Curaçao, corona en het Koninkrijk der Nederlanden
Dit is Curaçao...
Maar nu is ook dit Curaçao.
Dagenlange anti-regeringsprotesten.
Curaçaoënaars kom je huis uit en sluit je aan bij ons hier in het centrum!
En twee nachten vol branden en plunderingen.
Curaçao wordt keihard geraakt door de coronacrisis.
Niet eens door het virus zelf, maar vooral door het opgedroogde toerisme, dé inkomstenbron.
En het stond er economisch al slecht voor.
Buurland Venezuela ligt in puin met een vluchtelingenstroom naar het eiland tot gevolg.
En er zijn problemen met de belangrijke olieraffinaderij...
...waardoor nog eens honderden banen verdwijnen.
En die mix heeft grote gevolgen.
De werkloosheid loopt op tot zo'n 60 procent...
...en meer dan de helft van de eilandbewoners is afhankelijk van voedselbanken.
Zonder hulp en geld uit Nederland dreigt totale chaos.
Nederland zegt: we willen zeker helpen...
...maar:
In ruil voor die hulp eist Nederland flinke hervormingen.
En die strenge voorwaarden leveren een hoop getouwtrek op.
We hoeven toch niet meteen de portemonnee open te zetten...
...het is toch helemaal niet raar dat we vragen, in ruil daarvoor...
...dat je een aantal moeilijke politieke beslissingen neemt.
Ik verwacht van Nederland iets meer empathie met wat wij op dit moment meemaken.
Ook op de andere eilanden van het Caribische deel van het Koninkrijk...
...vallen door de crisis harde economische klappen en springt Nederland bij.
Maar die strenge voorwaarden gelden niet voor alle eilanden.
Dus, hoe zit het nou met Nederland...
...en die zes eilanden duizenden kilometers verderop?
Dit is het Caribisch deel van het koninkrijk uitgelegd.
Om de actualiteit te snappen...
...moet je de geschiedenis kennen, tussen dit deel...
...en dit deel van het Koninkrijk.
Het gaat om de zes eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao - ABC...
... en Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten - SSS.
Allemaal horen ze bij de eilandengroep de Antillen.
Onderverdeeld in de Grote Antillen, met grote eilanden als Cuba en Jamaica...
...en de Kleine Antillen, bestaande uit duizenden kleinere eilandjes.
Met daar bovenin de SSS-eilanden...
...en aan het einde van de staart voor de kust van Venezuela de ABC-eilanden.
Oké, en hoe werd dit ooit onderdeel van het Nederlands koninkrijk?
Daarvoor gaan we terug naar de 80-jarige oorlog, begin 17de eeuw.
Die oorlog tegen de Spaanse overheerser voerde Nederland niet alleen in Europa...
..maar ook overzees.
Het Nederlandse bedrijf de West-Indische Compagnie...
...de tegenhanger van de Verenigde Oost-Indische Compagnie...
...verovert in de jaren 30 van de 17e eeuw ook Aruba, Bonaire en Curaçao...
...op de Spanjaarden.
En neemt ook Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten in.
Vooral Curaçao is belangrijk voor Nederland.
Met zijn uitstekende haven krijgt Nederland in het Caribisch gebied een sleutelpositie...
...in de internationale handel en de lucratieve en dubieuze kaapvaart.
Eigenlijk gedoogde piraterij onder de Nederlandse vlag.
Denk aan Piet Hein.
Zijn naam is klein, maar zijn daden benne groot.
Hij heeft gewonnen, gewonnen, de Zilvervloot.
Maar dit alles heeft een schaduwkant.
De zwarte bladzijden uit de Nederlandse geschiedenis...
...want de kaapvaart en de handel in grondstoffen leveren veel op...
...maar de handel in mensen nog veel meer.
Nederlanders brengen tot slaaf gemaakte Afrikanen naar Curaçao...
...en verhandelen en verschepen ze weer naar bestemmingen in Midden- en Zuid-Amerika.
Een klein deel blijft op Curaçao...
...van wie de afstammelingen nu de meerderheid vormen op het eiland.
Als eind 18de eeuw de WIC failliet gaat...
...veranderen de eilanden van privaat bezit van een bedrijf...
...in officiële Nederlandse koloniën, waar de slavenhandel doorgaat.
Het duurt tot 1 juli 1863...
...tot ook Nederland, als een van de laatste landen in Europa, stopt met slavernij.
Wat elk jaar op 1 juli wordt herdacht.
In de jaren erna zakt de economie van Curaçao in...
...maar veert weer helemaal op als begin 20ste eeuw...
...buurland Venezuela stuit op enorme oliereserves.
Het Brits-Nederlandse oliebedrijf Shell speelt daar direct op in...
...door een olieraffinaderij op Curaçao te vestigen...
...dat het eiland vooral in de jaren 40 en 50 veel oplevert.
Zo meer daarover.
Eerst de naoorlogse dekolonisatie.
De Europese grootmachten zijn door de Tweede Wereldoorlog compleet uitgeput...
...en verliezen de macht over hun overzeese koloniën.
Ook Nederland.
Na acht jaar onderhandelen krijgen de zes eilanden in 1954 politieke autonomie.
Die wordt vastgelegd in: het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.
