Capitolo 2. Marsina stretta Kapitel 2. Enge Marsina Κεφάλαιο 2. Στενή Μαρσίνα Chapter 2. Narrow Marsina Capítulo 2. La estrecha Marsina Chapitre 2. Marsina étroite 第2章ナロー・マルシーナ Hoofdstuk 2. Smal Marsina Rozdział 2. Wąska Marsina Capítulo 2. Estreito de Marsina Глава 2. Узкая Марсина Kapitel 2. Smala Marsina Bölüm 2. Dar Marsina Розділ 2. Вузька Марсіна 第 2 章狭窄的马西纳

Di solito il professor Gori ha molta pazienza con la vecchia domestica: è con lui da venti anni. Usually Professor Gori has a lot of patience with the old maid: she has been with him for twenty years. Професор Горі зазвичай має багато терпіння до старої діви: вона з ним уже двадцять років.

Questa volta però, per la prima volta, il professore deve mettere la marsina ed è nervoso. This time, however, for the first time, the professor has to put on the marsina and is nervous. Цього разу, однак, професор вперше вдягає марсину і дуже хвилюється. La mette solo perché deve farlo. He only puts it on because he has to. Він одягає його лише тому, що мусить. E non gli piace essere nervoso solo perché deve mettere un vestito. And he doesn't like to be nervous just because he has to put on a suit. І він не любить нервувати тільки через те, що йому доводиться носити сукню. E poi… Dio mio, con quel corpo grosso che ha! Besides, my God, with that big body he has! А потім... Боже мій, з таким великим тілом! Naturalmente, la marsina non è sua. Of course, the tailcoat is not his. Il signore del negozio di vestiti sotto la sua casa ne ha portate tante per farle provare al professor Gori. The gentleman at the dress store below his house brought many of them for Professor Gori to try on. Пан з крамниці одягу під його будинком приніс професору Горі багато з них, щоб він їх приміряв. Lo guarda, sorride sicuro, lo fa girare da una parte all'altra: She looks at him, smiles confidently, turns him from side to side: Вона дивиться на нього, впевнено посміхається, повертає його з боку на бік:

‒ Pardon! - Pardon!

‒ Pardon! - Вибачте!

‒ No, non va! - No, it's not going!

E il professore si lamenta… e suda. And the professor complains -- and sweats. А професор скаржиться... і пітніє. Ha già provato otto, nove marsine, no, anche di più. He has already tried eight, nine tailcoats, no, even more. Він вже перепробував вісім, дев'ять фраків, ні, навіть більше. Tutte strette. All narrow. Poi, finalmente, il signore del negozio dice: Then, finally, the gentleman in the store says:

‒ Ecco, questa sì. - Here, this one is. È perfetta, signore.

Anche la domestica è d'accordo: The maid also agrees: Навіть покоївка погоджується:

‒ Un disegno! - A drawing! - Малюнок! Un disegno!

Lui si guarda, guarda la marsina, guarda il signore… e gli dice: He looks at himself, looks at the tailcoat, looks at the gentleman, and says to him: Він дивиться на себе, дивиться на фрак, дивиться на пана... і каже йому:

‒ Ne ha altre? - Do you have any others? - Чи є у вас ще якісь інші?

‒ Ne ho portate dodici, signore! - I brought twelve, sir!

‒ E questa è l'ultima? - And this is the last one?

‒ L'ultima.

‒ E allora va molto bene! - Then it is very good!

È più stretta delle altre. It is narrower than the others. Він вужчий за інші.

Il signore se ne va e il professore guarda il biglietto sopra il tavolo e sbuffa di nuovo. The gentleman leaves and the professor looks at the note on top of the table and snorts again. Пан іде, а професор дивиться на записку на столі і знову пирхає. La festa è per le otto, in casa della sposa, in via Milano. The party is for eight o'clock at the bride's home on Milan Street. Вечірка о восьмій годині в будинку нареченої на вулиці Мілано. Venti minuti a piedi! E sono già le sette e un quarto. Torna dalla domestica. Back to the maid.

