#018: Σκέψεις για το χρόνο, άνθρωποι και ασφάλεια, τέχνη ως επικοινωνία και κληρονομιά.
(Μουσική του χώρου)
Όσον αφορά το χρόνο εγώ πραγματικά νιώθω...
Χρησιμοποίησες μια σωστή λέξη, τη λέξη «απειλή».
(Γέλια) Ναι! (Γέλια)
Ναι, τώρα τελευταία νιώθω ότι ο χρόνος είναι λίγο απειλή... για εμένα.
- Παλιά δε το ένιωθες; - Όχι καθόλου.
Παλιά θα έλεγα ότι ένιωθα... - Τι εννοείς «παλιά»; - Αυτό ήθελα να ρωτήσω...
- Ένα διάστημα πέντε-έξι χρόνια πριν.
Ένιωθα ότι υπάρχει το «για πάντα», η αιωνιότητα.
Πάλι επανέρχομαι στο θάνατο. Δεν αισθανόμουν τη θνητότητα. Τώρα νιώθω το χρόνο σαν κάτι πολύ περιορισμένο.
Και ότι είναι πολύ... κάτι πολύ περιοριστικό.
Και ότι πρέπει να βγουν συγκεκριμένα πράγματα σε συγκεκριμένες ώρες.
- Αυτό όμως σε αγχώνει ή σε λυπεί;
Με αγχώνει κυρίως.
- Άρα φταίει λίγο η σύμβαση (με το χρόνο)...
- Ναι, ναι...
- Σε αγχώνει το ότι πρέπει, ξέρω 'γω, ότι [έχω αυτό το χρόνο] να κάνω αυτά τα πράγματα...; - Ναι.
Κυρίως η σύμβαση.
Η ανάγκη για να εκφραστώ βγαίνει. Αλλά...
... δεν υπάρχει πάντα ο χρόνος για να συμβεί αυτό γιατί πολλές φορές ο καθένας έχει το δικό του χρόνο για να εκφραστεί.
Για να πει αυτό που θέλει να πει.
Και πολλές φορές νιώθω ότι δεν υπάρχει χρόνος για να γίνει αυτό.
Το αν βλέπω το χρόνο συναισθηματικά ή όχι έχει να ... ωραία, θα το βρω, περιμένετε. (Γέλια)
Ναι, απλά να το δομήσω. - Να πω εγώ; - Ναι, πες.
Εγώ, ας πούμε, προσωπικά βλέπω το χρόνο απόλυτα συναισθηματικά.
Ο χρόνος για εμένα είναι κάπως η αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους και το πότε συμβαίνει.
- Τί όμορφο αυτό!
- Απλά μπορεί να μου έχει συμβεί κάτι, ξέρω 'γω, χθες αλλά να ξέρω ότι ο Νίκος τώρα είναι σε μια φάση...
να τον βλέπω και να το νιώθω ότι δε μπορεί να αντέξει το τίποτα που εμένα μου συνέβη και μου ήτανε πολύ σημαντικό
και ότι για αυτόν αυτή τη στιγμή δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να το δεχτεί μέσα του και να...
... είναι καλά με αυτό και δε θέλω να τον στεναχωρήσω, ας πούμε. Οπότε τον βλέπω πολύ το χρόνο σε συνάφεια με την αγάπη.
Ότι: με νοιάζει το πότε μπορεί κάποιος να αντέξει κάτι δικό μου και... οπότε αντίστοιχα και εγώ μπορώ να αντέξω κάτι δικό τους
και πιστεύω ότι αυτό το πράγμα με ενοχλούσε και μεταξύ μας ρε παιδί μου...
- Αυτό συμβαίνει όμως γιατί εμείς είμαστε πολύ δεμένοι, κατάλαβες; - Ε ναι, αλλά αυτός είναι ο χρόνος που με νοιάζει.
- Αυτό που λέει η Σοφία βασικά για το χρόνο είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί...
Εγώ ξεκινώ εντελώς από άλλη βάση όσον αφορά το χρόνο. Δηλαδή...
Για εμένα ο χρόνος ξεκινά ως κάτι ρεαλιστικό. Υπάρχει το Χ, Ψ διάστημα χρόνου...
