Türk Hamamlarında Suyun Kaldırma Kuvveti Neden Yok? | Emin Çapa | TEDxIstanbul لماذا لا تتمتع المياه بالطفو في الحمامات التركية؟ | أمين أنكور | TEDx اسطنبول Warum es in türkischen Bädern keinen Auftrieb gibt | Emin Çapa | TEDxIstanbul Why Doesn't Water Have Buoyancy in Turkish Baths? | Emin Anchor | TEDxIstanbul

Çeviri: Erman Turkmen Gözden geçirme: Bilge Yilmaz Translation: Erman Turkmen Review: Bilge Yilmaz Traducción: Erman Turkmen Review: Bilge Yilmaz

Denir ki her ülke ve her insan kendini ötekiyle kimliklendirir. يقال أن كل بلد وكل شخص يعرّف نفسه مع الآخر. Es wird gesagt, dass sich jedes Land und jede Person mit dem anderen identifiziert. It is said that all countries, all people identify themselves with others. Yani Avrupa kimliğinin oluşumunda Müslüman Türklerin büyük yeri var. Mit anderen Worten, muslimische Türken haben einen großen Platz bei der Bildung der europäischen Identität. So Muslim Turks have a great impact on the formation of European identity. En otras palabras, los turcos musulmanes tienen un gran lugar en la formación de la identidad europea. O öteki. O neyse ben o olmayanım. Er ist der andere. Was auch immer er ist, ich bin nicht er. It's the "other". I am not what it is. El es el otro. Sea lo que sea, yo no soy él.

Mesela Yunan kimliğinde Türk'ün çok özel bir yeri var. For example, Turks have a very special place in Greek identity. Por ejemplo, los turcos tienen un lugar muy especial en la identidad griega. Türk neyse ben o olmayanım diye bir kimlik inşa ediyor. They build an identity saying I am not what Turks are . Sea lo que sea el turco, está construyendo una identidad diciendo que yo no soy él.

Buna tarihte öteki sorunu deniyor. This is called as the problem of "other" in history. A esto se le llama el otro problema de la historia.

Bu çok önemli bir şey. This is very important. Esto es algo muy importante.

Biz Türkler de çok temiz olduğumuzu, bütün Batılıların leş gibi pis olduğunu Auch wir Türken sagen, dass wir sehr sauber sind, dass alle Westler so schmutzig wie tot sind. We, Turks, constantly say that we are all nice and clean Los turcos también decimos que somos muy limpios, que todos los occidentales están tan sucios como muertos.

onların koktuğunu falan söyleriz sürekli olarak. Wir sagen immer, sie riechen und so but all Westerners are filthy and stinky. Seguimos diciendo que huelen y esas cosas.

Hepimiz gerçekleri biliyoruz ama öyle inanırız. Wir alle kennen die Fakten, aber wir glauben es. We all know the truth, but we still believe so. Todos conocemos los hechos, pero creemos que sí. Şimdi bir adam var. Now, there's a man. Ahora hay un hombre.

Bu adamı hepiniz tanıyorsunuz. You all know this man. Todos conocen a este hombre.

Bu adam dünyayı değiştiren 100 kişiden bir tanesi. This man is one of the 100 people that changed the world. Este hombre es una de las 100 personas que cambiaron el mundo. Bu adam kürenin yüz ölçümü ve hacminin formülünü buldu. This man found the formula for the surface area and volume of the sphere. Este hombre encontró la fórmula para el área de superficie y el volumen de la esfera.

Bileşik makara, sonsuz ve hidrolik vidaları buldu. He found the compound reel and the endless hydraulic screw. Carrete compuesto encontrado tornillo sin fin y tornillos hidráulicos.

Pi sayısının 3+1/7 ve 3+10/71 arasında olduğunu buldu. He found that Pi is between 3+1/7 and 3+10/71. Encontró que el número pi estaba entre 3 + 1/7 y 3 + 10/71.

Bu adam sonsuz küçüklerin yolunu açtı, onu sonra Newton tamamladı. This man lead the way to infinitesimals, which later was completed by Newton. Este hombre allanó el camino para los infinitesimales, luego Newton lo completó.

Bu adam ilk denge prensiplerini buldu. This man found the first principles of balance. Este hombre encontró los primeros principios del equilibrio.

Kim bu? Arşimet. Who is this? Archimedes. ¿Quién es? Arquímedes.

Ama biz onu bir şeyiyle biliyoruz, suyun kaldırma kuvvetiyle. But, we know him only by means of a thing, the buoyancy of water.

Aslında o suyun kaldırma kuvvetini bulmadı In fact, he didn't discover buoyancy of water.

Onun bulduğu, suya daldırılan bir nesnenin kendi hacmine eşit miktarda What he found was that when an object is submerged into water, it would replace the sıvı hacminin yerini aldığı. same amount of water as its volume.

