5 5 5 5 5

Rozdział piąty. Ogłoszenie sprowadza gościa.

Wzruszenia doznane w ciągu ranka były zbyt silne dla mojego wątłego jeszcze Die Emotionen, die ich am Morgen erlebt hatte, waren zu stark für meine noch zerbrechlichen

zdrowia. Byłem wtedy po południu wyczerpany do Gesundheit. Ich war dann am Nachmittag erschöpft, um

ostatka. Po wyjściu Holmesa na koncert położyłem

się na kanapie i usiłowałem zasnąć. Próżny wysiłek. Ich lehnte mich auf dem Sofa zurück und versuchte, einzuschlafen. Ein vergeblicher Versuch.

Miałem umysł zanadto podniecony tym, co zaszło i w mózgu moim wirowały

najdziwniejsze urojenia i podejrzenia. Ilekroć zamknąłem oczy, widziałem

tego trupa z twarzą goryla i powykręcanymi członkami. diese Leiche mit dem Gesicht eines Gorillas und verdrehten Gliedern.

Wrażenie, jakie wywarło na mnie to oblicze, było tak straszne, że zaczynałem

czuć wdzięczność dla tego, który je uśmiercił.

Jeżeli bowiem kiedykolwiek rysy ludzkie nosiły piętno najgorszego występu, Denn wenn jemals menschliche Züge das Stigma der schlechtesten Leistung trugen,

to z pewnością żadne nie były silniej tym piętnem nacechowane aniżeli rysy Sicherlich waren keine stärker von diesem Stigma geprägt als die Merkmale der

Enocha J.D.R.B. z Cleveland. Niemniej musiałem uznać, że sprawiedliwości Enoch J.D.R.B. aus Cleveland. Dennoch musste ich bedenken, dass die Gerechtigkeit

powinno stać się zadość i że nikczemność zamordowanej ofiary nie może być und dass die Abscheulichkeit des ermordeten Opfers nicht wieder gut gemacht werden kann.

okolicznością łagodzącą w oczach prawa. Im bardziej się zastanawiałem, tym bardziej

nieprawdopodobna wydawała mi się hipoteza mego towarzysza utrzymującego,

że ów człowiek został otruty. Przypomniałem sobie, że Holmes wąchał

jego usta i nie wątpiłem, iż odnalazł jakąś wskazówkę, która mu poddała tę

myśl. Jeśli wszakże nie trucizna, to cóż

innego spowodowało śmierć tego człowieka, skoro nie było rany ani oznak

uduszenia, a z drugiej strony czyja krew polała się strumieniem po podłodze.

Nie było śladów walki. Ofiara nie miała też broni, którą

mogłaby zranić napastnika. Czułem, że dopóki wszystkie te pytania

nie zostaną należycie wyjaśnione, ani Holmes, ani ja nie będziemy mogli spać

spokojnie. Równowaga i pewność siebie mego

towarzysza były mi dowodem, że wytworzył sobie już teorię tłumaczącą wszystkie

fakty, lecz jaka była ta teoria, nie mogłem się domyślić.

Holmes wrócił późno. Tak późno, iż oczywiste było,

że nie cały czas spędził na koncercie. Siedziałem już przy kolacji, gdy się

ukazał. Koncert był wspaniały.

Rzekł, zajmując zwykłe miejsce. Pamięta Pan, co mówił Darwin o muzyce?

Utrzymuje, że ludzie mieli ją tworzyć i oceniać na długo zanim nauczyli się Er behauptet, dass von den Menschen erwartet wurde, dass sie sie erstellen und bewerten, lange bevor sie lernten, wie man

mówić. Może dlatego muzyka przejmuje nas tak

do głębi. Nosimy w duszy niejasne wspomnienia

tej epoki, tonącej w mgle wieków, kiedy świat był jeszcze w stanie

dzieciństwa. Pojęcie nieco za szerokie,

zauważyłem. Pojęcia powinny być zawsze równie

szerokie jak przyroda, jeśli mają być jej wyrazem, odpowiedział.

Ale? Co się Panu stało?

