6. III. ζ) Περί προσευχής...
ζ) Περί προσευχής, αγάπης και επαφής μετ’ άλλων κόσμων.
Νέε, μην ξεχνάς την προσευχή σου· σε κάθε σου προσευχή, αν είναι ειλικρινής, θα προβάλλει ένα καινούργιο αίσθημα και μέσα σ' αυτό μια καινούργια σκέψη, που άλλοτε την αγνοούσες και που θα σου δώσει καινούργιο θάρρος. Και θα καταλάβεις πως η προσευχή είναι διαπαιδαγώγηση.
Να θυμάσαι και τούτο ακόμα: Κάθε μέρα και κάθε φορά που θα μπορείς, να επαναλαμβάνεις μέσα σου:
«Κύριε, ελέησον όσους ενεφανίσθησαν σήμερον ενώπιόν Σου».
Γιατί την κάθε ώρα και την κάθε στιγμή χιλιάδες άνθρωποι τελειώνουν τη ζωή τους σ' αυτή τη γη και οι ψυχές τους παρουσιάζονται ενώπιον του Θεού. Και είναι πολλοί αυτοί που έφυγαν απ' τη γη έρημοι, δίχως να το ξέρει κανείς, μες στη θλίψη και στον πόνο με τη σκέψη πως κανένας δε θα βρεθεί να τους λυπηθεί και πως κανένας δε θα ξέρει αν ζήσανε ή όχι. Και νά που η προσευχή σου υπέρ αναπαύσεώς τους, απ' την άλλη άκρη του κόσμου θα φτάσει στο Θεό, έστω κι αν σου ήταν ολότελα άγνωστοι.
Πόσο θα χαρεί η ψυχή τους που στάθηκε τρομαγμένη μπροστά στον Κύριο, όταν θα νιώσει εκείνη τη στιγμή πως υπάρχει ένας άνθρωπος που προσεύχεται γι' αυτούς, πως έμεινε στη γη μια ανθρώπινη ύπαρξη που τους αγαπάει. Μα κι ο Θεός θα τους ευσπλαχνιστεί περισσότερο, γιατί αφού εσύ τους λυπήθηκες, πόσο μάλλον ο Θεός που η ευσπλαχνία και η αγάπη του είναι αστείρευτη. Και θα τους συγχωρέσει για χάρη σου.
Αδερφοί μου, μη σας τρομάζουν οι αμαρτίες των ανθρώπων, αγαπάτε τον άνθρωπο ακόμα και μες στην αμαρτία του, γιατί αυτή η αγάπη είναι το ομοίωμα της αγάπης του Θεού κι αποτελεί την ανώτερη αγάπη επί της γης. Αγαπάτε τη δημιουργία του Θεού και στην ολότητά της μα και στο κάθε της κομματάκι. Αγαπάτε το κάθε φυλλαράκι, την κάθε αχτίδα του Θεού. Αγαπάτε τα ζώα, αγαπάτε τα φυτά, αγαπάτε το κάθε τι. Όταν θα αγαπήσεις το κάθε τι, θ' ανακαλύψεις μέσα σ' αυτά τα πράγματα το μυστικό του Θεού. Και μια και θα το ανακαλύψεις, θα το κατανοείς όλο και πιο πολύ με την κάθε μέρα που θα περνάει. Και στο τέλος θ' αγαπήσεις όλο τον κόσμο με μια ακέραια, παγκόσμια αγάπη. Ν' αγαπάτε τα ζώα. O Θεός τους έδωσε λίγη νοημοσύνη κι ασυννέφιαστη χαρά. Μην την καταστρέφετε λοιπόν, μην τα βασανίζετε, μην αφαιρείτε τη χαρά τους, μην πάτε ενάντια στη σκέψη του Θεού. Άνθρωπε, μην επαίρεσαι αντίκρυ στα ζώα: αυτά είναι αναμάρτητα μα εσύ μ' όλο σου το μεγαλείο ρυπαίνεις τη γη με την εμφάνισή σου και αφήνεις πίσω σου τα σαπρά σου ίχνη. Αλλοίμονο! Σχεδόν ο καθένας μας αυτό κάνει. Ν' αγαπάτε ιδιαίτερα τα παιδάκια γιατί κι αυτά είναι αναμάρτητα, σαν τους αγγέλους, και ζούνε για να μας δίνουν χαρά, για να εξαγνίζουν τις καρδιές μας και είναι σαν μια υπόδειξη για μας. Αλλοίμονο σ' όποιον προσβάλει ένα παιδί. Εμένα μ' έμαθε ν' αγαπάω τα παιδιά ο πάτερ Άνθιμος: αυτός, πράος και σιωπηλός, στις οδοιπορίες μας αγόραζε, με τις πεντάρες που μας ελεούσαν, κουλουράκια και καραμέλες και τα μοίραζε στα παιδιά. Δεν μπορούσε να περάσει από μπροστά τους δίχως να συγκινηθεί η ψυχή του: τέτοιος άνθρωπος είναι.