- Άρα αυτό είναι η σύμβαση... - Ναι.
... το οποίο στην πορεία, στη συνέχεια, μου δημιουργεί συναισθήματα.
Δηλαδή το να έχω χρόνο ή το να μην έχω χρόνο είναι αυτό που θα μου δημιουργήσει τα συναισθήματα
ώστε να με κάνει να δω το χρόνο πιο συναισθηματικά.
- Η Σοφία το βλέπει αντίστροφα όμως. - Ναι, ακριβώς.
- Δηλαδή ξεκινάει... το εφαλτήριο της είναι ότι... - Είναι άλλο σημείο.
- Ξεκινάει εκεί που εσύ αρχίζεις να το βλέπεις. Στο ίδιο καταλήγετε, ίδια είναι η νοοτροπία, απλά...
- Εν τέλει και οι δύο το βλέπουμε συναισθηματικά αλλά εγώ ξεκινάω από μία πιο ρεαλιστική βάση.
Υπάρχει «αυτός» ο χρόνος.
- Αυτό γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει; Επειδή αναγκάστηκες να μπεις σε γραμμή παραγωγής ας πούμε;
- Ναι, εντελώς.
Ξεκάθαρα αυτό που λες.
Δε μπορώ να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι το οτιδήποτε τελειώνει.
Δε μπορώ να αισθάνομαι τόσο μεγάλο περιορισμό είτε στην αλληλεπίδρασή μου με τους ανθρώπους
είτε στον τρόπο που θέλω να ψυχαγωγηθώ είτε στον τρόπο που θέλω να λειτουργήσω μέσα στη μέρα μου.
Δε μ' αρέσει να αισθάνομαι περιορισμούς γενικότερα.
- Γι' αυτό περνάς τόσο καλά όταν είμαστε μαζί και δεν υπάρχει χρόνος. - Σίγουρα, σίγουρα.
- Κι έχουν περάσει 5 ώρες... - Ναι. - Σίγουρα.
Νιώθω ατελείωτος! (Γέλια)
Δε πιστεύω ότι είναι αρνητικό το ότι μένουμε κάπου, σε έναν άνθρωπο ή σε έναν τόπο ή σε μια κατάσταση λόγω ασφάλειας.
Το ότι είναι κακό αυτό το πράγμα. Πιστεύω ότι ίσα ίσα για εμένα είναι υπέρτατο θετικό.
Δηλαδή όταν είμαι με ανθρώπους στους οποίους νιώθω σπίτι μου και νιώθω ασφάλεια, νιώθω ατρόμητος, νιώθω ότι μπορώ να κάνω τα πάντα.
Όταν είσαι ερωτευμένος, ας πούμε, είναι το υπέρτατο επίπεδο. Δεν υπάρχει κανένας χρόνος, δεν υπάρχει...
Δεν υπάρχει τίποτα. Νιώθεις ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα.
Δεν έχεις καμία συναίσθηση. Αυτό το λένε και... εντάξει, το έχουμε συζητήσει και άπειρες φορές...
Αυτό το λένε και πάρα πολλοί ψυχολόγοι. Το ότι...
Ο μόνος «τρόπος» να νικήσεις το θάνατο είναι είτε να είσαι ερωτευμένος είτε το να κάνεις ένα παιδί.
Για δύο διαφορετικούς λόγους βέβαια. Είναι δύο διαφορετικά επίπεδα.
Αλλά είναι ο μόνος τρόπος, που είναι πάλι ιδεατός, δε μπορείς να τον νικήσεις. Αλλά τουλάχιστον έτσι νομίζεις, έτσι το νιώθεις συναισθηματικά.
Δηλαδή ο χρόνος που περνάω ας πούμε μαζί σας, η ασφάλεια που νιώθω στο χρόνο που περνάω μαζί σας είναι υπέροχη.
Το νιώθω λες και δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Ότι υπάρχουμε μόνο εμείς αυτή τη στιγμή εδώ πέρα,
πίνουμε ποτά και συζητάμε για τα πράγματα που μας ενδιαφέρουν
και δεν υπάρχει τίποτα, είμαστε committed στη στιγμή
- Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι ο χρόνος δε δημιουργεί ασφάλεια απαραίτητα.
