Wit-Rusland is er klaar mee
Dit zijn geen fijne beelden, maar wel de realiteit.
Opgepakte en weer vrijgelaten demonstranten in Wit-Rusland die hun verwondingen laten zien...
...na zwaar te zijn mishandeld in de gevangenis.
Tsja, Wit-Rusland. Daar is heel veel aan de hand.
Valse verkiezingen, grote protesten, geweld, arrestaties, mishandelingen...
...en deze drie vrouwen lijnrecht tegenover deze man...
...president Loekasjenko.
Bijnaam: de laatste dictator van Europa.
Om al dat nieuws uit dat land met bijna 10 miljoen inwoners...
...ingeklemd tussen de EU en Rusland te kunnen volgen, leggen we je de basis uit.
Dit is Wit-Rusland in een paar minuten.
Het verhaal van Loekasjenko begint in 1994.
Dat betekent dat elke Wit-Rus onder de 30 geen ander Wit-Rusland kent dan onder Loekasjenko.
Alsof Rutte al jouw hele leven aan de macht zou zijn.
Maar eerst... wat eraan voorafging.
Een geschiedenis die er niet om liegt.
Wat nu Wit-Rusland heet, was sinds de middeleeuwen altijd al onderdeel van dan weer die...
...en dan weer die grootmacht, van oost tot west.
En dan de 20ste eeuw.
In de Eerste Wereldoorlog wordt Wit-Rusland...
...in tweeën gespleten door het Duits-Russische front.
Na de oorlog is het al heel even een onafhankelijke staat...
...maar wordt het al snel bezet door het Poolse leger.
Daarna komt het Rode Leger eroverheen...
...en wordt Wit-Rusland onderdeel van de Sovjet-Unie.
In de Tweede Wereldoorlog is Wit-Rusland...
...een van de zwaarst getroffen landen...
...onder de bezetting van nazi-Duitsland.
Een kwart van alle Wit-Russen overleeft het niet.
Om na de oorlog weer tientallen jaren...
...onder de communistische invloed van Moskou te staan.
En oh ja... Tsjernobyl.
De kernramp van Oekraïne was ook de kernramp van Wit-Rusland.
De radioactieve wind waaide over de grens...
...waardoor in Wit-Rusland méér radioactieve neerslag neerdaalde dan in Oekraïne zelf.
Inclusief heel veel slachtoffers en door straling onbewoonbaar land.
Dat was 20ste eeuw tot dan toe.
En dan vanaf de jaren 90: Loekasjenko.
In 1991 valt de Sovjet-Unie...
...en wordt Wit-Rusland onafhankelijk.
Dit is hun nieuwe vlag...
...die ze ook al even gebruikten in 1918, toen het heel even onafhankelijk was, en tijdens de Duitse bezetting.
In 1994 zijn er voor het eerst presidentsverkiezingen.
En die wint de populaire Sovjet-gezinde communist Loekasjenko met grote meerderheid.
Maar dat waren ook meteen de laatste eerlijke, open en democratische verkiezingen in het land.
Want Loekasjenko trekt zijn eigen semi-communistische pad.
Hij vervangt de vlag van het trotse onafhankelijke Wit-Rusland...
...voor een vlag die sterk lijkt op de vlag uit de Sovjet-tijd.
Er komt een einde aan de voorzichtig ingezette democratiseringsprocessen...
...Loekasjenko trekt meer en meer macht naar zich toe en zet de oppositie buitenspel.
En hoe.
Hij sluit ze op, mishandelt ze, jaagt ze het land uit of ze verdwijnen op mysterieuze wijze.
En voor zichzelf regelt hij dat hij er telkens weer een termijn aan vast kan plakken.
En in alle daaropvolgende verkiezingen wordt hij telkens met iets van driekwart tot 80 procent van de stemmen herkozen.
Maar het zaakje stinkt.
Internationale waarnemers concluderen in 2006 dat de verkiezingsuitslag frauduleus is.
En in 2010 wéér.
En dan zijn veel Wit-Russen het al zat.
Duizenden mensen gaan de straat op en Loekasjenko laat zien hoe hij aan zijn bijnaam komt.
Oppositieleden worden in elkaar geslagen en opgesloten, net als honderden andere tegenstanders.
Onder wie journalisten, mensenrechten- activisten en intellectuelen.
En zo zorgt Loekasjenko ervoor dat alles blijft zoals het was.
Maar hij verliest zijn populariteit bij het volk.
In het buitenland probeert hij intussen zowel de EU als Rusland te vriend te houden...
...in een politiek schaakspel van een beetje geven en nemen.
Vooral ook om zijn eigen macht te behouden.
In 2015 wordt Loekasjenko weer 'herkozen'.
Protesten daartegen drukt hij de kop in, maar als in 2020, nu dus...
...hij wéér met overmacht gekozen lijkt te zijn...
...komt er echt iets los bij de Wit- Russen dat we nooit eerder zagen.
Dit keer is alles anders.
In het begin nog niet. Loekasjenko schakelt op zijn gebruikelijke manier zijn concurrentie uit...
...en met intimidatie en geweld probeert hij het volk koest te houden.
Maar dat lukt niet.
Dat heeft alles te maken met deze drie vrouwen...
...de vrouwen van opgesloten of verjaagde oppositieleden.
Zij hebben nu de handen ineen geslagen met maar één boodschap: nieuwe vrije verkiezingen.
Ze krijgen de grootste protesten in het land ooit op de been.
Loekasjenko heeft hun invloed totaal onderschat.
Veel Wit-Russen zijn bereid hem te trotseren, met alle mogelijke gevolgen van dien.
Maar in plaats van af te schrikken, lijken deze beelden de demonstranten meer te motiveren dan ooit.
Loekasjenko wil hoe dan ook aan de macht blijven.
Veel hangt ook af van die twee reusachtige machtsblokken naast hem.
Door alle mishandelingen en mensen- rechtenschendingen is de EU klaar met hem...
...ze hebben ook al sancties afgekondigd.
Dus klopt Loekasjenko nu aan bij Rusland...
...dat heeft gezegd hem te willen helpen. Wat dat precies betekent is nog de vraag.
Dat is waar de Wit-Russen nu staan.
Het is afwachten of de komende hoofdstukken in het verhaal van Wit-Rusland iets rustiger zullen verlopen.
Tot zover de basics, vergeet niet te liken en als je dat nog niet hebt gedaan: abonneren.