Καμιά φορά ίσως να μην ξέρεις τι ν' αποφασίσεις, ιδιαίτερα όταν βλέπεις τα κρίματα των ανθρώπων, κι αναρωτιέσαι:
«Να του επιβληθώ με τη βία ή με την ταπεινή αγάπη;»
Πάντα ν' αποφασίζεις:
«Θα επιβληθώ με την ταπεινή αγάπη».
Αν τ' αποφασίσεις αυτό μια για πάντα, θα μπορέσεις να υποτάξεις όλο τον κόσμο. Η ταπεινοσύνη, η γεμάτη αγάπη, είναι φοβερή δύναμη, δυνατότερη από κάθε άλλη. Τίποτα παρόμοιο μ' αυτή δεν υπάρχει. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή να προσέχεις τον εαυτό σου και να φροντίζεις να 'ναι κόσμια η μορφή σου. Γιατί μπορεί να περάσεις μπροστά από 'να παιδάκι, να περάσεις οργισμένος, βρίζοντας, με την ψυχή γεμάτη θυμό. Ίσως να μην προσέξεις καθόλου το παιδάκι μα εκείνο θα σε δει, και το πρόσωπό σου, το ασχημισμένο και το ασεβές, μπορεί να χαραχτεί στην ανυπεράσπιστη καρδούλα του. Χωρίς να το ξέρεις, μπορεί να του 'ριξες έναν κακό σπόρο στην ψυχή του που ίσως και να βλαστήσει, κι όλα αυτά γιατί δεν φυλάχτηκες μπροστά στο παιδί και γιατί δεν καλλιέργησες μέσα σου την προσεχτική και δραστήρια αγάπη. Αδέρφια μου, η αγάπη είναι ένας σοφός δάσκαλος, μα πρέπει να ξέρει κανείς να την αποχτήσει, γιατί αποχτιέται δύσκολα, αγοράζεται ακριβά, με πολύχρονη δουλειά, γιατί δεν έχει αξία ν' αγαπήσεις για μια στιγμή μα ν' αγαπάς πάντα. Τυχαία μπορεί κι ο καθένας ν' αγαπήσει, ακόμα κι ο μοχθηρός. O αδερφός μου ζητούσε συγχώρεση απ' τα πουλάκια: αυτό φαίνεται κάπως ακατανόητο, είναι όμως σωστό γιατί όλα μοιάζουν με τον ωκεανό, όλα ρέουν κι αγγίζουν το ένα το άλλο· αν αγγίξεις σ' ένα μέρος η δόνηση θα μεταδοθεί στην άλλη άκρη του κόσμου. Ας είναι τρέλα το να ζητάς συγνώμη απ' τα μικρά πουλιά, όμως η ζωή των πουλιών και των παιδιών και των ζώων θα 'ταν πιο ανάλαφρη κοντά σου αν εσύ ήσουν πιο κόσμιος απ' ό,τι είσαι τώρα, έστω και τόσο δα πιο ανάλαφρη, μα θα 'ταν ωστόσο. Όλα είναι σαν τον ωκεανό, σας λέω. Τότε θα προσευχόσουν και στα πουλάκια, βασανιζόμενος από μιαν ακέρια αγάπη σαν σε έκσταση και θα παρακαλούσες να σου συγχωρέσουν κι αυτά τις αμαρτίες σου. Να την εκτιμάς αυτή την έκσταση, όσο κι αν φαίνεται ακατανόητη στους ανθρώπους.
