Nouns

Rzeczowniki są sklasyfikowane na dwa rodzaje gramatyczne (“męski” i “żeński”) i odmieniają się pod względem liczby (liczba pojedyncza lub mnoga).

Przymiotniki i określniki (rodzajniki, zaimki wskazujące, określniki dzierżawcze i kwantyfikatory) muszą być odmieniane, aby zgadzały się z rzeczownikiem pod względem rodzaju i liczby.

Możesz rozpoznać rzeczowniki męskie po następujących zakończeniach słów, ale istnieje wiele wyjątków, dlatego zawsze najlepiej jest to potwierdzić w słowniku.

• (a)ire : iascaire (rybak), ailtire (architekt)
• án : cosán (ścieżka), amhrán (pieśń)
• (e)acht : ceacht (lekcja), fuacht (zimno) - *jeśli rzeczownik jest jednosylabowy
• éad : éad (zazdrość), seicéad (kurtka)
• (e)adh : Geimhreadh (zima), Samhradh (lato), bualadh (bicie)
• éal : Béal (usta), Scéal (opowieść)
• éar : Féar (trawa), Páipéar (papier)
• éir : báicéir (piec, cake), siunéir (cieśla) - * przy odniesieniu do nazwy stanowiska pracy
• eoir : múinteoir (nauczyciel), feirmeoir (rolnik)
• óir : cúintóir (asystent)
• úir : saighdiúir (żołnierz), dochtúir (lekarz)
• ste : coiste (komitet), páiste (dziecko)
• ún : botún (błąd), priosún (więzienie)
• úr : casúr (młotek), pictiúr (obraz)

Z rodzajnikiem określonym:

Rzeczowniki męskie dodają t- przed samogłoskami

An t-arán = chleb

Rzeczowniki męskie nie zmieniają się na przed spółgłoskami

An fear = mężczyzna

Rzeczowniki męskie nie zmieniają się na

słowa zaczynające się na s lub d

An samhradh = lato

Możesz również rozpoznać rzeczowniki żeńskie po następujących końcówkach wyrazów, ale znów istnieje wiele wyjątków, więc zawsze najlepiej potwierdzić w słowniku.

• (a)íl : feadaíl (gwizdanie)
• (e)áil : sábháil (ratunek)
• (e)ailt : oscailt (otwarcie), tochailt (kopanie)
• (a)int : seachaint (unikanie), tuiscint (zrozumienie)
• áint : tiomáint (prowadzenie)
• is/ís : uirlis (narzędzie), foraois (las)
• chan : athbheochan (odrodzenie)
• (a)irt : abairt (zdanie), scairt (wezwanie)
• (e)acht : beannacht (błogosławieństwo), gluaiseacht (ruch) *jeśli rzeczownik ma więcej niż jedną sylabę
• (a)íocht : filíocht (poezja) *jeśli rzeczownik ma więcej niż jedną sylabę
• úil : barúil (opinia)
• úint : canúint (dialekt)
• lann : bialann (restauracja), amharclann (muzeum)
• eog /óg : babóg (lalka), brídeog (panna młoda)

Z rodzajnikiem określonym:

Rzeczowniki żeńskie nie zmieniają się na samogłoskach

An eochair = klucz

Rzeczowniki żeńskie biorą séimhiú na spółgłoskach

An bhean= kobieta

Rzeczowniki żeńskie zaczynające się od S

An tsúil= oko

Nazwy krajów są żeńskie: Éire, An Fhrainc, *z wyjątkiem Anglia (Sasana) i Ameryka (Meiriceá)

Nazwy rzek są żeńskie: An tSionann (Shannon)

Języki są żeńskie: Irlandzki(An Ghaeilge), *z wyjątkiem Angielski (An Béarla)

Liczby mnogie są odporne na rodzaj

Rzeczowniki w liczbie mnogiej dodają seimhiu (h) jeśli zaczynają się od samogłoski

Na héin = ptaki

Na húlla = jabłka

Na horáistí = pomarańcze

Podczas liczenia rzeczy nie tworzymy liczby mnogiej rzeczowników

* Zamiast tego dodajemy séimhiú dla 2-6, oraz urú dla 7-10

Przykład:	Deilf = delfin	Coinín = królik
	Dhá dheilf = dwa delfiny	Ocht gcoinín = osiem królików

Rodzaj i liczba

Większość przymiotników, wyrażeń wskazujących oraz wszystkie rodzajniki muszą być flektowane zgodnie z rodzajem i liczbą rzeczownika, do którego się odnoszą:

An teach bán mór seo (“ten duży biały dom”) *męski

Ta duża biała kuchnia (“this big white kitchen”) *feminine

Te dobre bystre dzieci (“these good clever children”)

Tworzenie liczby mnogiej

Rzeczowniki irlandzkie tworzą liczbę mnogą poprzez dodanie/zmianę swoich końcówek:
Forma liczby mnogiej może być słaba lub silna

Słabe liczby mnogie - Oznacza to, że wracają do swojej formy mianownikowej pojedynczej w liczbie mnogiej dopełniacza

úll = jabłko	úlla= jabłka	*poszerzenie (dodanie a, o lub u)
leabhar = książka	leabhair= książki	*zwężenie (dodanie e lub i)

Silne liczby mnogie - Ich mianownik liczby mnogiej i dopełniacz liczby mnogiej są takie same

Przykład: siopa leabhar = sklep z książkami

í	scríobhneoir = pisarz	scríbhneoirí = pisarze
anna	dath = kolor	dathanna = kolory
acha	treoir = kierunek	treoracha = kierunki
aí	gealach = księżyc	gealaí = księżyce
aithe	eolaí = naukowiec	eolaithe = naukowcy
ta	bliain = rok	blianta = lata

Przykład: níos mó dathanna = więcej kolorów

Określanie płci

W wielu przypadkach rodzaj rzeczownika można wywnioskować z jego zakończenia:

Ogólny wzór to	jeśli ostatnia samogłoska jest szeroka (A O U), to jest rodzaju męskiego.
	Jeśli ostatnia samogłoska jest wąska (I E), to jest rodzaju żeńskiego.

Teach („dom”), Fear („mężczyzna”), Sliabh („góra”) i Rud („rzecz”) są rodzaju męskiego,
Iris („czasopismo”), Súil („oko”), Abhainn („rzeka”) i Cistin („kuchnia”) są rodzaju żeńskiego.

Rodzaj rzeczowników nie jest określany semantycznie przez płeć lub rodzaj referenta, w przeciwieństwie do innych języków, które zmieniają zakończenie słowa.

Podobnie, po prostu dołączamy męski/żeński przymiotnik do samego rzeczownika, a nie do osoby.

Przykład:. Is múinteoir maith í = Jest dobrą nauczycielką

Wiemy, że to jest „ona”, ponieważ na końcu jest zaimek łącznikowy, „í”

Ale „múinteoir maith” po prostu znaczy „dobry nauczyciel”.