne profunde studitaj. Kaj tamen, unu el la ĉefaj kaj plej konataj trunkoj, la ´tupia´, transdonis al la portugala lingvo multajn vortojn uzatajn en la ĉiutaga vivo. And yet, one of the main and most well-known trunks, the ´tupia´, transmitted to the Portuguese language many words that are used in everyday life. Jen kelkaj: ´jacaré´ (aligatoro), ´jabuti´ (testudo), ´mandioca´ (manioko), ´Pernambuco´ (nomo de nordorienta ŝtato), ´tatu´ (dazipo), ´urubu´ (katarto). Ĉi tiu importado de vortoj sufiĉus por pruvi la gravecon de respekto al la indiana kulturo. This import of words would be sufficient to prove the importance of respect for the Indian culture.