Yani demirle altının suyu taşırma miktarı farklıdır. So iron and gold replace different amounts of water. Gümüşle altının farklıdır. So do silver and gold.

Dolayısıyla oradan da o meşhur aşağıda gördüğünüz tacı buldu. Thus, he found the crown that you can see below.

Peki soru şu? So here is the question.

Marifet hamamdaysa -hani hamama gitti de buldu ya- binlerce yıldır milyonlarca Türk Wenn Verdienst im Hamam liegt - er ging zum Hamam und fand es - Millionen von Türken seit Tausenden von Jahren. If this is thanks to the bath - you know it is where he discovered the buoyancy -

hamamlara gitti de niçin biz suyun kaldırma kuvvetini bulmadık? Warum haben wir den Auftrieb des Wassers nicht gefunden? Why didn't we find the buoyancy of the water? Niye bulmadık? Why could not we discover it?

Dünyanın başka yerlerinde de hamamlar vardı. There were baths in different parts of the world. Niye onlar bulmadı? Demek ki marifet hamamda değil. Why didn't they discover? So it is not the talent of bath.

Bir soru daha size. Here is another question for you.

Tarihin en büyük bilim insanı kimdir? Who is the greatest scientist in the history?

Tahmini olan var mı? Söyleyin. Can anyone guess? Tell me.

Einstein, Da Vinci duydum. Başka? Einstein, I heard Da Vinci. Who else?

Arkadaşlar, Isaac Asimov şöyle der: "Kimin 2 numarada olduğunu sorarsanız Freunde, Isaac Asimov sagt: "Wenn Sie fragen, wer auf Nummer 2 ist? Guys, Isaac Asimov once said: "If you ask who the number two is,

bu çok tartışılır ve muhtemelen bunun yanıtı yoktur, çok aday vardır. it can be argued and probably there is no answer, there are many candidates.

Ama kimin bir numara olduğunu sorarsanız soru gayet nettir, cevabı da nettir." However, if you ask who the number one is, the answer is clear."

Isaac Newton, tartışmasız dünyanın bir numaralı bilim insanıdır. Isaac Newton is unarguably the number one scientist in the world. Size bir kitap tavsiye edeyim. I would like to recommend a book.

Yeni baskısı yok, baskı yapıyorum yeni baskıları yapılsın diye. It does not have a new edition, I am printing it so that new prints are made.

"En Etkin 100", dünyayı değiştiren 100 kişi. "The 100 Most Influential People", the ones who changed the world. Bu yüz kişinin 1 numarası Hz. Muhammed, 2 numarası Newton, 3 numarası İsa. Prophet Mohammad is number one, Newton is second and the third is Jesus.

Newton, bu kadar önemli bir insan. Newton is such an important person.

Herkes ona diyor ki, işte bir elma düştü ve Newton da buldu. Everyone says that apple fell and he discovered.

Değil mi? Hamam gibi. Right? Just like the bath.

Arkadaşlar, Newton yüksek matematiğin temelini attı. Guys, Newton laid the foundation of calculus.

Modern optiği kurdu. He built modern optic.

Bugün hala kullandığımız teleskoplar Newton prensibiyle çalışır. The telescopes which we use today work with Newton's laws.

Hala! İlk teleskopu da o yaptı, aynalı teleskopu. Still! He made the first telescope, the optical telescope.

Hareket yasalarıyla modern fiziği başlattı He launched modern physics by his laws of motion,

Newton kütle çekimle astronomiyi başlattı. and he launched astronomy by using the law of universal gravitation.

Ama 1665 veya 1666'da bir veba salgını oldu Newton öğrenciyken. But in 1965 or 1966 the great pestilence occured when Newton was a student.

Köylü, köyüne gönderildi veba bulaşmasın diye. Villagers were sent to their villages to avoid plague. Newton, köyde otururken bir gece dolunay vardı. While Newton were sitting at his village, there was full-moon in the sky. Bir elma yere düştü ve Newton kendine şu soruyu sordu. An Apple felt down on land and Newton asked himself. Elma yere düşüyorsa Ay neden düşmüyor? If apples fall down, why don't the moon fall down?

O gün bu soruya yanıt veremedi çünkü elinde yüksek matematik yoktu. He couldn't answer on that day because he didn't discover calculus yet. Onu geliştirmesi gerekiyordu. He had to improve it.

Bu arada Ay, Dünya'ya düşüyor. Bunu da söyleyeyim size. By the way, let me tell you, the Moon falls down to Earth.

Ay Dünya'ya düşüyorsa, Dünya elmayı ve Ay'ı nasıl kendine çekiyor? If the moon falls down, how does Earth pull apples and the Moon towards itself? Newton işte bunu buldu ve dünya tarihini değiştirdi. Newton discovered that, and changed the world history .

Peki marifet elmada ise, elmalar sadece İngiltere'de mi yere düşüyor? Well, if merit is in the apples, do apples fall down only in England?