‒ Zitta! - Shut up! - Замовкни! Prova a mettermi la cravatta. Try wearing a tie. Спробуй надіти краватку.

Dopo cinque minuti di silenzio…

‒ Fatto? - Done?

‒ Eh… ancora un po' di pazienza. - Eh... a little more patience.

‒ Lo faccio io! - I'll do it! ‒ dice allora, sempre più nervoso, il professore. - says then, increasingly nervous, the professor.

Ma fa un movimento troppo forte e… Trac! But he makes too strong a movement and-Trac! Але він робить занадто сильний рух і... Трейк! La marsina si rompe sotto il braccio. The tailcoat breaks under the arm. Під пахвою фрак рветься.

‒ Provo a sistemare, ‒ dice la domestica. - I'll try to fix it,‖ says the maid. - Спробую полагодити, - каже покоївка.

‒ Non ho più tempo, ‒ risponde il professore.

Mette la cravatta e il cappotto. He puts on a tie and coat. Він одягає краватку і пальто.

Però… di sicuro è contento. However... he sure is happy. Va al matrimonio di una sua ex‒ studentessa: Cesara Reis. He goes to the wedding of a former student of his: Cesara Reis. Le ha sempre voluto bene e grazie a lui, dopo tante fatiche negli anni della scuola, oggi si sposa. He always loved her, and thanks to him, after much toil in her school years, today she is getting married. Він завжди любив її, і завдяки йому, після багатьох труднощів у шкільні роки, вона тепер виходить заміж. Una volta un ricco signore vedovo è andato da Gori per chiedere un consiglio su una ragazza per educare le sue bambine. A wealthy widowed gentleman once went to Gori to ask for advice about a girl to raise his girls. Одного разу багатий овдовілий пан поїхав до Горі, щоб попросити поради щодо дівчини для виховання своїх доньок.

‒ Come si chiama questo signore? - What is the name of this gentleman? Grimi? Грімі? Griti? No, Mitri! Ні, Мітріє! Ah, ecco, sì: Mitri, Mitri, ‒ pensa Gori mentre cammina. Ah, there, yes: Mitri, Mitri, - Gori thinks as he walks.

Lui gli ha indicato Cesara Reis e così è nato questo matrimonio. He pointed him to Cesara Reis, and thus this marriage was born. Він вказав йому на Цезару Рейс, і так народився цей шлюб. La Reis ha perso il padre a quindici anni e da quel giorno ha dovuto studiare e lavorare, per pensare a lei e alla sua vecchia madre. Reis lost her father when she was 15 years old and has had to study and work since that day to think about her and her old mother. Ha trovato anche un lavoro a Roma, in una scuola, sempre grazie al professor Gori. He also found a job in Rome, in a school, again thanks to Professor Gori. Ma la ragazza non ha accettato, per avere cura della mamma e per paura di quello che può dire la gente. But the girl did not agree, out of care for her mother and fear of what people might say. Але дівчинка не погодилася, піклуючись про матір і боячись того, що можуть сказати люди. È una bella ragazza, Cesara, una bellezza dolce e nobile. She is a beautiful girl, Cesara, a sweet and noble beauty. Це прекрасна дівчина, Цезара, мила і благородна красуня.

‒ Grimi… eh sì, si chiama Grimi, non Mitri!… Grimi si è innamorato subito di questa ragazza. - Grimi-yes, her name is Grimi, not Mitri!...Grimi fell in love with this girl right away.