Δηλαδή θεωρώ ότι η ασφάλεια είναι κάτι πολύ στιγμιαίο που έρχεται στην αλληλεπίδρασή σου με τον άλλον.
Δεν πιστεύω ότι το πέρασμα του χρόνου... όσο πιο πολύ συναναστρέφεσαι με κάποιον αυτό θα σου φέρει το αίσθημα της ασφάλειας με τον άλλον.
- Γιατί;
- Θεωρώ ότι αυτά τα πράγματα είναι κάπως στιγμιαία και δε τα προγραμματίζεις.
Έχει σίγουρα να κάνει και με το χρόνο αλλά θεωρώ ότι είναι πιο πολύ θέμα χημείας με έναν άνθρωπο η ασφάλεια.
Στρίψ' το γρήγορα.
- Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Αυτό συμβαίνει γιατί εσύ έχεις ένα κριτήριο στην αύρα του άλλου.
Είναι αυτό που έλεγε η μάνα μου ας πούμε. Μου 'λεγε η μάνα μου όταν ήμουν 17-18 και της έλεγα εγώ ότι...
... Μου μιλούσε για το γάμο και τις δεσμεύσεις και τα λοιπά. Μου 'λεγε: Όταν φτάσεις από μία ηλικία και έπειτα,
θα καταλαβαίνεις αν η άλλη σου «κάνει» στους πρώτους 2-3 μήνες, δε θα πρέπει να περάσει ενάμισος χρόνος για να το καταλάβεις.
Όπως θεωρώ ότι - αυτό που λες εσύ - ότι θα καταλαβαίνεις από τον άλλον... η αύρα που έχεις και η ασφάλεια που θα νιώσεις ή όχι το καταλαβαίνεις στιγμιαία.
- Άρα συνδέεις το «σου κάνει» με την ασφάλεια; - Εεε για εμένα ξεκάθαρα.
Ξεκάθαρα. Δηλαδή δε μπορώ να χάνω χρόνο με ανθρώπους με τους οποίους δε νιώθω ασφαλής.
Δε το μπορώ ούτε... για το οτιδήποτε. Δε μπορώ να κάνω τέτοια έκπτωση πλέον. Δε το αντέχω.
Πρέπει να νιώθω με τον άλλον... δε μπορώ να χάνω χρόνο. Καθόλου.
Δε μπορώ να το κάνω παιδιά, συγγνώμη! Δε μπορώ!
- Εγώ προσπαθώ...
- Ε θέλει προσπάθεια, πολλή... Κάποιες φορές θέλει προσπάθεια, πολλή.
- Ναι, αλλά μετά, εντάξει, δεν περνάω καλά...
- Πού βρίσκετε το κουράγιο; Αυτό δε καταλαβαίνω. Πώς βρίσκετε το κουράγιο να κάνετε chit-chat
και να μιλήσετε με ανθρώπους οι οποίοι ξέρετε ότι δε σας καταλαβαίνουν 100% και εκείνη τη στιγμή χάνετε χρόνο; Και δεν υπάρχει η ασφάλεια.
- Κοίτα, αυτό σου λέω, έχει να κάνει με την προσέγγιση του χρόνου. Το πώς το βλέπεις.
- Ε για αυτό φοβάμαι πιο πολύ το θάνατο από εσάς.
Σκεφτόμουνα σήμερα ότι... Μπορεί να έχω κάπου μέσα μου έναν φόβο να εκφράζω, ας πούμε, την τέχνη με τον τρόπο που εγώ πιστεύω.
Δε ξέρω γιατί, δεν έχω καταλήξει για ποιο λόγο φοβάμαι.
Αλλά νομίζω ότι αυτό λίγο με μπλοκάρει στο να κάνω κάτι απόλυτα δικό μου.
Και από την άλλη λίγο δε μ' αρέσει κιόλας να...