Niye Çin'de, Japonya'da, Türkiye'de düşmüyor? Why don't they fall down in China, Japan or Turkey? Düşüyorsa niye yer çekimini bulmuyorsunuz? If it falls, why don't you discover gravity?

Siz, ben, başkaları. You, me, others.

Çünkü arkadaşlar başarı, onu arzulayan ve ona hazır olana gelebilir. Because the success can come to the one who desires and is ready for it.

Başarı, aşk gibidir. Success is like love.

Ben olduğum yerde duruyorum, hiç dışarı çıkmıyorum, I stand where I am and I never go out. CNN Türk'te oturuyorum sonra eve gidiyorum sonra yine kanala gidiyorum I sit at CNN Turk office, then I go home, then I go to channel again, sonra yine eve gidiyorum ve hayatımın aşkını arıyorum. then I go home and I search for the love of my life. Bu mümkün mü? Mümkün değil. Is it possible? Not possible.

Dışarı çıkmam, onun peşinde koşmam lazım. Başarı da öyle. I have to go out and run after it. Success is the same.

Hayatınızın aşkını bulmak için dışarı çıkmanız gerektiği gibi As you must go out in order to find your love of life, başarı için de arzulayacaksınız ve onun peşinde koşacaksınız. you must desire and run after success as well

Newton hazırdı. Arşimet hazırdı. Newton was ready. Archimedes was ready.

Bunun üzerinde çalışmıştı, onun için buldu. He worked on it, so he found it.

Peki, Türkiye ve gelecek uyumlu bir ikili midir? So, are Turkey and future a compatible binary?

İyi bir ikili midir? Bir de buna bakalım hızlıca. A good binary? Let's take a quick look.

Türkiye'de okuma yazma bilmeyen ne yazık ki 3,8 milyon insan var. Unfortunately, there are 3.8 million illiterate people.

Danimarka'nın nüfusu 5,4 milyon. Denmark has a population of 5.4 million.

Marifet nüfusta değil arkadaşlar. Guys, the merit is not in the population.

İlkokul 5 yıllık ve altı 28,5 milyon insanımız var, There are 28 million people of ours graduate from fifth grade and below, okuma yazma bilmeyenler de dahil. included illiterate people.

Hollanda'nın nüfusu 16,5 milyon. Netherlands' population; 16.5 millions.

Bu insanları ne yapacaksınız, nasıl sosyal güvenlik vereceksiniz? What will you do and how will you give social insurance to them?

Çocuklarını nasıl eğiteceksiniz? How will you educate their children?

Nasıl hastalık, emekli maaşı vereceksiniz? How will you pay their pension?

Bu salondakiler çok çalışacak, bu vatandaşlarımıza o hakları tanıyacağız. People in this saloon will work more and we will give a chance on these rights.

Bir Hollandalı'nın 3 katı çalışacaksınız siz. You will work 3 times more than a Netherlander. Peki, bir PISA var. So, there is a PISA test.

Beni eskiden görenlerin aklına dolar ne olacak gelirdi, In the past, people who saw me thought of TRY-USD parity, sanki ben onu bilebilirmişim gibi. Bilsem kendim yaparım zaten. as if I could know it. If i knew, I would do it anway.

Niye size söyleyeyim ya. Why do I say these?

Ama şimdi beni görenlerin aklına PISA geliyor. Now, when they see me, they think about PISA. PISA testi, 65 ülkede OECD tarafından yapılıyor. PISA test is made by OECD in 65 countries.

Her ülkenin kendi Milli Eğitim Bakanlığı parasını veriyor. Minister of National Education of each country gives money for this test.

15 yaşındaki çocuklara test yapıyoruz, binlerce çocuğa test yapıyoruz. We make tests on 15 year-old children, we make tests on thousands of children.

Sonra da onları diğer ülkelerle karşılaştırıyoruz ki sen senin ülkendeki Then, we compare them with other countries that you understand sorun ne, sen senin ülkendeki sorun ne bunu anla. what is wrong in your country. Türk çocukları, 65 ülke içinde fen bilimlerinde 43. arkadaşlar. In science, Turkish children are the 43th in 65 countries, guys.

Matematikte kırk dördüncü. Kendi dilinde okuduğunu anlama, In mathematics, 44th. Reading comprehension in their language,

bakın Koreliler Korece, Japonlar Japonca, Türkler Türkçe giriyorlar. well, Koreans in Korean language, Japanese in Japanese, Turks in Turkish.

Yani İngilizce değil arkadaşlar. Not English, guys.

Türkçe. Bu çocuklara Türkçe eğitim veriyoruz. Turkish. We educate these children in Turkish.

Kendi dilinde okuduğunu anlamada 65 ülke içinde In reading comprehension within 65 countries, bizim çocuklarımız kırk ikinci. our children are the 42th.