Jest Pan w złym humorze. Czyżby ta sprawa z Brixton Road do tego Sie haben schlechte Laune. Könnte es sein, dass die Brixton Road Affäre zu dieser

stopnia Pana rozdrażniła? Jeśli mam powiedzieć prawdę, in welchem Maße sie Sie irritiert hat? Wenn ich die Wahrheit sagen muss,

tak jest, odrzekłem. Powinienem być bardziej zahartowany po

swoich doświadczeniach afganistańskich. Patrzyłem na kolegów poćwiartowanych w

kawałki pod Maywendem i nie traciłem zimnej krwi. Brocken unter Maywend und ich habe nicht die Fassung verloren.

Hmm, rozumiem Pana. Wypadek obecny otoczony jest

tajemnicą i to pobudza wyobraźnię. Tam, gdzie nie pracuje wyobraźnia,

nie ma i grozy. Czytał Pan wieczorne gazety?

Nie. Opisują dosyć dokładnie całą sprawę,

nie wspominając tylko o tym, że gdy trup został poruszony z miejsca, ganz zu schweigen von dem Zeitpunkt, an dem die Leiche vom Tatort entfernt wurde,

spadła na ziemię kobieca obrączka ślubna, ale to i lepiej.

Dlaczego? Niech Pan spojrzy na to ogłoszenie. Warum? Schauen Sie sich diese Anzeige an.

Odparł. Rozesłałem je do wszystkich pism dziś Er antwortete. Ich habe sie heute an alle Zeitschriften verschickt

rano, jak tylko powróciliśmy. Podał mi gazetę, a ja spojrzałem na Am Morgen, sobald wir zurückkamen. Er reichte mir die Zeitung, und ich sah mir die

wskazane miejsce. Pierwsze ogłoszenie w kolumnie rzeczy Ort angegeben. Erste Ankündigung in der Rubrik Material

znalezionych brzmiało. Dzisiaj rano na Brixton Road pomiędzy gefunden gelesen. Heute Morgen auf der Brixton Road zwischen

gospodą pod białym jeleniem a Halland Grove znaleziono złotą obrączkę Im Gasthaus zum Weißen Hirsch und in der Halland Grove wurde ein Goldring gefunden

ślubną. Zgłosić się po odbiór do doktora

Watsona, 221 B Baker Street pomiędzy ósmą a dziewiątą dzisiaj wieczorem.

Przepraszam Pana bardzo, że użyłem Pańskiego nazwiska, rzekł Holmes.

Gdybym podał swoje własne, nie jeden z tych idiotów mógłby je zauważyć i Wenn ich meine eigenen gegeben hätte, hätte keiner dieser Idioten sie bemerkt und

zechciałby się wmieszać w tę sprawę. Miał Pan słuszność. in diese Angelegenheit einmischen wollte. Sie hatten Recht.

Odparłem. Ale przepuśćmy, że ktoś się zgłosi,

a ja nie mam obrączki. Owszem, ma Pan, rzekł podając mi

obrączkę. Może Pan oddać te, jest prawie taka sama. Ring. Sie können diese verschenken, es ist fast dasselbe.

A kto zdaniem Pana zgłosi się do nas skutkiem tego ogłoszenia? Und was glauben Sie, wer sich aufgrund dieser Ankündigung melden wird?

No oczywiście ten człowiek w brązowym palcie. Nun, natürlich der Mann im braunen Mantel.

Nasz przyjaciel o kwitnącym obliczu, w butach z kwadratowymi nosami.

Jeśli nie przyjdzie sam, przyśle wspólnika.

Czy taka wycieczka nie wyda mu się zbyt niebezpieczna?

Bynajmniej. Jeśli moje przypuszczenia są słuszne,

a mam wszelkie powody sądzić, że są, ten człowiek narazi się raczej na

wszelkie niebezpieczeństwa niż by miał stracić obrączkę.

Jestem prawie pewien, że upuścił ją pochylając się nad zwłokami drebera Ich bin mir ziemlich sicher, dass er es fallen ließ, als er sich über die Leiche des Drebers beugte.

i na razie nie spostrzegł tego. Wyszedłszy na ulicę, zauważył zgubę und er bemerkte es vorerst nicht. Als er auf die Straße hinaustrat, bemerkte er das Unheil

i powrócił śpiesznie, lecz zastał już policję przybyłą dzięki jego własnemu

szaleństwu. Niepotrzebnie zostawił palącą świecę.