Δηλαδή θεωρώ ότι η τέχνη ναι μεν είναι για να εκφράζουμε λίγο τον εσωτερικό μας κόσμο και να παραμένουμε υγιείς κτλ αλλά εν τέλει
μας κάνει να παραμείνουμε υγιείς η τέχνη επειδή επικοινωνούμε νομίζω.
- Βέβαια, βέβαια.
- Γι' αυτό λες ότι η τέχνη, ξέρω 'γω, είναι ψυχοθεραπεία και βγάζω τα εσώψυχά μου. Επειδή όντως το κάνεις γιατί κάποιος θα το δει και θα σε καταλάβει.
- Και ταυτόχρονα με αυτούς που το κάνεις μαζί σε καταλαβαίνουν και αυτοί. - Ναι, ναι, γιατί κάνετε το ίδιο πράγμα.
Αλλιώς δε βρίσκω λόγο να κάνω κάτι.
- Γι' αυτό είναι ωραία όλα αυτά τα project που είναι... μικρά αλλά δουλεύεις πολύ έντονα γι' αυτά
και μπορεί να μην ξέρεις τον άλλον αλλά έχεις τόση τριβή και καθημερινότητα οπότε... νομίζετε ότι είστε το ίδιο πράγμα.
- Ναι, μπορεί να μη μοιάζετε καθόλου. Ο καθένας έχει το δικό του πράγμα αλλά το ζείτε μαζί.
Νομίζω αυτό είναι για εμένα.
- Η ανάγκη για επικοινωνία είναι. - Επικοινωνία. Δε θεωρώ ότι η υπάρχει τέχνη χωρίς λόγο.
Ε δηλαδή ότι θα κάνω τέχνη μόνο για εμένα. Αυτό δε το πιστεύω, για ποιό λόγο να το κάνεις μόνο για εσένα;
- Σίγουρα. - Άμα είναι μόνο για εσένα δε κάνεις τίποτα.
Κάθεσαι σπίτι σου και βλέπεις, ξέρω 'γω, κάθεσαι και κοιμάσαι.
- Εννοείται, εννοείται, εννοείται. - Σίγουρα.
- Το κάνω αυτό κάποιες μέρες, πολύ ωραίο.
- Για εμένα πάντως θα ήταν όνειρο να δουλεύω με τη Σοφία και τον Κωνσταντίνο σε μια εταιρεία.
(Γέλια)
Δε φοβάμαι τη μοναξιά γιατί είμαι πολύ συχνά μόνη.
Δηλαδή αισθάνομαι μόνη κατά βάση...
Κατά βάση αισθάνομαι μόνη.
- Θα μπει αυτό. (Γέλια)
- Θα μπει γιατί πίνεις και γουλιά εκείνη την ώρα. (Γέλια)
Τελευταίο, γιατί πρέπει να φύγω.
- Σοβαρέψου. Να πάρουμε ένα ποτό ακόμα;
- Όχι αγόρι μου. - Φστ, ε! Μίλα.
Α ωραία, στοπ. Εγώ νομίζω ότι αν είσαι ειλικρινής γενικότερα
νομίζω ότι δεν έχεις τέτοια ερωτήματα στο μυαλό σου με τη έννοια ότι θα πεις ότι θα κάνω κάτι για να «γαμήσω».
Ή ότι θα κάνω κάτι για να βγει super wow.
Αν θέλεις να πεις αυτά που θέλεις να πεις ανεξαιρέτως αν τα έχουν πει οι άλλοι ή όχι, τελείωσε.
Αν αυτό το πράγμα είναι και τέχνη, καλώς. Αν δεν είναι, δεν πειράζει.
Δε νομίζω ότι ενδιαφέρει κανέναν μας «να τινάξουμε τη μπάνκα στον αέρα»
ή, δε ξέρω, να κάνουμε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ, κάτι που είναι πάρα πολύ πρωτοποριακό.
Νομίζω ότι το πρώτο στάδιο που μας ενδιαφέρει είναι να βγάλουμε αρχικά αυτά που θέλουμε να πούμε, να εκφράσουμε αυτά που θέλουμε να πούμε γιατί
η τέχνη ουσιαστικά είναι σα να «τραβάς μια μαλακία», είναι σα να... σα να αυνανίζεσαι.
Γιατί αν δε το κάνεις θα σκάσεις.