Bütün bunlar toplanıp sıralama yapıldığında da 45. sıraya düşüyoruz. When calculated, put in order, our rank goes down to 45th. Arkadaşlar, fende 43. olan çocuk sizi dünyanın en büyük 10 ekonomisi Guys, can a child who is 43th in science place you in the top 10 economies in içine sokabilir mi? Matematikte 44. olan çocuk sizi the world? Can child who is 44th in mathematics dünyanın en büyük 10 ekonomisi içine sokabilir mi? place at the top 10 economies in the world? Çocuğun kendine hayrı yok. (Gülüşmeler) He cannot act his way out of a paper bag. (Laughter)

Ama bu çocuğun suçu mu arkadaşlar? Çocuğun suçu değil. But, is this fault of child, guys? It is not.

(Alkış) (Applause)

Neden değil? Ben size bir şey söyleyeyim. Why not? I will tell you one thing.

Almanya, 1,5 milyon Türk'ten dünya çapında futbolcu yetiştiriyor da Germany brings up worldwide footballers out of 1.5 million Turkish people and

siz 76 milyondan yetiştiremiyorsunuz? why cannot you bring up out of 76 million people?

Çünkü sistem, bu çocuklar aptal değil. Sistem aptal, biz aptalız. These children are not foolish. System is foolish, we are foolish.

Bu aptal sistemi çocuklara dayatıyoruz ve bu sonuçları alıyoruz. We impose this system upon children and we get these results.

Ben size bir şey daha göstereyim. Böyle olunca ne oluyor? I show you one more thing. What happens when it is like that?

Arkadaşlar, yüksek teknoloji ihracatı tablosu görüyorsunuz burada. Guys, you see high technology table herein. 2000 yılında ve 2013 yılında. In 2000 and in 2013.

Çin ekstrem bir ülke, onu saymayın ama bir Kore'ye bakar mısınız? China is an extreme country, ignore it, but look at Korea? 130 milyar dolar yüksek teknoloji ihracatı yapıyor. They export high technology around 130 billion dollars.

2013 son veridir. 2013 is the latest data.

Türkiye, 1 milyar dolardan 2,2 milyar dolara çıkarmış According to World Bank's data, Turkey has increased its high-technology yüksek teknoloji ihracatını Dünya Bankası verisine göre. exportation from 1 billion dollars to 2.2 billion dollars. Türkiye diyor ki, benim yüksek teknolojim 7,5 milyar dolar. Turkey says that our high technology is 7.5 billion dollars. Peki niye Dünya Bankası böyle diyor? So, why does World Bank say it like that?

Çünkü Dünya Bankası şöyle diyor: Sevgili Türkiye, senin yüksek teknoloji Because World Bank says that: "Dear Turkey, the things you suppose

zannettiğin bazı şeyler, yüksek teknoloji değil dostum. high-technology are not actually high technology, bro." (Gülüşmeler) (Laughter)

Arkadaşlar, bu çok acı bir şey. This is a miserable thing guys.

Bunu yapmamız lazım yoksa zenginleşemeyiz. We must do it, otherwise we cannot get rich.

Bu çocuklar böyle kalırlarsa benim emekli paramı ödeyemezler. If these children will continue like that, they cannot pay my pension.

Sizinkini de ödeyemezler. Your pension, either.

Bu çocuklar öyle kalırsa bu ihracat büyümez. If these children continue like that, exportation cannot grow.

Yüksek teknoloji satamazsınız, üretemezsiniz. You cannot sell, produce high technology. Üretemezseniz de yoksul bir ülke olarak kalırsınız. If you can't produce it, you will stay as a poor country. Peki, bir şey daha var. Well, one more thing.

İstanbul Sanayi Odası her yıl Türkiye'nin en büyük 500 şirketini açıklıyor. Istanbul Chamber of Industry declares Bu 500 şirketin burada sıralaması var. Here is a list of 500 companies.

Tamamı 500 değildir. 500 şirket içinde mesela madenciler de var The whole may not be 500. For instance, there are mining companies too.

Onların ürettiği mal yüksek teknoloji malı değil. Their products are not high-technology products.

Yani üretimde yüksek teknoloji kullanabilirsiniz ama ürettiğiniz malın da You can use high-technology in production but, your products should be yüksek teknoloji olması lazım. Buradaki şey o. high-technology as well. That's it.

Arkadaşlar, Türkiye'deki en büyük, bakın en büyük 500 şirketimizin Guys, in the largest companies of Turkey, in our largest 500 companies,

186'sı en düşük teknolojili malları üretiyor. 186 of them manufacture the lowest-tech products. Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin 163'ü düşük teknolojili mallar üretiyor. 163 of the greatest 500 companies in Turkey manufacture low-tech products.

Türkiye'nin 500 büyük firmasının sadece 109'u orta teknolojili mal üretiyor. Only 109 of the greatest 500 companies in Turkey manufacture medium-tech products.