Musiał udawać pijanego celem odwrócenia podejrzeń, jakie mogła wzbudzić jego Er musste vorgeben, betrunken zu sein, um den Verdacht abzulenken, dass seine

obecność przy sztachetach. A teraz niech się Pan postawi w jego Präsenz an den Schienen. Versetzen Sie sich jetzt in seine

położenie. Zastanowiwszy się, mógł przypuścić, Standort. Wenn er darüber nachdenkt, könnte er das annehmen,

że zgubił obrączkę na ulicy, wyszedłszy z domu.

Cóż, w takim razie zrobi? Będzie skwapliwie czytał w wieczornych Was wird er dann tun? Er wird eifrig in der Abendzeitung lesen

gazetach ogłoszenia o rzeczach zgubionych.

Oczy jego padną na moje ogłoszenie. Będzie uszczęśliwiony.

Dlaczego miałby się obawiać zasadzki? Nie ma powodu przypuszczać, że ten, Warum sollte er einen Hinterhalt fürchten? Es gibt keinen Grund, das anzunehmen,

kto znalazł obrączkę, dopatrzy się w niej w związku z morderstwem. Wer auch immer den Ring gefunden hat, wird ihn im Zusammenhang mit dem Mord finden.

Powinien zatem przyjść. I przyjdzie. Deshalb sollte er kommen. Und er wird kommen.

Zobaczy go Pan przed upływem godziny. A wtedy cóż?

Spytałem. O, niech Pan to mnie pozostawi.

Ma Pan jakąś broń? Mam, mam, mam stary służbowy rewolwer

i kilka nabojów. Dobrze by było, żeby Pan go oczyścił

i nabił. Będziemy mieli do czynienia z człowiekiem,

który nie ma nic do stracenia. A, aczkolwiek, zaskoczy go znienackanie der nichts zu verlieren hat. Und doch wird er überrascht sein von der Überraschung des

mniej lepiej być przygotowanym na wszystko. weniger ist es besser, auf alles vorbereitet zu sein.

Udałem się do sypialni i usłuchałem rady Holmsa.

Gdy powróciłem z rewolwerem, zostałem z tu sprzątnięty, a Holmsa pogrążonego Als ich mit dem Revolver zurückkam, war ich weggefegt, und Holms stürzte

w ulubionym zajęciu, brzdąkał na skrzypcach. seiner Lieblingsbeschäftigung nachging, spielte er Geige.

Bieg sprawy przyspiesza, rzekł. Otrzymałem właśnie odpowiedź na mój

telegram do Ameryki. Okazuje się, że moje przypuszczenia są

słuszne. Jakie?

Spytałem skwapliwie. Trzeba będzie naciągnąć nowe struny na

moje skrzypce. Odparł.

Niech Pan włoży rewolwer do kieszeni. Jak ten jego mość przyjdzie, musi Pan z

nim mówić zupełnie obojętnie, a mnie proszę zostawić resztę.

A przede wszystkim nie przerażać go zbyt bystrym wpatrywaniem się w niego. Und vor allem sollte man ihn nicht erschrecken, indem man ihn zu scharf anschaut.

Już ósma. Rzekłem spoglądając na zegarek.

Tak. Będzie tu prawdopodobnie za kilka

minut. Niech Pan trochę uchyli drzwi.

Tak. Dosyć.

A teraz włoży klucz od wewnątrz. Dziękuję.

Znalazłem wczoraj na straganie ciekawą, starą książkę. Ich habe gestern an einem Verkaufsstand ein interessantes altes Buch gefunden.

De Iry Intergentes, wydana po łacinie w Liż w Niderlandach w roku 1642.

Głowa Karola siedziała mu jeszcze mocno na karku, gdy drukowano tę książkę w

brązowej okładce. Kto ją drukował?

Niejaki Philippe de Groy. Na pierwszej stronie widnieje nakreślony

wyblakłym atramentem napis ex libris Julielme Wit.

Ciekaw jestem kim był ten Wit. Prawdopodobnie jakiś gorliwy adwokat

z XVII wieku. Jego pismo przypomina pismo prawnika. aus dem 17. Jahrhundert. Seine Schrift ähnelt der eines Juristen.

O, zdaje mi się, że oto nasz jegomość. Gdy to mówił, odezwał się głośny dzwonek.

Sherlock Holmes wstał cicho i odwrócił krzesło w kierunku drzwi.

Słyszeliśmy jak służąca przeszła przez korytarz i odsunęła zamek przy drzwiach.