Lei per tre o quattro volte gli ha detto di no. She three or four times told him no. Poi, alla fine, Grimi ha chiesto al professor Gori di aiutarlo. Then, finally, Grimi asked Professor Gori to help him. Gori è stato felicissimo e alla fine Cesara ha accettato. Gori was overjoyed and Cesara eventually agreed. Горі був у захваті, і врешті-решт Чезара погодилася. E così oggi c'è il matrimonio. And so today there is marriage. Anche se i parenti del signori Grimi, o Griti, o Mitri, non vogliono. Although the relatives of Mr. Grimi, or Griti, or Mitri, do not want to. Навіть якщо родичі пана Грімі, або Гріті, або Мітрі цього не хочуть. E anche per questo il vecchio professor Gori è nervoso e arrabbiato. And that is also why old Professor Gori is nervous and angry.

Arrivato in Via Milano, vede davanti alla porta tante persone. Arriving on Milan Street, he sees many people in front of the door. Forse è tardi. It may be late. Forse è già cominciata la festa. Perhaps the party has already started. Ma perché tutti lo guardano strano? But why does everyone look at him strangely? Forse è la marsina rotta. Maybe it's the broken tailcoat. Si vede? Can it be seen? No, non si vede ancora. No, you can't see it yet. E allora? So what? Cosa è successo? Perché la porta è quasi chiusa? Why is the door almost closed? Чому двері майже зачинені?

Il portinaio gli dice: The concierge tells him:

‒ Il matrimonio non c'è più. - The marriage is gone.

‒ Come?

‒ La povera signora... la madre... - The poor lady ... the mother ...

‒ Morta?! ‒ urla Gori. - Gori shouts.

‒ Questa notte, all'improvviso. - Tonight, out of the blue.

Il professore resta lì, fermo come un pezzo di legno. The professor stands there, as still as a piece of wood. Професор стоїть нерухомо, як шматок дерева.

‒ Possibile? - Possible? La madre? La signora Reis? Mrs. Reis?

Ha in mano dei fiori. He is holding flowers. Він тримає в руках квіти. Gli cadono, ma li lascia in terra: la marsina può rompersi ancora di più. He drops them, but leaves them on the ground: the tailcoat can break even more. Він кидає їх, але залишає на землі: фрак може порватися ще більше. Per un attimo non sa che fare, poi sale le scale: all'inizio velocemente, alla fine con tanta fatica. For a moment he doesn't know what to do, then he climbs the stairs: at first quickly, at the end with much effort. Якусь мить він не знає, що робити, потім піднімається сходами: спочатку швидко, в кінці з великими зусиллями. Entra in una stanza, vede tanti parenti dello sposo e capisce che lo guardano con fastidio. He enters a room, sees many relatives of the groom, and realizes that they look at him with annoyance. Він заходить до кімнати, бачить багато родичів нареченого і розуміє, що вони дивляться на нього з роздратуванням. Ci sono zii, cugini, una signora vecchia, forse la madre dello sposo. There are uncles, cousins, an old lady, perhaps the groom's mother. Poi vede un signore che sembra proprio lo sposo. Then he sees a gentleman who looks just like the groom. І тут він бачить пана, дуже схожого на нареченого.

‒ Signor Grimi… - Mr. Grimi.

‒ Migri, prego. - Migri, please. - Мігрі, будь ласка.

‒ Ah già, Migri. - Oh yeah, Migri. Sono il professor Fabio Gori, si ricorda?

Il signor Migri non risponde subito, ma lo guarda, freddo. Mr. Migri does not answer immediately, but looks at him, cold.

‒ Ah, Gori! Mio fratello mi ha parlato di lei. My brother told me about you. Брат розповідав мені про вас. Dobbiamo ringraziare lei per questo matrimonio… We have you to thank for this marriage... Ми маємо подякувати вам за цей шлюб...

‒ Ah, lei è il fratello dello sposo! - Ah, you are the brother of the groom! - А, ви брат нареченого!

‒ Carlo Migri.

‒ Beh, sì, sono stato io che… - Well, yes, it was me who ... - Ну, так, це я...