Türkiye'nin 500 şirketinin sadece 12'si yüksek teknolojili mal üretiyor. Only 12 of the greatest 500 companies in Turkey manufacture high-tech products.

Bu, çok büyük bir ayıp. This is a great shame.

Bu, çok büyük bir ayıp! Bu hepimizin ayıbı. This is a great shame! This is shame of all of us.

Peki, bir şeye daha bakalım. So, lets look at one more thing.

Hep Kore, Kore diyoruz. Biliyor musunuz Kore - internette bulabilirsiniz- We say Korea everytime. Do you know that Korea - you can find on the internet - 1980'lerin ortasına kadar Türkiye'den fakir bir ülke, was a poorer, less developed country than

Türkiye'den geri bir ülke. Turkey until midst of the 1980s.

Biz 2023'te dünyanın en büyük 10 ekonomisi içine gireceğiz diyoruz ya, We say we will enter the top 10 economy of the world in 2023 but, arkadaşlar Goldman Sachs'ın 2050'ye kadar dünya projeksiyonları var. guys, there are Goldman Sachs' projections up to 2050.

Değişir, değişmez ama şunu gösteriyor: Kore, 2025 yılında 7. olacak, It may change or not, but it shows that in 2025, Korea will be the 7th.

Türkiye on altıncılıkta kalacak, demin gördüğünüz nedenlerle. Turkey will stay as 16th because of the reasons I stated before.

Bu iş palavralarla olmuyor. Gerçeği görmek lazım. It doesn't work with lies. We must see the reality.

Teşhis koymazsanız tedavi yapamazsınız. Önce teşhis koyacaksınız. If you don't diagnose, you can't treat. First, you must diagnose.

Ben kanserim, doktora diyorum ki "bana kötü hastalık söyleme ne olur, I have cancer, and I say to doctor : ”Don't tell me that I'm bad,

bir aspirin ver oradan" ve iyi olmayı ümit ediyorum. Give me an aspirin from there "and hope to be fine Mümkün mü? Değil. Is it possible? It is not.

Mesela ben çok yakışıklıyım biliyorum, "number 2" For example, I am very handsome, I know. I am number 2

Brad Pitt benden önce, adam kaptı Angelina'yı. Brad Pitt before me, the man grabbed Angelina. Bir gitse Brad Pitt, ben "number 2" olarak 1. olacağım, If Brad Pitt doesn't exist, I would be the number one. Angelina'yı ben alacağım. I would get Angelina.

Teşhis var mı? Var, şahaneyim. Değil mi? Is that a diagnosis? Yes, I am brilliant, right?

Yok arkadaşlar. Kelim, çirkinim. Biliyorum gerçeği, yüzleşmeliyim. No guys! I am bald, ugly. I know the reality. I must face with it.

Kore ile gelişmiş ülkeleri özellikle koydum. I have showed especially Korea and the developed countries.

Arkadaşlar, milyon kişiye düşen -Türkiye'ye bakmayın, öbür tarafa bakın- Guys, per million people - don't look at Turkey, look at the other side -

3.600, gelişmiş ülkelerde 5.900. Neyi gösteriyor? Kore'nin hırsını. 3.600, in developed countries 5.900. What does it show us? Ambition of Korea.

Arkadaşlar Ar-GE harcaması gelişmiş ülkelerde 2,47, Kore'de 4. Guys, R&D; expenditure in developed countries are 2,47 and in Korea, 4. Neyi gösteriyor? Kore'nin hırsını. What does it show us? Ambition of Korea.

İhracatta yüksek teknolojinin payı neyi gösteriyor? What does stake of technology in export show us?

Bir de bizimkine bakın. Kore'nin hırsını. Look at ours. Ambition of Korea.

Hırs, aynı zamanda akıl ve bilimle birleşmeli. Ambition must also be merged with mentality and science. Onun için bir şey yapmalısınız, o çocukları yetiştirmelisiniz. You should do something for it. You should bring up these children.

Başka yolunuz yok. There's no other way.

Şimdi, son 7 dakikamda size bir de ekonomi de yeni bir dünya inşa ediliyor. Now, my last 7 minutes. A new world is being established in economy.

Ben buna Batı'lı, Hristiyan, üstün beyaz adamın devri bitiyor diyorum. I say, Western, Christian, superior white man's age is finishing. Amerika hariç. Asya'ya kayıyor güç. Bunu görüyorsunuz. Except for America. Power is moving to Asia. You see this.

Yedi, sekiz yıldır ben de anlatıyorum. I have been telling this for 7 or 8 years.

Ama bir de bilimsel bir patlama var şu an. Gerçek bir bilimsel patlama var. But, there is a science explosion now. There is a real science explosion.

Bunu görmüyorsunuz. Dünya değişiyor. You don't see this. The world is changing.