Φίλοι μου, να παρακαλάτε το Θεό να σας δίνει την ευθυμία. Να 'στε εύθυμοι σαν τα παιδιά, σαν τα πετεινά τ' ουρανού. Και μη σας ανησυχούν τα κρίματα των ανθρώπων, μη φοβάστε πως θα ματαιώσουν το έργο σας και δε θα τ' αφήσουν να πραγματοποιηθεί. Μη λέτε:
«Το κρίμα είναι ισχυρό, είναι ισχυρή η ασέβεια, είναι ισχυρό το κακό περιβάλλον και μεις είμαστε μονάχοι κι αδύναμοι, θα μας πνίξει το κακό περιβάλλον και δε θ' αφήσει να πραγματοποιηθεί το θεάρεστο έργο».
Αποδιώχνετε, παιδιά μου, αυτή την απαισιοδοξία!
Μια σωτηρία υπάρχει για σένα: Πάρε τον εαυτό σου και κάνε τον υπεύθυνο για τα κρίματα των ανθρώπων. Φίλε μου, αυτό και στ' αλήθεια έτσι είναι. Γιατί μόλις θεωρήσεις ειλικρινά τον εαυτό σου υπόλογο για όλα και για όλους, θα δεις, την ίδια εκείνη στιγμή, πως ακριβώς έτσι είναι και πως εσύ ίσα ίσα φταις για όλους και για όλα. Μα αν θα ρίχνεις τη δική σου οκνηρία και τη δική σου αδυναμία στους άλλους, θα καταντήσεις στο τέλος να πλημμυρίσεις από σατανική περηφάνεια και θα μεμφθείς το Θεό. Όσο για τη σατανική περηφάνεια, σκέφτομαι τούτο: Μας είναι δύσκολο να την καταλάβουμε εδώ στη γη, γι' αυτό κιόλας εύκολα μπορούμε να λαθέψουμε και να την αποχτήσουμε, νομίζοντας μάλιστα πως κάνουμε κάτι ωραίο και μεγάλο. Μα και πολλά απ' τα πιο δυνατά αισθήματα και πολλά πράγματα απ' την ίδια μας τη φύση δεν μπορούμε ακόμα να τα καταλάβουμε εδώ στη γη. Όμως αυτό ας μη σε παρασέρνει και μη νομίσεις πως μπορείς να δικαιολογηθείς, γιατί ο αιώνιος κριτής θα σε ρωτήσει για κείνα που μπορούσες να καταλάβεις και όχι για κείνα που δεν μπορούσες. Γιατί τότε πια όλα θα τα 'χεις μάθει σωστά και δεν θα φέρνεις αντιρρήσεις. Στη γη περπατάμε σαν να ψαχουλεύουμε γύρω μας κι αν δεν είχαμε μπροστά μας την πολύτιμη μορφή του Χριστού, θα χάναμε εντελώς τον δρόμο μας, όπως τον έχασε η ανθρωπότητα πριν απ' τον κατακλυσμό. Σε τούτη τη γη υπάρχουν πολλά που μας είναι κρυμμένα, μα σ' αντάλλαγμα μας έχει χαριστεί η μυστική εσώτερη αίσθηση του ζωντανού μας σύνδεσμου μ' έναν άλλο κόσμο, μ' έναν κόσμο ουράνιο κι ανώτερο. Μα και οι ρίζες των σκέψεων και των αισθημάτων μας δε βρίσκονται εδώ παρά σε κόσμους άλλους. Νά γιατί λένε οι φιλόσοφοι πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε την ουσία των πραγμάτων όσο βρισκόμαστε σε τούτη τη γη. O Θεός πήρε τους σπόρους από άλλους κόσμους κι έσπειρε σε τούτη τη γη και καλλιέργησε τον κήπο Του κι αναπτύχθηκε το κάθε τι που μπορούσε ν' αναπτυχθεί, μα ζει μονάχα απ' την επαφή του με κάποιον άλλο μυστηριώδη κόσμο. Αν εξασθενήσει ή εξαφανιστεί μέσα σου αυτό το αίσθημα, τότε πεθαίνει κι ο σπόρος που 'χει βλαστήσει μέσα σου. Τότε θ' αδιαφορήσεις για τη ζωή και θα τη μισήσεις. Έτσι νομίζω.