‒ Le presento mia madre. - I introduce you to my mother. Mamma, questo è il professor Gori. Quello che ha voluto il matrimonio di Andrea. The one who wanted Andrea's marriage. Той, хто хотів, щоб Андреа вийшла заміж.

‒ In verità io ho voluto solo… - In truth I only wanted to...

‒ … dare un'insegnante alle mie nipoti. - ... give a teacher to my granddaughters. - ...дати моїм онукам вчительку. Bravissima ragazza comunque e… noi siamo molto tristi oggi, per la morte della mamma. Very good girl by the way and -- we are very sad today about mom's death. Дуже хороша дівчинка і... ми сьогодні дуже сумуємо через смерть мами. Sembra veramente la volontà di Dio! It really seems to be God's will! Це дійсно схоже на Божу волю!

Gori guarda in giro e chiede: Gori looks around and asks:

‒ E lo sposo, il signor Andrea? - What about the groom, Mr. Andrea?

‒ Ma… non so, ‒ risponde il fratello. - But ... I don't know, - the brother replies. ‒ Forse è andato a prepararsi. - Maybe he went to get ready. - Може, він пішов готуватися.

‒ Ah, il matrimonio si celebra lo stesso? - Ah, is the wedding still celebrated? - А, весілля ще не відмінили? !

‒ No, che dice? - No, what does it say? Con la morta in casa? With the dead woman in the house? З мертвою жінкою в будинку? Oddio! Oh my! Боже мій! ‒ risponde la vecchia signora. - replies the old woman.

‒ Prepararsi per partire, ‒ dice il fratello. - Getting ready to leave, - says the brother. - Готуйся до від'їзду, - каже брат. ‒ Parte per Torino, per lavoro. - He leaves for Turin on business.

‒ Parte… oggi? !

‒ Deve farlo. - He has to. Abbiamo deciso noi, non va bene ora, per lui, stare qui. We decided, it is not good now for him to be here. Qui… con la ragazza… sola… non sposata… ‒ dice la vecchia. Here ... with the girl ... alone ... unmarried ... - says the old woman.

Nella stanza tutti sono d'accordo. Everyone in the room agrees. La vecchia continua: The old woman continues:

‒ Il matrimonio è stata un'idea troppo veloce. - Marriage was too quick an idea. Ora non si sposa, ora ci possiamo pensare. Now he is not getting married, now we can think about it. Зараз він не одружується, тепер ми можемо подумати про це.

Il professor Gori non sa cosa dire, cosa fare. Professor Gori does not know what to say, what to do. Questo dialogo, questo dire e non dire della signora e dei parenti, gli dà fastidio più della marsina stretta. This dialogue, this saying and not saying of the lady and relatives, bothers him more than the tight tailcoat. Цей діалог, те, що говорить і не говорить пані та її родичі, турбує його більше, ніж тісний фрак. E ha paura che, come la marsina si può rompere del tutto, anche lui può perdere la pazienza e dire a quei signori quello che pensa. And he is afraid that just as the tailcoat may break completely, he too may lose his patience and tell those gentlemen what he thinks. І він боїться, що так само, як фрак може остаточно порватися, він теж може втратити самовладання і сказати цим джентльменам все, що думає.

‒ Dov'è la sposa? - Where is the bride? Posso vederla? Can I see it?

‒ In quella stanza, vada pure! - In that room, go ahead! ‒ gli rispondono freddi. - cold replies to them.