Δε γίνεται αλλιώς.
- Είναι άνω των 18 αυτές οι συζητήσεις. - Δε ξέρω τώρα, sorry, αλλά...
Δε γίνεται αλλιώς. Άμα δεν πεις αυτά που θέλεις, θα σκάσεις.
Δε νομίζω ότι στο πρώτο επίπεδο τουλάχιστον, όταν είναι...
αυτό μέσα σου άγριο και χωρίς επεξεργασία ότι σε ενδιαφέρει πώς θα βγει.
Πρώτα σε ενδιαφέρει να το βγάλεις και από εκεί και πέρα βλέπεις τι γίνεται.
Και αν θέλεις να πουλάει, πρέπει να ξέρεις ότι δε μπορείς να είσαι πάντα 100% ειλικρινής με τον εαυτό σου.
Μπορεί να πρέπει να το “μοντάρεις» και μπορεί να πρέπει να... να το κόψεις κάπου, να το ράψεις.
- Ναι, και εγώ νομίζω ότι πάντα θα υπάρχει και υπάρχει χώρος για τέχνη.
(Γαμάτο ηλεκτρονικό beat από πίσω)
Γιατί κάθε, ξέρεις, κάθε γενιά, κάθε χρονιά είναι διαφορετική, όλοι είμαστε διαφορετικοί οπότε κάπως αλλιώς προσδιορίζεται και η τέχνη σαν έννοια.
(Γαμάτο beat-ακι)
Οπότε δεν είναι κάτι το οποίο θα σταματήσει ξαφνικά να υπάρχει.
Είναι απλά μια λέξη που κάπως την ορίζουμε, κάτι σημαίνει για τον καθένα και αυτό συνεχίζει και... «κυλάει» μέσα μας.
Και το εκφράζει ο καθένας με τον τρόπο του. Μπορεί να είναι ίδιος με κάποιον που το 'κανε πέρυσι,
μπορεί να έχει, ξέρω 'γω, κάποιον που το κάνει τώρα...
- Για τα ίδια πράγματα μιλάμε. - Αλλά είναι αυτό ακριβώς το πράγμα.
Δηλαδή πραγματικά η τέχνη είναι απόλυτα η προσπάθεια για επικοινωνία, οπότε, ξέρεις, άμα το έχει κάνει κάποιος άλλος και κάνω το ίδιο πράγμα,
εν τέλει μπορεί να είναι και ακόμα καλύτερα ότι...
Πόσο πιο δυνατή η επικοινωνία από αυτό; Ότι κάνουμε το ίδιο πράγμα τυχαία δύο άνθρωποι κάπου.
- Γι'αυτό χαιρόμαστε όταν βρισκόμαστε. - Ναι!
- Εγώ προσωπικά θέλω να συνδέσω αυτό που είπα πριν με το ότι «νιώθω ατελείωτος». Θέλω να το συνδέσω πάρα πολύ αυτό το πράγμα με την τέχνη.
Γιατί στην ουσία θεωρώ ότι είναι η ίδια αίσθηση. Όταν κάνεις τέχνη, νιώθεις ατελείωτος.
Οπότε για εμένα η τέχνη δεν έχει τέλος. Και δεν έχει αρχή. Είναι απλά μια αίσθηση που έχεις,
μία συγκεκριμένη στιγμή όπου μπαίνεις σε μία συγκεκριμένη ροή.
Και βγάζεις όσα περισσότερα πράγματα του εαυτού σου μπορείς και το είναι σου, ας πούμε.
Αυτό το πράγμα θεωρώ ότι δεν έχει πουθενά τέλος ούτε αρχή.
- Για εμένα έχει τέλος στο ότι... μόνο σε εσένα ρε παιδί μου ότι όσο υπάρχουμε, έχει σημασία και υπάρχει και αυτό.
- Θα συνεχιστεί όμως και μετά από εμένα από κάποιον άλλον. Θέλω να πω ότι δε μπορείς να προσδιορίσεις,
μπορείς να βάλεις άνω τελεία, δε μπορείς να βάλεις τελεία.
