Wat er met jouw stem gebeurt
Voordat jij je stem in de bus laat vallen...
...heb je er vast goed over nagedacht.
Debatten gezien... -U voert bewust een discriminerende politiek.
Je moet eigenlijk op een nieuwe partij stemmen. -U heeft mij in de steek gelaten.
Verkiezingsprogramma's gelezen, onze video's bekeken...
Zorgen dat starters ook echt aan een woning kunnen komen.
We moeten hele drastische ingrepen doen.
En als het biljet dan eenmaal in die stembus ligt dan zit het erop voor jou als kiezer.
Maar voor de tellers begint het nu pas.
In deze video leg ik de route van jouw stem uit, van de stembus tot Tweede Kamer.
Hier begint het, met een stapel papier in een kliko.
Erg oldschool allemaal, vroeger ging het een stuk moderner.
En nou hier drukken, ja, dan heeft u al gestemd.
Vanaf de jaren zestig zijn er stemmachines, en de uitslag komt er op een bonnetje uit.
Stembureauvoorzitter Van den Elzen haalde de uitslag zo uit zijn stemmachine.
Die stemmachines worden elektronische stemcomputers...
...maar in 2006 ontstaan daar zorgen over.
De beveiliging van het apparaat is zo lek als een mandje.
De sleutel is zó verkrijgbaar bij de groothandel.
Dat mag niet meer. En sindsdien stemmen we allemaal met een rood potlood en ouderwets papier.
Eerste halte op de route: het stembureau, waar je je stembiljet achterlaat.
Dit zijn wel atypische verkiezingen, want:
Vanwege corona worden die nu uitgesmeerd over drie dagen.
En ook het briefstemmen wordt uitgebreid.
Om 21.00 uur 's avonds stopt het stemmen en begint het tellen.
Het bureau is gesloten!
Tienduizenden mensen beginnen met het sorteren van stembiljetten op partij.
En de blanco stemmen en de ongeldige stemmen worden apart gelegd.
Deze...
Oh, die is blauw, niet rood. -En dat is tegen de regels.
Als de stemmen per partij bekend zijn, belt het stembureau de uitslag door naar de gemeente.
Zij tellen de boel bij elkaar op en bellen die uitslag, geheel volgens traditie...
...weer door aan het ANP, het Algemeen Nederlands Persbureau.
Hier wordt de zonvloed van cijfers verwerkt...
...om zo vlug mogelijk de dagbladen en de radio de resultaten mee te delen.
En die uitslag zie je op verkiezingsavond al op tv.
Nieuwe uitslagen, Dionne. -De PVV. Achttien zetels, krijgt er drie bij.
De PvdA: ja, fors verlies.
Maar dat is nog niet de officiële uitslag.
Die komt pas een stuk later, want de tellers gaan eerst alles nóg een keer tellen.
Nu kijken ze niet alleen naar het aantal stemmen per partij...
...maar ook naar het aantal stemmen per kandidaat.
De uitslag komt in een proces-verbaal te staan, en dat is een heel belangrijk document.
Daarin staat het aantal uitgebrachte stemmen per partij en politicus...
...maar ook het aantal kiezers. Die aantallen moeten gelijk zijn...
...want anders is er een telfout gemaakt of fraude gepleegd.
Ook in het proces-verbaal: klachten van kiezers, want iedereen, ook jij en ik...
...mag bij het proces aanwezig zijn.
Wat ze met die klachten doen, dat hoor je zo.
Eerst gaan we door naar de volgende halte, het gemeentehuis.
De voorzitter en een lid van het stembureau gaan lopend, met de fiets of auto...
...en met het papieren proces-verbaal naar de gemeente.
Mag dus niet digitaal of per telefoon.
Ook de stembiljetten gaan daarheen, in verzegelde zakken.
De gemeente moet die dan drie maanden bewaren op een veilige plek.
Twee ambtenaren van de gemeente tellen los van elkaar de uitslagen bij elkaar op...
...met het programma OSV2020.
Dat is beveiligd en het sluit bijvoorbeeld automatisch af als het een internetverbinding detecteert.
En voor de liefhebber: de broncode vindt je in de beschrijving.
En na het tellen moeten de gemeente alle processen-verbaal op internet publiceren...
...dat ging vorig jaar bij de verkiezingen inderdaad niet overal goed.
Vervolgens gaan de uitslagen naar de hoofdstembureaus van de kieskringen...
...dat zijn er twintig...
...en daar tellen ze dan alle gemeente-uitslagen weer bij elkaar op en die maken ze openbaar.
Volgende halte: de Kiesraad in Den Haag.
En nu wordt het spannend want de Kiesraad legt alle uitslagen bij elkaar...
...en komt op 26 maart met dé verkiezingsuitslag.
Nu weten we dus ook hoeveel zetels elke partij krijgt in de Tweede Kamer.
Dus reken maar mee, beste jongens en meisjes.
De opkomst: van de 12.893.466 kiesgerechtigden hebben afgelopen woensdag...
...10.563.456 personen hun stem uitgebracht.
Oké, zijn we dan nu rond?
Nope.
Want weet je nog? Dat proces-verbaal wat ze op al die stembureaus maken...
...waar dan eventueel klachten op staan?
Daarvoor is er een speciale commissie, de Commissie Geloofsbrieven.
Daar zitten een aantal Tweede Kamerleden in, en die bekijken al die klachten...
...en onderzoeken ook nog eens de hele verkiezingsuitslag.
En als zij iets heel geks vinden dan kunnen zijn besluiten...
...tot een hertelling of zelfs een herstemming.
En tot zij de boel hebben onderzocht blijven die stemmen in het gemeentehuis liggen.
En dat is niet voor niets, want niet alles gaat elke verkiezing goed.
In Flevoland zijn alle stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen opnieuw geteld.
Ondanks soms haperende computers.
Waarnemers van de Rotterdamse Rekenkamer, met hesjes, controleren alles.
Daar is nu de grootste hertelling in de Nederlandse geschiedenis aan de gang.
Ook bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen waren ze stemmen vergeten...
...maar een hertelling was toen niet nodig.
En dat is omdat het verschil in het aantal stemmen te klein was om echt te leiden tot een andere zetelverdeling.
Tot zover de route van je stem.
Nu alleen nog even de route naar de abonneerknop...
...die vind je ongeveer hier.
