China, de Oeigoeren en het oordeel van de wereld
Meer dan een miljoen mensen in strafkampen.
Ouders gescheiden van hun kinderen, gedwongen abortussen, dwangarbeid...
...verkrachtingen en marteling.
Dat is wat er gebeurt met Oeigoeren in China.
Dit soort verhalen horen we al een tijdje. Twee jaar geleden maakten we er deze video over.
Heropvoedingskampen en een surveillancestaat.
Jullie vroegen ons om nog een video te maken.
Want inmiddels weet de wereld veel meer.
En jij straks ook.
Eerst: hoe zat het ook alweer?
De Oeigoeren zijn een islamitische minderheid in China, verwant aan de Turken.
Ze wonen vooral hier: in de provincie Xinjiang.
China heeft daar grote belangen: hun nieuwe zijderoute loopt er doorheen...
...een infrastructureel megaproject voor de internationale handel van China...
...waar ze miljarden in investeren.
En: Xinjiang zit vol met grondstoffen.
In het gebied is het al langer onrustig. Een deel van de Oeigoeren wil namelijk een eigen staat.
Gevolg: protesten. En soms aanslagen.
Volgens de Chinese leider Xi Jinping is precies dit de reden voor extreme surveillance...
...cameratoezicht en kampen.
Sinds 2017 stopt China de Oeigoeren in wat ze zelf noemen 'heropvoedingskampen'.
Een soort 'scholen' die ervoor moeten zorgen dat ze hun islamitische denkwijzen opgeven.
Of in de woorden van China: een goedaardige methode van terrorismepreventie.
Volgens China gaat dat ongeveer zo:
Maar tegenover dit beeld dat China schetst staan verhalen die via andere wegen naar buiten komen.
Over gevangenenkampen, waar wordt gemarteld.
En waar je al terecht kan komen voor het dragen hoofddoek of het hebben van een baard.
Hoeveel kampen er zijn, weten we door satellietbeelden. Ongeveer 380.
En op die beelden is ook te zien dat die kampen alleen maar groter worden.
De schattingen zijn dat er tussen de 1 en 3 miljoen mensen in de kampen zitten.
Maar, wat aan de binnenkant precies gebeurt, weten we niet.
Het is heel lastig om aan betrouwbare en actuele informatie te komen.
China zit namelijk niet te wachten op pottenkijkers.
En zegt: dit zijn interne aangelegenheden, bemoei je met je eigen zaken.
Het zijn plekken waarvan men niet wil laten zien wat daar precies binnen gebeurt.
Toch komt er steeds meer bewijs naar buiten over wat er met de Oeigoeren gebeurt.
Zoals bewijzen voor massale gedwongen sterilisatie van vrouwen...
...zodat de Oeigoerse bevolking niet groeit.
Er zijn getuigenverslagen over arrestaties, marteling en verkrachting.
Vorig jaar lekten Chinese overheidsdocumenten uit die beschrijven...
...hoe de massadetentie georganiseerd is.
Er is een rapport van Amnesty van vorige maand dat laat zien dat ouders gedwongen...
...gescheiden worden van hun kinderen.
En het meest recent: een onderzoek van 50 internationale onderzoekers...
...met een glasheldere conclusie. Dit is genocide.
Het is de grootste massa-opsluiting van etnische minderheden sinds de Tweede Wereldoorlog.
Volksvertegenwoordigers uit verschillende landen spreken nu ook over genocide...
Het begon met de Amerikaanse regering.
Daarna volgde het Canadese en als eerste in Europa: het Nederlandse parlement.
Mannen die moeten knielen voor treinen, op weg naar deportatie.
Er is stelselmatig onderzoek naar gedaan en er is eigenlijk maar één conclusie mogelijk: dit is genocide.
Let op: zegt de Tweede Kamer.
Demissionair minister Blok wil namens de regering zo ver nog niet gaan.
Het begrip genocide is een heel zwaar begrip.
En dat is de reden dat er internationaal een aantal criteria worden gehanteerd voordat je dat gebruikt.
Die criteria zijn bijvoorbeeld dat de Verenigde Naties het oordeel hebben uitgsproken dat dat zo is.
Of een internationaal gerechtshof.
Hoe dan ook, genoeg om China boos te krijgen.
Kortom: klopt niet en bemoei je d'r niet mee.
Dit zijn interne aangelegenheden.
Maar met die opstelling lijken Amerika, Canada, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie...
...nu geen genoegen meer mee te nemen.
Zij komen met sancties. Welke, daar kom ik zo op.
Maar eerst even waarom dat uniek is.
Dit is namelijk de eerste keer in ruim 30 jaar dat de EU strafmaatregelen neemt tegen China.
En dat heeft alles te maken met: handel.
Leg ik uit. We hebben het hier over 's werelds op één na grootste economie.
Heel veel landen profiteren enorm van de handel met China. En dat geeft het land een machtspositie.
Voorbeeld.
Australië liet zich kritisch uit over China met betrekking tot corona en Hong Kong.
China noemde het commentaar een 'vergiftiging van bilaterale betrekkingen'...
...en reageerde door Australische export een hak te zetten.
Een fles Australische wijn werd door nieuwe heffingen opeens 212 procent duurder om te exporteren naar China.
Dit akkefietje kost Australië miljarden dollars.
Maar China is ook afhankelijk van het Westen.
Ze kunnen heel veel zelf maken, maar chips, bijvoorbeeld, halen ze uit Europa.
Dus aan de ene kant heb je de groeiende morele zorgen over de Oeigoeren...
...en aan de andere kant al die handelsbelangen.
De economische realiteit is dat landen financieel afhankelijk van elkaar zijn.
En Australië weet: als je in je eentje iets roept tegen China...
...snijd je jezelf in de economische vingers.
Daarom proberen grote machten nu sámen een vuist te maken.
Met sancties dus.
Strafmaatregelen. Eén organisatie en vier Chinese individuen zijn al op een zwarte lijst gezet.
Het gaat om hooggeplaatste functionarissen van de provincie Xinjiang.
Zij krijgen een inreisverbod en hun tegoeden op Europese bankrekeningen worden bevroren.
China reageert direct.
En China slaat terug...
Een aantal Europese politici, diplomaten en onderzoekers is per direct niet meer welkom in China.
Onder wie de Nederlandse politicus Sjoerd Sjoerdsma...
...die zich kritisch uitliet over het schenden van de mensenrechten door China.
En volgens onze correspondent is dit pas het begin.
En China gaat nog een stapje verder. Met een consumentenleger.
Er verschijnt een oproep op Chinese social media om westerse merken als H&M;, Adidas en Nike te boycotten.
Het zijn bedrijven die eerder hebben aangegeven geen katoen meer uit Xinjiang...
...te willen gebruiken vanwege de mensenrechtenschendingen.
Dit lijkt online 'spontaan' te zijn ontstaan.
Maar het is toch echt een georganiseerde actie vanuit de Chinese overheid.
En niet veel later gaat H&M; in China op zwart.
En daarmee pakt China een consumentenmarkt van 1,4 miljard mensen af.
En zo zitten we in een nieuwe fase.
Eentje van oplopende spanningen en geopolitiek getouwtrek tussen China en het Westen.
Met als inzet een hele bevolkingsgroep.
En wat het voor de Oeigoeren zelf betekent...
China blijft erbij: interne aangelegenheden en bemoei je er niet mee.
Wij houden het voor je in de gaten en als er ontwikkelingen zijn, komt er gewoon een derde video.
Dus vergeet je vooral niet te abonneren.