Η ουσία της τέχνης είναι ότι κάτι που εσύ μπορεί να κάνεις για να νικήσεις τους δικούς σου φόβους, το θάνατο ή οτιδήποτε
μπορεί να λειτουργήσει σαν οδηγός σε έναν άσχετο με εσένα άνθρωπο για εντελώς διαφορετικούς λόγους.
- Έτσι, έτσι, έτσι, έτσι.
- Και να έχει ένα "tutorial" να το πω με τα σημερινά δεδομένα για κάτι εντελώς δικό του που εσύ δεν έχεις καν ούτε την παραμικρή ιδέα, ας πούμε.
- How to survive!
- Αυτή είναι η επιτυχία της τέχνης. Το ότι εσύ μπορεί να γράφεις ένα ποίημα για παράδειγμα
και να εννοείς κάτι τελείως δικό σου, προσωπικό, και κάποιος άλλος να έρθει και να σου πει «ένιωσα αυτό».
Και εσύ να μην έχεις καμία σχέση με όλο αυτό το πράγμα. Αλλά αυτός ο άνθρωπος να το βιώνει τόσο πολύ συναισθηματικά,
να το νιώθει τόσο πολύ και να παίρνει τελείως κάτι άλλο το οποίο μπορεί εσύ να μην έχεις σκεφτεί ποτέ.
Και όλο αυτό το πράγμα να εξελίσσει. Αυτή είναι η μεγαλύτερη επιτυχία. Η μεγαλύτερη επιτυχία της τέχνης.
- Αυτό είναι λίγο περίεργο βέβαια γιατί μπορεί και να μην το μάθεις ποτέ. Το πώς ο άλλος έχει οδηγηθεί στη ζωή του μέσα
μέσα από τη δική σου τέχνη είναι κάτι που μπορεί να μη το μάθεις ποτέ.
Εντάξει, εγώ πιστεύω ότι όλοι οι καλλιτέχνες ελπίζουν στο οτι θα «οδηγήσουν» κάποιον
ασχέτως αν θα τον «οδηγήσουν» με αυτό που αυτοί είχαν αρχικά στο μυαλό τους.
Μπορεί να μην τον οδηγήσουν ποτέ με αυτό που αυτοί είχαν αρχικά στο μυαλό τους
και για αυτό έκαναν την τέχνη που έκαναν αλλά
θεωρώ ότι εκεί κρύβεται όλη η μαγεία. Το πώς κάποιος θα πάρει τη δική σου τέχνη και θα οδηγηθεί μέσα από αυτήν
με το δικό του προσωπικό τρόπο, ας πούμε.
- Δεν αποσκοπείς όμως εκεί. - Όχι, ποτέ.
- Δεν αποσκοπείς, δεν κάνεις για αυτό το πράγμα τέχνη. - Ποτέ. Εσύ κάνεις την τέχνη σου
για το λόγο που θέλεις να κάνεις εσύ την τέχνη σου.
Νομίζω ότι η συμπαντική ισορροπία σε σχέση με την ανθρωπότητα...
ότι είναι δύο σχολές οι οποίες αντικρούονται.
Δηλαδή «Υπάρχω επειδή υπάρχουν οι άλλοι»
Και «Υπάρχουν οι άλλοι, άρα υπάρχω εγώ»
Νομίζω είναι δύο κατηγορίες ανθρώπων ή δύο φιλοσοφικές σχολές
η οποίες μάχονται για αυτό το πράγμα.
Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι το σύμπαν μπορεί να υπάρξει ανεξαρτήτως των ανθρώπων.
Βέβαια, όταν πίνουμε 2-3 ποτά παραπάνω και αγαπιόμαστε
ο κόσμος είμαστε εμείς. Και δεν υπάρχει τίποτα άλλο.
- Κωνσταντίνε το σύμπαν μπορεί να υπάρχει, αλλά τι σημασία έχει;
- Πολύ σωστά, πολύ σωστά.
- Λοιπόν...
Εγώ νομίζω ότι η συμπαντική ισορροπία είναι μια αηδία
και τίποτα παραπάνω.
Καληνύχτα σας.
- Φιλάκια Νίκο. - Καληνύχτα σας - Τα λέμε.