Babalarınızla sizin aranızdaki fark bu kadardı. The gap between you and your father was that much. Babanızla dedeniz arasındaki fark bu kadardı. The gap between your grandfather and father was that much. Ama benimle çocuğum arasındaki fark bu kadar, torunumla aramdaki fark However, the gap between me and my child is that much, and

ışık yılları olacak. the gap between me and my grandchild will be light years.

Neden?

Eski dünyada bilgi aritmetik olarak artıyordu. 1-2-3-4 gibi. In old world, information increased arithmetically. Like 1-2-3-4. Yeni dünyada artış geometrik. 2-4-8-16 gibi. In new world, geometric. Like 2-4-8-16.

Nasıl? How?

Ben astronomiye çok meraklıyım, benden önce bir şeyler gösterilince kıskandım. I am keen on astronomy very much, I envied the speaker

10 yıl önce, evrenin haritasını %50 doğrulukla yapıyorduk. Ten years ago, we could map the universe with 50% accuracy.

Bugün %90 doğrulukla yapıyoruz. Today, we do it with 90% accuracy.

Bu size çok önemli gelmeyebilir ama bir şey var. You may not think it is significant, but it is important.

Bu gördüğünüz teleskop, altın oran denen bir teleskop. The telescope that you see is called “golden ratio telescope”. Dünyadaki en önemli teleskoplardan biri. This telescope is the most important one in the world.

Bütün teleskoplar buna göre kendini ölçeklendirir. All telescopes are scaled according to it. Bu teleskop, Apache Point Gözlemevi New Mexico'da. This telescope is located in Apache Point Observatory, New Mexico Este telescopio se encuentra en el Observatorio Apache Point en Nuevo México.

Kurulduktan, faaliyete geçtikten sonra bir ayda insanlığın o kurulana kadar After it was established and entered into service, ürettiği bütün astronomi bilgisi kadar bilgi üretti bu teleskop. as much as the whole astronomy knowledge that we've learned until now.

Daha fazla bilgi üretti. It produced more information.

Ama bir şey daha var. But, there is one more thing.

10 yıl sonra, insanlık tarihinde üretilmiş bütün bilgiden daha fazla veri topladı. 10 years later, it produced more information than the ones

Bu bilginin içinde sadece bilim yok. İlyada var, Dede Korkut var, There isn't only science in it. There is Iliad, Dada Gorgud,

Çin masalları da var. Bütün bilgi, insanlık tarihindeki. Chinese tales. All information, in history of humanity.

Bunun nasıl korkunç bir şey olduğunu düşünebiliyor musunuz? Can you imagine how awesome it is? İşte bu, arkadaşlar, big data dediğimiz şey. Guys, this is called as “Big Data”

Fakat insanoğlu burada durmuyor. But, mankind doesn't break here.

Bu gördüğünüz ALMA. Şili'de. Daha tam resmi açılışı yapılmadı. This is ALMA. In Chile. It has not been launched officially yet.

Fakat veri topluyor. İlk kez kara maddeyi bulduk orada onun sayesinde. But it gathers information. We explored the black body by means of it

Bu ALMA, 66 ayrı teleskop, tek bir teleskop gibi çalışıyor. This ALMA, 66 telescopes, work as one telescope. Aralarında mesafe açılıyor, taşınıyorlar altta gördüğünüz gibi. Distance among them is increased, they move as you can see.

Her biri tonlarca onun, eğer tek bir mekana, küçük bir yıldıza Each of them is too weighty. If we want to look at one location, a small star

veya bir tek nebulaya bakacaksak onları birbirine yaklaştırıyoruz. or a nebula, we converge them.

Eğer bir galaksiye bakacaksak aralarını açıyoruz. If we look at a galaxy, we diverge them. Tek bir süper bilgisayarın -saniyede 1,5 trilyon işlem yapan bir bilgisayarın- Only one super-computer - which processes 1.5 trillion per a second - tek bir görevi var. Milimetre olarak bu yerinden kıpırdadı mı ona bakıyor. has a mission. It checks if it has moved millimetrically. Milimetre olarak kıpırdarsa veriler yanlış. If it moves one millimeter, all data becomes wrong.

66'sını birden saniyede 2 kez kontrol ediyor. It checks all 66 telescopes once in 2 seconds. Bu teleskop, her 5 günde insanlık tarihindeki bütün veri kadar bilgiyi This telescope will gather information as much -bakın öbürü 10 yılda toplamıştı- bu 5 günde yapacak bunu. Look, the other one

Düşünebiliyor musunuz nasıl bir şeyin altındayız. Can you imagine what kind of a thing underlies? İşte bu bilimsel patlama 2 şey. This science explosion consists of two things.

Ben bir bilim programı yapıyorum ekonomi müdürü olarak. I host a science show as an economy manager. Dalga geçiyor benimle insanlar. People are mocking me.