Czy tu mieszka doktor Watson? Zapytał wyraźny, choć ochrypły głos.

Nie mogliśmy dosłyszeć odpowiedzi służącej, ale drzwi zamknęły się i ktoś

zaczął wchodzić po schodach krokiem niepewnym, powłucząc nogami. begann mit unsicherem Schritt die Treppe hinaufzusteigen und stampfte mit den Füßen.

Po twarzy mojego nasłuchującego bacznie towarzysza przebiegł wyraz zdumienia.

Kroki wlokły się następnie po korytarzu i wreszcie ktoś lekko zapukał do drzwi.

Proszę wejść! Zawołałem.

Na to wezwanie zamiast brutalnego mężczyzny, którego się spodziewaliśmy, Anstelle des erwarteten gewalttätigen Mannes,

weszła utykając bardzo stara kobieta o twarzy zwiędłej i pomarszczonej.

Nagły blask światła oślepił ją widocznie, bo złożywszy ukłon stałam Der plötzliche Lichteinfall hatte sie offenbar geblendet, denn ich verbeugte mich und stand

mrugając oczyma i nerwowymi drżącymi palcami szukając czegoś w kieszeni.

Spojrzałem na mojego towarzysza. Na jego twarzy malował się wyraz takiego

rozczarowania, że z trudnością utrzymałem powagę.

Nie. Stara czarownica wydobyła nareszcie

z kieszeni wieczorną gazetę i wskazała nasze ogłoszenie.

To mnie sprowadziło, proszę łaski panów, rzekła składając powtórny ukłon.

Złota obrączka ślubna znaleziona na Brixton Road.

To najpewniej obrączka mojej córki Sally.

Poszła za mąż przed rokiem. Jej mąż jest stewardem na statku.

Boże miłosierny, co by to było, gdyby tak wrócił i zastał ją bez obrączki? Gütiger Gott, wie wäre es, wenn er so zurückkäme und sie ohne Ring vorfände?

Nie bardzo on tam delikatny w ogóle. A cóż, dopiero gdy sobie cokolwiek Das ist nicht gerade sanft. Und na ja, nur wenn er etwas hat

podpiję. Z przeproszeniem panów, Sally poszła

wczoraj do cyrku. Czy to jej obrączka?

Spytałem. Bogu dzięki, zawołała stara.

To ci dopiero, Sally się ucieszy. Tak, to ta sama.

A jaki jest pani adres? Spytałem biorąc ołówek.

Banken Street 13, Haunstitch. Kawał drogi stąd.

Brixton Road nie leży między żadnym cyrkiem a Haunstitch, powiedział ostro

Sherlock Holmes. Stara kobieta odwróciła się i rzuciła na

mówiącego przenikliwe spojrzenie spod zaczerwienionych powiek.

Ten pan pytał o mój adres, rzekła. Sally mieszka na Mayfield Place 3, Der Herr fragte nach meiner Adresse, sagte sie. Sally wohnt am Mayfield Place 3,

Back Home. A jak się nazywacie? Zurück nach Hause. Und wie nennen Sie sich selbst?

Ja? Sawyer.

Ona Dennis. Jako, że ożenił się z nią Tom Dennis.

Chłop ten, przystojny. Dopóki jest na morzu nie ma sobie

równego stewarda, ale na lądzie między kobietami a szynkiem.

My proszę, to pani obrączka. Przerwałem posłuszny znakowi danemu Wir bitten Sie, dies ist Ihr Ring. Ich hielt inne, um dem Zeichen zu gehorchen

przez mojego towarzysza. Należy najwidoczniej do córki pani i rad

jestem, że mogę ją zwrócić prawowitej właścicielce.

Mrucząc pod nosem błogosławieństwa i podziękowania, stara czarownica wsunęła

obrączkę do kieszeni i niebawem dobiegł nas ze schodów odgłos jej wlokących się

kroków. Skoro tylko zamknęły się za nią drzwi

Sherlock Holmes zerwał się na równe nogi, pobiegł do swej sypialni.

Po chwili wrócił w płaszczu i szaliku na szyi.

Pójdę za nią, rzekł śpiesznie. To niewątpliwie wspólniczka naszego

jego mościa i zaprowadzi mnie do niego. Niech pan czeka na mnie.