Il professor Gori ci va subito, molto nervoso. Professor Gori goes there immediately, very nervous. Vede prima il corpo della madre morta, su un letto. He first sees the body of his dead mother on a bed. E per terra, la figlia, che non piange più, ha finito le lacrime e non sa più cosa deve fare, cosa deve pensare. And on the ground, the daughter, who is no longer crying, has run out of tears and no longer knows what to do, what to think. Il professor Gori, quando la vede così, sente quasi più fastidio che tristezza. Professor Gori, when he sees her like this, almost feels more annoyance than sadness. Коли професор Горі бачить її такою, він відчуває більше роздратування, ніж смуток. Vuole dirle: “Che fai? He wants to tell her, "What are you doing? Alzati, non accettare l'ipocrisia di tutte quelle persone”. Stand up, don't accept the hypocrisy of all those people." Встаньте, не приймайте лицемірство всіх цих людей". Vuole prenderla e portarla comunque al matrimonio, ma non ha ancora la forza di fare nulla. He wants to pick her up and bring her to the wedding anyway, but he doesn't have the strength to do anything yet. Він хоче забрати її і привезти на весілля, але поки що не має сил, щоб щось зробити. Quando però lei lo vede e, senza parlare, gli fa vedere la madre morta, lui risponde con rabbia: However, when she sees him and, without speaking, shows him her dead mother, he responds angrily: Однак, коли вона бачить його і, не кажучи ні слова, показує йому свою мертву матір, він гнівно реагує:

‒ Sì, cara, sì! - Yes, dear, yes! Ma tu alzati, subito! But you get up now!

‒ Perché?

‒ Ascolta, figlia mia: non è ora di piangere. - Listen, my child: it is not time to cry. Tu sei rimasta sola e devi aiutarti da sola. You are left alone and have to help yourself. Prendi tutta la forza che hai e fai quello che ti dico io. Take all the strength you have and do what I tell you. Metti il vestito, il cappello e vieni con me. Put on your dress and hat and come with me. Одягай сукню та капелюшок і ходімо зі мною.

‒ Dove?

‒ In Municipio, e poi in chiesa! - In City Hall, and then in the church! Devi sposarti anche se tua madre è morta. You have to get married even if your mother is dead. Ти повинен одружитися, навіть якщо твоя мати померла. Lascia qui la tua povera mamma, per ora. Leave your poor mother here for now. Anche lei lo vuole. She wants it too. Вона теж цього хоче.

‒ Impossibile, professore! - No way, professor! Per me è finita, lo so. It's over for me, I know. Lui va via, non torna più, mi abbandona ma… non posso! He goes away, he never comes back, he abandons me but-I can't! Він їде і ніколи не повертається, він кидає мене, але... я не можу!

‒ E cosa fai? - And what do you do? Non hai più il lavoro, non hai più nessuno. You no longer have the job, you no longer have anyone. Tua madre non vuole questo! Your mother doesn't want this! Lei è stata contenta del matrimonio. She was happy with the marriage. E oggi, per lei, non ti sposi? And today, for her, you don't get married? Dai, Cesara! Come on, Cesara! Vai a mettere l'abito, figlia mia, senza perdere tempo! Go and put on the dress, my daughter, without wasting time! Іди, доню, одягай свою сукню, не гаючи часу!

Mentre lei si mette il vestito, lui chiude la porta della camera e chiede agli ospiti, con voce forte e sicura: As she puts on her dress, he closes the door to the room and asks the guests, in a strong, confident voice:

‒ Non è ancora arrivato lo sposo? - Hasn't the groom arrived yet? - Наречений ще не приїхав?

I parenti lo guardano e Migri, domanda, con falso interesse: Relatives look at him and Migri, he asks, with false interest: Родичі дивляться на нього і Міґрі з фальшивою цікавістю, запитує він:

‒ Si sente male la signorina? - Is the young lady feeling ill? - Панянка хвора?

‒ Sta benissimo! - She looks great! ‒ risponde il professore, mentre guarda Migri negli occhi. - replies the professor, as he looks Migri in the eye. ‒ Anzi, ho il piacere di dire a tutti che lei ha deciso di sposarsi. - In fact, I am pleased to tell everyone that you have decided to get married. - Насправді, мені приємно повідомити всім, що ви вирішили одружитися. Siamo tutti qua, tutto è pronto: basta andare in Municipio e… We are all here, everything is ready: just go to City Hall and...

‒ No, non è possibile che mio figlio… ‒ inizia a parlare la vecchia signora. - No, it is not possible that my son - - the old woman begins to speak.