Bir bilim programı yapıyorum pazartesiden perşembeye. I host it from Monday to Thursday. Reyting rekorları kırıyorum takdir edersiniz ki. I beat rating records, as you appreciate. Türk halkı hep bilim izlemek ister, hep teknoloji izlemek ister. Turkish people always want to watch science and technology. Asla bizi evlendir, kaynanam ne yaptı izlemez Türk halkı. They never watch marriage shows or stupid reality shows.

Türk halkına RTÜK soruyor. RTÜK asks the Turkish people.

Ne izliyorsunuz? Belgesel. What do you watch? Documentary. Ne izlemek istiyorsunuz? Belgesel. What would you like to watch? Documentary.

İyi de niye belgesellerin reytingleri düşük de, biri birinin başını yardı, So why are ratings of documentaries so low, biri bilmem ne oldunun reytingleri yüksek? why are ratings of stupid programs so high? Onları kara maddeler izliyor ben biliyorum. Black bodies watch them, I know it.

Şimdi orada seyredebilirsiniz, insan zihnine yolculuk yapıyoruz. Now, you can watch there, we set out on journey of human mind.

İki büyük proje. Bir tanesi Avrupa Birliği'nin projesi. 2 great projects. One is European Union Project. Beyninizde ne olup bitiyor? What is happening in your brain ?

Öbürü de Amerika'nın projesi. İnsan beyni projesi ikisi. Other one is American project. Both of them are human brain projects.

Arkadaşlar, kendi anılarınızı televizyonda izleyebileceksiniz. Guys, you could watch your memories on TV. Ben, anılarınızı bana seyrettirebilir misiniz diye I did something as, can you make me watch your memories, bir şey yaptım, internet sitemizde bulabilirsiniz. you can find this on our website.

Düşüncelerinizi evet uçurabilirsiniz. You can let your ideas fly. Yes.

Şu anda kumanda kolu sadece düşünce gücüyle sağa ve sola ittiriliyor. Now, just there is a joystick which is directed via power of thought.

Ama yakında her şey mümkün olacak. But in the near future, everything will be possible.

Bilimsel patlamanın birisi üç boyutlu yazıcılar, inanılmaz bir şey. One of the scientific explosion is 3D printers, this is incredible. Eviniz bir fabrikaya dönüşecek. Your house will turn into a factory.

Mars'ta ya da Türkiye'de, Etiler'de ya da Serez'de It won't matter to be on Mars, in Turkey, in Etiler olmanızın bir önemi olmayacak. Saatin kaç olduğunun önemi yok. or in Serres.

Her şeyi yazacaksınız. You print everything.

İkincisi, insan genomu kopyalandı. Ölümsüzlüğün kapıları açılıyor. Secondly, human genome was cloned. Immortality may be possible.

Ben bundan çok korkuyorum. Çünkü ben, insanoğlunun kibrinden çok korkuyorum. I am so afraid it. Because of the arrogance of humankind. İnsanoğlu, çok kibirli bir şey. Çok kibirli. Mankind is so arrogant. So arrogant. They think that everything

Kendini bütün evren onun için yaratıldı, her şey ondan değersiz. has been created for

Mesela ben vejetaryenim, bir yerlere gidince -yer vermeyeyim- For example, I am özellikle et yenen bölgelere gidince "Ama Emin bey, especially when I go to a meat restaurant, they say

bunlar bizim için yaratıldı." “But Mr. Çapa, they were created for us”

İyi. Aslanlar da sizi yiyince Savana'da, köpek balıkları saldırınca Well, in Savannah, when lions eat you or sharks attack you

hiç demiyorsunuz "Biz onlar için yaratıldık." you never say “ We were created for them”. Ne işiniz var oralarda? What are you doing there?

Öyle bir şey yok arkadaşlar. There is no such thing, guys.

İnsanoğlu kibirli. Kendine tanrı rolü vermeye çok müsait bir kibir yaratığı. Mankind is arrogant, he is so arrogant that

Bundan arınmak lazım. İşte bu beni korkutuyor. We should be purified from it. That scares me.

Ama bir şey daha var. Zamanımız var mı? But, there is one more thing. Do we have time?

Elinizdeki cep telefonları, radarlar üretilemeyecek 40 yıl içinde. Within 40 years, your mobile phones and radars cannot be produced.

Neden? Elemetler tablosunu hatırlar mısınız? Why? Do you remember periodic table?

Unutmak istiyorsunuz biliyorum onları ama onları hatırlayın. You want to forget it, I know, but remember it. O elementler tablosunun altındakiler nadir elementler. The elements at periodic table below are rare.

40 yıl içinde bitecekler. 40 yıl içinde ve insanlık hazırlık yapıyor. They will be finished in 40 years

4 tane derin uzay madenciliği şirketi var şu anda. Dört. There are four deep space mining companies. Four.