Zaledwie drzwi na dole zamknęły się za naszym gościem, Holmes zbiegł ze schodów. Kaum hatte sich die Tür im Erdgeschoss hinter unserem Besucher geschlossen, rannte Holmes die Treppe hinunter.

Wyjrzałem przez okno i dostrzegłem jak starowina wlokła się wolno po Ich schaute aus dem Fenster und sah die alte Frau, die sich langsam den Weg entlang schleppte.

przeciwległej stronie ulicy, a Holmes szedł za nią w pewnej odległości.

Albo cała jego teoria jest fałszywa, pomyślałem, albo też doprowadzi go do

samego jądra tajemnicy. Niepotrzebnie zalecał mi czekanie na

niego. Czułem i tak, że nie zmrużę oka, ihn. Ich hatte das Gefühl, dass ich sowieso nicht mit der Wimper zucken würde,

dopóki nie dowiem się wyniku tej przygody. bis ich den Ausgang dieses Abenteuers kenne.

Była blisko dziewiąta, gdy Holmes wyszedł z domu.

Nie miałem pojęcia jak długo zabawi. Usadowiłem się wygodnie i paląc fajkę Ich hatte keine Ahnung, wie lange er mich unterhalten würde. Ich setzte mich bequem hin und rauchte meine Pfeife

przerzucałem Since de la vida boheme Henryka Miergera. Ich habe in Henrik Miergers Since de la vida boheme geblättert.

Wybiła dziesiąta i dosłyszałem odgłos kroków służącej idącej spać.

Wybiła jedenasta i odezwały się stateczniejsze kroki gospodyni Es schlug elf Uhr und die stetigen Schritte der Wirtin erklangen

zmierzającej do tego samego celu. die das gleiche Ziel anstreben.

Nareszcie tuż przed dwunastą rozległ się zgrzyt klucza w zamku.

Zaledwie Holmes wszedł, z wyrazu twarzy wyczytałem, że mu się nie powiodło. Kaum war Holmes eingetreten, konnte ich an seinem Gesichtsausdruck erkennen, dass er versagt hatte.

Wydawał się jednocześnie ubawiony i zirytowany, aż wreszcie wesołość wzięła Er schien gleichzeitig amüsiert und verärgert zu sein, bis schließlich die Heiterkeit

górę i parsknął głośnym śmiechem. Nie chciałbym za nic w świecie,

żeby ci ze Scotland Yardu dowiedzieli się o mojej przygodzie.

Zawołał padając na fotel. Drwiłem z nich tak niemiłosiernie, rief er aus und ließ sich in seinem Stuhl zurückfallen. Ich habe sie so gnadenlos verspottet,

że oni nawzajem szydziliby ze mnie do końca życia. Dass sie mich für den Rest meines Lebens verspotten würden.

Ale ja mogę pozwolić sobie na śmiech, gdyż pewien jestem, że przynajmniej zawsze Aber ich kann es mir leisten, zu lachen, denn ich bin sicher, dass zumindest immer

im dorównam. Cóż się stało? Ich werde es ihnen gleichtun. Was ist geschehen?

spytałem. Zaraz panu opowiem, bo i co mi szkodzi, Ich habe gefragt. Ich werde es dir gleich sagen, denn was schadet es schon,

że pan się dowie, jak dalece wzięto mnie na kawał. Dass Sie herausfinden, in welchem Ausmaß ich auf einen Streich hereingefallen bin.

Ta stara wiedźma uszedłszy kawałek drogi i zaczęła utykać, jak gdyby ją zabolała

noga. W końcu przystanęła i zawołała na

przejeżdżającą drożkę. Usiłowałem podejść jak najbliżej,

tak aby usłyszeć adres, ale było to zbyteczne, gdyż krzyknęła tak głośno, um die Ansprache zu hören, aber das war überflüssig, weil sie so laut rief,

że mógł ją słyszeć każdy idący po drugiej stronie ulicy.

Jedź na ulicę Tankan 13 Hauntsdich. Pomyślałem sobie, że widocznie powiedziała Gehen Sie zu 13 Tankan Street Hauntsdich. Ich dachte mir, dass sie offenbar gesagt hatte

nam prawdę i przekonawszy się, że wsiadła do dorożki, uczepiłem się tyłu und nachdem ich mich davon überzeugt hatte, dass sie in eine Kutsche gestiegen war, klammerte ich mich an den hinteren Teil des Wagens.

wehikułu. Jest to sztuka, którą powinien umieć

każdy detektyw. Ruszyliśmy wtedy w drogę,

nie zatrzymując się nigdzie, aż do wskazanej ulicy. ohne irgendwo anzuhalten bis zur angegebenen Straße.

