Edatlar (حروفِ جار)

Urduca'da, İngilizce konuşanların edatlar dediği şey aslında ardil — yani isimden sonra gelir, önce değil. Bunlara ḥurūf-e-jār (حروفِ جار) denilir.
Ardillerin kullanımı önemli, çünkü isimlerle durum etkileşimi vardır: Ardilden önceki isim eğik formda olmalıdır.

Örneğin:
میں لڑکے کو دیکھتا ہوں۔ — Main laṛke ko dekhtā hoon. — Çocuğu görüyorum.
Burada, لڑکے (laṛke) كو (ko) ardilinden önce kullanılan لڑکا (çocuk) sözcüğünün eğik biçimidir.

Ardiller Nasıl Çalışır

Ardiller, konum, yön, sahiplik, araç ve daha fazla ilişki gösterir.
İngilizce'nin aksine ("odada"), Urduca sıralamayı tersine çevirir ("oda "","مکانے میں).

Temel kalıp:
[İsim (eğik)] + [Ardil]

Örnekler:

• گھر میں — evde

• میز پر — masanın üstünde

• دوست کے ساتھ — arkadaşla

• کتابوں کے بارے میں — kitaplar hakkinda

Yaygın Basit Ardiller

Urduca	Transliterasyon	Anlamı	Örnek
کو	ko	için, için, işleri işaretler	لڑکے کو — çocuğa
میں	mein	içinde, içine	کمرے میں — odada
پر	par	üzerine, üstüne, -de,-da	میز پر — masanın üstünde
سے	se	dan, ile, tarafından	قلم سے — kalemle
تک	tak	-e kadar, kadar	اسکول تک — okula kadar
کا / کی / کے	kā / kī / ke	(sahiplik)	علی کی کتاب — Ali'nin kitabı

Eğik Durum Hatırlatıcısı

Ardiller, isim veya zamirin eğik formda olmasını gerektirir.
Örnekler:

• میں نے دوست کو دیکھا۔ — Arkadaşımı gördüm.

• وہ میرے ساتھ گیا۔ — O benimle gitti.

• اس کے بعد ہم آئے۔ — Bundan sonra geldik.

Eğik zamirler:
میں → مجھ (mujh)
تو → تجھ (tujh)
وہ → اس / اُس (us)
ہم → ہم (ham)
تم → تم (tum)

Örnekler:
مجھ سے — benden
اس کے ساتھ — onunla
تم پر — üstünde

Bileşik Ardiller

Urduca'da iki veya daha fazla kelimeden oluşan birçok bileşik ardil vardır. İlk bölüm (genellikle کے / کی / کا) takip ettiği isimle uyumludur ve son kelime ilişkiyi ifade eder.

Ardil	Anlamı	Örnek	Çeviri
کے بعد	sonra	کھانے کے بعد — yemek sonrası
کے پہلے	önce	اسکول کے پہلے — okuldan önce
کے ساتھ	ile	دوست کے ساتھ — arkadaşla
کے لئے	için	تمہارے لئے — senin için
کے اوپر	üstünde	میز کے اوپر — masanın üstünde
کے نیچے	altında	کرسی کے نیچے — sandalyenin altında
کے اندر	içinde	گھر کے اندر — evin içinde
کے باہر	dışında	دفتر کے باہر — ofisin dışında
کے بارے میں	hakkında / ilgili	کتاب کے بارے میں — kitap hakkında
کے سامنے	önünde	استاد کے سامنے — öğretmenin önünde

Örnek cümleler:
میں اسکول کے بعد گھر گیا۔ — Okuldan sonra eve gittim.
ہم استاد کے سامنے بیٹھے۔ — Öğretmenin karşısında oturduk.
وہ میرے لئے کچھ لایا۔ — Benim için bir şey getirdi.

Özel Ardiller ve Kullanımları

1. کو (ko) — dolaylı nesneleri veya belirli dolaylı nesneleri işaretler.
   Örnekler:

   • میں نے احمد کو دیکھا۔ — Ahmed'i gördüm.
   • بچے کو پانی دو۔ — Çocuğa su ver.

2. سے (se) — ayrılma, araç veya kıyaslama ifade eder.
   Örnekler:

   • وہ لاہور سے آیا۔ — O Lahor'dan geldi.
   • وہ مجھ سے بات کر رہا ہے۔ — Benimle konuşuyor.
   • وہ تم سے بہتر ہے۔ — Senden daha iyi.

3. میں (mein) — kapsama veya konumu ifade eder.
   Örnekler:

   • میں کمرے میں ہوں۔ — Odadayım.
   • وہ اسکول میں پڑھتا ہے۔ — O okulda okuyor.

4. پر (par) — yüzey teması veya mecazi "üstünde" ifade eder.
   Örnekler:

   • کتاب میز پر ہے۔ — Kitap masa üzerinde.
   • وہ مجھ پر ہنسا۔ — Bana güldü.

5. تک (tak) — sınırı veya bitiş noktasını ifade eder.
   Örnekler:

   • یہاں تک آؤ۔ — Buraya kadar gelin.
   • وہ شام تک کام کرے گا۔ — Akşama kadar çalışacak.

6. (ke baghair) olarak — olmadan.
   Örnekler:

   • Çay şekersiz.
   • Sensiz yaşayamazdım.

Dolaylı Sözcük Grupları

Urdu, mecazi anlam taşıyan birçok dolaylı sözcük + isim deyimi kullanır.

Örnekler:

• Kalpte — kalbinden hissedip/ düşünmek.
  Örnek: Kalbimde şüphe var.

• Dilin ucunda — söylemek üzere.
  Örnek: Dilimin ucundaydı.

• Göz önünde — görünür şekilde.
  Örnek: Tüm bunlar gözümün önünde oldu.

İngilizce'de Edat ve Son Edat

İngilizce: "masada" → Urdu: "masa üzerinde" (میز پر)
İngilizce: "yemekten sonra" → Urdu: "yemek sonra" (کھانے کے بعد)

Bu tersine çevirme dilde tutarlıdır.

Özet

• Son edatlar her zaman isimden sonra gelir.
• Önceki isimler eğik halde görünür.
• Bileşik son edatlar, کے / کی / کا + başka bir kelime kullanarak oluşturulur.
• Yaygın olanlar: کو, میں, سے, پر, تک, کے ساتھ, کے بعد, کے بارے میں.
• Yer, zaman, sahiplik ve araç bağlantılarını belirtir.

Son edatlar, Urduca'nın akıcı cümle yapısını ve kelimeler arasında karmaşık ilişkileri kurallarla oluşturmak için birkaç küçük parçacık kullanır.