Biri astronotların kurduğu, biri Google'ın ortaklarından birinin kurduğu. One was established by astronauts, other one Dört tane. Düşünebiliyor musunuz? Just four. Can you imagine?

Ne yapmayı hedefliyorlar? What are their aims?

Elysium diye bir film vardı, seyreden var mı? There was a movie called Elysium, has anyone watched it?

O filmde şöyle, zenginler uzaya giderler, dünya çok kötü durumda. In this movie, riches go to space, earth is very terrible.

Sıradan, vasat bir film. This is an ordinary movie.

Zenginler, Dünya'nın çevresinde kurulan şehirlere giderler. Riches go to the cities around the earth.

Arkadaşlar, 5 kilometre çapında bir asteroid, 1,5 ile 4 trilyon dolar Guys, an asteroid of 5 kilometers diameter includes minerals which

arasında maden içeriyor. are worth 1.5 to 4 trillion dollars.

Bunu bulup hangi asteroidler maden içeriyor -Mars ile Jüpiter'in The asteroids which includes minerals will be found - the Asteroid belt is arasındadır asteroid kuşağı- bunu Dünya'nın yörüngesine, between Mars and Jupiter - and they will bring it out of the orbit of Lagrange yörüngesi dediğimiz Dünya-Ay sisteminin dışına getirecekler. Earth-Moon, which is called Lagrange circle.

İşleyecekler ve biz de aşağıdan bakacağız. They will process and we will look from beneath.

(Gülüşmeler) (Laughter)

İşte benim itirazım buna. I object to that.

Yoksa benim itirazım başka hiçbir şeye değil. Not to another thing. Benim muhalefetim buna, başka bir şeye değil. My defiance is for it, not for another thing.

Paul Verlaine'in bu şiirini ben çok önemsiyorum. There is Paul Verlaine's poem, I mind it so much. Ey sen ki durmadan ağlarsın, Döversin dizlerini "What have you done, O you there, who endlessly cry.

Gel söyle ne yaptın, Nettin gençliğini? Say: What have you done there, with Youth gone by?"

Arkadaşlar, ne yaptınız? Yarın için ne yaptınız? Guys, what did you do? What did you do for tomorrow?

Bir devlet için 2030, 2040 hiçbir şey. Hiçbir şey. 2030, 2040; they are nothing for a state. Nothing.

Hesap sorun. Vatandaş hesap sorar, kul itaat eder. Bring them to account. Citizens bring them to account, servants obey.

Ben size son cümle olarak şunu söyleyeyim. Let me say something finally.

Katiyetle politik bir anlamda söylemiyorum Başkası da olsaydı aynı olacaktı. I don't say it politically, it would be the same if there was somebody else.

Çünkü vatandaş yok. Vatandaş hesap sormuyor. Because, there are not citizens. Citizens do not bring to account.

Hindistan, Mars'ın yörüngesine sonda yolladı. India sent a searcher to the orbit of Mars. Mars'ın yörüngesine. Çin başarısız olmuştu. The orbit of Mars. China had failed in that.

Rusya, Avrupa Birliği ve Amerika'dan sonra Hindistan dördüncü ülke oldu. India became the 4th country after Russia, European Union

Bunu iki kez yayınladım. and America. I published this twice.

Ne kadar maliyeti? 74 milyon dolar. How much did it cost? 74 million dollars.

Biz 600 milyon dolara saray yapıyoruz, 150 milyon dolara uçak alıyoruz. We build palace which costs 600 million dollars.

Bakın, bunu başkası da olsaydı başka türlü harcayacaktı. Look, if there were someone else, they would spend for another thing too.

Bilime harcamayacaktı, akla harcamayacaktı. They would not spend for science or wisdom.

Yani bunu bir şeye muhalefet olarak söylemiyorum. I don't say this to make criticism. Hepimizin, sizin hesap sormanız lazım, benim paramı nereye? All of you, you have to bring to account that “Where is my money going?”.

Dünyada demokrasi nasıl geldi? Bilen var mı? How did democracy emerge in the world? Anybody knows?

Magna Carta. Magna Carta demokrasi değildir arkadaşlar. Magna Carta. Magna Carta is not democracy, guys.

Magna Carta, kralın vergi koyma hakkının sınırlanmasıdır. Magna Carta restricted the king's tax-rising power.

Benim vergimi ne yaptın diye parlamento hesap sorar. The parliament asks what you did with my tax. Savaşa mı harcadın, nereye harcadın? "Did you spend for war or something else?"

Lütfen paralarımızın bilime, akla, çocuklarımıza, eğitime harcanması için Please force them to spend your money

baskı yapın. Başka bir yere harcanmasın. education. They must not spend on anything else.

Sürem bitti. My time is over.

Çok teşekkür ediyorum. İyi ki varsınız, iyi ki buradasınız. Sağ olun. Thank you so much. So glad I have you. I am glad you are here. (Alkışlar) Applause