‒ … suo figlio non deve fare il suo dovere e una buona azione? - ...Shouldn't your son do his duty and a good deed? - ... його син не повинен виконати свій обов'язок і зробити добру справу? Dobbiamo fare questo matrimonio, anche se la ragazza è triste per la morte della mamma e anche se… We have to have this wedding, even though the girl is sad about her mother's death and even though...

Parla e si muove, si muove e la marsina è sempre più stretta. He is talking and moving and the tailcoat is getting tighter and tighter. Він говорить і рухається, а фрак затягується все тугіше і тугіше. Con una mano rompe la manica della marsina, e la lancia in aria. With one hand he breaks the sleeve of his tailcoat, and throws it into the air. Однією рукою він заламує рукав свого фрака і підкидає його в повітря.

‒ … anche se questa manica mi ha dato fastidio fino ad ora! - ... although this sleeve has bothered me so far! - ... хоча цей рукав досі не давав мені спокою!

‒ Lei scherza! - She jokes! - Вона жартує! ‒ risponde Migri. - Migri replies. - відповідає Мігрі.

‒ No, per niente. - No, not at all. - Ні, зовсім ні.

In quel momento arriva lo sposo. At that moment the groom arrives. Tutti dicono “No, Andrea, no!”. Everyone says, "No, Andrea, no!" Ma il professor Gori lo chiama subito e gli domanda: But Professor Gori immediately called him and asked him:

‒ Signor Andrea. Ho convinto la signora Reis ad essere forte e sposarsi comunque. I convinced Mrs. Reis to be strong and get married anyway. Senza matrimonio, la vita di Cesara è rovinata. Without marriage, Cesara's life is ruined. Se volete, possiamo andare subito in Municipio. If you want, we can go to City Hall right away. Lei è d'accordo, no? You agree, don't you? Ви згодні, чи не так?

‒ Ma… io sì, se Cesara vuole… - But ... I do, if Cesara wants to ...

‒ Vuole, vuole! - He wants, he wants! Ecco finalmente una parola che esce dal cuore! Here is finally a word from the heart! Нарешті слово від щирого серця!

Gori chiede ad alcune persone di prendere i fiori della morta e portarli in Municipio. Gori asks some people to take the dead woman's flowers and bring them to City Hall. Горі попросив кількох людей взяти квіти померлої жінки і принести їх до ратуші. Poco dopo, entra Cesara. Shortly thereafter, Cesara enters. Lo sposo le prende subito la mano. The groom immediately takes her hand. Наречений одразу ж бере її за руку. Il professor Gori sta quasi per piangere. Professor Gori is almost about to cry. Професор Горі мало не плакав. Gli sposi e tutti vanno, senza parlare, verso il Municipio. The bride and groom and all go, without speaking, to City Hall. Наречений і наречена разом з усіма йдуть, не розмовляючи, до ратуші. Quando arrivano, Gori si toglie il cappotto e tutti ridono, anche Cesara: la manica della marsina non c'è più. When they arrive, Gori takes off his coat and everyone laughs, even Cesara: the sleeve of the marsina is gone. Коли вони приїжджають, Горі знімає пальто, і всі сміються, навіть Чезара: рукав марсіни зник.

Mentre torna a casa sua, Gori comincia a pensare: As he returns to his home, Gori begins to think:

‒ La vittoria di oggi su quelle persone… come ho fatto? - Today's victory over those people-how did I do it? - Сьогоднішня перемога над тими людьми - як я її здобув? Di solito non sono così forte, ma oggi… forse è stato il fastidio per quella marsina stretta. Usually I'm not so strong, but today ... maybe it was the discomfort from that tight tailcoat. Зазвичай я не такий сильний, але сьогодні... можливо, це був дискомфорт від тісного фрака. Sì, devo ringraziare la marsina! Yes, I have the marsina to thank!