Zaskoczyłem, zanim dojechaliśmy pod dom i z najobojętniejszą miną w świecie Ich war überrascht, bevor wir das Haus erreichten und mit dem gleichgültigsten Gesicht der Welt

zacząłem iść po trotuarze. Dorożka stanęła, woźnica zszedł z kozła,

otworzył drzwiczki i, i stał przez krótką chwilę, wyczekując, ale nikt nie wysiadł. öffnete die Tür und blieb einen kurzen Moment stehen, um zu warten, aber es kam niemand heraus.

Gdy podszedłem do dorożki, woźnica, wystraszony, tkwił w niej do połowy, Als ich mich dem Wagen näherte, saß der Kutscher vor Schreck halb im Wagen fest,

przewracał nawet poduszki siedzenia i sypał doborem przekleństw, jakich jeszcze Er warf sogar Sitzkissen um und stieß eine Reihe von Flüchen aus, die er noch nicht kannte.

nie słyszałem. Pasażerka znikła, przepadła jak kamień nicht gehört. Der Passagier verschwand, verloren wie ein Stein

w wodę i zdaje mi się, że dużo czasu minie, zanim woźnica odbierze swoją ins Wasser, und es scheint mir, dass es lange dauern wird, bis der Kutscher seine

zapłatę. Zasięgnąwszy wiadomości pod numerem Bezahlung. Bei Kontaktaufnahme über

trzynastym, dowiedzieliśmy się, że dom ten należy do zamożnego handlarza dreizehnten, erfuhren wir, dass das Haus einem wohlhabenden Händler gehörte

papieru nazwiskiem Caswick i że nikt tam nie znał nazwiska Sawyer ani Dennis.

Ależ mój panie, zawołałem zdumiony, nie wmówisz pan we mnie, że ta utykająca Aber mein Herr, rief ich erstaunt aus, Sie wollen mir doch nicht weismachen, dass dieser schlaffe

stara baba zdolna była wysiąść z dorożki w biegu.

No i to tak, że ani pan, ani woźnica nie zauważył? Nun, so dass weder Sie noch der Kutscher es bemerkt haben?

Niech diabli porwą taką starą babę, rzekł Sherlock Holmes z goryczą. Verdammt, so ein altes Weib, sagte Sherlock Holmes verbittert.

To z nas stare baby, że daliśmy się tak podejść. Es sind alte Frauen von uns, dass wir uns auf diese Weise ansprechen lassen.

Musiał to być młody chłopak, niepospolicie silny i do tego znakomity Er muss ein junger Bursche gewesen sein, ungewöhnlich stark und dazu noch ein ausgezeichneter

aktor. To jego przebranie było niezrównane.

Widział niewątpliwie, że go śledzą i użył takiego wybiegu, żeby mi się

wymknąć. Okazuje się z tego, że człowiek, entgleiten. Es stellt sich heraus, dass der Mann,

którego szukamy nie jest taki osamotniony, jak przypuszczaliśmy i że ma dass das, was wir suchen, nicht so allein ist, wie wir angenommen haben, und dass es eine

przyjaciół, którzy gotowi są narazić się dla niego. Freunde, die bereit sind, sich für ihn in Gefahr zu begeben.

Doktorze, jest pan zupełnie wyczerpany, widać to po panu. Herr Doktor, Sie sind völlig erschöpft, das sieht man.

Niech pan posłucha mojej rady i położy się. Befolgen Sie meinen Rat und legen Sie sich hin.

Byłem istotnie bardzo znużony. Nie oponowałem wtedy.

Pozostawiłem Holmsa siedzącego przed kominkiem, na którym płonął ogień i

długo w nocy słyszałem jeszcze stłumione, smętne zawodzenie jego skrzypiec, Bis tief in die Nacht hinein konnte ich das dumpfe, klagende Wehklagen seiner Geige hören,

co dowodziło, że nieustannie rozmyślał nad niezwykłą tajemnicą, którą postanowił

odkryć. Entdeckungen.