Voortaan vormen de zes eilanden binnen het koninkrijk samen één nieuw land:
De Nederlandse Antillen.
Even een paar feitjes:
Samen zouden de eilanden ongeveer het IJsselmeer kunnen vullen.
Bij elkaar opgeteld wonen op de eilanden 330.000 mensen...
...vergelijkbaar met de stad Utrecht.
En ongeveer de helft woont op Curaçao.
En er wonen ook nog 150.000 Antillianen hier in Nederland.
De Nederlandse Antillen lijken wel een soort dertiende provincie, als je het zo ziet.
Maar staatkundig ligt het allemaal heel anders.
Want de Nederlandse Antillen zijn autonoom...
...wat betekent dat ze zelf hun eigen regels en wetten bepalen.
Het statuut verankert de zelfstandigheid van Suriname...
...en de Nederlandse Antillen binnen het verband van het koninkrijk.
Geen directe Nederlandse bemoeienis meer dus op de eilanden...
...of nou ja.
Als het in de jaren 60 met de economie bergafwaarts gaat en op 30 mei 1969...
...bekend als trinta di mei, hevige rellen uitbreken op Curacao, verandert dat.
Een staking van onderbetaalde werknemers van Shell mondt uit in...
...een grote opstand van de achtergestelde zwarte bevolking.
Nederlandse mariniers worden ingevlogen om de orde op het eiland te herstellen.
Zij patrouilleren nu ook in dit deel van Willemstad...
..dat eruit ziet alsof er een oorlog heeft gewoed.
Economisch blijkt Curaçao Nederland toch wel echt nodig te hebben.
Curaçao blijft weliswaar autonoom, maar op meerdere fronten...
...worden de banden wel weer aangehaald.
Bijvoorbeeld wat betreft samenwerking met defensie.
Of in de vorm van het studiebeurzenbeleid vanuit Nederland...
...dat jonge Antillianen kansen biedt.
En nieuwe politieke partijen op Curaçao varen vanaf dan een andere koers.
Het wachten is nu op de vorming van een nieuwe regering...
...die zal moeten trachten de op 30 mei aan het licht gebrachte tegenstellingen...
...op de Antillen op te heffen.
In de jaren daarna verandert er staatkundig nog meer in in het koninkrijk.
In 1986 krijgt Aruba een zogeheten Status Aparte...
...en wordt binnen het koninkrijk een eigen land.
En dan maken we een sprongetje naar 2004.
In dat jaar kiezen ook Curaçao en Sint Maarten voor het Aruba-scenario...
...en vanaf 2010 zijn ook zij zelfstandige landen binnen het koninkrijk.
Met nauwe banden met Nederland.
Die andere drie, de kleinere eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba...
...de bes-eilanden...
...worden geen zelfstandige landen, maar bijzondere gemeenten.
Zij zijn vanaf dan echt onderdeel van Nederland...
...niet alleen van het koninkrijk, maar ook staatkundig.
Geleidelijk wordt daar de Nederlandse wet ingevoerd en bewoners stemmen dus ook voor de Tweede Kamer...
...en zelfs het Europees Parlement.
Sinds 2010 bestaan de Nederlandse Antillen dus niet meer.
En dan zijn we bij de huidige status van het Caribische deel van het Koninkrijk der Nederlanden beland...
...dat nu dus uit vier landen bestaat: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
En dat is allemaal aangepast in het Statuut.
Maar wat betekent die relatie dan voor nu?
Dat de bijzondere gemeenten Bonaire, Saba en Sint Eustatius, als officieel stukje Nederland...
...recht hebben op Nederlandse financiële staatssteun.
En dat geldt niet automatisch voor Aruba, Sint Maarten en Curaçao...
..omdat dat autonome landen zijn.
Das...wat dan?
Nou, in dat Statuut waar ik het over had, is afgesproken dat we elkaar...
...onderling moeten helpen als dat nodig is.
Staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties...
...vindt dat dan ook vanzelfsprekend.
Maar hij zegt ook: voor-wat-hoort-wat.
Daarnaast vragen we ook van de landen, in het belang van hun inwoners...
...om de komende jaren een aantal hervormingen door te voeren...
...omdat structureel de inkomsten niet in evenwicht zijn met de uitgaven.
En dat levert dus getouwtrek op
Want, moet Nederland over zijn hart strijken en sneller over de brug komen met de acute hulp...
...die nu nodig is op Curaçao, wil het eiland niet compleet instorten?
Gilberto vindt van wel.
Hij startte een petitie voor meer solidariteit vanuit Nederland.
Zeker in tijden van crisis is solidariteit echt hoognodig.
Zeker op kleine eilanden die zo fragiel zijn.
We hebben echt drastisch hulp nodig.
Nu en niet volgende week, of volgende maand.
Help us.
Of is het logisch dat Nederland daar de nodige eisen tegenover stelt...
...met als doel in de toekomst Curaçao economisch stabieler te maken.
Dat is toch niet onredelijk.
Je weet nu in ieder geval hoe de lijnen lopen tussen Nederland en het Caribische deel van het koninkrijk.
En in de toekomst gaan we je nog veel vaker wegwijs maken in moeilijke onderwerpen.
